Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. подчнстнть, Дсл. оскребтн. Нсл. Аскра-бай гаршчок. Нсл. Паеў і аскрабаў латку. Нсл. Прйч. аскрабаны, 1. оцарапанный. Нсл. 353. Абскрабаная рука разбалелася. Нсл.
2. оскребенный. Нсл. 353. Абскрабаная скарынка хлеба. Нсл.
3. обыскать, пошарнть. Дсл. Дзед абск-рабаў кубел зь мёдам. Дсл. Кот абскра-баў. Тм. Дзед, як абскрабае свае кішэні, вылажа грошы кукувяку ладную. Тм.
наскрабаць, соверш. 1. начесать. Нсл. Наскрабаць сьпіну, больку. Нсл.
2. нацарапать, напнсать каракулямн. Гсл. •скрабаць, -бў-бёш-бёць-бём-біцё, несо-верш., каго-што, 1. очніцать нлн сднрать что-л. полуострым оруднем, поставлен-ным на ребро, Ар. скоблнть, чнстнть. Нсл. 586. Скрабі бульбу на вячэру. Сянно (Кет.). Скрабуць вуліцы. Селядцова Беш. (Ксл.). Скрабай ціхенька, каб не праскрабаць паперы. Нсл. 586. Соверйі. аскрабіць-бў-бёш. Ар. Аскрабі бульбу. Ар. Аскрабаць буракі. Нсл. 586. Соверш. праскрабаць, каго-што. Нсл. —протереть скобля.
2. чесать. Нсл. 586. Скраббй, паскрабай мне сьпіну. Нсл. Пакуль к пану дабліжышся, доўга галаву скрабеш. Баршчэўскі.
3. уходнть, улнзывать. Нсл. 586. Скрабай двору. Нсл. Однкр. ускрабнўць—уйтн, улнзнуть. Нсл. 586. Дасталося б табе, калі б ня ўскроб, не ўскрабнуў. Нсл.
скрабаньне-ня, предл.-ню, 1. скобленне, чніценне. Ар.
2. чесанне.
скрабаны, прйч. 1. скобленный, чніцен-ный. Ар. Скрабаная бульба. Ар.
2. чесанный, перен.—сеченный. Нсл. Твая, відаць, даўно скрабаная сьпіна. Нсл.
скрабанўць, 1. однр. к скрабаць 2. Нсл. 586. Скрабануў балячку. Нсл.
2. убежать, Нсл. дернуть. Хлапец двору скрабануў. Нсл.
паскрабаць-бў-бёйл 1. очнстнть всё, многое. Паскрабаць буракЦбульбу, С.). Нсл. 586.
2. чнстнть, скоблнть некоторое время. •скрабацца, возвр. 1. чесаться ногтямн. Нсл. Дзяцё нешта скрабаецца. Нсл. ■
2. нметь прнвычку царапать другнх. Нсл.
3. проснться куда, царапая(о кошках, собаках, С.) Нсл., скрестнсь. Кот скра-баецца ў хату. Нл.
аскрабавацца-буешся, несоверш.—оцара-пываться. Нсл. 368. Соверш. аскрабацца, возвр.—оцарапаться. Нсл. 368; Дсл. Неась-цярожна лезучы, аскрабуешся, аскра-баўся. Нсл. Дзяцё аскралася. Дсл. Соверш. абскрабнуцца, аскрабнуцца —оцара-паться. Дсл.; Нсл. 368. Малец абскрабнуўся. Дсл. Аскрабнуўся da крыві. Нсл.
заскрабацца, заскрабёцца, несоверш.—за-бнраться куда-л. Нсл. 185. Заскрабацца, заскрэсца за печ. Нсл. Соверш. заскрэсца, заскрэбсьціся.
• скрэбці-бў-бёш-бёцб-бё.м-бійё, каго-што, несоверш. 1. скрестн что-л. Нажом скрабе гадзюку. Ст.
2. очшцать от коры деревья. Шсл. Будзем скрэбці жэрдзе. Ст.
•скрэбсьціся(скрэбціся, Шсл.)-бўся-бёш-ся, возвр., несоверш. 1. чесаться. Што тыўсё скрабешся — ці ня кусае цябе што? Ст. Нешта ты скрабешся, ці нямаў сарочцы вошаў. Нсл.
