Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
скабіна-ны, eäuncme. ч. к скаба 1, 2, 3. Нсл. 580.
скабка-б кі-бцы, 1. уменьш. к скаба 1,—ребрышко. Ар.; Шсл. У буракі ўкінула скабку. Ст.
2. уменьш. к скаба 2,—заноза. Ксл.; Нсл. 580; Смл.; Кур. (Даль); Гсл.; ПНЗ; Растсл.; НК: Очеркн, Но. 26. Загнаў сабе ў руку скабку. Мазалава Куз. (Ксл.). Ад скабкі, скабачкі палец разгнаіўся. Нсл.
скабачкачкі-чцы, 1. уменьш. к скабка 1.—ребрышко. Ар.
2. заноза. Нсл. 580; Смл. (Даль). Хіба скабачка ў палцы. Смл. (Даль). Увелйч. скабішча-чы—большая заноза. Нсл. 580. Скабішча якая залезла за ногаць. Нсл.
•скабардзіна-нь'г, ж.—каіцей. Ксл. Стаў, як скабардзіна. Луб’ева Аз. (Ксл.).
•скабёлак-лка, м.—прут, ?. Вазьмі гэты скабёлак ды абабі ігрушу. Бяльсл.( nod абабіць). Ср. скаба—ребро, заноза.
•скабёлка-лкі-лцы, ж.—согнутый нож, по концам которого прнделаны поперечные ручкн. НК: Очеркн, 34.
•скабялёк-лька—"скабёлка", согнутая в кольцо н нмеюіцая одну только ручку. НК: Очеркн, 347.
•скаб-іна-ішча-ка,—cm. под скаба.
• скабіць-блю-біш-бе, несоверш., nepex. 1. занознть, Нсл. 580; Смл., Кур.(Даль); Ксл. всажнвать занозу. Рукі свае, паніч, скабіш, заскабіш, цягаючы дошкі, дор. Нсл. Скабіць, заскабіць руку. Кур., Смл. (Даль).
2. (рукуУ—получать подкуп. Нсл. 580. Ты часта каля нас скабіш свае рукі. Нсл.
заскабіць, 1.—заноЗНТЬ. МГсл.;НК:Очеркн, Но. 25; Растсл.; Нсл.; Ксл.; Смл., Курск (Даль); Юрсл. Заскабіла я нагу. Селішча Гар. (Ксл.). Па ім калі й чорт пабяжыць, дык нагу заскабіць! НК: Очеркн, 5. Прйч. заскабены —заноженный. Нсл. 184. Заскабены палец баліць. Нсл.
2. (руку)—получнть подкуп, Нсл. взять, прнобрестн вопрекн праву. Юрсл. Заскабіў руку, дык і пацягнуў на другую старану. Нсл. Глянь на брыгадзіра-. заскабіў рукў каля сена, цяпер маўчыць як вады ў рот набраўшы. Юрсл.
•скабіцца, 1. стр. к скабіць.
2. несоверш. к заскабіцца. Соверш. заска-біцца, 1. занознться. Юрсл. Палец заска-біўся. Юрсл.
скабы
1038
выскачыць
2. перен.—заскабіць 2. Юрсл. I сам заска-біўся, і бяз сына не абышлося. Юрсл. •скабы-баў—ребра, реберная часть ту-шн. Гсл.; Ар. Уменый. скабкі-бак,-бкаў —позвонковые н реберные частн в порцнях. НК: Очеркн 36; Ар.
•скаголеньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к скаголіць—вопт>, плач, особенно детс-кнй. Нсл. 580. Ці ты глуха, што ня чуеш скаголеньне дзяцяці? Нсл. Пакінь ужо ты сваё скаголеньне; скаголеньням ня вер-неш. Нсл.
