Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• пстрыкаць-аю-аеій-де, повел.-ай-айма, несоверш. 1. іцелкать. Ар.; мГсл. іцелкать пальцамн. Шсл. Пстрыкай, пстрыкні яму ў нос, бардзей пабудзіш. Нсл. 537. Гулка пстрыкае сябе па горле. ЗСД, 251. Однократ.
пстрыкнуць-ну-негй-не—іцелкнуть. Ар.; Нсл. 537. Пстрыкнуў яму па лобе. Ст. Замок у дзьвярох пстрыкнуў. Люціч(”Баць-каўшчына”, Но. 31-32, 1953 г., стр. 6). Соверш. напстрыкаць. Нсл. 537. Напстрыкаліўнос, пакуль пабудзілі. Нсл.
2. понемножку бросать нлнсыпать что-л. Шсл.Што ты пстрыкаеш: ты добра сып. Слопішча Шацк. (Шсл.). Пстрыкае па жменьцы.
3. делать колкйе намекй, выговоры. Нсл. 537. Ты імне дарма пстрыкаеш: вось калі я табе пстрыкну, то й нос завернеш. Нсл. 3. делать возраження, капрнзннчать, сопротавляться. Нсл. 537. Пстрыкай, ня пстрыкай, а на теаім ня будзе. Папс-трыкаеш дый на тым жа сядзіш. Нсл. •псхрыкяцця-аюся-аешся, несоверш.—ша-лнть, давая другому іцелчек в нос(не только в hoc, С.) Нсл. 537. Ня пстрыкайся, тату скажу. Нсл.
• пстрычак-чка, предл.-чку, м,—часть прялкн на вянту для поднятня н спуска-ння катушкн. Ксл. Пстрычак выразаўся, дык калаварот ня цягне. Беліца Сян. (Ксл.). •пстрычка-л/, дат.. предл. пстрычцы, ж. —іцелчек. Ар.; Мгсл.; Шсл. Даў яму пстры-чкі, аж гузяк усхапіўся. Ст. Баромэтру пстрычку за злосьці даю. Колас: з майго летапісу.
•псуваньне,—см. под псаваць. •псув-йны-йііь,— см. под псаваць. •псувацца,—см. под псавацца.
•псыхіка-кг, дат., предл. ПСЫХІЦЫ, ж.—псн-хнка.
•пшонка-нкг-нцы, ж— пшеннца. Чужая старана тўгаю арана, сьлязьмі засявана; свая старана сошкаю арана, пшонкаю засявана. Зап. У. 266. Пшонка мая прыда-лася, ды на каравай зьгібалася. Нсл.233(лод кветачка). Уменьш. пшонячкя-чкі-чцы, ж.—пшеннчка. Нсл. 540. Аб’яжджай каля пшоначкі, абжані перапёлачкі. Зь вяс. песьні. Нсл.( под абжаняць). Пйіоначка мая прыдалася, ды на каравай зьгібалася. Нсл. •пшонны-ная-нае—пшеннчный. Ар.; НК: Очеркн, 6-7; Ксл. Пшонныя аладкі. Ар. Пшонная мука. НК: Очеркн, 6. Пшонныя бліны. Тм. 9. Сьпячы ПШОННЫ блін. Ісачкава Беш. (Ксл.).
•пшэнны-няя-няе—пшеннчный. Нсл. 540. Пшэнная мука. Нсл. Пшэнны скаварод-нік. Нсл.
•пшчала-лбі, мн. ч. пшчолы, ж.—пчела(Арі8 mellifera L, Apis mellifica L.). Еўлічы, Гароднікі Сц.; Ксл.; НК: Очеркн 424, 427, 431, 433. ГІШЧОЛЫ ў Лаўрэна дужа кусьлівыя. Лужасна Куз. (Ксл ). Пшчолы чэраць. Гсл. Падлаз тйчолаў. НК: Очеркн, 433. Уменьш. пшчолка-кі, дат., предл.-цы, ж. Маладыя й старыя пшчолкі равуць, цяжкія з палёту йдуць, наўзу — мяды робяць, раі плодзяць. 3 валачэбнае песьні, НК: Очеркн, 430, Но. 847.
•пшчалінец-нцд, предл.-нцу, зват.-нча, м.—пасека. НК: Очеркн, 424.