абскрабсьціся, -бўся-бёшся-бёцца-бём-ся-біцёся-бўцца, соверш.—очнстнться. Дсл. Абскраблбся й абчысьцілася зялёніва просьле дажджу. Дсл. Пшчолкі ўвясну вышлі з вульлёў вонкі, абскрабліся й пачалі аблётавацца. Дсл.
2. карабкаться. Нсл. Скрабіся на печ. Нсл. Соверш. даскрабацца—докарабкаться, дойтн, расталкнвая другнх. Нсл. 142.
Даскрабаўся да дзьвярэй. Нсл.
3. таіцнться. Нсл. Да двара трэба скрэб-сьціся, паскрэбсьціся. Нсл. Соверш. паск-рЭбСЬЦІСЯ—ПОТаіЦНТЬСЯ. Нсл. 586. Соверш. прыскрэбсьціся—прнтаіцнться. Нсл. Коні ледзь прыскрэбліся двору, прысталі. Нсл. •скрабіна-ны, дат., предл.-не, ж.—цара-пнна. Нсл. Скрабіна на целе, на відзе. Нсл.
1045 скрынька
скрабло
•скрабло-яа, ср.—скребннца. Ксл. Прыня-СІ скрабло пачЫСЬЦІЦЬ каНЯ. Лазаватка Сур. (Ксл.). См. скрэбла.
• скрабні-нёў-нёМ, мн. ч„ предл.-нёх( оёйн скрабень), м.—скрабатні. Ксл.Каліботаў няма, дык давядзецца абуць хоць гэтыя скрабні.
•скрабнуць, ем nod скрабаць. •скранўць,—см. nod кратаць.
•скранўцца,—см. под кратацца.
•скрэбла-ла, предл.-ле, ср.—скребннца для чнсткн лошадей. Нсл.; мгсл. Дапаў чорт скрэбла. Послов. Нсл.
•скрэпці,—CM. nod крэпці.
•скрўха—сокрушенне. Гсл.
•скружыняць,—CM. nod кружыняць.
•скруціць,—CM. nod круціць.
•скруцшца,—cm. nod круціць.
•скручонік-іка, преёл.-ІКу, зват.-іча, м. —марннованная свернутая в трубку селедка.
•СКрЫГ, отгл. частйца—МГНОВСННЫЙ СКре-жет. Нсл.; Ар. Скрыг зубамі. Нсл. Каток скрыг да скрыг. Нсл.
•скрыг-гр, преёл. скрызе, м.—густой с тупым звуком СКрйП. НК: Очеркл, Но. 664.
•скрьіганьне-ня, отгл. ймя суіц. 1. скреже-танне. Нсл. Скрыганьне зубамі. Нсл.
2. скрнпенне. Нсл. Скрыганьне ўслонамі. Нсл. Скрыганьне калёс. Нсл.
•скрыгат-wy, м. 1. скрежет. Нсл. 587.
2. скрлп. Нсл. Скрыгат калёс. Нсл.
•скрыгатйць-чў-чаш-ча, -аю-аеш, несо-верш. 1. скрежетать. Растсл.; Ар.; Нсл.; Гсл.; Ксл.; мгсл. Хай скрыгочуць зубамі! Доўжа Куз. (Ксл.). Ня смачна, што ты скрыга-таеш! Нсл.
2. внзжать. Ксл. Нашае парасё вельмі часта скрыгоча. Якшы Беш. (Ксл.). Отгл. ймя суш. скрыгатаньне-ня—скрежетанне. Со-верш. заскрыгатаць-аю-агш-ае—заскре-жетать. Нсл. 586. Заскрыгатаеш ты ў мяне ня так! Нсл.
•скрыгаць-аю-аеш-ае, несоверш. 1. скреже-тать, Нсл.; Ар.;ЗСД257. скрежетать(зубамн). Шсл.; мгсл. Аж зубамі скрыгае ад злосьці! Ст. оанкр скрыганўць-нў-нёш-нёць-нём. Нсл. Дзьверы скрыгнулі, скрыганулі. Нсл. Дзьверы скрыгнулі. Дзьве Душы 17.
