• Газеты, часопісы і г.д.
  • Вялікалітоўска - расійскі слоўнік  Ян Станкевіч

    Вялікалітоўска - расійскі слоўнік

    Ян Станкевіч

    Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
    Памер: 1329с.
    Нью Йорк
    626.59 МБ
    парабіць-блю, паробіш-бе, соверш.. перех. —заняться чем-л. в теченне нзвестного временн; провестд некоторое время, делая что-л. Ар. Парабілі да паўдня і до на сядні, бо на дождж зьбіраецца. Ар. 1. сделать, (Шсл.) устройть что-л. На новым селішчу гаспадары парабілі прызбы ля хатаў. Ар. Сена ўжо парабілі. Ст.
    2.	окончйть многне работы. Ар. Несоверш. парабляць-яеш-яе; повел.-яй-яйма—поде-лывать. Ар.; Гсл.; Шсл. Куме, што ты сядні парабляеш? Ст. Деепр. наст. вр. парабляньне -ня, предл.-ню—поделыванйе. Ар.; Гсл.
    перарабіць-блю, пераробіш-бе, соверш., перех.—переделать(сделать нным, йзме-нйть, С.). Нсл. 408; Ар.; Шсл. Перарабілі мы сваю грудку. Ст. Работу тваю перарабіць трэба. Нсл. Деепр. наст. вр. перароблены —переделанный. Ар.; Шсл.; Нсл. 408. Пера-робленыя сані, калёсы. Нсл. Работа твая перароблена. Тм. Гэта тыя самыя калёсы, але пераробленыя. Ст. Несоверш. перарабляць, -яю-яеш-яе—переделы-вать. Ар.; Шсл.; Нсл. 408. Ня так зрабіў, давядзецца перарабляць. Ст. Соверш.
    прырабіць-блю-біш-бе, 1. подработать, Шсл. заработать дополннтельно. Сена прырабілі троха на чужым. Ст. Деепр. наст. вр. прыроблены, 1. заработанный допол-ннтельно.
    2.	прнделать. Шсл. Прырабіў цыбук да піпкі. Ст. Несоверш. прырабляць, 1. подра-батывать.
    2.	зарабатывать дополннтельно.
    3.	прнделывать.
    ВЫрабІЦЬ-блЮ-бгй/-бе, соверш.. перех. 1. нзготовнть(какую-л. веіць). Ар.; Гсл. Гэты кукуць у Крэве выраблены. Ар.
    2.	(подвергнуть спецнальной обработке, прндать какое-л. качество. свойство, С.), выделать. Нсл. 92; Ар. Вырабіць аўчыну. Ар.
    3.	о земле: тіцательно нлн основательно возделать. Ар. Мікульскі вырабіў сваю зямлю. Ар.
    4.	заработать. Ср. вырабляць 4.
    выраблены, деепр. наст. sp. к вырабіць 1, 2,
    3.	Вырабленая скура. Ар. Калі зямля выраблена, то й родзе. Ст.
    вырабляць-яю-яеід-яе, 1. несоверш. к вырабіць, ЙЗГОТОВЛЯТЬ. Ар.; МГсл.; Гарадна Давідгорадзкі п.(Полесье 177). У Гінеўцах вырабляюць судзьдзе. Ар. 3 аднае ямы такія самыя гаршкі вырабляем, як із трох. Гарадна(Полесье 177).
    2.	скоморошнйчать, Шсл. паясннчать,' навырабляць-яю-яеш-яе, 1. наделать много.
    2.	наделать непрйятных проказ. Нсл. 301. Якіх ён тут навырабляў штук. Нсл. Няхай Бог бароне, што ён тут навы-рабляў. Тм. Соверш. напавыраблйць, 1. наделать много чего-л. разного.
    2.	наделать чего-л. непрйятного, наша-лнть, Нсл. 314. наделать много разных непрнятностей. Што вы тут напавы-раблялі! Нсл.