•скаголіць-лю-лгій-ле, несоверш.—вопеть. Нсл. 580; Гсл. Дзяцёскаголе, есьці хоча. Нсл. См. ськіголіць. Соверш. заскаголіць(заску-голіць, Дсл.)—начать воішть, завопнть, Нсл. 580. звнзжать, запніцать жалобно. Дсл. 252. Чаго ты скаголіш, заскаголіланаўсю галаву, на ўсю хату? Нсл. Кінь работу, бяжы, нешта дзеці заскаголілі ў хаце. Нсл.
•скагатаць-чў, скагочаш-ча—вопнть. МГсл.
•сказа, 1. порча. Гсл.
2. нскаженне. Гсл.
•сказана, безлйч., тверш.—прнказанно. Нсл. 580. Табе сказана маўчэць! Нсл.
•сказаць,—см. под казаць.
•сказіць,—см. под казіць.
•скакальны-ная-нае—танцевальный.
скакальная песьня—песня под которую танцуют. Сяло Трыкаўка, Карпачэўск. у„ ц. с., Мужылава Акуліцкае вол. Бранск.(Будде: Тула-Орел, 85).
•скакаць, скачў, скачаш-ча; повел. скачы, 1. прыгать. Гсл.; Нсл. 580; Ксл.; Ар. Скачы на аднэй назе. Рыбчына Сір. (Ксл.). Каза не дарма ваўку скача. Послов. Нсл. На пахілае дзерва й козы скачуць. Послов. Нсл. Ну скачы здарова, з гусі вада, з Танькі худаба, ды не крактаць у мяне больш. Север(Косіч 253). Гэта казала бабуля лекарка(нявучаная). Однкр. скаканўць-w-нёш-нёць-нём-ніцё—прыгнуть с снлою (снльно, С.). Нсл. 580. Скакануў і нагу зьвіхнуў. Нсл. Однкр. скокнуць—прыгнуть.
Ар. Соверш. прыскокнуць(прыскакнўць, Нсл.)—прнпрыгнуть вдруг, неожнданно подбежать. Нсл. 510. Ен прыскакнуў да мяне, дый выцяў па шчаццэ. Нсл. Соверш. скочыць—прыгнуть. Адным разам ско-чыў ад мяне. Кіт. Шаі. Соверш. даскочыць —быстро доехать до какого-л. места с нарочнтой н экстренной целью. Дсл. 181. Нашы да лесу даскочылі, а злодзеяў не заскочылі. Дсл.
адскочыць, соверш.а) отскочнть(скачком удалнться от кого-л., С.) Шсл. Каб не адскочыў, дык і яму лучыла б. Ст.
б) ударнвшнсь обо что-л., отлететь в обратном направленнн, в сторону; отс-кочнть. Камень адскочыў ад дзерва.
в) скоро отростн(о траве). Шсл. Просьле дажджу, так і адскочыла трава. Ст.
г) об отделеннн слнвок от молока(свер-нуться, С.) Дсл. Малако пачала парыць — а яно адскочыла— як цяпер крупеню бяліць? Дсл. См. збрызгці( подбразгці).
ацскакаваць-кую-куеш-куе; повел.-куй-куйма, несоверш. к адскочыць 1, 2, 3—отс-какнвать. Шсл. Ды давай усе барзьдзей адскакаваць у бок. Ст.
аскакаваць-ку-кусш-куе, несоверш., перех. —нагонять co всех сторон. Дсл. Аскаку-юць ваўкі. Дсл. Соверш. аскочыць.
заскакаваць-кую, а) заставать. Гсл.; Нсл. 184. Другі раз не заскакую, не заскочыў пана ў дварэ. Тм.
б) забегать вперед, Нсл. преграждать путь. Соверш. заскокнуць, заскакнўць, а) попре-пятствовать, помешать, Нсл. выйтн на перерез. Заскокнуў мне дарогу, сьцежку. Нсл.
б)несоверш— запасть. Нсл. Клямка заскак-нула сама. Нсл. Нешта тут заскакнула, ня можна адчыніць. Тм. Прйч. заскокнуты —нечаянно застнгнутый, открытый. Ксл. Злодзей заскокнуты ў клеці. Тм. Соверш. заскочыць, а) застнгнуть, Мгсл. застать. Дсл. 252. Заскочыў ледзь паезд. Дсл.
