Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•размысьляцца, -яюся-яешся, несоверш. —углубляться умом в рассмотренне чего-л., обдумывать. Нсл. 550. Сядзі, Хведарка, ды размысьляйся! Да ці сватоў пашлеш, ці сам паедзеш. Зь песьні. Соверш. рязмысьліцця-люся-лішся. Нсл. 550. Сам размысьліся, што выйдзе з гэтага твайго жыцьця. Нсл.
•разносіць,—см. под насіць.
•разносіцца,—см тд насіцца.
•рязнапякер-нца,предл.-нцу, зват.-нча, м.
—человек другого ”пана". Нсл. У карчме зыйшліся разнапанцы дый пабіліся. Нсл. •разнапйншчына-ны-не, ж. 1. обіцество, состаяіцее нз людзей разных владельцев. Нсл. У разнапаншчыне ніколе ня бывае супакою. Нсл.
2. обіцество нз людей разлнчного состо-яння. Нсл. Там субраліся ўсё разнапан-шчына. Нсл.
•разнасіць,—с«. под насіць.
•разнасГцца,—с«. под насіцца.
•разнастайны-ная-нае, 1. неодннаковый, разнообразный. Воўсішча Сян. (Ксл.)—про-тнвн. аднастайны.
2. разнородный. У нашым сяле разна-стайныя КОНІ. Воўсішча Сян. (Ксл.).
•разната-mw, дат., предл.-цё, ж., собйр.
—разные предметы. Ксл. Разнату ўсю ён забраў. Гараватка Меж. (Ксл.).
•разрабіцца,—см. под рабіцца.
•разрагатацца,—см. под рагатаць.
•разраніцца,—см. под раніцца.
•разрынуцца,—см, под рынуць. •разрубаваць,—под рубаваць.
•разрўмзаны-аўшыся-адца,—см. под рўм-зацца.
•разрываць.—см. под ірваць.
•разрывацца,—см. под ірвацца.
•развохацца,—см. под вохаць.
•развод-dy, предл. й зват.-дзе, м.—одна нз рабочнх повозок. Развод прадаець дзя-дзька. Аш.
•разводзьдзе-дзя, предл.-дзю, мн. ч.-дзі-дзяў, ср.—разлнв, половодье, навг'”«е-нне. Гсл.
• развойкацца, -« « под войкаць.
•развага-агг-азе, ж.—размышленне. Нсл. 365; Гсл. Рабі з развагаю. Нсл. Без развагі гаворыш, чытаеш. Нсл. Вазьмі гэта на развагу. Нсл. Страх і развага сталі хлапца пашыбаць. с. Музыка, 261.
• разваяваць,—см. под ваяваць.
•разважаньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к разважаць, 1. рассужденне, размышле-нне. Нсл. 546. Даю табе час на разва-жаньне. Нсл. Па моймуразважаньню так мае быць. Нсл. Пакуль ён цягне свае разважаньне, цягні паліву з возу. Глебаўск Сян. (Ксл.).
2. вннманне, уваженне. Нсл. 546. Трэба мець разважаньне і на тое, што ён цябе маленькага ўзгадаваў. Нсл.
3. убежденне, утешенне. Ар.; Нсл. Разва-жаньням сваім разьбілі маю тугу. Нсл. •разважаваць, -с« под важыць I.
•разважяць-аю-аеш-ёе, несоверш. 1. рас-суждать, (МГсл.) обдумывать, взвешн-вать. Гсл. Няма чаго тут доўга разва-жаць, бярыся за работу дый толькі. Ст. Разважай, паночку, хто з нас вінен. Нсл.
2. раздумывать, размышлять. Нсл. 565. Разважай, разваж толькі, што з гэтага будзе. Нсл. .
3. каго,—рассенвать, разгонять обьяс-неннямн, сужденнямн н убежденнямн какую-лнбо душевную тревогу. Нсл. 546; Ар. Рэкруціка разваЖаюць- Цыт, рэк-руце, ня журыся, яшчэ молад, ня згодзішся. Нсл.
разважыць, 1. рассуднть, обдумать (взвеснть, С.). Шсл. Сьпярша хацеў, a пасьлей разважыў ды не пагнаўся за тым заработкам. Ст.
2. раздумать, размыслнть. Нсл. 565. Разважыў, як размазаў. Послов. Нсл.
3. рассенть, разогнать обьясненнямн н пр. какую-н. душевную тревогу. Нсл. 565. Разважай, разваж гэты смутак. Нсл. У сваёй бядзе ніхто сабе не разважа. Нсл. •разважлівасьць-ір, ж.—рассуднтель-ность. БГсл.
•разважлівы, -вая-вае—рассуднтельный. Зьліць з красой твайго узьлеску, з дубамі й разважлівай сасной. Лойка: Л. песьня.
•разважнасьць, -ці, ж.—рассуднтель-ность, обдуманность. Нсл. 565. Разваж-насьці ні ў чым няма ў цябе. Нсл.
Разважнасьць нійдзе ня псуець. Нсл.
•разважны, -ная-нае—рассуднтельный. Нсл. 565. Разважны чалавек не паблудзе. Нсл.
