• Газеты, часопісы і г.д.
  • Вялікалітоўска - расійскі слоўнік  Ян Станкевіч

    Вялікалітоўска - расійскі слоўнік

    Ян Станкевіч

    Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
    Памер: 1329с.
    Нью Йорк
    626.59 МБ
    •смолкі-кая-кле—смолйстый. Гсл. Ср. смаляны.
    •смоль-лі, ж„ соб.—смольные дрова на камйн(не только на камвн, С.) Ксл. Насек смолі на два вечары. Казімірова Сур. (Ксл.). На тыдзень насеклі смолі. Ст.
    •смольны-ндя-нае—пропйтанный смо-лою. Шсл. Падлажы смольны корч. Ст.
    •сморгаць-аю-леш-ае (Нсл; Ар.), смаргаць-аю-аеш-ае, (Нсл.), несоверш., nepex. 1. дергать, пронзводя прн этом звук треннем. Нсл. 595. Ня сйоргай крэпка, абсморгаеш і паці-хеньку вяроўку. Нсл. За што ты яго смаргаеш за валасы? Тм.
    2.	обрывать что-н. во множестве(дерга-ннем, С.) Нсл. Сморгаць лісьце з пруціка. Нсл. СморгаюЦЬ брушнІЦЫ. НК: Очеркн, 479.
    3.	выдергйвать. Нсл. Сморгаць сена з возу, ніткі з палатна. Нсл. Конь сена сморгае. Нсл.
    насморгаць, каго-што, соверш.—надер-гать. Нсл. Насморгаць сена з возу, лісьця зь дзерва. Нсл. Сена насморгай толькі колькі каню даць. Нсл. Прйч. насморганы —надерганный. Нсл. Падграбіць насмор-ганае сена. Нсл.
    вьісмаргаць, каго-што, соверш.—выдер-гать. Нсл. Сена высмаргай із стага. Нсл. Высмаргай гэтыя кончыкі. Нсл. Прйч. высмарганы—выдерганный. Нсл. Выс-марганае бярэма гароху. Нсл. Однкр.
    высмаргнуць, а) выдернуть. Нсл. Высмар-гнуць шнюрок, вяроўку. Нсл.
    б) вытаіцлть(быстро, С.) Нсл. Злодзей высмаргнуў хустку зь кішані. Нсл. Прйч. высмаргнуты, а) выдернутый. Нсл. Выс-маргнуты шнюрок трэба ўзноў удзець. Нсл.
    б)(быстро, С.) вытаіценный. Нсл.
    4.	дергать, трогать, Нсл. дергать за веревку, шнур й т.п. Шсл. Ня сморгай ты за вяроўку, ато нельга завязаць. Ст. За што ты яго смаргаеш за валасы? Нсл. Смаргай вяроўку. Нсл. Смаргай, смаргні.
    смарганўць, (Нсл.; Гсл.унў-нёш-нёць-нём-ншё/сморгнуць, Нсл.-ну-неш) каго-што, а) однкр. к смаргаць 4,—дернуть. Нсл.; Шсл.; Вост. (Даль). Наклаў воз як каню смарга-нуць. Нсл. Як смаргануў раз, дык вузёл і разьвязаўся. Ст.
    б)	тронуть за одежду. Смаргані яго, няхай замаўчыць. Нсл.
    в)	удрать, уйтл тйхонько, Нсл. шмыгнуть, всыкочйть, кннуться куда опрометью. Вост. (Даль). Ня ўгледзілі, як ён смаргануў адсюль. Нсл. Мы ў карчме сядзелі, а коні смарганулі двору. Нсл.
    5.	средн.—шаркать. Сморгацьботамі. Нсл.
    6.	втягавать возгрл в нос. Нсл. Досіць табе сморгаць. Нсл.
    смарганьне-ня, отгл ймя суіц. к смаргаць 1, 2, 3, 4, 5. Смарганьне вяроўкі. Дадзеў сваім сморганьням; чаму ня высмаркаеш носу, а ўсё сморгаеш. Нсл.
    сморгнуць, однкр. 1. к сморгаць 5,—шар-кнуть.
    2.	однкр. к сморгаць 6. Нсл. Сморгні яшчэ раз, дык і заробіш. Нсл.
