Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•разыпк-йаі, предл.-ікў, зват.-іча; мн. ч.-ікі-ікоў-іком-ікоў-ікамі-ікох, м.—мясннк. Ар.; Доўжа Куз. (Ксл.); Нсл. 570. Карову Ялаўку прадаў разьніком. Нсл. Разьнік лупе карову. Ст.(Шсл. 149). См. ’зЗЬНІК.
•разьшца-чы-цы, ж.—боііня(предпрнятне по убою скота н пярвнчной обработке тут, С.). МГсл.
• разыйць-ню-ніш-не, несоверш.—разно-гласнть в пеннн нлн музыке. Нсл. 565. He падладжуеш імне пець, а толькі разьніш. Нсл. Соверш. заразьнГць. Адзін заразьніў іў вусіх пашла бязладзіца. Нсл. 2і(под бязла-
дзіца).
• разьвётрыцца, -руся-рышся , соверш. —пройтнсь по чнстом воздухе, провет-рнться. Нсл. 546. Ідзі, разьветрыся троху. Нсл.
•разьвяз-акьне-аны-аваць-аць, —см. под вязаць.
•разьвіслы-лая-лае, 1. развеснстый. Гсл.
2. отвнслый. Гсл.
•разьвітальны, -ная-няе—проіцальный. Дрыжыць агонь, як песьні голас разьві-тальны. с. Музыка, 160.
•разьвіт-аньне-авацца,—под вітацца. •разьюрыцца, -см. под юрыць.
•разыош-аны-ычь,—см. под юшыць. •разьюш-авацца-ыўшыся-ыцца,— см. под юшьіць.
•разыгранка-нкі-нцы, ж. 1, розыгрыш.
2. розыгрыш в ННЧЬЮ. Ар.
• разыходзіцца, 1-ое й 2~ое лйцо., едйнств. ч. нет.-іцца, несоверш. 1. растворяться. Ар. Цукер памалу разыходзіцца ў шклянцы. Ар. Соверш. разыйсьціся, разыйдзецца, разыйдземся, разыйдуцца, прош. вр. разы-шоўся—растворнться. Ар. Цукер ужо разышоўся ў коўні. Ар.
2.—см. под хадзіць.
•разыйд-dy, предл. й зват.-дзе, м.—уход прншедшнх, Нсл. 565. расхожденне прн-шедшнх.
• разынкі, (одна разынка)-нак(-нкаў) —нзюм. Ар.; Нсл. 554. Разынак купіў гасьцінца. Нсл. Уменьш.(одна) разыначка-чкі-чцы—нзюмннка. Нсл. 554; Ар. Разы-начку ўраніла. Нсл.
•разынкі-нак(-нкаў), ж.—нзюм. нк.: Очер-кя, 38; Ар.; Ксл.; Гсл. Я купіла ў пірагі разынак. Чашнікі (Ксл.).
•разынкавьмая-вае—нзюмный. Нсл. 554. Разынкавы смак. Нсл.
•ражон-жня, мн. ч„ дат.-НОМ, мн. ч.. предл.-нох, м. 1. заостренный(обгорелый конец, нк.: Старцы, Но. 77), заостренный кол.
ці ражна ж хацець—суетное, прн благо-прнятной налнчностн, нзлнчнее, даже алчное желанне, обыкновенно осужда-ется прнведеным выраженнем, к кото-рому нередко прнбавляется даполненне "ад Бога”. Тем же выраженнем осмен-вается н крайнее положенне лнца, вслед-ствне внднмого распутства, бедностн по собственной внне, еслн это лнцо не скрывает надежду на чудесную перемену обстоятельств, в внде манны небесной. НК.: Очеркн, Но. 695.
2. вертел. НК.: Старцы, 77. Уменьш. ражонак-нка, предл.-нку. НК.: Старцы, Но. 77. Уменьш. ражэнчык-ыкя, предл.-ыку. Ар.
• ражанец-нча< предл.-нцу, зват.-нча, м. —чёткн. Ар.; Вост. (Даль).
•ражка-жкі-жцы, ж. 1. водоносное ведро с двума ушкамн, перетянутымн пере-веслом. НК.: Очеркц 89.
