Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. у каго,—взять в арендное содержанне многне предметы. Нсл. 742. Купец усі сады ў месьце пазарандаваў. Нсл. Деепр. наст. вр. пазарандаваны, 1. каму,—отданный в арендное содержанне(о многнх предме-тах). Нсл. 742. Усі гасподы пазарандаваны. Нсл.
2. -у каго,—взятый в арендное содержа-нне(о многнх предметах).
•рандэл-ік-ьчык,— см. под рондаль. •ране-ньне-ны,— см. под раніць.
•ранейшы—прежннй. мгсл.
•ранешні-яя-яе, прйлаг. к раньне—утрен-ный. Гсл.; Ар.; Нсл. 554. Ранешні кавалак хлеба. Нсл. Ранешняе малако. Тм.
•раніца-цы, дат., предл.-ЦЫ, ж.—утро. МГсл.; Ар.; Нсл. 555; Ісачкова Аз. (Ксл.); Шсл. Якая раніца, а ты сьпіш. Нсл. За раніцу толькі пару лапцеў сплёў. Ст. См. раньне.
•раніць 1-ню-ніш-не, несоверш. 1. утверж-дать, что еіце рано. Нсл. 554. Ты ўсёраніш, а паглядзі, якое раньне на дварэ. Нсл.
2. перех.—заставлять что-л. делать рань-ше надлежаіцего. Ср. выраніць Соверш. выраніць, перех.—выслать(заставлять делать что-л., С.) раньше надлежаіцего. Нсл. 92. Выраніў дзяцюка на прыгон. Нсл. Соверш. уратуь-ню-ніш-не—сделать что-л. ранее надлежаіцего. Ураніў ты прые-хаць. Нсл.
•раніць П-ню-ніш-не, соверш. й несоверш., перех.—раннть. Деепр. наст. ер. ранены —раненый. Ар. О челобеке, в зн. суіц. ранены-нага—раненый. Ар.
раненая-ае—раненая. Ар. Соверш. абра-ніць—раннть. Деепр. наст. вр. абранены —раненый. Курбан (араб., аброк) чыня-чы, трэба глядзець, штоб... на яком не абранена. Кіт. 2664. Соверш. зраніць—пора-ннть(раннть, Ст.). Нсл. 218. Ваўкі зранілі
параніць 989
расіца
каня. Нсл. Сякіраю нагу сабе зраніў. Нсл. Соверш. параніць-ню-ніш-не—раннть в многнх местах нлн многнх, нзраннть. Наехаўшы, яго самога зьбіў а зраніў і слуг яго Андрэя а Цішука параніў. Гордз. Ак. ХУІІ.
3. Соверш. уратць-ню-ніш-не—пораннть. Нсл. Ураніў сякіраю нагу. Нсл.
•р ашць, раню, роніш-не, несоверш.. перех. —терять, не іцаднть. Нсл. 566. Дух свой роніць над дзёцьмі. Нсл. Здароўе сваё раню на вас. Тм.
раніць сьлёзы—плакать. Соверш. абра-ніць—упустнть, потерять. Юрсл. Глядзіце, бо аброніце гарлачык. Юрсл.
абранГць сьлізу—заплакать. Во табе й братанічна'. сьлізы не абраніла. Юрсл.
2. перен.—сказать, пронзнестн сквоз зубы, процедать (слово). Юрсл. За цэлы вечар слова не аброне. Юрсл. Соверш. абраніцца, аброніцца—потеряться, выпав нз рук, кармана н т.п. Нейдзе ў кустох ножык абраніўся, шукаў, шукаў і не знашоў. Юрсл. Соверш. зраніць—абортнровать. БНсл. Соверш. урані'ць—нечаянно выпус-тнть нз рук. Раз зышла зь нябёс вясёлка і ступіла на зямельку ды ўраніла там кудзельку сукры, ранічнага золку на зямлю пасьцельку. С. Музыка, 274.
