Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•прырамак-жка, м. — прырамка I. Нсл.509. Прырамка ня ўмееш прышыць да сароч-КІ. Нсл.
2. погон. Ар. Ахвіцэрскія прырамкі.
3. эполет.
•прырамка-кг, дат., предл. прырамцы, ж. наплечное украшенне от воротннка до рукава. Ар. См. палік, наплеччык.
•прыраст-cwy, предл. й зват.-сьце, м. нарост. Нсл. 509. Ад гэтае мукі прырасту мала ў хлебе. Нсл.
•прыраўнальная ступень—справннтель-ная степень, грам.
•прыраўнаваць,—см. под раўнаваць. •прыраўнавацца,—см. под раўнавацца. •прырач-оны-эньне-ы,— см. под прыра-каць.
•прырЭЗ-ЗЯ, предл. йзват.-зе, м. 1. жнвотное, у которого пры холоіценнн выпуіцено
только одно яйцо. Нсл. 509. Жарабок прырэз. Нсл.
2. жнвотное, нечаянно до смертн прн-шнбленное, которое скорее нужно прн-резать. Нсл. 509. Прырэза можна есьці. Нсл. •прырэзак-зка, м.—добавленная полоса землн. Шсл. У нас у сяле дык ледзь ня кажны адзяржаў прырэзак. Ст. На прырэзку пасеяў авес. Ст.
•прыр-ваць-ывоць, — см. под ірваць. •прыр-вацца-ывацца,— см. под ірвацца. •прырўпіла, безлйч.,— см. под рўпе.
•прыруч-аны-аць-эньне-ь'іць,—см. под ру-чаць.
•прырын-ула-уі<б,—см. под рынуць. •прырышт-оваваць-авлць,—под рыш-таваць.
•прырыўка-ўкьўцы, ж.—порванный ко-нец. Нсл. 509. Прывяжы прырыўку. Нсл. •прысабёч-апьне-аны-ыць,— см. noä сабё-чыць.
•прысоч-аны-ыць,—под сачыць.
•прысабёчаньнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—прнсвонтель.
•прысабёчаньніца-цы-і$ы, ж.—прнсвон-тельннца.
•прысада-ды, предл.-дзе, ж.—древесные насаждення по сторонам дорогн(н сада, Ар.). Шсл.; Ар.; аллея. На Ігумень ехаць скрозь прысадаю. Ст. Маўчаць у глухім задуменьню старыя прысады. я. к. (Адпла-та, 4). Прысада йдзець аж да самага пакою, дзе цяпер школа. Ст. Вунь дарога меж прысады двух радоў старых бяроз. С. Музыка, 261.
2. черен у ножа, меча н проч. Нсл. 509. Інож добры, і прысада яго. Нсл.
3. ложа. Нсл. 509. 3 прысады відаць, што стрэльба дарагая. Нсл.
4. устройство какого-л. хозяйственного орудня. Нсл. 510. Прысада касы. сахі. тапара. Нсл.
прысадка-дкг-дчы, ж. уменьш. кпрысада
2. Нсл. 510. Прысадка касы ня добрая. Нсл. 2. посажденне наседкн на яйца. Нсл. 510. Прысадка квакухі.
•прысадка-дкч-д^ы, ж. 1. дерево в аллее. Mix. Калі сьсячэш прысадку, дык ад суду не акапаешся. Mix.
2.—cm. nod прысада 2.
•прысадшк-гка, предл.-іку, зоат.-іча, м. 1. парк(большой сад, рожа с аллеямн, цветннкамн, прудамн н т.п., С.). Гсл. Чамусьці ўпадабалі гэты прысаднік (”парк”) людзі. Васілёнак(”Полымя”, 1967 г., Но. 12, стр. 192).
2. сквер. Гсл.
•прысады-да_ў, мн. ч.—деревья вдоль дорогн, аллен(аллея, С.). Гсл., большая (всякая, С.) дорога с посаженнымн березамн (всякнмн деревьямн, С.) по сторонам. Ксл. Прысадамі ён паехаў. Лазаватка Сур. (Ксл.).