    абсморгаць, 1. соверш. к сморгаць 1, —тренлем смягчнть, обгладнть. Дсл.; Нсл. Абсморгай вяроўку новую на крук. Нсл. Ня сморгай моцна, абсморгаеш і паці-хёньку вяроўку. Нсл. Абсморгала анда-рак. Дсл.
    2.	coeepuj. к смаргаць 2,—оборвать что-л. во.множестве(дерганйем, С.) Нсл. 575, обдергать. Нсл. Абсморгаць пруцік, розку. Нсл.
    3.	соверш. к смаргаць 3,—обдергать. Нсл.; Дсл. Абсморгай воз, каб сена не валачы-лася. Нсл.
    4.	протереть. Нсл. Узлакочуючыся на стол, борзда абсморгаеш локці. Нсл.Прйч. абсморганы, 1. обдерганный. Абсмар-ганую прынясі розку. Нсл. Абсморганае пяро. Нсл.
    2.	оборванный(тренйем, С.). Нсл. Абс-морганая сьвітка. Нсл. Ходзе з абсмор-ганымі локцямі. Нсл.
    •смаргацца, сморгацца, (Нсл.) 1. драться от носкй, от трення. Локці ў сьвітцы сморгаюцца, абсморгаліся. Нсл. 595. Отгл. ймя суіц. смарганьне-ня—тренве. Нсл. Смарганьне адзежыны. Нсл.
    2.	нметь прлвычку дергать другнх. Нсл. Я цябе не чапаю, не смаргайся. Нсл.
    3.	тереться, бегать, протнраясь между людьмн, свойственно мальчнкам. Нсл. Чаго ты тут смаргаешся? Нсл. Ідзі вон, не смаргайся тут. Нсл. Соверш. абсмор-гацца, возвр. Нсл.
    рассмаргацца, рассморгацца, 1. пере-тереться. Нсл.552. Вяроўка ў калыбцы рассмаргалася, борзда парвецца. Нсл.
    сморгнуць	1054
    смакам
    2.	начать таскаться, тереться, пронзводя шорох йлй скрдп. Нсл. Чаго ты тут рассморгаўся, то з хаты, тоўхату. Нсл. 3. продолжать втягйвать возгрн; рас-сморкаться, расхаркаться. Нсл. Стацьцё нейкае табе, што ты рассморкаўся так. Нсл.
    •сморгнуць,—см. под сморгаць.
    •смоўж, смаўжа, на смаўжў, зват.
    смоўжа; мн. ч.-жы-жамі-жох, м.—улйт-ка. Гсл.; Нсл.; Шсл. На лісьце смаўжа прынёс. Нсл. Смоўж ізьеў увесь карэнь капусты. Ст. Смоўж сядзеў на баравіку. Пацкава Сян. (Ксл.). См. смуж.
    •смаголь-галя, (смогаль, Вост. Даль)—го-ловешка от смольного полена. Шсл.
    Борада смогаль. Вост. (Даль). Ну й чорны як смогаль. Голацак Сьміл. (Шсл.).
    •смага-агі-азе, ж. 1. жажда. Ар.; Шсл.; Нсл. 493; МГсл.; Ксл.; Вост.(Даль). Хаця Кйб глыток вады смагу прагнаць. Ст. Дай ты што смагу прагнаць. Асіпова Аз. (Ксл.).
    прагон смагі—утоленне жажды. НК: Очеркц 480.
    2.	сухость во рту й на губах от душного ветра, внутреннего жара, прн болезнй йлй после сна, НК: Очеркн, Но. 69. сухость губ от жары, беловатый налет на губах от жажды; гноеватая влага в углах сухчх губ й во рту, пересохшем от жажды, Шсл. накйпь на губах от жара, труда йлй болезнй, Нсл. сухость губ, налет от жажды. Растсл. Аж смага ў яго на вуснах — так піць хоча. Ст. Вусны смагаю пакрыліс-я, пачарнелі ад смагі. Нсл.
    3.	перен. Смага ты мая горкая, што ж гэта ты робіш? Ст. Вецер сядравы пранёсься над борам, смагаю жыцьця абвеяў лісты. Гарун: Белр. марш.
    4.	мгла на горйзонте в летнюю пору во время жары. Гсл. Дасягнуць вун да таго ляску, што схаваўся ў смагу. ЗСД 172.