ражкі"
987
ральля
2. (посудйна для воды н пр. в роде ведра с рукояткой, С.), шайка. Ар.; Растсл.; Коач38; Ксл.; Гсл. Вылі ваду 3 ражкі. Ісачкава Аз. (Ксл.).
•ражкі, (одйн раЖОК)-Коў-КОМ, мн. ч.. предл-кох—зерна ржй, пораженные спорыньей. Гсл.
•раіць, раю, раіш, рае; повел. рай, райма, несоверш. каму, ійто, або зь неазн.—СОВе-товать. МГсл.; Растсл.; ПНЗ; НК.; Очеркн, Но. 714; Ар.; Шсл.; Нсл. 554. Ня раю табе купляць гэтага каня. Нсл. Бацька раіў сыну добрую дарогу. Гарнакі Сян. (Ксл.). А імне людзі раілі вось гэтак зрабіць. Ст. Деепр. наст. вр. раены—(советованный, С.), прйсоветованный. Нсл. 554. Раенага та-бою каня купіў. Нсл. Отгл ймясуіц. раеньне-НЯ, предл.-НЮ—советованне. Нсл. 554: Ар. Нічыйго раеньня імне ня трэба. Нсл. Ібяз раеньня я гэта ведаю. Тм. Соверш параіць —посоветовать. Ар.; Шсл.; Нсл. 554. Парай-це, браточкі! Мой бацька хворы, калі б хто параіў зельля, каб ён паправіўся, я тады б ня ведаў, як яму дзякаваць. Чартовічы Сур. Север(Шэйн, II, 417). У гЗШай справе я табе нічога не параю. Нсл. Добрыя людзі параілі гэтак зрабіць. Ст.
адраеваць, адраюю-юеш-юе; повел. ад-раюй, адраюйма, несоверш., каму—отсо-ветывать. Нсл. 379. Ты імне адраюеш, адраіў куплю гэнага каня, а другія таргуюць яго. Нсл. Соверш. адраіць—отсо-ветовать. Ар.; Шсл.; Нсл. 379; Ксл. Адраілі імне рабіць гэтак. Цяпіна Чаш. (Ксл ). Хацеў прыдбаць сабе гэту кароўку, але людзі адраілі. Ст. Деепр. наст. вр. адраены—отсо-ветованный. Нсл. 378. Падарожжа наша адраена. Нсл. Соверш. зараіць-аю-агш-ае—посоветовать. Нсл. 182. Зараіць лек. Нсл. Соверш. нараіць-аю-0га/-дг—дать совет, посоветовать. Дзякуй ім, людзі нараілі, як трэба зрабіць. Ст. См. нара-дзіць(под радзійь). Деепр. наст. вр. нараены —посоветованный. Нараены работнік, майстра. Нсл. Соверш. падраіць-аю-аіш-ае—немного, несколько посоветовать. Дзядзька імне падраіў купіць гэтага жарабочка. Ст. Соверш. прыраіць-аю-аіш-ае; повел.-ай-айма—несколько убедйть, советуя. Деепр. наст. вр. прыраены—то, о чем кто-л. несколько убедялсяблагодаря советам другнх. Прыраены лек. Нсл. 509 Отгл. ймя суіц.
прыраеньне-ня, предл.-НЮ, Нсл. 509. результат некоторого убеждендя сове-тамн. Прыраеньне леку. Нсл. Соверш. уріірь-аю-аеш-ае—советуя, убедйть. Ураіць лек ад зубоў. Нсл. 749. Браценьнік мой ураіў імне гэтага каня купіць. Тм. См. урадзіць (под радзіць). Деепр. наст. ер. ураены—тот в котором кто-л. убедйлся благодаря советам другнх. Я ураеным табою спосабам зрабіў гэта, але не ўдалося так. Нсл. 749.
•раіцца, раюся, раішся, несоверш. у каго, 1. советоваться (с кем). НК.: Очеркн,Но.714; Ар. См. радзіцца I.
2. взаймн., зь кім—обменйваться мненй-ямй, совеіцаться. Ар. См. радзіцца 2.
•раіцца, роіцца, несоверш. 1. садяться й сесть роем(ройться, С.). Нсл. 746. Пшчолы на бярэзе рояцца, раіліся. Нсл.