прысадзісты
944
прыслўга
•прысадзісты-тй.ч-тае—прнземнстый н плотный. Ар. Адчыніліся дзьверы: сястра адступілася і нярухома застыгла сярод сенцаў у сьвятле з хаты прысадзістая. Адамчык: Арж. колас.
•прыса/хжазаць-джую-джуеш-джуе, не-соверш., nepex. 1. прнлажнвать. Нсл. 510. Прысаджаваць перадок да калёс, нарогі да сахі. Нсл. Соверш. прысадзіць-джу-дзіш-дзе. Нсл. 510. Деепр. наст. вр. прысаджаны, 1. прнлаженный. Нсл. 510. Прысаджаны нож. Нсл. Прысаджаная каса. Тм.
2. прнставленный для надзора. Нсл.510. Да чаго прысаджаны хто, таго й глядзі. Нсл.
2. —™. под садзіць.
•прысак-ск^, предл. й зват.-ску, м.—горячая ЗОЛа. Ар.; Шсл.; Растсл.; ПНЗ; Ксл.; Гсл.; Смл.; Нсл. 536. У прыску бульбу ПЯКЛІ. Ухлё Чаш. (Ксл.). 3 агню ды ў прысак, послов.—с огня да в полымя. Ар. Палажы бульбіны трыў прысак; яны сьпякуцца. Нсл. Бульба ў прыску, а над прыскам бурна полымя гарыць. С. Музыка, 64. Уменьш. прысачак-чку. Нсл. 536. Засып прысачкам харко-віньне. Нсл.
•прысалпць,—см. под саліць.
•прысаром-іць-лены,—cm. nod сароміць.
•прысарамаціць,—см. под сарамаціць. •прыс-очаны-ачыць,— см. под сачыць. •прысёбрыцца,—см. под сябраваць.
•прысёльле-ля, предл.-лю; мн. ч.-лі-ляў, ср.—поселенне. Шсл. Во дзе добрае пры-сельле: тут табе й лес, і рака. Ст.
•прысёнкі-нкаў, едйнств. ч. нет.—крытое крыльцо. Нсл. 513. У прысенках пастаяў дый nawuov назад. Нсл.
•прысёвак-ёрку, м.—урожай с участка господской(хозяйской вообіце, С.) засе-янного зерном "парабка”. Ст. 1529, сл.
•прысяга-гг, дат., предл. прысязе, ж.—(кля-тва, С.), прнсяга. Нсл. 513. Яму прысягі не далі. Нсл. Пад прысягаю пакажу. Тм. Пойдзем да рабіна, няхай табе прысягу дасьць. Нсл. 544(nod рабін).
•прысягаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несоверш.—прнсягать. Ар. Прарок мовіў, прысягаючы. Кіт. 2аІІ. Соверш. прысягчы-гнў-гнеш-гне—прнсягнуть, поклясться. •гірысягацца-аюся-дегдся — прысягаць. •прысяглы-лая-лае, 1. прнсяжной, клят-вою обязавшнйся. Нсл. 513. Мы прысяглыя людзі: надабе па праўдзе рабіць. Нсл.
2. такой, которого прннадлежность можно подтверднть прнсягой. Нсл. 513. Мой прысяглы конь. Нсл. Мая прысяглая сьвітка. Тм.
•прысіл-му, предл.-ле, м.—прннужденне.
з прысілу—по прннужденню. Разма-рыла сонейка гультайку(суку), і яна з прысілу хаця б мала-мала кратанець сваім калматым хвастом. Гарэцю: Песьні, 68.
•прыскапацца—прнставать(прнстать, С.) к кому-л., Растсл. прнцепнться, (пнз.) прнвязаться. Ксл. Чаго ты да мяне прыскапаўся? Сахні Сян. (Ксл.).
•прысілаваць, -лую-луеш-луе—прннуж-дать. Нсл. 510. Ня прысілуй яго піць. Нсл. •прысіленьне(прысілёньне),-ня, предл,-ню, ср.—наснльное прннужденне. Нсл. 510. Прысіленьне к піцьцю. Нсл. Ср. сіліць. •прысіл-ены-яць, прысіліць,—см. под сіліць.