953 пухоўка
.пшчалінец ______________________________
•пшчалыпкіла, предл.-іку, зват.-іча; мн. ч-кі-коў-ком-кох, м.—пчеловод. НК: Очеркн, 424, 542.
•пшчэльня, пчэльня-ні-ні, ж.—пасека. Ксл. Ср. пшчала. См. пшчалінец. У пшчэль-ні шмат лётае пчолаў. Марцінкава Куз. (Ксл.).
•maxa-äxi-äce, област., ж. 1.—большая птяца. Нсл. 537. Ня ведама, якую я птаху злавіў страшную. Нсл.
2. перен., обіц.—пострел. Нсл. 537. OÜ ты добрая птаха! Нсл. Уменьш. пташка-шкі-шцы, ж.—птнчка. Шсл. Якая пташка, такая й песьня. Самін Пух. (Шсл.).
пташачка-чкг-чгіы, уменьш. к пташка. Нсл. Прыгожанькая пташачка. Нсл.
•птаства-вд-ве, ср., собйр., област.—птчца, пернатые. Шсл.; НК: Очеркн, 407. Усякага птаства вядзецца ў тым лесе. Ст.
• пташ—ша, предл. й зват.-шу, м.—птчца. Нсл. 537. Наша Тацяна, наша ды злавіла сабе пташа, ды ў зялёным жыце, у чырвоным аксаміце. Зь вяс. песьні. Нсл.
•пташня-нг-нг, ж.—птйчнйк. НК. •пташшца-і<ь(-^ы, ж.—наблюдаюіцая за ПТйЦаМЙ. НК: Под. пос. 43.
•пгашы-шая-шае, област.—птйчйй. Нсл. 537. ЛовЫ, пташыя й рыбныя. Зьм. Даўгяла: Сьвіслацкая воласьць у 1560 г.(Наш Край, 1927, XII, стр. 30). Табе хіба пташага малака хочацца. Нсл.
•птру, междомет.—возглас прн останав-лнванйй лошадн. Нсл. 537. Птру, каб цябе воўк зьеў! Нсл.
•птрусь, междомет. 1. возглас, употреб-ляемый прй гнанйй коровы. Птрусь у поле. Нсл.
2, зов коровы йлй теленка. Нсл. 537. Птрусь-птрусь, цяляткі мае! Нсл.
• птрўці, птрўцінкі, труцькі. нареч.. dem. —гулять, на прогулку. Птруці пойдзем. Нсл. Нясі дзяцё труцькі, птруцінкі. Тм. •птўшка-кг, дат., предл. птушцы, ж.— ПТЙЦа. ПНЗ; Растсл.; Ксл.; Шсл.; Нсл. 537. Птушкі нешта разьлёталіся. Нсл. Пту-шкі пяюць на зары. Пятніцкая Беш. (Ксл.). Папрыляталі з выраю птушкі. Ст. Уменьш. птушачка-кг, дат., предл. птушачцы, ж. — птнчка. Шсл.; Ксл.; Нсл. Вунь якая харошанькая птушачка пяець! Ст. Пера-вядуцца цяпер і птушачкі нашы. Яноўш-чына Беш. (Ксл.). Вэнь якая харошанькая птушачка пяець! Ст. Лятуць як пту-шачкі ў бацькаў двор. Севершч.(Косіч 34). Ты натаміўся, мая птушачка. Крушына: Ка-лыханка(3ьніч, 1953, Но. 24). А мая Ж ты птушачка, што ж мне беднаму рабіць, каб з табою век свой жыць? ЧЧ. Песыгі, 89. Собйр. птўшша-шй. Нсл. 537. У нашага пана рознага птушша шмат ёсьць. Нсл.
птушанё-яці—цыплёнок, птенец. Пту-шаняты малыя — тыя ўцякаюць. ЗСД. 140. Учечьш. птушанётка-тка—птенчяк.
•птушма, нареч.—стаей. Нсл. 537. Птушма лятуць да мяне мае пісклянятачкі. Нсл. •тўшня-ні-ні, ж.—птйчнйк.
•тушыпы-ная-нае—птйчйй. Нсл. 537.
Птушынае гняздо. Нсл. Хлапцы пабралі птушыныя яечкі. Ст.