    5.	загар. Гсл.
    праганяць, прагнаць смагу, смажку, смажачку—утолйть, утолять жажду, Ар.; Пск.; Смл.; Ксл.; Арл. (Даль) напнться йЛй сьесть чего-л. кйслого, прохладйтель-ного. НК: Очеркн, Но. 68. На кваску! смажачку прагані. Нсл. 593. Дай вады смагу прагнаць. Тм.
    смажка-жкі-жцы, уменьш. к смага 1, 2. Нсл. 593. У дзіцяці смажка на губках. Нсл.
    смажачка-чкг, уменьш. к смажка. Нсл. 593. •смагавы-вая-вае—нмеюіцйй свойство накнпн на губах нлн на зубах. Нсл. Смагавая пена. Нсл.
    •смагласьць-ц/, ж.—смуглость. Гсл.
    •смаглаўка—смуглянка. Гсл.
    •смагці, (Барс.), смагнуць, (Шсл.), смагну-неш-не,—йспытывать жажду. Смагне цэлы дзень без вады. Ст. См. сьмягці. Даволі табе сьмягці па гэтай дзяўчыне. Барс.
    2.	йспытывать недостаток в какой-л.(жндкой, С.) пйіце. Шсл. Смагнуць цэлае лецечка без каплі малака. Ст.
    высмагці-гну-гнею-гне. Высмаг водыр бацькаўскага дому. Кавыль: ч. лёд.
    засмагавацца(засмагувацца, Дсл. 252), 1. покрыться ПОТОМ. Дсл. 252.
    2.	накрыться(губам, С.) запекшейся слюной. Нсл. 252.
    3.	нсстрадаться, йстомйться. Дсл. 252. A ўжо мая душанька засмагувалася. Дсл. •СМаЖЫЦЬ-жу-ЖЫШ-Жа, несоверш.. перех.
    —жарйть, (Растсл.) в масле(в жнру, Шсл.; Ар.) Гсл.; Нсл. 593; Ар. СмажЫЦЬ рыбу. Ст. Смажыць рыбу, грыбы. Нсл. Соверш. засмажыць—зажарйть. Шсл.; Дсл. 252.
    Засмажылі грыбкоў на вячэру. Ст. Зас-мажылі грыбы. Дсл. Соверш. насмажыць —нажарнть. Ксл. Насмажылі грыбоў. Яноўшчыва Беш. (Ксл.). Соверш. ВЫСМЭЖЫЦЬ —выжарнть. Растсл. Соверш. усмажыць, перех.—ЙЗЖарйТЬ. Ар.
    цасмажаваць-жую-жуеш-жуе; повел-жуй-жуйма, несоверш., перех.—ДОЖарй-вать. МГсл. Соверш. дасмажыць—дожа-рнть.
    прысмажаваць-жую-жуеш-жуе, несо-верш., перех.—прйжнгать, поджарнвая. Нсл. 510. Ня прысмажуй, ня прысмаж цеста, рыбы. Нсл. Соверш. прысмажыць—прн-жечь, поджарнвая. Нсл. 520. Прйч. прысма-жаны—прйжжённый, поджарнвая. Пры-смажаная капуста. Нсл. 510.
    2.	кйпятйть в меду йлй сйропе. Нсл. 593. Смажыць яблыкі, вішні, дулі, рэдзьку і інш. Нсл.
    смажоны-ная-нае—жаренный в масле, вареный в меду. Смажонае рэдзькі купі. Нсл. Смажоныя ў мёдзе ігрушы. Тм.
    смажаны, прйч. к смажыць 1, 2. Смажа-ная ў масьле рыба, бульба. Нсл. 593.
    Смажаныя ў валею грыбы. Тм. Каша із смажаным алеям., Тм.
    3.	курнть не переставая. Ксл. Толькі табаку СМОЖЫЦЬ. Яноўшчына Беш. (Ксл.).
    4.	безлйч.—томнть жаждою. Смажыць — піць хочацца. Ст.
    •смажыцца -жарнться на масле. Гсл. смажаніна—жаркое. Гсл.