•прысільнік-гкд, предл.-іку, зват.-іча, м. —понуднтель(прннуднтель, С.). Нсл. 510. •прыск-окнуць-акнуць,—под скакаць. •прыскакам, нареч.—урывкамн. Нсл. 510. Ня тку сама, дзеці ткуць, а я толькі прыскакам. Нсл. Прыскакам зрабіла. Тм. См. прыхапкам.
•прыскаўрэць-эе, соверш.—прнсохнуть. Ксл. Што гэта ў цябе прыскаўрэла збоку. Навікі Віц. (Ксл.). Ср. СКаўрЭЛЫ.
•прыскрэбсьціся,—CM. nod скрэбсьціся.
•прыскрынак-нка(-нку, Ксл.), предл.-нку, зват.-нкў, м.—небольшой яіцнк в "скрыні" с отдельной крышкой, для склада мелКНХ веіцей, НК.: Очеркн, 137; Ар. яіцнк, сделанный нарочнто в сундуке для хранення мелкнх веіцей, Нсл. 510. комод-ный яіцнк, яіцнк в шкафу, яіцнк в яіцнке, Ар. боковой яіцнчек в сундуке. Гсл.
Нажы ляжаць у прыскрынку. Пачаевічы Чаш. (Ксл ). Уменьш. прыскрьіначак-чка. Нсл. 510; Ар. Грошы ў прыскрыначку ляжаць. Нсл.
•прыскварыць, см. под скварыць.
•прыслоўе-ўя, предл.-ўю, мн. ч.-ўі-ўяў, м.—(любнмое словцо, Ксл.; мгсл.), пого-ворка, Ксл.; МГсл.; Нсл. 510. слово часто вставляемое в речь. У цябе прыслоўе не харошае’. дык, дык. Нсл. Яно прыслоўе такое. Ухлё Чаш. (Ксл.). Ср. прымаўка.
2. грам.—наречне. Гсл.
•прысланяць-яю-яег«-яе, несоверш., nepex. 1. прнслонять. Нсл. 510. Прысланяць, пры-сланіць дошкі да сьцяны. Нсл.
2. прнтворять. Нсл. 510. Прысланяй, прыслані шчытна вокны, дзьверы. Нсл.
прыслашць-ню-нійі-не, соверш. 1. прн-слоннть.
2. прнтворнть. Нсл. 510. Прыслані заслан-каю печ. Нсл.
•прысланяцца-яюся-яешся, 1. возвр., несо-верш.—прнслоняться. Нсл. 510. He пры-сланяйся да сьцяны. Нсл.
2. в знач. страд.—прНТВОрЯТЬСЯ. Нсл. 510. Дзьверы не прысланяюцца, не прысла-ніліся шчытна.
3. перен.—находнть прнстаншце. Нсл. 510. Hi da кога бедны не прысланяецца, не прысланіўся! Нсл.
прыслашцца-нюся-нішся, соверш. к пры-сланяцца 1, 2, 3. Нсл. 510.
•прыслўга-ўгі-узе, ж.—услуга. Нсл. 510. Вялікую імне прыслугу зробіш тым. Нсл. См. паслўга.
упрыслугачы
945
прыстаць
•прыслугачы-чдга, в знач. суіц.—прнс-лужннк(слуга, служнтель, человек для лнчных услуг, С.). Нсл. 510. Выбачай на прыслугачых, сам сходзіш. Нсл. •прыслўх-ацца-<іішй,— см. под слухаць. •прыслужны-ная-нае—услужлнвый. Нсл. 510. Прыслужны хлапец, куды хочаш пашлі яго. Нсл.
•прысмаж-аны-аваць-ыць,—см. под сма-жыць.
•прысмакаваш.,-с« под смакаваць.
•прысмалак-жа, м.—земля вйднмая нз-под снега на знмней дороге. Шсл. Ну й дарога: як толькі полаз узышоў на прысмалак, дык конь і стаў! Ст.