•пўга, пўгі, пўзе, ж.—кнут. Ар.; Раст.: Смо-ленск, 151. Распусьціўся, як дзядоўская пуга. Ар. Дратаваная пуга, пужка—кнут йз трех внтушек. Ар. Уменьш. пужка-жкі-жцы.
пўжачка-чкі-чцы, уменый. к пужка. •пугаўё-ўя, предл.-ўю, ср.—кнутовйіце, Гсл.; ПНЗ; Растсл.; Шсл.; Нсл.; Ксл.; Дсл. 18; Ар. рукоятка "пугі". Ар. Выразаў ялаўцова пугаўё. Ст. Пастух зрабіў даўгое пугаўё. Башкі Куз. (Ксл.). Пугаўём баржджэй доймеш, чымся пугаю. Нсл. He на пугаўё, а з пугаўя. Послов. Нсл. См. пужыльно. Уменый. пугавейца-ua, предл.-цу, мн. ч.-цы-цаў, ср.— кнутовніце. Шсл.; Нсл. Ёмкае пугавейца зрабіў. Ст.
•пўгаўка-ўкі-_)’і(ы, ж.(от пугаць—пйть) —пьявка. Нсл. 538. Напіўся, як пугаўка.
Нсл.
•пўгаЦЬ-аю-0£й/-Л£, несоверш., перех.—ПНТЬ (много, С.) с жадностью. Нсл. 537. См. погаць.
•пўгацца-аюся-аешся, несоверш.—напй-ваться неумеренно. Нсл. 538. Пакуль ты будзёш пугацца? Нсл.
•пугач-ча, предл.-чў, зват. пугачў; ж. ч. пугачы-оў-ом-ы-амі-ох, м.—птйца йз семейства совы, фйлйн. Сьвішча жудасна пугач. С. Музыка 251.
•пух, пуху, У пусе, дат., предл. пуша, м. 1, пушйстые отросткн по бокам стержня пера у птйц. Ар.
пухам зямля—да будет легка земля (покойному). Гсл.
2. мягкая шерсть. Нсл. 539. Казіны пух. Нсл.
3. мякнна всякая вообіце. Нсл. 539. Жыта з пухам. Нсл.
4. мягкое ухвостье от овса й пшенйцы, собйраемое для молодых жнвбтных. Нсл. 539. Ух! ела баба пух, а дзед мякіну. Еж, баба, еж; я цябе не пакіну, Нсл.
пушок-оіка—самая мелкая ржаная мякнна. Нсл. 540, уменьш. к пух 1, 2, 3, 4. •йухоны-ная-нае—пухлый, рыхлый. Шсл. Пухоны хлеб. Ст. Пухоны пірог. Ст. См. пухкі 1. Ласкат. пухоненькі. Шсл. Пухо-ненькі піражок. Ст.
•пухоўка-ўкі-ўцы, ж. 1. айроподобное ростенйе водных мест на болоте, НК: Очеркя, 381. рогоз, палочнйк шнролйстый(в стоячей й медленно текуіцей воде), раст. Гсл., пушйстый султан на тростнйке. Нсл. 539. Пуховак прынясі гуляць дзяцём. Нсл. См. кіёўка.
3 .—порхаўка. Нсл. 539.
4 . пуховая подушка. Нсл. 539. Палажы пухоўку пад галаву. Нсл.
пухоўнік 954 упудзіць
•пухоўнік, -Іка, предл.-іку, зват.-іча, м. —мастер, нзготовляюіцнй нзделня нз ПТНЧЬегО пуха. Сьпісаньне брацтва віленскага.
•пуха, пухі, пусе, ж. 1. пустота в пятке яйца. Шсл. У яйцу вялікая пуха. Ст.
2. пятка яйца. Ксл.; Нсл. 539. У гэтым яйцу пуха крэпкая! Шарыпіна Беш. (Ксл.). Уменьш. пушка-шкі-шцы,—часть яйца протнво-положенная носу. НК: Лгры, 45. Пушкаю выбіў яйцо. Нсл. Другая пушка мацней-шая за насок. Нсл.
2. корма лодкн. Ксл. He гані пухою! Касачы Лёз. (Ксл.).