•раніцца I нюся-нішся; повел.-нься-нь-мася, несоверш.—являться прежде надле-жаіцего. Нсл. 554; Ар.; Ксл. Тыя канчане раняцца на сход. Труханавічы Чаш. (Ксл.). Ня ранься дужа і не пазьніся. Нсл. Соверш. параніцца—поспешать раньше надле-жаіцего. Нсл. 473. Параніліся мы прыехаць із сохамі на прыгон. Нсл. Сядні я параніўся прысьці да вас. Ар. Соверш. выраніцца—раньше надлежаіцего прн-ступнть к какому-л. делу. Нсл. 92. Выра-ніўся троху на прыгон. Нсл. Соверш.
ураніцца—сделать что-л. прежде време-НН. Нсл.
•раніцца 11-нюся-нішся, несоверш.—нано-снть себе раны. См. зраніцца. Соверш. зраніцца—нанесть себе рану. Нсл. 218. Як табе памагала сякіраю зраніцца. Нсл. Соверш. разраніцца—увелнчнться(о ране). Пажога разранілася. Нсл.(лод пажога).
•ранічнік-ікй, предл.-іку, зват.-іча, м.—па-стух, гоняюіцнй на утреннюю пастьбу. Ксл. Зьмітру змовілі ранічнікам. Калышкі Лёз. (Ксл.). Ранічнікіўжо прыгналі статак із ранак. Нсл. 555.
•ранічны-ная-нае—утренный.
•рант........, м.—кранк. мгсл.
•ранкі-ндк, едйнств. ч. нет.—выгон скота зарею на утреннее пастбшце. Нсл. 555. Гані каровы й авечкі на ранкі. Нсл. Кароеы з ранак прышлі. Тм.
•рань, рані, ж.—ранее время. Зь вячэрных сноў будзячы рань. Салавей.
•раньком, нареч.—утренннм временем. Нсл. 555. Раньком заўтра пойдзем сабе. Нсл.
да раньня, нареч.—до солнечного вос-хода, до утра. (Гсл.); Шсл. Змалацілі ёўню яшчэ да раньня. Ст.
3 раньня—с утра. Ар.; Гсл. Ласкат.
раньшка-ка. Гсл.; Нсл. 555. Раньнікам па марозіку добра ехаць. Гсл. Цэлаераньніка праплакала. Нсл. He адно я раньніка згуляла'. русу касу часала. йз песнн, Нсл.
•ранып-няя-няе, 1. утренный. Гсл. Раньні нэмаз (араб., малітву) кланяціся. Кіт. 46а15.
2. ранный. Ар. Раньняя птушка зубкі калупае(або: цярэбе, а позная вочкі працірае). Послов.,—ранная птнчка носок прочшцае, поздная глаза проднрает. Ар. Сравн. cm. раншы—ранее обыкновенного бываемый, ранный (бываюіцлй, сосре-ваюіцнй раньше другнх, С.). Нсл. 555. Раншы абед. Нсл. Сёлета раншая вясна, чымся летась. Тм. Прев. cm. найраншы —самый ранный. Увелйч. ранюсенькі.
• рапоўнік-гку, предл.-іку, зват.-Іча, м. —стеблн Н ЛНСТЬЯ репы. НК.: Очеркн,420, Но. 827.
•раптоўнасьць—внезапность, быстрота, неожнданность. Гсл.
• раптоўны гнеў—вспыльчнвость. МГсл. •раптам, нареч— внезапно, вдруг. Растсл.; Ар.
•раптам—вдруг, сразу, порывнсто, мн-гом, неожнданно. Гсл.
раптам загневацца—вспылнть. мгсл. •рапўха-ўхі-усе, ж. Ар. 1. род жабы. Гсл. жаба. Нсл. 555. Рапухі сквярўцца. Нсл.