•прысмал-ены-еваць-іць,— см. под смаліць. •прысмаліцца,—см. под смаліцца.
•прысмачлівы-вая-вде—любяіцйй ла-комство. Нсл. 510. Ня будзь прысмачлівы, a еж, што даюць. Нсл.
•прысмачны-ная-нае—нежный для вку-са, лакомый. Нсл. 510. Прысмачныя стравы. Нсл.
•прысмўтак-тку, м.—огорченне, прйс-корбне(печаль, С.). Нсл. 511. У цябе прысмутак нейкі ёсьць на сэрцу. Нсл. Прысмутку ты нам нарабіў сваёю весьцю. Нсл.
•іфЫСМуЦІЦЬ,—CM. nod смуціць.
•прысмуншца,-cm. nod смуціцца. •прысмылёла, безлйч.,—cm. nod смылёць. •прысмылёць,—CM. nod смылёць.
•прыснасьціцца-ашчуся, прыснасьцішся —поместнться, устронться где-л.(где не очень удобно). См. прымасьціцца. Як ты прыснасьціўся ўлезьці на ігрушу? Mix. Дзяцюк прыснасьціўся сесьці ля хурмана на лаўцы. Mix.
•прыспа-лы-ne, ж.—отдача с верхом прннятой под гребло меры зернового хлеба(мукн, С.). Нсл. 511., то, что прнсы-пано сверх меры. Пазычаем роўна a аддаваць надабе з прыспаю. Нсл.
•прытар-оміць-омлены-амляць, —см. под спароміць.
•прыспар-оміцца-алояцца,—nod спа-роміцца.
•прыспар-аць, прыспар-ыла( безлйч.)-ыць,—см. nod спарыць.
•прыспасоб-іць-леньне-лены, —cm. nod спасобіць.
•прыспасобіцца,—cm. под спасобіцца. •прыспаць-плю-ш'ш-ш'йь, каго, соеерш. —лншйть жйзнй ребенка(в беспамятном) сне, лежа С НЙМ. Ар.; Ксл.; Шсл. Прыспала сваё дзяцё. Качы Лёз. (Ксл.). Пятрычыха прыспала сваё дзяцё. Ст. См. прылежыць(под легчы). Деепр. наст. вр. прыспаны—лйшенный жйзнй матерью во время ея сна. Нсл. 511. Прыспанае дзяцё. Нсл.
•прыст-оеваць-оіць,— cm. nod стаяць.
•прыстоіць,—cm. nod стаяць.
•прыстоі—отросткн ото пня. Гсл.
•прыстойка-кі, dam., предл. прыстойцы, ж.—остановка. мгсл.
•прыстойкі-каў—слйвкй. Ксл. Зьлі з малака прыстойкі. Застарыньне Беш. (Ксл.) •прыстой-работа-оты-оце, ж.—забас-товка. Ср. прысто-евіць(под стаяць). •прыстой-работнік-кд, м.—забастовіднк. •прыстой-работніца-цы-цы, ж.—заба-стовіднца.
•прыстолак-лка, предл.-лку, м.—яіцнк в столе. Ар.
•прыстоліць,— cm. под століць.
•прысталы-лая-лае, 1. прйсоедйннвшнй-ся. Нсл. 512. Прысталыя к гурбе людзі. Нсл.
2. прйлнпшнй. Нсл. 512. Прысталая к сарочцы смала. Нсл.
3. утомнвшййся, Нсл. 512. усталый. Прыс-талую кабылу ледзь да двара давялі. Нсл. (Здаецца) нехта нейдзе мерзьне ў гэтым часе ў дарозе, ідзець пехатою ці едзе на прысталым каню. Кулакоўскі: Дабраселцы. •прыстані-няў, едйнств. ч. нет.—прйНЯТйв зятя в дом тестя. Нсл. 512. У прыстанях цяжка жыць: кажнаму надабе гадзіць. Нсл. Уменьш. прыстанкі-коў. Нсл. 512. Брат мой у прыстані, у прыстанкі пайшоў. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