    •смажэньне-ня, предл.-ню, ср.—(фрукты йлй ягоды, сваренные в сахарном снропе, на меду йлй патоке, С.), варенйе. Нсл. 593; Радашкавічы Вял Кума розным смажань-ням частавала мяне. Нсл.
    •смак-аку, предл-аку, зват.-ача, м.—вкус. ПНЗ; Растсл.; Ар.; МГсл.; Нсл. 594; Шсл.; Ксл. У паклонах Богу чынячым смаку ня знаеш. Кіт. 5а7. Квас— адзін смак, аж ня ўесьціся! Ст. Смак паспытаць хацеў. Стоішча Чаш. (Ксл.). Смаку, як у печаным раку. Нсл. Чырвоны колер, вінны смак, каменна сэрца, чаму так? Загадка (вішня). Ар.
    •смакам, нареч.—по вкусу, вкусом. Нсл. 594. Смакам добры. Нсл. Смакам яблык гаркаеы. Тм.
    смакаваць
    1055	смаліць I
    • смакаваць-кую-куей/-куе; повел.-куй-куйма, несоверш., перех.—узнавать ВКус, отведывать, пробовать на вкус. Гсл. См. спытаваць. Соверш. абсмакаваць-кўто-кўеш-кўе, 1. полюбнть вкус чего-л. Нсл. 353. Еж на здароўіка, калі абсмакаваў нашу страву. Нсл.
    2.	перен.—вообіце полюбнть что-л., найтн вкус в чем-л. Дсл. Дзяцюк абсмакаваў сабе дзеўку. Дсл. Абсмакаваў сабе пан меньне і купляе. Дсл. Абсмакаваў дзяў-чыну. Нсл. 353. Абсмакаваў майго каня дый навяліўся купіць. Тм. Прйч. абсмака-ваны, 1. нзлюбленный по вкусу, Ксл. одобренный по вкусу. Груца — мая ежа абсмакаваная. Высачаны (Ксл.).
    2.	выбранный по вкусу. Дсл. Дзеўка дзяцюком абсмакавана. Дсл. Соверш.
    засмакаваць, 1. отведать. Нсл. 185. Засма-каваць страву. Нсл.
    2.	полюбнть. Нсл. 185. Засмакаваў дзяў-чыну дый жаніўся. Нсл. Соверш. прысма-каваць—полюбнть вкус чего-л. Нсл. 510. Чаму не прысмакаваць кашу з малаком? Поговор. Нсл.
    •смакавацца, -кўюся-кўешся, несоверш. —услаждаться чем-л., нметь влеченне к чему-л. Нсл. 594. Чаму не смакавацца ў добрым. Нсл. Соверш. засмакавацца—влю-бнться. Нсл. 185. Засмакавацца ў дзяўчыну. Нсл. Соверш. рассмакавацца. Нсл. 594. Дужа ты нешта рассмакаваўся на чужое. Нсл. Соверш. усмакавацца—войтн во вкус.
    •смактаць-чў-чаш-ча, каго-што, несо-верш., трех.—СОСатЬ. Ар.; ПНЗ; Растсл.; Шсл.; Гсл.; Княжыца Куз. (Ксл.).; Вят., Вост., Кал. (Даль). Смокчуць то, что не может струнться, напр. сахар, конфекты(то, что струнтся —іссуць). Дай дзяцяці драбок сукру, хай смокча. Ст. Досіць табе смактаць КОСЬЦЬ, еж МЯСа. Нсл. 595. Отгл. ймя суіц. смактаньне-ня, предл.-ню—сосанне(чего-л. немогуіцего струнться, С.). Гсл.; Ар. Смактаньне цукеркаў. Гсл. Смактаньне мазкоў з косьці. Нсл. 595. Смактаньне тваё на ўсю хату. Нсл. Соверш. высмак-таць—высосать. Ар.; Шсл. Прйч. высмак-таны—высосанный. Ар.; Шсл. Высмак-таная костка. НК: Пасоб. 101.
    абсмоктаваць-^ую-/куей/-Л7уе, несоверш.. перех.—обсасывать. Шсл. Соверш. абсмак-тадь, (Шсл.), асмактаць, (Вят., Даль). Дай малому костку абсмактаць. Ст. Прйч. абсмактаны—обсосанный. Ар.; Нсл. 740. Абсмактаную косьць кінь сабаку.