    рабіцца-блюся, робішся, несоверш. 1. делаться. Ар.; Шсл.; Нсл. 563. Сама табе рабіцца ня будзе. Ст. Само нішто ня робіцца, ня зробіцца, калі ня возьмешся за работу. Нсл.
    абробіцца—обмараться. Шсл. Абро-біўся, як із балота вылез. Ст. Соверш. зарабіцца—заработаться. Ты ўжо так зарабіўся, што й на вячэру забыўся. Варсл. Соверш. разрабіцца—растолстеть, разжнреть. Шсл. Во разрабіўся ваш парсюк, як еол! Ст.
    2.	делаться, пронсходнть(совершаться, С.). Нсл. 563; Ар. Калі б ты ведаў, што там робіцца! Нсл.
    3.	работаться. Шсл. Час ё, але нешта работа ня робіцца. Ст. Соверш. нарабіцца —наработаться, натруднться. Ар.; Шсл. Даволі я ўжо нарабіўся, хай сыны ўжо робяць. Ст. Соверш. надрабіцца—упра-внться по возможностн(до некоторой меры, Ар.) с работой. Ар.; Шсл. Як із полям надробімся, тады будзем перасыпаць істопку. Ст. Соверш. парабіцца-блюся-бішся.а) окончйть(многую.С-) работу.
    НК.: Бабы 32.
    б) быть окончену многнм работам. Ар. Паробіцца яшчэ ўсё, не давіся вельма. Ст.
    4.	о земле: быть обрабатываему, возде-лываемому. Ар. У нас уся зямля робіцца.
    Соверш. урабпада, 1. быть возделанну.
    2.	обпачкаться. Ар.; Шсл. Урабіўсянейдзеў балота. Ст.
    адрабіцца-блюся, адробішся, соверш. —окончнть свою работу. Нсл. 379. Май-стра борзда адробіцца. Нсл. Несоверш. адраблтруа-яюся-яешся.
    дарабляцца-яецг<а, несоверш.—доделы-ваться, прнходнть к окончанню. Нсл. 141. Ток na троху дарабляецца. Нсл.
    зрабіцца, соверш. крабіцца 1, 2, 3. Нешта зрабілася дзецяняцг. усё хварэе. Ст.
    вырабіцца-блюся-бішся, соверш.—выйтн нз создавшегося трудного положення. Шсл.; ^р.Ледзь вырабіўся чалавек ізь бяды. Ст.
    вырабляцца, -яюся-яешся—скомораш-ннчать, Шсл. паясннчать, выкйдывать штукн, шалнть. Ар. РІе вырабляйся лішняе. Ст. Паніч, не вырабляйся. Гсл. См. вырабляць 6.
    • рабушка, см. под раба.
    рабушкі
    974
    рагацьцём
    •рабушкі-коў-ком-кі-камі-кох половйкй, Ксл. мат. Я сядні даткала свае рабушкі. Сураж (Ксл.). Ср. рабізна.
    •рабы-бая-бое, 1. рябой, Гсл.; Ар. рябой, пёстрый. Нсл. 571. Рабая карова малочная. Нсл. Ласкат. рабёньКІ. Ар.
    2.	пестрый(поверхность которого пок-рыта пятнамй, полосамй разного цьвета, состояшйй йлй составленный йз чего-л. окрашенного в разные цвета). Гсл.—пёс-трый, яркопятнйстый. Шсл. Прадалі рабога бычка. Ст.
    •рагазою, в знач. нареч.—в беспорядке, ворохом, грамоздко, нескладно, Гсл. беспорядочно, нескладно. Нсл. 564. Накі-далі цэлы груд абы-як, рагазою. Гсл. Рагазою ўсі рэчы паставіў. Нсл.
    •рагаза-зы; мн. ч. рагозы-заў, ж. 1. все вообіце веіцй, не уклады ваюшдеся плотно одна с другою. Нсл. 564. Зарагазою гэтаю прайсьці ня можна. Нсл.
    2.	нескладйца, беспорядок. Нсл. 564; Гсл.