2. заседать(появляться во множестве, С.) в мыслях, в голове. Нсл. 746. Нешта дурное табе роіцца, ураілася ў галаве. Нсл. Соверш. ураіцца. Нсл. 746.
•рай,раю, предл. й зват.раю, м.—рай. ^.Да раю ласкі маей Божай увойдзе. кіт. 269. Ці быў ты У раю? Гарун(ст. ’’Нязнаны госьць”). •райскі(райські)-кая-кае—райскнй. Хто ест райськія? Кіт. 8аЗ.
•райца-цы, предл.-цу, мн. ч., род.-цаў, м. 1. советннк. Гсл. Шмат такйх райцаў, як ты. Нсл. 554. He прашу я райцаў. Тм.
праўны райца—юрнсконсульт.
2. член думы, Вост. (Даль) член уездной (всякой, С.) "рады”. Гсл.
•рййчы-чага—гласный думы. Гсл. — райца. Крый, Божа, ад такіх райчых.
Нсл. 554.
•рак, рака, предл-ку, зват. рача; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м. 1. рак. Ар. Хто пад ’еў ракоў — такоў; хто ня еў ракоў — такоў. Послов. Войшт.
2. болезнь рак. Во каб табе рак выта-чыў! Чаркасоў Беш. (Ксл.).
•рака-ю, дат., предл. раццэ, вйн. ракў, мн. ч. рэкі-аў, ж.—река. Рудня Аз. (Ксл.).
•ракавыя шыйкі, раст.—горец аптечный. Гсл. См. рачыкі.
•ракітнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—по-левая нва, малый тальннк. Гсл.
• ралёйнік, (Нсл. бб^уіка, предл.-іку, зват.-іча, м.—земледелец. Ст. Рудня, Жойдзіскае в„ Вял. I слухаць не хачу аб гэтым ралейніку. кажа дзяўчына. я. Г.-ю: Казкі, Ho. z, стр. 3. •рале'йны-ная-«ае—относяіцййся к па-хоте йлй к обработке землн. Гсл. Ралей-ныя лейцы. Нсл. 554. Ралейны хамут. Гсл. Ралейны хамуценчык. Дсл. 954.
•ральлё-ля, предл.-лю, ср.—пашня. Растсл. (воспаханное поле, С.), пахота,(воспа-ханное поле, Нсл. 554). Ксл. См. ральля. Каб хоць дождж прайшоў a то дужа дрэнна па ральлю хадзіць. Горцава Лёз. (Ксл ). Цяжка па ральлю ісьці. Нсл. 554.
•ральля-лг, дат., предл.-лі, ж.—вспаханное поле, Ар.; Шсл.; пнз 15; Ксл. пахота. Гсл. Па ральлі гэтага воза конь не пацёг бы. Ст. Цяпер авечкі пасуцца па ральлі, дык прыходзяць дамоў галодныя. НавасёлкіСян. (Ксл.). Наляцелі журавы, селі, палі на ральлі. Жукова Імгл.(Косіч 31). См. аральля, ральлё. Уменьш., ласкат. ральлІ'ца-ЧЫ> дат., предл.-цы, ж. На раньняй ральліцы родзе жыта, пшаніца. Рапан.: Прык. 98. На другой ральліцы родзе трава мятліца. Ар.
рамон
988
зраніць
•рамон-н^, предл. йзват.-не, м.—поповннк, раст. цветок служнт для забавы, Гсл. днкая ромашка. Нсл. 554. Рамону коні ані каровы не ядуць. Нсл. Ласкат. рамонька-нькг. (у гародчыку)....растуць пахнючыя ра-МОНЬКІ. Я. Г.: Лемантар 59.
•рамоўка-ўкг, дат., предл. рамоўцы, ж. —рамочный улей. Бацька пасадзіў пшчо-ЛЫ ў рамоўку. Вароніна Сян. (Ксл.).
•раматць-ню-ніш-не—слегка стучать (говорнтся про ДОЖДЬ). Растсл.
•раматус-су, предл. й зват.-се, м.—ревма-тнзм. Ар.; Ксл.; Шсл. Бяда з маёю рукою; раматус убіўся, дык баліць і не падняць. Ст.
