Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• склон-ну, предл.-не, мн. ч. скланы-ноў-НОМ, мн. ч., предл.-НОХ, м., грамм.—падеж. МГсл.
склад
1042
скляньне
•склад-ду, 1. складка(действне). Нсл. Склад жыта з вазоў. Нсл. Склад сена. Нсл. 2. состав. Гсл.
•склад-ф, предл.-дзе, м. І.слог. Гсл. Чытай па складох. Гсл.
2. грамм.—слог(слова); Ар.; Гсл.; Шсл.; МГсл. Па складох чытае. Ст. Перайшоў ужо склады. Ст.
3. слог речн, стшіь; ход мыслей. Складу няма ў яго мове. Нсл.
4. прнвернутые прн паханнн одна к другой две "ськібы" землн. Ар.; Шсл. Склад роўненька злажы, дык тады й арацца будзе добра. Ст. Гоні ўзараў у склад, a засталае ў роськідку. Ст.
5. телосложенне. Ар. Ён харошага складу. Ар. Дзеўка відам харошая, але склад у яе не харошы. Нсл. Склад у жарабка добры, але няма ведама які нораў. Ст.
6. место, кладовая для помеіцення разных веіцей. Нсл.; Мгсл. Палажы гэтыя рэчы ў склад. Нсл.
7. веіцн, товар, сложенные на сохраненне.
8. состав. Гсл.; МГсл. У склад таварыства ўходжу Я. Гсл.; МГсл.
9. стар.—договор, условне, сделка. Даль. A mom склад дзяржаці на обе стораны ў Полацку і ў Рызе. Даль.
•складан-ана, предл.-анё, зват.-йне: мн. ч,-НЫ-Ноў-НОМ, мн. ч„ предл.-НОХ, м., мат. 1, слагаемое.
2. то нз чего слагается, составляется что-л.; составная часть какого-л. целого; слагаемое.
•складанасьць-ці, ж.—сложность. Нам надабе было ўжыцьцёвіць пераход пераз адкрыты космос із карабля "Зьвяз 5" на караб "Зьвяз 4”. Мы добра разумелі складанасьць гэтага заданьня. г. Радзімы, Но. 1062, фев. 1969.
•складанік-ка, м.—складной нож. Ксл. Мой складанік ссорыўся(згубіўся). Міка-лаёва Куз. (Ксл.).
•складйнка-нкьнцы, ж. 1. складчнна. Ар.; Нсл. 582. Грашыная складчына. Нсл. 122( под грашыныу Складанку зрабілі на царкоў-ны звон. Нсл. Ты да складанкі нашае не належыш. Нсл. Сваты робяць складанку на гарэлку. Ар.
2. складчнна, веіць, купленая в склад-чнну. Ар.
•складань-w, ж„ печат.—набор. Складань гатова, цяпер карэктар будзе чытаць.
•складаньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср„ мт. 1. сложенне.
2.—см. под класьці.
•складаньнік-ка, м.—наборіцнк. Гсл.
•складанчык-ка, предл.-ку, м.—перечнн-НЫЙ НОЖЙК. Войш.; МГсл.
•склад-аны-аць,— см. под класьці.
•складаны—складной(ножнк). Гсл. •складаны-ная-нае—сложный. мгсл. •складацца-аюся-аеійся, несоверш. 1.—ме-тнть в цель, целнться. См. лучаць. Соверш. злажыцца, -жўся, зложышся—прнце-
лнться.
2.—см. тд класьціся.
•складковы-вая-вае, прйлаг. к складка. НК: Дудар, 199. Складковыя грошы. НК: Дудар, 199.
•складнёць-ёю-ёеш-ёе—делаться строй-нее. Нсл. Дзеўка, што расьцець, то складнее. Нсл. Соверш. паскладнёць—стать стройнее. Нсл. Падрос хлапец і пасклад-неў. Нсл.
•складны-ндя-нае—стройный, Нсл.; Ар.; Шсл. хорошо сложенный. Ар. Складная дзеўка. Ар. Складны дзяціна стаў, як падрос. Нсл. Складны ягоны конік. Ст. У Пятроўку ўсе ня прыгожыя песьні, кароткія, ня складныя. Севершч'.(Косіч 20). Нареч. складна гаварыць—стройно гово-рнть(т.е. говорнть так, чтобы получался хорошнй склад, С.) Ксл., краснво(гово-рнть). Шсл. Ён ужо складна гавора. Воў-сішчаСян. (Ксл.). Так жа складна гавора, аж люба яго слухаць! Ст.
•складзены, -с.м под класьці.
•скліраісхы-тая-тае, 1. складной. Нсл. Складзісты нож.
2. стройный. Нсл. Складзісты мужчына. Нсл. Складзістая ягоная мова. Нсл. Складзістую сказаў ты казачку. Нсл. •скланы,—™. под класьці.
•склапатацца,—см. под клапатаць.
•скласьці,—см. под класьці.
•скласьціся,—< м под класьціся.
•склёзень-зьня, обіц. 1.—малыш, карапуз, Ксл. датя, особенно малое. Нсл. 583. А й ты склезень! Мазалава Куз. (Ксл.). Ты яшчэ сусім склезень. Тм. Ён яшчэ склезень, ня цяме нічога. Нсл. Які ты склезень, а кугаканьня на ўсю хату. Нсл. 257( под кугаканьне).
2. малолеток. Нсл. Ты склезень супроці мяне. Нсл.
3. худоіцавый(слабоснльный? С.). Нсл. 583. Трох гэтых склезьняў мала мне на адну руку. Нсл.
•склеп-му, предл.-ne; мн. ч. скляпы-поў-пом, мн. ч., предл.-ПОХ, м.—ПОГреб. МГсл.; Ар.; Ксл. Я зламіў яго, забіў рот, зьвязаў і сьцягнуў у склеп, ведаеце, робяць тут такія пад гасподамі. Дзьве Душы 183.
•склеп-пу, м. 1. подвал. Гсл.
2. склеп. Гсл. Кароль узяў пташку і казаў замкнуць да склепу. Н.(Афанасьев: Сказкн I, 1913, 209). Палажы масла ў склеп. Навасёлкі Сян. (Ксл.). Вымуравалі склеп на бульбу. Ст. Яблыкі пахавалі ў склеп. Ст. Вінны, піўны склеп. Нсл.
•склеп-пу, предл. й эват.-ne, м. 1. сводчатое каменное(всякое) построенне. НК: Очеркн, Но. 505.
2. ПОГреб. Ар.; НК: Очеркн, 361. Уменьш. склёпік-ка—погребок. Склепік маленькі, ды харошанькі. Нсл.
• склёшч-авацца-ыцца,— см. под клёш-чыцца.
•скляньне-кя, собйр.—бнтое стекло. Растсл.
скляпёньне
1043
скрабаньне
•скляпёньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—СВОД. Ар.; НК: Очеркн, 548; Гсл.; Ксл.; Шсл.; Нсл. 583. У муры паськяпалася скляпеньне. Ст. У печы перарабілі скляпеньне. Ст. Паправіў у печы скляпеньне. Бешанкавічы (Ксл.). Нізкое скляпеньне ў склепе далі: зьгінацца трэба. Нсл. Люблю і я скля-пеньне зор. Гарун.
скляпеньне рабіць. звадзіць—делать свод(в печн, погребе н т.п.). НК: п. 151.
• скляпі'ць-плю-мгш-ле, каго-што, несо-верш. 1.—ВЫВОДНТЬ СВОД. Нсл. Скляпіць печ, склеп, хату. Нсл.
2. заскляпіць, соверш.—сделать свод. НК: Очеркн, Но. 505. Муляры заскляпілі баж-ніцу. Варсл.
•склізота-ты-це, ж.—сколзкость. Гсл.
•склізыц-зну-зьнеш-зьне-знуць, яесоверш. —покрываться слнзью. Нсл. 583. У склепе ад макрыні яблыкі склізнуць. Нсл. Соверш. пасклізыў—покрыться слнзью многнм. Нсл. 478, 583. Ср. прасклізьці.
Соверш. прасклізьці—прогннть насквозь, покрыться слнзью. Нсл. 528. Морква прасклізла. Нсл.
•склік—СОЗЫВ. Гсл.
•склыка-кі, ж.—склока, вражда. Ксл. Яны ўжо даўно ў склыццы, а вышла з дрэні. Глебаўск Сян. (Ксл.).
•скльічаны, сч под клычыць.
•склыч-авацца-ыцца,—см. под клычыцца.
•склычыць,—CM. под клычыць.
•склюд-до(склют-та, Ксл.) 1. шнрокяй топор с крявым в сторону топоряіцем употребляемый для обтесываняя стен, Шсл. большой топор для выработкя тёса. Ксл. Трэба пазычыць у каго склюда высклюдаваць хату. Ст.Хто склютузяў? Мікалаёва Куз. (Ксл.).
2. скупой. Ксл. Ён такі склют! Бягуны Гар. (Ксл.).
•скнарасьць-tp, ж.—скупость. МГсл.
•скнарыца—скупец. МГсл.
•скроб, отгл. частйца, 1. НвпряятнЫЙ шорох сапогамн. Ня люблю, што ты скроб а скроб ботамі. Нсл.
2. быстрое карабканяе. Нсл. 587. Скроб на печ. Нсл.
3. быстрый уход. Нсл. 587. Скроб за дзьверы. Нсл.
4. . хвать. Нсл. 587. Скроб у кішаню, аж бяры хваробу. Нсл. Скроб і вырваў з рук. Нсл.
•скробаньне-ня, предл.-ню—шар канне. Нсл. 587. Скробаньне ботамі. Нсл.
•скробаць-аю-веш-ае—проязводять не-пряятное шарканяе сапогамн. Нсл. 185. Ня скробай ботамі, боты падзярэш. Нсл. однкр. скробнуць-ну-неш-не, 1. шархнуть. Скробнуў ботам. Нсл.
2. удрать, Нсл. 587. Малец наш ужо скробнуў кудысь. Нсл. Соверш. заскробаць —зашаверкать. Нсл. 185. Заскробаць ботамі. Нсл.
•скробацца-аеід/а, несоверш.—караб кать-ся. Нсл. 587. Скробаецца на дзерва, як вавёрка. Соверш. ускробацца. Нсл. 56. Кот ускробаўся пад самую страху.
•скрозь, предлог.—СКВОЗЬ. Ар.; Гсл.; Нсл. Як скрозь ЗЯМЛЮ праваліўся. Север., Раст.: Северск. 132. Каб ты скрозь зямлю прай-шоў. Нсл.
•СКроЗЬ, нареч.—везде, МГсл.; Ар.; Гсл. всюду, мгсл. сплоть. Канюшына скрозь спасьвена. Ар.
•скроіць,— CM. nod кроіць.
• скромІЦЬ-ЛОЮ-ЛНШ-ліе, несоверш., перех.
—скромннчать. Ня хочуць постам скроміць сябе. Кіт. 6567. 3 гарэзьнікам гэтым нія'к ня ўправішся, нічым ня ўскроміш яго. Нсл. 11О( под гарэзьнік).
•скряМірь-МЛЮ-МІШ-МІЦЬ, несоверш., перех. —усмнрять, Нсл. 587. укроіцать, обузды-вать. He скраміўшы дзяцей, ня можна. Нсл. Соверш. сускраміць—усмнрнть, Нсл. 587. укротнть, обуздать. Сускрамі крык-суна гэтага. Нсл. Соверш. ускраміць-лмю-міш-міць-мім-міцё-мяць—усмнрнть, ук-ротнть, обуздать. Я цябе ускрамлю дубцом. Нсл. 587. Прйч. ускромлены—лове-денный до скромностн, усмнренный, Нсл. 587. укроіценный. Гразою ўскромлены хлапец. Нсл. Многократ. ускрамняць—ус-мнрять, Нсл. 665. укроіцать, обуздывать. Чаму ты не ўскрамняеш, ня ўскромніў дзяцей? Нсл.
•скраміцца, -млюся-мішся-міцца, несо-верш., возвр.—усмнряться, Нсл. 587. укро-іцаться, обуздываться. Хлапец скраміц-ца, ускраміўся, як дубец паказалі. Соверш. уСКраымзял-МЛЮСЯ-МІШСЯ. Нсл. Многократ. ускрамняцця-няюся-няешся, 1.—усмн-ряться, Нсл. 587. укроіцаться, обуздаться. Хлапец нічым не ускрамняецца; быў бы добры, калі б толькі ўскраміўся.
2. подождать. Нсл. 586.
•скра, скры, ж.—нскра. Нсл.
•скраб, отгл. частйца, 1. царапанне, царап. Нсл. 586. Кот скраб па руццэ, за руку. Нсл. 586.
2. мгновенный уход. Нсл.
•скряб&кі-коў-ком, мн. ч„ предл.-кох( одйн скрабак), м.—опоркн нз старых сапог. Шсл. Скробае па хаце ў гэтых скрабакох. Ст.
•скрабанўць,—см. под скрабаць.
•скрабані'на-ны, ж. 1. скребенне, под-скнблнванне, подчніценне пнсанного. Нсл. Досіць скрабаніны нарабіў у лісьце. Нсл.
2. быстрый уход, побег. Нсл. Ага! не паласа! скрабаніну зрабіў—т.е. тягу дал. Нсл. Ср. скрабаць.
скрабаньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к скрабаць 2. 1. царапанне. Нсл. 586.
2. отгл. ймя суіц. к скрабаць 4. Чуеш скрабаньне мышы ў кубле? Нсл. 586.
3. шарканне.
скрабатш"
1044
скрабіна
•скрабатні'-нёі’-нё.м, мн. ч„ предл.-нёх( одйн скрабацень), м.—башмакн. Ксл. Абуй хоць гэтЫЯ СКрабатнІ. Семянцова Беш. (Ксл.).
•скрйбаць-аю-аеш-ае, несоверш.. перех.(Смл„ Даль) 1. рвать, дергать. Нсл. 586. Кот скрабае, праскрабаў тайстру із салам. Нсл. Соверш. праскрабаць, каго-што —прорвать, продёргать. Нсл. 586.
2. царапать. Гсл.; Нсл.; мгсл. Ня скрабай рук гэтымі калючкамі. Нсл. Соверш.
заскрабаць, каго-што. Нсл. 586. Руку заскрабаў суком. Нсл.
3. чесать, почесывать. Нсл. 586. Потым будзеш скрабаць, паскрабаеш галаву, ды ўжо позна будзе. Нсл. Соверш. паскрабаць каго-што—почесать. Нсл. 586. Паскрабай мне сьпіну. Нсл.
4. неперех,—СКрвСТН. Гсл.; Нсл. 586. Мыш нейдзе тут скрабае, скрабнула. Нсл.
5. шаркать. мгсл.
скрабнуць-ну-неід-ке, 1. однкр. кскрабаць
3. Нсл. 586. Скрабнуў галаву. Нсл.
2. однкр. к скрабаць 4.
3. уйтн, Нсл. улнзнуть. За дзьверы скраб-нуў, як убачыў бізун. Нсл. Соверш. абскра-баць, аскрабаць, 1. оцарапать. Дсл.; Нсл. 368. Аскрабаць суком від. Нсл. Кот аскрабаў. Дсл. Однкр. аскрабнуць, аскраб-НуЦЬ—оцарапнуть. Нсл. 353, 368; Дсл. 368. Кот аскрабнуў малца. Дсл. Абскрабнуў руку аб сук. Нсл. Абскрабнуць суком від. Нсл. 368. Прйч. абскрабнуты, аскрабнуты —оцарапанный. Дсл.; Нсл. 368. Малец ідзе із абскрабнутай шчакою. Дсл. Абскраб-нутая рука разбалелася. Нсл. Што забіў зайца? — He, пабег толькі крыху аскрабнуты. Дсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