    рагазы наплёў—наговорнл вздора. Нсл. 3. перен. о людях; человек с характером не поддаюіцййся влйянйю другйх.
    •Рагаза-зы; мн. ч. Рагозы—йзвестный род велйколйтовскйй(белорускйй), отлй-чаюіцййся выдаюіцймйся деятелямй; йз этого рода между прочйм пройсходйл йван Федоровйч, первопечатнйк в Мос-кве вместе с Петром Мстйславцем.
    •рагазіць, рагажў, рагазіш-зіць, несоверш. —мешать, находясь не на своем месте; пройзводйть неудобство. Малочная скрыня рагазіць сенцы. нк.: Очеркн, 537. •рагазулька-лькі-льцы, ж. — раскоряка. Гсл., что-л. раздвоенное, напомйнаюіцее вйлочкй. Гсл.
    •рагатаць, рагачў, рагочаш-ча, неюверш. Растсл. 1. хохотать, Ар.; НК.: Очеркн, Но. 483; Ар. смеяться во все горло. Дсл. Рагоча, як той дурань. Ст. Лесавік рагоча на сухой елцы; аж рэха йдзець. Каласкі, 1955. Но. 29-30, стр. 15. Дзеўкі рагочуць! Як у вас жывот не парвецца? Дсл. Отгл. ймя суіц. рагатаньне-ня, предл.-ню, ср.—хохотанйе. Ар. А глушыў сваім рагатанызям. Нсл. 562. Соверш.
    зарагатаць—захохотать. Ар. Усе, як зарагочуць! Ст. Чаго ты рагочаш, зарагатаў, як конь. Нсл. 562. Соверш.
    нарагатацца—нахохотаться. Ар.; Нсл. 317. Нарагаталіся мы зь яго ўчора. Нсл. Нарагочашся, як абачыш, што ён вытварае. Нсл. Усе ўдостач нарагата-ліся. ЗСД. 247. Соверш. парагатаць—похо-хотать. Ар. Ну й парагаталі зь яго — проста бакі пападрывалі! о.
    Соверш. разрагатацца—расхохотаться. Чаго вельма разрагаталіся, дурны сьмех папалі! Ст. Разрагатаўся на ўсё горла, як конь; дзяцё пабудзіў. Нсл. 551. Соверш. узрагатацца—внезапно сйльно расхо-хохотаться. Узрагатаўся, якконь. Нсл. 55.
    2.	ржать, Нсл. 562; Дсл. йздавать звукй, похожне на хохот. Коні рагочуць, піць, аўсу хочуць. Нсл. Коні рагочуць, аўсу, сена просяць. Дсл.
    •рагатка-шкг-тнцы, ж. 1. дужка co шпень-ком для катушкй в прялке. Ксл. Найдзі імне рагатку й шпулю. Гушчына Сір. (Ксл.). См. рагачок.
    2.	мундштук с колючймй шнпамй, надеваемый на жеребенка, которого хотят отнять от матерд. Нсл. 564. Пара жаробцы надзець рагатку, каб маткі ня ссала. Нсл. См. рагулька 2.
    3.	маленькая рыбка в реке.
    •рагатлівы-вая-вае—склонный хохо-тать. Які ты, дзяціна, рагатлівы-. усё рагочаш ды рагочаш! Ст.
    • pararyxa-yori-pce, ж.—хохотунья. Ар.; Шсл. Рагатуха гэта, ці ёсьць чаго, ці няма, усё рагоча. Нсл. 562. Рагатуха гэта толькі рагатаць умее, а da работы ня годзіцца. Ст. Завіруха-рагатуха сыпе СЬНегу. Гарун: Завіруха.
    •рагатўн-рна, предл.-ўну, зват.-ўне; мн. ч,-ны-ноў-намі-нох, м.—хохотун. Ар.; Нсл. 562; Шсл.; БГсл. Заткні горла рагатуну гэ-таму. Нсл. Вось дзе рагатун-. абы што, дык рагоча ды рагоча, як малы ўсяроўна. Ст.