4. задняя часть танка, самолёта; корма. •пухар-ра, предл.-py, зват. пухару; мн. ч. пухары-роў-ром-ры-рамі-рох, м.—оду-ванчнк( Tarachatum officionale) Ксл. Ня дзьмі на пухар — разьляціцца. мішкава Куз. (Ксл.). •пухір-гра, предл.-іру, зват.-іру; мн. ч.-ры-роў-ром-ры-рамі-рох, м.—пузырёк(от мозоля н т.п.).
•пухкі-кая-кае, 1. пухлый, рыхлый. Шсл. ПуХКІ, СМОЧНЫ хлеб. Слопішча Шацк. (Шсл.). См. пухоны.
2. пушнстый. Ксл. Во пухкія..
•пухляк-яка, предл.-якў, зват.-яча; мн. ч.-ЯКІ-Коў~КОМ, мн. ч., предл.-КОХ, обш.—нме-юіцнй-іцая налнтое от нездоровья лнцо. Нсл. 539. Хлопчык пухляк; на яго няма надзеі. Нсл. Яна пухлячка, усё хварэе. Нсл. Уменый. пухлячок-чед мн. дат., предл.-ЧКОМ, мн. ч., предл.^ЧКОХ. Нсл.
•пухліна-ны, дат., предл.-не, ж.—опухоль. Ар.; Шсл.; Ксл. Па целе пухліна пайшла. Ст. Во, якая вялікая пухлінаўяго!СелішчаГар. (Ксл.).
•пухно-на, ср.—хлеб с мякнной. Нсл. 539. Пухно, ідзі за акно. Нсл.
•пухнаты-тая-тае—пушнстый. Пухна-тыя сьняжынкі лётаюць над зямлёй. Салавей(Бацьк„ Но. 1-2/437-438).
•пухнач-ача, предл.-ачў, зват.-ачу; мн. ч.-чы-чоў-чом, мн. ч„ предл.-чох, м.—пнтаюіцнй-ся непровеенным хлебом(бранн.), Нсл. 539. Паклонішся й пухначу, калі лучыцца. Нсл. •пухньір-ыра, предл.-ырў, зват.-ыру; мн. ч.-ры-роў-ром, мн. Ч.. предл.-pox, м.—ТОЛСТО-мордый. Шсл. Каб натоўк гэтаму пухны-ру ў морду, дык ведаў бы. Ст.
•ПуХЦІ U вывод.—CM. под ПОХЦІ.
•пуд, пўду, предл. йзват.-дзе, м. 1. НК-.Очеркн, Но. 566—страх, нспуг от которого убе-гают. Ар.; Ксл.; Шсл.; Ар.; Гсл. 3пуду ня ведаў, ідзе дзецца. Гсл. Чорт зь вялікага пуду КІнуў камень, Мікольск М.(Демнд.: Веров, Но.1, 1896,114). Хлопчык з пуду захварэў. Логавая Аз.(Ксл-).
даць пуду—так нспугать, чтобы нспу-ганный убежал. Як раз калі прыцікуе ды дасьць пуду, дык болей ніхто не палезе ў садок ягоны. Ст. (Шсл. под цікаваць). Даў яму добрага пуду. Ст.
•пуд II, пуда, предл. й зват.-дзе, м.—мера веса, равна 16 кл., пуд.
•пўдка, нареч.—пуглнво. Гсл.
•пудкі-кая-кае—пуглнвый. Сядні надта пудкі штось авечачкі былі. С. Музыка, 42. •пудлівы-вая-вае—пугаюіцнйся, трус, НК: Очеркн, Но. 566. пугаюіцнйся н одно-временно убегаюіднй, Ар. пуглнвый. Шсл.; Ксл. Пудлівы конь — проста бяда зь ім! Ст. Наша кабыла дужа пудлівая. Раманаўка Сян. (Ксл.). Ср. пужлівы.
•пўдзіла-да, предл.-ле; мн. ч.-лы-лаў, ср. —пугало. Шсл.; Ксл. Пудзіла ў ячмені завалілася. іванск Чаш. (Ксл.). На гародзе паставілі пудзіла, каб вераб’і канапель ня грэблі. Ст. Пудзіла гэты ўсунуўся ў хату ды дзеці папалохаў. Ст.
КНІГІ ОНЛАЙН