2. скрнпеть. Нсл.; Ксл. Калёсы дужа скрыгаюць. Даргейй Сян. (Ксл.). Нсл. Соверш. заскрьігаць, 1. заскрежетать. Ар.; Нсл.; Шсл. Аж зубамі заскрыгаў. Ст. 2. заскрнпеть. •скрыжаваньне, ср.—перекресток. Пас-тавіў стаўпом пыл на вуліцы да самага скрыжаваньня. Заставін(Бацьк., Но. 49-50/435-436).
•скрыло-./а, ср.—крыло. Закруце гальлём, выцяўшы сьпеўным скрылом па балон-ках. Машара(Калосьсе, кн. І-ая 1935 г., стр. 10). Ізноў зашумелі вашы скрылы. Тм„ стр. 11. Растуць ужо скрылы у нас. Тм., кн. 2,1935 г„ стр. 75.
•скрылаты-тая-тае— крылатый. Быц-цам зьнекуль скрылатыя коні, адганяе калосьсе мяне. (Калосьсе, кн. І-ая, 1935 г., стр. 9). Панясьліся вашы скрылатыя коні. (Тм., стр. 11). Ср. скрыло, скрыль.
•скрыляць-яю-яеш-яе, несоверш., каго-што—резать что-л. кругло-продолго-ватое кружкамн нлн полукружкамн на подобне крылышек, Нсл. 588. резать хлеб(н сало н мясо, Ад.; Ар.) ломтямн. Ксл. Скрыляй буракі. Нсл. Ня скрыляй толькі хлеба! ГараваткаМеж. (Ксл.). Прйч. СКрЫЛЯНЫ-резанный тонкнмн пластннкамн на подобне крылышек. Нсл. 588. Скрыляная рэдзька, моркава. Нсл. Отгл. ймя суіц. скрылйньне-ня, предл.-ню—резанне чего круглого(н полукруглого, кругловатого, С.) кружкамн нлн полукружкамн на подобне крылышек. Нсл. 587. Скрыляньне рэдзькі, буракоў, бульбы. Нсл. Соверш. паскрыляць, каго-што. Нсл. Паскрыляй рэдзьку. Нсл.
•скрыль-ля, npeäл-ЛЮ, зват. СКрЫЛЮ; мн. ч-Лі-Лёў-Лём, мн. ч., предл.-лёх, м.—ЛОМОТЬ. мгсл.; Нсл. 587; Ксл. Кажнаму па скрылю адкроіў пірага. Нсл. Тры скрылі сітніцы Зьеў. Гарадок (Ксл.). См. луста. Уменьш. скрылёк-лька—тонкнй ломтнк чего-л., Растсл.; пнз. тонкнй ломтнк кружком нлн полукружком, отрезанный в внде кры-лышка. Нсл. Парэж скрылькамі рэдзьку. Нсл. Адкроіла скрылёк сала. Цялеш: Ярылаў агонь.
скрылёчак-чкв, уменьш.кскрылёк. Нсл.487. Цененькі скрылёчак хлеба даў. Нсл.
скрылік-na, уменьш. к скрыль, тонклй ломоть, ломтлк хлеба( н мяса н сала, С.) Шсл. Накроіў хлеба цененькімі скрылі-камі. Ст.
•скрыня-нг, ж. 1. сундук, Растсл.; МГсл.; ПНЗ; Шсл.; Ксл. боЛЬШОЙ сундук. Нсл.; Ар. У нашай пані поўная скрыня хусьця, палатна, адзежы. Нсл. Вазьмі з мае скрыні ручнік. Шпунты Куз. (Ксл.). Адзежу пахавалі ў скрыню. Ст.
2. большой ссыпной яіцнк. Шсл.; Ар. Насыпалі нрлую скрыню аўсу. Ст.
3. в колодце. У студні скрыня згніла. Ар.
4. садок для хранення жнвой рыбы в реке(не только в реке, С.). Нсл.
•скрьіня-нг, ж.—баул, Ар. сундук. Гсл.; НК: Старцы, 86. Уменый. скрынка—Сундук, яіцнк, баул. Гсл.