    •рагахы-тая-тае, 1. рогатый, у кого, у чего рога, кто с рогамн. Ар.
    2.	с угламй, угловатый. Нсл. 564. Хата рагата, на кажным рагу знойдзеш работу. Послов. Нсл. На сьвятое Васільле пірагі пякуць і багатыя і рагатыя. йз песнн, Тм.
    3.	суковатый, трудный к выходу. Нсл. 564. Душа ў чалавека рагатая, без пары ня пойдзе. Нсл.
    •рагавёнь, рагаўня, предл.-ўню, зват. рагавёню-ўні-нёў-нём-ні-нямі-нёх, м.
    —рожок. Дабыў з табакай рагавень, і храпы напіхаў цяртухай. Тарас на Парнасе. •рагавы-вдя-вор—угловый, находяіцйй-ся на углу, Гсл.; Ар. перекрестный. Нсл. 564. Рагавы двор. Нсл. У рагавым дварэ жывець. Тм. Крама, аж вэнь там, у рагавым доме. Ст.
    •рагаціна-ны-не, ж.—суковатый кол. Нсл. 564. Гані яго рагацінаю з двара. Нсл.
    • рагацьцё-ця, предл.-цю, ср.. собйр. 1. хворост. Ксл. Нашто ты рагацьця накідаў пад ногі? уіяўгж Беш. (Ксл.).
    2. все вообіце веіцн, неукладываюіцйеся плотно одна с другой. Нсл. 564. Рагацьцём завалілі хату. Нсл. Рагацьця наклалі ў скрыню. Тм. За рагацьцём няма дзе пакласьці, што трэба. Нсл.
    • рагацьцём, в знач. нареч. — ВОрОХОМ, беспорядочно. Нсл. 564. Усі рэчы рагаць-цём ляжаць у вас, каб то пакласьці хораша, парадкам. Нсл.
    рагач
    975
    рахманіцца
    •рагач-ча, предл. рагачу; мн. ч. рагачы, оў-ом-ы-амі-ох, м. 1. рожен, кол(с сучкамй, С.). Нсл. 564. Рагача зьясі, а не пірага. Послов. Нсл. Адлезь, рагача заробіш. Пого-вор. Нсл.
    стаць рагача— стать на голове, ногамн вверх. Mix. Ня кажны стане рагача на рашаткі. Тм.,—стать на руках, с ногамй вверх.
    2.	рычаг для подьёма. Нсл. 564. Рагачамі скранулі камень. Нсл. См. ваг 5, вага 4.
    3.	головка сохй с "калодаю” включй-тельно, нк.: Очеркн, Но. 771. ручка в сохе, Ксл. ручкй СОХЙ. НК.: Очеркн, 771. Чачот-кавы рагач ня борзда раськепіцца. Ходцы Сян. (Ксл.). Рагач зламіўся ў сасе. Зямковічы Сян. (Ксл.).
    4.	дужка co шпеньком для катушкй в прялке. Кубішча Куз. (Ксл.).
    5.	ухват. Раст.: Смоленск 149.
    •рагачок-чка, предл.-чкў, зват. рагачку; мн.
    ч.	. дат.-ЧКОМ. мн. ч., предл-ЧКОХ, уменьш. к рагач 2, 3, 4. Рагачок раськяпіўся, а яна прасьці хоча. Сукрэмна Сян. (Ксл.).
    • рагачоўка-ўкч-ўцы, ж.—закрутка й веревка, которая скрепляет сошной рогач. Смл. (Даль).
    •рагаччо-чо, предл.-чў, собйр. 1. сучья от дерева. Нсл. 564. Лесу табе ня было, што ты рагачча набраў. Нсл.
    2.	колья неровные й сучковатые. Нсл. 564. To ня кольле, а рагаччо. Нсл. Рагаччом зьвялі ваўка. Тм.
    3.	рогатый скот. Нсл. 564. Памажы Божа багачу ў рагаччу, а беднаму ў дзетках. Послов. Нсл.
    •рагачча-ча, предл.-чу, собйр. — рагацьцё. Іг.