2. ругат. слово на рябую нлн безобраз-ную женіцнну, особенно злую. Нсл. 555. Слухай ты рапуху гэту, мала што яна верашчыць. Нсл.
• расол-лу, предл. й зват.-ле, м. 1. расСОЛ. Ар.; Шсл. Ядуць бульбу з расолам. Ст. Расол капусны. Нсл. 566.
2. перен.—кровь. Нсл. 566. Вытну, аж расол пацячэць. Нсл.
3. перен.—жндкость, текуіцая нз носа. Нсл. 566. 3 носу табачны расол капае. Нсл.
•р аса-сы, ж.—роса. Ар. Едйнств. ч. расіна-ны, 1. капля росы. Нсл. 566. Расіна пала на HOC. Нсл.
2. очень малое колнчество какой-л. жндкостн. Нсл. 566. Уліла расінку малака. Нсл. Уменьш. ўастка-нкі-нцы, а) капля в роде росы. Нсл. 566. Расінка прыгожа блішчыць. Нсл. б) самое малое колнчество жндкостн. Нсл. 566. Ані расінкі ня было ў роце. Нсл. Расінку спытаваўесьці. Нсл.Ані расінкі не дала малака карова. Тм.
расіначка-чкг-чцы, уменьш. к расінка —малейшее колнчество жндкостн. Нсл. 566. Вады ні расіначкі няма ў дварэ. Нсл. Уменый. расіца-цы-цы. Нсл. 566. Пусьці коНі на расіцу. Нсл. На дварэ нярана, расіца прыпала. Росуха Імгл. (Косіч 22). Уменыа. роска-скі-сцы.
росачка
990
раскашаваньне
росачка-чкі-чіря, уменьш. к роска,—ма-лейшая капля. Нсл. 567. Вады ані росачкі няма. Нсл. Гарэлку ўсю да росачкі выпілі. тм. Няма ні росачкі алею. Севершч. (Косіч 30). •расахавілкі-лак, едйнств. ч. нет.—навоз-ные ВЙЛЫ. Яцкава (Шакун).
•расаднік 1-іка, предл.-іку, зват.-іча, м. —брусчатый сруб в 3-4 венца с "замоч-нымі вугламі", поверх которых настнла-ются прочные половйннйкй, йлй брусья, на которых начйнается строенне печя. НК.: Очеркн, 242.
• расаднік ll-іка, предл.-іку, зват.-іча, м. —строенйе без крышл, наполненное лучшей землёй, парнлк; тут обыкновенно засеваются й первое время растат пере-садочные овоіцй капуста й брюква. нк.: Очеркн, Но. 501.
•расходнІКЧ^, предл.-Іку, зват.-ІЧй, м. Мікольск М. (Демвд.-Веров., II, 1896, 109).
•расходзіцца,—под хадзіць.
• расхаляпіць-ял/о-т'йу-де, соверш., перех., говорят упрекая—растворнть настежь. Mix. См. разгайтаць.
перасхаляплеваць-плюю, плюеш-плюе, соверш., перех.; говорят упрекая—растворнть многне дверй. Гэты пустадомак дзьве-ры парасхаляплеваў і пайшоў. Mix. •расх-апаваць-атгаць,—под хапаць. •расхапаць,—см. под хапаць.
•расхарахоніцца,—см. под харахоніцца.
•расхліпацца,—см. под хліпаць.
•расхрыстаны-ая-ае с растергнутым воротняком, пнз. с раскрытым ворот-ннком, Растсл. с раскрытой грудью, незастегнутый.
•расхрыста-лпы, предл.-ту, м.—ходяіцнй, не застеглвая, с раскрытой грудью. Нсл. 560. Прывык расхрыстаю бегаць. Нсл.
расхрыстаць(расхрыстаць, Гсл.)—об-нажнть кому-л. грудь, Нсл.-553. растегнуть рубаху на грудй. Расхрыстаў свае пелькі. Нсл. Деепр. наст. вр. раёхрыстаны—С раскрытой грудью. Нсл.; Шсл. Ходзе расхрыстаны. Ст. Кашуля на грудзёх расхрыстана. Цялеш: Дзесяць, 28.
•расхрысгайца-аюся-аешся, соверш.—ра-скрыть грудь, Ар.; Шсл. обнажлть грудь свою. Нсл. 553. Холад, а ён расхрыстаўся. Ст. Деепр. наст. вр. расхрыстаўшыся—С раскрытой грудью. Ар. Сьцюжа, а ён расхрыстаўшыся. Ар. Расхрыстаўшыся, бегаюць дзеці па двару. Нсл.
•расхвастаць,—< м. под хвастаць. •расхвастацца,—см. под хвастацца.
•расяніць—мочнть росой. Соверш. абра-сяніць—замочйть росою. Д. Абрасяніў порткі. Д.
•расіць, рашў, росіш-се, несоверш., перех. 1. —мочйть росою, ходя по росйстой траве. Нсл. 556. He хадзі na pace', ногі росіш і сьвітку ўросіш. Нсл.
2. орошать. Гсл. Соверш. урасіць, урашу, уросіш-се, 1. замочйть росою. Нсл. 556.
2. оросйть влагой, увлажнйть(почву); осуіцествйть снстему меропрнятйй по нскуственному увлажненлю почвы. Деепр. наст. вр. урошаны—замоченный росою, орошенный. Нсл. 664. Павесь урошаную сьвітку. Нсл. Отгл. ймя суіц. урашэньне-ня, предл.-ню—орошенйе.
•расіцца,рйшўся, росішся—роснться. He расіся, ходзячы па лузе. Нсл. Соверш. урасіцца—замочйться росою, ходя по росйстым местам, Нсл. 566. обмочлться росою. Шсл. Урасіўся па пояс. Нсл.
2. орошаться. Гсл. Деепр. наст. вр. урасіў-шыся. Ар. Як ён урасіўшыся! Ар.
•раскос-су, предл.-ce, зват.-се, м.—луг с кочкамя й пнямй. Ксл. Каровы ходзяць у раскосе. Русінава Сян. (Ксл.).
•раскоша-шь/, дат., предл.-ШЫ, ж. 1. роскошь. МГсл.; Шсл.; Нсл. 566. Грошы пайшлі на раскошы. Поговор. Нсл. Увялікай раскошы жывуць. Слабодка Куз. (Ксл.). Жывець у раскошы, нічога не жадзён. Ст. 2. выгоды жйзнй, прйволье. Нсл. 566. Дай яму раскошу, дык паправіцца здароўям. Нсл. Мінулася бацькава раскоша — сама бачу, ні раз, ні два па раскошы той заплачу. Харобічы Горадн.(Косіч 239).
3. свобода, простор, Нсл. 566. простор, прнволье. Шсл. Кажан раскошу любіць. Нсл. У хаце раскошы няма. Нсл. Каровы ходзяць на раскошы, дык і малака даюць. Ст.
4. свободное, просторное помеіценйе. Казалі, што тут роскаш буду мець, a тут сусім цесна. Нсл. 567.
•раскошна, нареч.—просторно, свободно. Нсл. 567. Тут раскошна рабіць. Нсл. Ср. cm. раскашней. Нсл. 567. Вонках раскашней скакаць. Нсл.
•раскошнасьць-^і, ж.—простор. Нсл. 567. Раскошнасьць у хаце, у царкве. Нсл.
•раскошны-н<7я-«ае, 1. просторный. Нсл. 567. Раскошны панадворак. Нсл. Раскош-ная хата. Тм. Раскошнае хутра. Тм. Раскошны ток. Тм.
2. дородный, статный. Нсл. 567. Раскошны конь. Нсл. Раскошны мужчына. Тм. Раскошная жонка. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