б) застнгнуть на деле. Нсл. 185.
заскачыць (кагось у клеці, на зла-дзейсьцьве). Нсл. Цябе ў гаросе заскачылі. Тм. Дождж заскачыў насу дарозе. Нсл. 185. Прйч. заскочаны, а) прегражденный. Нсл. 185. Нам заскочана туды дарога. Тм.
б) застнгнутый. Нсл. Дзеці заскочаны ў гаросе. Тм.
выскакаваць, -кую-куеш-куе—выпры-гнвать. МГсл.; Ар. Соверш. выскачыць. Як скача рыба ў сеці, так выскачыў з рук маіх. Кіт. 111а2.
2. перех.—плясать, Ксл.; Гсл.; Нсл. танцевать, ПНЗ; Растсл.; Косіч 17; Ар.; Гсл.; Горц(Коі-. 203); Нсл. 580. ПЛЯСать. Арлоўск. п.(Будде:Т.-Орл. слов.); Гародна Давідгорадзк. п.(Полесье 64). Ня Я скачу, няволя; прынукаюць панове. Нсл. Дзеўкі панавучаваліся скакаць вальца. Ст. Яна дужа любе скакаць. Пустынкі Сян. (Ксл.). Во дзе гуляка! ніхто гэтак ня ўмее скакаць. Ст. Грайце, дудачкі, голасна — скачча, дзевачкі хораша. Нсл. 121. Дзеўкі пайшлі скакаць мяцеліцу. Ст.(Шсл. 162). Узяўшы хустачку, Вэнэра пайшла мяце-ліцу скакаць, — прыгожа, стройна церазь меру, пяром ня можна апісаць. Тарас ла Парнасе. Скачы селядзенька, як маладыя скачуць. Гарцава Стдуб.(Косіч 2). Сталі дудкі іграці, іграці, сталі дзеўкі скакаці, скакаці. Глюбскі(Наш Край, Ho. 1, 1927, стр. 23). Так скакалі... елі, пілі ўсюноч. Тапчэўскі: Пан. ігрышча. За ІМІ ўсе пайшлі ў скокі, нямог ніхто цяпер стаяць, — рукамі ўзяўшыся ў бокі, па хаце ўжо пайшлі скакаць, і за сыноў і за дачок шумеў па хаце "Крыжачок". Клішэвіч: в. Каліна. Пад іскрыпку а жалейку скакалі каля кастроў. Цэлеш: Ярылаў агонь. Пары пусьціліся скакаць пад ягоную музыку.
скакацца
Ю39 скапыціцца
Тм. Ня ўпінайся ж і скачы нам, покуль сілы хваце, мо пачнуць і думкі нашы весялей скакаці. Купала(ў вершу, пасьвечаным скакальнай трупе Буйніцкага). Як грйЮЦЬ, так І скачуць. Послов. Рапан. 279. Скакаць, зь любай да зьнямогі. Кавыль: ч. лёд. Она (внтебская Белоруска) "скачыць", т.е. танцует под музыку. НК: Дудар, 196. Пад чужую дудку скача. Послов. Рапан., Прык. 151. Дзе араты плача, там жонка скача. Послов. Рапан., прык. 94. МужЫК у карчме скача, а жонка дома плача. Послов. Тм. 97. Хто ўвясну скача, той увосень плача. Тм. 104. Хоць ты плач, хоць ты скач — не паможаш. Послов. Рапан., Прык. 52. Га-га-га! Бач нага сама ўбокі скача. ГарунС'Вясель-ле”). Граў ён доўга, а чэрці ўсё скакалі. Демнд.: Веров., 103. Соверш. заіскакаць-чў, каго-што—нсплясать(нстоптать танцуя, Ар.), Ксл.; Ар. Заіскакаў ўсі чаравікі. Сянно (Ксл.). Соверш. паскакаць-чў—потанцевать. Ар.; ПНЗ; Гсл.; Горц.(Кот. 203); Нсл. ПаскаЧЫ, Дарачка! — адгоцалася кумачка, няхай маладыя скачуць. Дсл.
