Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. поспевать. Нсл. 607. He спаромлюся з табою йсьці. Нсл. He спаромлюся я з вамі бегчы. Нсл. 729( под бегчы).
3. успевать. Нсл. He спаромлюся хлеба даставаць на такую радзіму. Нсл.
•спарахн-«лы-ёць,— см. под парахнець.
•спарадку, нареч'—по порядке. Шсл. Спарадку капай гной, а ня то, што па ўсім хляве. Ст.
•спаражняць-яю-яеш-яе, повел.-яй-яйма, несоверш., перех.—ОПОражННВать. БГсл. Со-верш. епаражтць-ню-ніш, повел.-ні-німа —опорожннть. БГсл.; Гсл.
•спарамл-яць-.чпца,— см. под спароміць.
•спарамляцца, возвр.—многократное к спароміцца во всех значеннях. Нсл. 607. Спарамляй ісьці за намі. Нсл.
прыспароміцца-лілюся-ліііася, соверш. к прыспарамляцца. Нсл. 511. Хлеба на гэткую радзіму не прыспаромішся даволі. Нсл. Несоверш. прыспарамляцца-яюся-яешся—стараться о заготовленнн чего-л. Нсл. 511. