Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• скалка І1-лкі-лцы, ж,—рыболовный снаряд. Ксл. Я із скалкаю на рыбу пайду. Гарадок (Ксл.). См. СКйЛЬКа.
•скіяька-кі-цы, ж.—внд рыболовной сетн. Ксл. Я пайшоў бы рыбу лавіць, але скалькі няма. Зямцы Сір. (Ксл.).
•скалыхнўць,—<« под калыхаць. •склыхнўцца, -см. под калыхацца. •скамёчаны,—сл. под камячыць.
•скамянёласьць-ф, ж.—о каменелость.
•скамянелы-лая-лае—окаменелый. Гля-нула скамянелая. Бярозка(Калосьсе, Но. 1,1939 г., стр. 5). Л. стаяў, як скамянелы. ЗСД 264. •скамян-ёць-іць,— см. под камянець.
•скамячьіць,—см. под камячыць.
•скамячыцца,—см. под камячыцца. •скамурдзіцца-джуся-дзішся, соверш.. возвр.—скрнвнть рожу. Ксл. Во, скамур-дзілася, як налпа. Сукрэмна Сян. (Ксл.).
•скан-аньне-аць,—cm. под канаць.
• сканаьйуь-ўлю-віш-ве—нзрыть кана-вамн. Ксл. У нас ужо зямлю сканавілі. Вяжышча Беш. (Ксл.).
•скапаць—сколоть. Растсл.
•скапаць—колоть(лучнну). пнз; Растсл.
•скапач-ча, м.—крюк для скапывання навоза. Ксл. Вазьмі скапач і вязі гной у поле. Вейна Сян.(Ксл-).
•скапёц-лца, м.—кастрнрованный баран. Ксл. У Мікалая прапаў скапец. Русінава Сян.(Ксл.).
•скапывач—крюк для скапывання навоза стелегн. Гсл.(подкалач).
•скапыціцца,—см. под капыціцца.
скарожыць
1040
скарб
•скарожыць, -жу-жыш-жа—нскрнвнть, сомать. Ксл. Скарожыла мае косьці. Чараўкі Сян.(Ксл.).
•скароміна-ны-не, ж.—мясное.
пражыць скароміну—запекать мясо(в горшке, плошке). НК: п. 147.
смажыць скароміну(ялавічыну, птушкі, каўбасы)—зажарнвать мясо. НК: П. 147. •скароміцца, -млюся-мішся, несоверш. —есть в пост скоромное, скоромнться. Ар. Баіцца скароміцца — пост дзяр-ЖЫЦЬ. Воўсішча Сян. (Ксл.). Соверш. ЭСКаро-міцца—сьесть в пост скоромного, оско-ромнться. Ксл.; Ар. Соверш. паскароміцца —покушать скоромного. Шсл. Забыўся, што сядні пятніца, узяў ды паскаро-міўся. Ст.
®скаромніна-ны-не, ж.—мясное. Ксл. Скаромніны ў нас ані няма. Шляхоткі Сур. (Ксл.). См. скорам, скароміна.
•скарабаціць,—см. под карабаціць.
•скарада-ды-бзе, ж. 1. борона(со встав-НЫМН зубьямн. НК: Под. пос., Но. 4). НК: Очеркн, 394; НК: Дудар, Но, 24.
2. перен.—упряМСТВО. НК: Очеркц Но, 785.
3. перен. в укорнзненном значеннн — упрямый, несговорчнвый человек. НК: Дудар, Но. 24.
4. перен.—двнженне хмельного человека. НК: Очеркн, Но. 785.
5. перен.—нравственная расшатанность. Очеркя, Но. 785.
бітая скарада—борона, которой основу составляют средней толіцнны "клібы", соеднненные клеточкамн н на месте соедннення переплетенные лозовымн "круцёнкамі". Сюда, в здавленный четырехугольннк продольгнх н попе-речных "клібін", туго н несколько наснскось вколачнваются”клглы”, с небольшнмн засечкамн прн головках. НК.: Очеркн, 396.
•скарадзі'ць-джу-дзгш-дзе што, несоверш. 1. бороННТЬ. Ксл.; Растсл.; Нсл. 585; НК: Дудар, Но. 24; НК: Очеркн 395; Навасільск. п.(Будде; Т.-Орл. слов.); Гсл.; ПНЗ, бороннть ОЗНМую вспашку нлн паровое поле. Шсл. Давай, mama, я буду скарадзіць. Навікі Віц. (Ксл.). Скарадзі барзьдзей гарод. Нсл. Скародзь як мак, а барануй абы як, — дык будзе ўраджай. Послов. Навасёлкі Пух. (Шсл.). Отгл. ймя суіц. скараджэньне-ня, предл.-ню, а) боронованне. Нсл. Скараджэньня гэтага твайго на цэлы дзень будзе. Нсл.
б) боронованное поле. Ксл. Бульбу садзілі На скароджаньню. Сапегі Сян. (Ксл.). Соверш. заскарадзіць. Нсл. 585.—забороннть. Дсл. 252. Нашы сёлета пазьней за людзёў заскародзілі. Дсл.
паскарадзіць, (Нсл. 585) а) бороннть некоторое время. Як заскародзіш(сваё), то сусед просе паскародзіць ягоны гарод. Нсл.
б) забороновать все, многое.
3. волочнть, заплетать ногн, НК: Дудар, Но. 24. плестнсь, неправнльно ндтн. НК: Под. пос., Но. 4.
4. делать что беспорядочно. Нсл. Ня робіш добра, ня шыеш, а скародзіш. Нсл. Соверш. наскарадзіць—сделать что-л. беспорядочно. Нсл. Наскарадзіў тут нейкую ліхатню. Нсл.
5. говорнть вздор. Гсл.
•скарадзьбіт-wid, предл.-ітў, зват.-іце; мн. ч.-ты-тоў-том, мн. ч„ предл.-тох, м.—бо-роНйЛЫЦНК, НК.: Очеркн, Но. 378, 395. работннк боронуюіцнй пашню. Гсл.
вскарадзьба-бм-бе, ж. 1. боронованне. He вялікая ў нас скарадзьба: ганькоў дзе-сяць. Ст.
2. заборонованная пашня. Гсл.
•скаралўшча-чы-чы, ж.—раковнна. Ар. У раццэ шмат скаралушчаў. Ар. Маўчаць — найлепшы спосаб бою, ды ці завем мы — барацьбою? Ці можа тою скаралуш-чай, дзе смоўж ад страху мацкі плюш-ЧЫЦЬ. Б. Ускалось, Но. 6, 32.
•скаральбй-бы-бё — скарадзьба. Ксл. Скаральбу СКОНЧЫЛІ. Лятоўшчына Куз. (Ксл.). •скарамяка-кч, обіц.—едяіцнй-ая в пост скоромное. Шсл. Скарамяка ты, што ты ў пятніцу сала ясі? Ст.
•скарамяціна-ны, дат., предл.-не, ж.—саль-ные н мясные консервы, НК: Очеркн, 36. всякое скоромное кушанне, пренму-іцественно мясное. НК: Старцы, Но. 7.
•скар-аньне-аны,—с«. под караць.
•скарац-і'ць-іЦЧА скарачэньне,—см. под караціць.
•скараць,—см. под караць.
•скарач-ача, предл.-ачў, зват.-ачу; мн. ч.-чы-чоў-чом, мн. ч„ предл.-чох. м.—полотенце без украшеннй, служаіцее обыкновенно для вытнрання рук. Ар. Перш па адным бліне раскладала яна на скарачу, што на ўслоне заслаНЫ быў. Калюга: Заблоцкі.
•скарэліць,—см. под карэліць.
•скарэць,—см. под карэць.
•скарэлы,—см. под карэць.
•скарб-бу, предл. й зват.-бе, м. 1. (государс-твенная, Нсл.) казна. Нсл. 581; Гсл.; Ар. Скарб багаты, багатшы за нас. Послов. Нсл. Падушнае падаць да скарбу. Нсл.
скарб гаспадарства—государственное казначейство.
міністэрства скарбу—мнннстерство фннансов.
2. денежная сумма нлн нмуіцество какого-лнбо обіцественного заведення. Скарб царкоўны, шпітальны. Нсл.
3. нмуіцество частного лнца. Нсл. 581; Ксл. Гэтыя багатыры, каторыя давалі скарб на інтарэс. Кіт. іЗОа. Скарб панскі. Нсл. Гэтым ты ня зьнішчыш свайго скарбу. Нсл. Ён забраў свой скарб і пацёгся. іванова Куз. (Ксл.). Ня ежча скарбаў сіроцкіх із сваімі скарбамі. Кіт. 10а14. Скарбу ім прычыню. Тм. 121аЗ.
скарбонка
1041
склон
4. клад. Ар.; Ксл. Івановы скарб у вала-тоўцы знайшлі. Летцы Куз. (Ксл.). Каліб лучыла каму знайсьці ў зямлі які скарб, грошы, золата, тагды маець таму скарб быці. С-п. 373.
5. сокровніце. Гсл.
•скарбонка-нкг-нцы, ж. 1. яіцнчек(метал-лнческая коробка с отверстнем в крышке для сбора денег, кружка, С.) с которым староста церковный ходнт во время богослуження для нспрошення подаяння в церковный доход. Нсл. 581. Укінь татаў скарбонку. Нсл.
2. яіцнк, прнбнтый у дверей церковных для подаяння на богоугодные дела. Нсл. 581. Скарбонка дзеля бедных. Нсл.
,3 . (вообіце, С.) сундучек, куда опускают деньгн-лепту на церковь, снрот, ннва-лндов н т.п.(напр. во время улнчного сбора, С.) Гсл.
4. копнлка. Уменьш. скарбоначка-чкг-ч^ы. •скарбонкавы-вая-вае, прйлаг. к скарбон-ка;—кружечный(напр. сбор пожертво-ваный).
•скарбовы-вая-вае, прйлаг. к скарб 1, —казенный(государственный, Нсл.). Ар.; Гсл.; Ксл.; Нсл. 581. Скарбовыя людзі. Нсл. Скарбовыя падачкі. Тм.
2. казначейскнй, прннадлежаіцнй ялн относяіцнйся к казначейству. Скарбовы ўрад. Скарбовыя ўраднікі.
3. фннансовый. Гсл.
4. фнскальный.
скарбовая каса(урад, С.)—казначейс-тво. мгсл.
5. относяіднйся к господскому нменню, господскнй, Нсл. 581. прннадлежаіцнй нменню. Шсл. Скарбовы замак, статак. Нсл. Скарбовыя коні загнаў. Нсл. Тут уперад стаяла скарбовая карчма. Ст. Статак пасуць на скарбовым. Ст.
•скарбоціць,—см. под карабаціць.
•скарбец-бца, предл.-бцу, зват.-бча, м. —яіцнк для хранення денег, Нсл. 581. ларчнк, Гсл. ларец. У скарбцу нічога не знайшлі. Нсл.
•скарбёнка-нкі-ні)ы, ж.—кружка для сбора пожертвованнй. Шсл.; Ксл.—скар-бонка. У гэту нядзелю хадзілі па Сьмілавічах із скарбёнкамі — зьбіралі грошы на бедныя дзеці. Ст. Апусьціў у скарбёнку саракоўку на раненых. Дужчына Куз. (Ксл.).
•скарбнік-ка, предл.-ку, зват. скарбніча, м.—казначей. МГсл.
•скарбніца-і(ы-г<ы, ж. 1. кладовая, хранн-лніце денег н драгоценностей. У яго скарбніца поўная ўсякага дабра. Нсл.
2. ж. к скарбнік, женіцнна казначей. •скарпаць,—см. под карпаць.
•скяўўбкя-бкі-бцы, ж.—кусочек(сала). Ксл. Было ў мяне скарубкі з тры сала. Сялец Чаш. (Ксл.).
•скарўза-зы, обіц.—упрямец, озорннк. Ксл. Бач ты СКОруза! Халамер’е Аз. (Ксл.).
•скарўзіцца, -жуся-зішея—упрямнться, капрнзннчать. Ча скарузішся? Сухарукава Аз. (Ксл.).
•скарўчыцца, -чуся-чышся—скорчнться, согнуться. Растсл.
•скарчэць,— см. под карчэць.
• Скарына-ны-не, м.—нзвестный велл-колнтовскнй(белорускнй) ученый гума-ннст, доктор меднцнны, переводчнк Бнблнн на велнколнтовскнй язык в 1517 г. н первопечатннк в Велнколнтве.
•скарьіна-ны-не, ж.—верхняя нлн нспод-няя корка нспеченного хлеба. Нсл. 585. Скарыну паламай ды палажы ў капусту. Нсл.
•скарынка-кг, дат., предл. скарынцы, ж. —корка. Гсл.; МГсл.; Ар.
•скарынка-нкг-нцы, ж—корка(хлеба н т.п.) Ар.; Ксл.; Шсл. Цэлы стол накідалі скарынак. Ст. Хлеба й скарынкі няма. Ст. Прынясі скарыначку хлеба сабаку. Тм.
Ужшш скарыначка. Ар.; Севершч.(Косіч 79); Растсл.; ПНЗ, хлебная корка, корочка. Нсл. 585. Дай убогаму скарынку. Нсл. Старому няма чаго даваць скарынку. Нсл. I скарыначкі паясі, калі захочаш есьці. Нсл. Уменьш. скарыначка-чкг-чцы—корочка. Ар.; Шсл. Як галодны, дык смачна й скарыначка з вадою. Ст.
•скарыстаць,—см. под карыстаць.
•скарысьціць, скарышчу, скарысьціць-це, соверш. чаго—нспользовать. Маець на том прысягнуці, іж воных рэчаў не скарысьціў. Стт. 336.
•скарыць — скараць. Гсл.
•скасав-аньне-аны-ггць,—см. под касаваць. •скасаваць,—см. под касаваць.
•скасавўрыцца,—см. под касавурыцца.
•скавародка-дак, едйнств. ч. нет.—погре-МОК большой, раст., Гсл.
•скаваць, скую-скуёш-ёць-ём, скуіцё каго КІМ, несоверш.-Тргітхь собакамн. Гсл.; Шсл. Толькі сьвіньня памкнецца на двор, дык ён і скуець. Ст.
скаваць—наускнвать. Отгл. ймя суіц. скаваньне-ня 1.—травля собакамн. Гсл. 2. натравлнванне. Гсл. Соверш. заскаваць каго кім—затравнть собакамн. Післ.
Заскаваў парасё сабакамі. Ст. Соверш. наскаваць каго кім—натравнть. Шсл. Наскаваў сабакамі парасяты. Ст.
• скавытаць—внзжать по собачьн. Гсл. Отгл. ймя суіц. скавытаньне—собачнй вой. Гсл.
•скаўрэлы—заскорузлый. Ксл. Ня купляй скаўрэлага парасяці. Шуміліна Сір. (Ксл.). •скаці'цца,—см. под каціцца.
•скачок-чка—кузнечнк. Косы чыркалі здалеку квола, прымушана, і здавалася, што гэта нейдзе сусім блізка верашчаць скачкі. ЗСД 172. Скачкі рэзалі паветра моцным як мага верашчанызям. Тм.
КНІГІ ОНЛАЙН