3. показывать внд удовольствня, тор-жествовать. Ар.; Нсл. Ня доўга табе скакаці; паглядзім, ці паскачаш, ці паплачаш. Тм.
скаканьне-ня, 1. пляска(танцеванне, С.), Нсл. Пацеха зь яго скаканьня. Нсл.
2. прыганне. Нсл. Скаканьне козаў, зайцаў. Нсл.
•скакацца, скачацца, страд. к скакаць. Тут лёгка скачацца. Соверш. даскакацца, даскачўся-ачашся—допрыгаться, нав-лечь на себя какую беду прыганнем нлн подобной шалостью. Нсл. 142. Даскакаўся да свайго. Нсл. Во я такі казаў, што даскачашся, чалавеча. Ст.
•скакёль, выкл.—прыг! пнз.
•СКЯКІЛЬ, междом. в зн. сказуемого—прыг. Воўк пераз панадворак скакіль у гарод-чык ды на парасё. я. г-кі: Казкі, Но. 2, стр. 18. •скаклівы: скаклівыя песьні—песнн под которые танцуют. Скаклівыя песьні. Козіна Пуців.(Халанскі, 162). См. скакальная песьня.
•гкакўха-хі, 1. веселая нгра на скрнпке, веселуха, плясуха. Нсл. 580. Заграй скаку-ху. Нсл.
2. женіцнна-мастернца плясать, пля-сунья, Нсл. плясунья, Гсл. танцовіцнца. Mix.; Ар. Яна ў нас, пане, першая скакуха. Нсл. 580.
3. женіцнна острого характера, настой-чнвая, упрямая, назойлнвая. Нсл. Наско-чыш на свайго, скакуха! Нсл.
•скакўн-«й—плясатель, танцор, Ар.; Mix. танцор. Гсл.
•скакунка—попрыгунья. мгсл.
•скакўшка-кг, ж.—белка,[5сійгй$ vuigsris] Ксл. Скакушка вун на суку. Лапы Беш. (Ксл.).
• скалоціны-наў—солома смешанная с сеном. НК: Очеркн, Но. 719. См трасянка. •скалоць—уколоть. мгсл.
•скала-лы-ле, ж.—скала. Ар.
•скалазўб-ўба, предл.-ўбу, зват.-ўбе, м. —зубоскал(насмнешннк, С.). Ар.; зсд 69. Сьміяліся тамашнія скалазубы із старо-га дырэктара. Гарэцкі: Песьні, 20. См.
вышчарак, вышчарка.
•скалазўбства-ea, ср.—зубоскальство. Ар. •скаламёсіць,—см. под каламесіць.
•скаламёшаны,—см. под каламесіць.
•скаланўць, —см. под калаціць.
•скаланўцца,—сл. под калаціцца.
•скалатнўць,—см. под калаціць.
•скалавацець,— см. под калавацець.
•скалацанка-кз', ж. 1. пахтанне. Гсл.
2. екефнр. Гсл.
•скалаціць, 1. сбнть(масло). Гсл.
2. взболтать. Гсл.
•скалёчыць,—см. под калечыць.
•скалёчыцца,—см. под калечыцца.
•скалка І-лкі-лцы, ж. 1. кремень, Гсл.; Нсл. 580. кремень для высекання огня. Ксл. Гэта, здаецца, скалка. Воўкасьць Лёз. (Ксл.). Скалку ад стрэльбы згубіў. Нсл. Ср. скала. 2. пятно жнра на верху горячей(жндкой, Ар.) пніцн. Ар.; Шсл. Вось сытыя буракі — адны скалкі. Ст. Вір... Яў віры! ярусалка. А як пеніцца вада! Як гуляе на ёй скалка! С. Музыка, 272.
КНІГІ ОНЛАЙН