•скрынка-кі, ж.—ларец, мгсл., уменьш. к скрыня, ЯІЦНК. Ар.; МГсл.; Ксл.; Ар. ТІалажы гэтыя ніткі ў скрынку. Забор’е Сян. (Ксл.) Паштовая скрынка. Аш.
скрыначка-чк7, уменьш. к скрынка, лар-ЧНК. Ар.
•скрынька-к/, уменый. к скрыня,—яіцнк. Скрынька аббітая бляхаю. Нсл. Цьвішша ЛЯЖЫЦЬ У скрынцы. Ст. НК: Очеркн, 137.
скрынечка-к/, уменый. к скрынька. Нсл. He вялікая скрынечка, але цяжкая. Нсл.
скрыпёнкі
1046
скубаць
•СКрЫпёнКІ-Кйў, едйнств. ч. нет.—КорТОЧ-кн. Ксл. Сядзь на скрыпёнках! Рыбчына Сір. (Ксл.). См. куркішкі.
•скрыпўля,—см. под іскрыпка.
•скрывіць,—см. под крывіць.
•скрывіцца,—см. под крывіцца. •скрыўдзіць,—см. под крыўдзіць.
•скрыўджаны,—под крыўдзіць.
•скволець,—см. под кволець.
•сквальіга-гі, обіц.—скряга, позорный скупец. НК: Очеркн, Но. 19.
•сквалыжнік-ка, м. — сквалыга. НК: Очер-кн, Но. 19.
• сквалыжнічаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма—быть скрягой. НК: Очеркн, Но. 19. •сквалыжны-ная-нае, пршаг. к сквалыга. НК: Очеркн, Но. 19.
•сквар-ру, м.—зной, мгсл. жара. Нсл. У самы сквар паехалі. Нсл. См. сквара.
•сквара-ры, ж.—жара. Гсл.; Нсл. Вялікая сквара на дварэ. Нсл. У самую сквару выехалі. Нсл.
•скварка-ркг-р^ы, ж.—кусочек жареного сала. Ар.; Ксл.; Нсл. 581; Гсл. Ня цяпай адны скваркі. Бешанкавічы (Ксл.). На палудзень із сабою ўзяў дзьве скваркі сала. Ст. Каша з гусінымі скваркамі. Нсл.
скваркі скварыць—поджарлвать йск-рошенное сало. Ар.; НК: П. 147. Уменьш. скварачка-чкі-чцы, ж.. Ар.; Шсл.І скварачкі сала няма — усё вышла. Ст.
•скварны-ная-нае—жаркйй, знойный. Нсл. Скварны дзень выбраў ты ехаць. Нсл. •скварна, нареч.—ЗНОЙНО. МГсл„ нареч. е см. безлйч. глагола—СКвара. Нсл.,—ЗНОЙНО, жарко. Скварна стала на двары. Нсл. Скварна будзе табе ехаць. Нсл.
•скварыць-ру-рыйлра; повел. сквар-рма, несоверш., перех. 1. жарйТЬ, МГсл. жарйТЬ кусочек сала. Ар.
2. чым (заправлять, С.), залйвать пшцу жаренным салом с жйром. Шсл. Сала ё, дык і будзе чым скварыць. Ст. Будзем здорам скварыць. Ст.
3. перен.— о(сйльном, С.) морозе. Мароз простааж сквара. Ст. Соверш. заскварыць-ру-рыш-ра—заправйть пйіцу жареным салом(”скваркамі" с жлром). Шсл.; Ар. Булён заскварылі. Ст. Прйч. засквараны —заправленный жйром жаренного сала с выжареннымй его кусочкамй(”сквар-камі"). Шсл.; Ар. Засквараная зацірка ня вельмі што смачная. Ст. Соверш. насква-рыць—нажарйть(кусочкй сала). Ар. Нас-квар, каб было ўсім до. Ар. Соверш.
паскварыць, 1. пожарнть некоторое время. Ар.
2. нзжарнть всё, многое. Соверш. прыск-варыць-ру-рыш-ра—немного заправйть суп, кашу жнром с мелкймй кусочкамй сала. Шсл.; Ар. Соверш. раскварыць—йзжа-рнть(кусочкн сала).