•раглёнка-нкі-нцы, ж.—ремённая вере-вочка для лаптя(н другнх надобностей, С.). Шсл. Уцягні ў лапціраменку. Войстрава Сьміл. (Шсл.).
•рамённы-ная-нае—ремённый, ремен-чатый. Ар.
•рамесны-ная-нае—ремесленный, свя-занный с ремеслом. А галаўшчынах людзей рамесных. Стт. 448. Люд рамесны. Стт.
•рамёсьнік-і'ко, предл.-Іку, зват.-Іча, м. —ремесленннк, Гсл. мастеровой. МГсл. •рамёсьніцтва-ea, ср.—ремесленннчес-тво.
•рамёсьнічы, -чая-чае—ремесленннчес-кнй. Гсл.
•рамёнак-нка, предл. й зват.-нку, м.—пле-чевая кость. Нсл. 554. Рамёнак зламіў. Нсл. •рамяство-ed; мн. ч. рамествы-аў, ср. —ремесло. Ксл.; Гсл. Зямлі мала, надабе рамяства вучыць. Гараватка Меж. (Ксл.). Рамяством месцкім абходзіціся не хацелі. Стт. 137.
•рамчак-ка, предл.-кў, зват. рамчаку; мн. ч. рамчакЎоў-ом-акі-амі-ох, м. — рамоўка. Вароніна Сян. (Ксл.).
•рана-ны-не, ж.—рана, язва. Шсл. Нагу пабіла на раны. Ст.
•рана, -нареч.—рано. Ар.; Шсл. Яшчэ рана: дамоў пасьпееш. Ст. Ср. cm. ранёй—рань-ше. МГсл.; Ар.; Шсл.; Кр. Сяло Беш. (Ксл.). СяднІ ўсталі раней, як ўчора. Ст. Прев. cm. найранёй. Ар. Ласкат. раненька. Ар. Устаў раненька, яшчэ да сонца. Ст. Ласкат. ранюхна. Нсл. 555. Заўтры ранюхна ўзбудзі мяне. Нсл. Увелйч. ранюсенька. Ар. Устану я ранюсенька. Шапачка імгл.(Косіч 58). Сьвеце месяцнад зароюранным-рана, ранюсенька. Севершч.(Косіч 250).
•рандоўля-лг-лг, ж.—аренда, временно пользованне недвяжным нмуіцеством на договорных началах. Якая рандоўля, такая й плата. Нсл. 554.
пусьціць у рандоўлю—отдать в аренду. Пан наш двор свой пусьціў у рандоўлю. Нсл. 554.
•рандоўства-ea, ср.—арендное содер-жанне, арендованне. Нсл. 554. Рандоўс-твам займаецца. Нсл.
•ранда, (Гсл.; Нсл.), ранда. НК.; Гсл.; Нсл. 554,
1. аренда, временное пользованне недвн-жнмым нмуіцеством на договорных началах. НК.: Очеркн, Но. 421; МГсл. На рандзе сядзіць, жывець. Нсл.
выпусьціць у ранду—отдать в аренду. Поле й карчму пад ранду выпусьціў. Нсл.
2. арендная плата. нк.: Очеркн, Но. 421; Нсл 554. Ранду плаціць. Нсл.
3. корчма, шннок(выдаваные в аренду. С.). Нсл. 554, кабак, выдаемый в арэнду. Ксл. Во, няма ранды ў нас і добра. Шакены Куз. (Ксл.). Ты толькі ранды пільнуеш. Нсл. •рандаваць-дўю-дўегд-дўе; повел.-дўй-дўйма, несоверш., перех.—нметь в арендном содержаннн, арендовать. Нсл. 554. Ранда-ваць, зарандаваць сад, карчму, млын. Нсл. Соверш. зарандаваць—заарендовать. Нсл. 554. Зарандаваў цэлую валоку. Ст. Отгл. ймя суіц. рандаваньне. Рандаваньне карчмы, зямлі. Нсл. Соверш. пазарандаваць-дўю-дўеш-дўе каму, 1. отдать в арендное содержанне многне предметы. Нсл. 742. Пан, пазарандаўшы ўсі свае двары, выехаў сам у Нямеччыну. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