• разважыць.—см под разважаць. •развала-кацца-чьгся,—см. под валачыся.
•развалка I, хадзіць у развалку—похрд-ка, когда человек не держйтся прямо a заметно подается то в правую, то в левую сторону. НК.: Под. пос. Но. 108.
2. печка цепліцца ў развалку—ходячнй термнн, обозначаюіцнй найвысшую степень горенья дров в печн, когда гшамя буквально залнвает последнюю. НК.: Очеркн 49, Но. 90.
•рязвял-інкі-кі,— см. под развалы.
*рязвялы-лаў(сані), едйнств. ч. нет.—роз-вальнн. НК.: Очеркя, 376. Уменьш. развалінкі-нак. Ар. Уменьш. развалкі-лак(лкоў)—роз-
разварушыць
.985
разьзяпіць
вальнн. Ар. Дзед Ігнат прыціх адразу, скорчыўся ў камячок на сваіх развалках. Лынькоў(Калосьсе, Но. 2, 1935 г., стр. 99).
•разварушыць,™. под варушыць. •разварушыцца,—под варушыцца.
• развашэціцца-чуся-ф’шся, соверш.—за-знаться. Ксл. Ён ужо развашэціўся. Даўгое Беш. (Ксл.).
•развэдзг-аны-аць,—под вэдзгаць.
•развыдрэць,—см. под выдрэць.
•разумовы-вая-вае—умственный. мгсл.
•разумёць, -ёю-ёеш-ёе, несоверш., перех. —поннмать. Нсл. 565; Ксл. Ён нічога не разумее, што ты яму кажаш. Ст. Бога тваго ў якой пастаці разумееш. Кіт. 4а8. Соверій. зразумець, перех.—ПОНЯТЬ. Гсл.; Шсл,; Нсл. 565. Нічога не зразумець, што ён кажа. Ст. He разумею я твайго слова. Нсл.
даразумёньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суйу к разумець, даразумецца,—догадка, понятне(представленне о чем-л., С.). Нсл. 142. Даразуменьня ня маю, хтоб гэта мог зрабіць. Нсл.
даразумёць-в/O-eeu/-^; повел.-ёй-ёйма, несо-верш. к даразумяваць, перех.—понять, Нсл. 142. прнйтн к поннманню чего-л. сначала не совсем ясного. Несоверш. даразумяваць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма—поннмать (прнходнть до поннмання чего-л. снача-ла не совсем ясного, С.). Нсл. 142. Даразу-мявай, што ён гавора. Нсл.
2. с отрйцанйем ”не”, не даразумець, не даразумяваць—не вполне понять, понн-мать. Я не даразумеў твайго слова. Нсл. 142.
даразумецца—догадаться, Нсл. 142.—да-разумець.
даразумявацца, -аюся-аешся—догады-ваться, Нсл. 142.—даразумяваць.
• разумлівы-вая-вае, (Смаленш.) 1. ра-цнональный.
2. рацнональный, разумный, целесобраз-ный.
• разумнёць-ёю-ёеш-ёе; повел-ёй-ёйма, несоверш.—умнеть. Шсл.; Ар.; Ксл.; Нсл. 565. Усёразумнёюць людзі. ГараваткаМежДКсл.). 3 кажным днём хлопчык разумнее, пачынае гаварыць. Ст. Калі ты будзеш разумнець? Нсл. Соверш. паразумець—по-умнеть. Ар.; Шсл. Падрасьцець — пара-зумнее, а цяпер яшчэ дзяцё. Ст.
• разўмшк-г'к«, предл.-іку, зват.-іча, м.—ум-ннца. Ар.; Ксл. Ну, скажы вось, разумніча, хто за тое, каб зямлю сялянам аддаць. ЗСД. 76.
• разўмніца-цы-чы, ж.—умннца(женіцн-на). Ар.
•разумтцца-нюся-нішся, несоверш.—ум-ннчать. Ксл. А чаго ён разумніцца дужа? Што ён багаты, дык ён сабе багаты. Рыбчына Сір. (Ксл.).
• разўмны-ная-нае—умный. МГсл.; Ар.; Беляшковічы Беш. (Ксл.); Шсл. Разумная галава ў яго. Ст. Валей з разумным згубіць, ЧЫМСЯ 3 дурным знайсьці. Послов. Загай Пух.
(Шсл.).
•разуванпа-аюся-аешся; повел.-айся-ай-мася, несоверш.. возвр.—разуваться. Ар. Соверш. разўцца, разўюся, разуешся; повел. разўйся-ўймася. Ар.
•разьбедавацпа, -см под бедавацца.
•разьбязўліцца,—гм. под бязуліцца.
•разьбіндзюгацца,—см. под біндзюгацца.
•разьбіраць,—под бёрці.
•разбірацьце-ця, предл.-цю, ср.—разбор (дела). Напісаў Янкель просьбу, і мы пайшлі da павету. Павет узяў на разьбірацьце. Пшчолка(Бацьк. Но. 51-52, 333-334). (Напісалі ў губэрню) а губэрня ў naeem, a naeem на разьбірацьце ў валаскі суд. Тм.
•разьб-пы-іваць-іць,—см. под біць.
• разьбіваньнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—тот, который "разьбівае" покосы сена. Ар.
•разьбіваньніца-і^ы-^м, ж.—та, которая "разьбівае" покосы сена. Ар.
•разьбівапь гх. под біць.
• разьбівацца,—под біцца.
•разьбіць,—под біць.
•разьбіцца,—см. под біцца.
•разьехацца, < « под ехаць.
•разьезд-dy, предл. й зват.-дзе, м.—разьезд. МГсл.
•разьезнае-нага, у знач. спкм.—проіцальное угоіценне, Нсл. 554. угоіценне перед разьездом. Вып’ем разьезнага і гайда! Слабодка Куз. (Ксл.). Купі нам разьезнага. Нсл. Вып ’ем на разьезнае. Нсл.
•разьёсьціся,—под есьціся.
•разьяждж-аньне-аньнейка,— см. под езь-дзіць.
•разьяжджаць,—см. под езьдзіць.
•разьяжджацца, см. под ехаць.
•разьякатацца, -см. под якатаць.
•разьятрыць,—см. под ятрыць.
•раЗЬДЗёл-лу, предл. й зват.-ле, м. 1. распределенне. Ар.
2. глава(в кннге). мГсл.; Стт.
• разьдзёлены, см. под дзяліць.
• разьдзёльны, -ная-нае—распределн-тельный. Разьдзельны комітэт, разь-дзельная бодка. См. разьмяркавальны. •разьдз-ерці-іраць,—см. под дзерці.
•разьдзёрірся-ірацца,—см. под дзерціся.
• разьдз-ёты-ёць-яваны-яваць,—см. под адзёць.
•разьдз-ёўшыся-ёчца-явачца, — см. под адзёцца.
•разьдзёхаць,—см. под дзёхаць.
•разьдзял-еньне-ены-яны-яць-іць,—см. под дзяліць.
•разьдзяляць,—см. под дзяліць.
•разьдзяліць,—см. под дзяліць.
•разьдзяўбаць,—см. под дзяўбаць.
•разьзёўрат-flwja, предл.-ату, зват.-аце, м.—ротозей, зевака.
•раЗЬЗЯПІЦЬ-Л4Ю-пгй/-пе, соеерш., перех.. презр.—(шнроко, С.) раскрыть рот, Ксл.
разьзява
986
ражка
разннуть. Чаго ты рот разьзявіў? Сялец Чаш. (Ксл.).
• разьзява-вы-ве, обіц.—ротозей-ейка, зевака. Адна разьзява не дагледзела й перакуліла вОЗ. М. Пасьлядовіч(Полымя, Но. 6, 1967, стр. 247). См. разьзёўрат.
•разьзйвіць-Дўлю-яв/ш-яве, соверш., перех.
—разннуть, раскрыть рот. Гсл.
•разьзявіцца-яўлюся-явішся, еоверш.—ра-зннуть, раскрыть рот. Гсл. Чаго ты разьзявіўся, як варона? Ск.
•разьзюкацца,—под зюкаць.
•разьлегчыся,—см. под легчы.
•разьленавацца,—под ленавацца.
•разьлёсьціцца.—под лесьціцца.
•разьлёпаць,—см. под лёпаць.
•разьлягацца-аецца, несоверш.—давать эхо(раздаваться, С.). Шсл. Гукае, аж лес разьлягаецца! Ст.
•разьлік-гку, предл.-іку, зват.-іча, м.—рас-чёт.
•разьл-Гты, -іваньне-іваны-іваць-іць, —см. под ЛІЦЬ.
•разьлівацца,—под ліцца.
•разыйвы-вая-вае—разнтельный, Нсл. 549. пронзнтельный. Разьлівы голас, крык. Нсл.
•разьліч-аць-эньне-ыць,—см. под лічыць. •разьліч-ацца-ыцца,—см. под лічыцца.
•разьмергавань,—гм. под меркаваць.
• разьмеркав-аны-ацб,— см. под меркаваць. •разьмеркавацца,—см. под меркавацца.
•разьмяжджўліць,—под мяжджўліць. •разьмякці,—см. под мякці.
•разьмярковаваць,—см. под меркаваць. •разьмярковавацца,—< м под меркавацца.
• разьмі'н-ну, предл.-He, зват.-не, м. 1. разьезд, проезд МНМО. Ксл.; Нсл.; Гсл.; МГсл. Толькі людзёў на кірмашу, што разьміну няма. Сянно (Ксл.). Разьміну няма, усё едуць ды едуць. Нсл. Павозьнікі разьміну не даюць. Нсл.
2. прохожденне встречных мнмо друг друга. Гсл.
•разьмін-ацца-Ўчча>—под мінацца.
•разьнёсьці,—под нас'іць.
•разьнёсьціся,—см. под насіцца.
•разьнягодзіць-джу-дзііы-дзе, соверш.—
. Hiводнаму Міколеня вер ніколі... Адзін неўспадзеўкі памарозе гародніну, a другі разьнягодзіць і тады едзь якхочаш па сена. Рэч.(Пет., п, 8).
КНІГІ ОНЛАЙН
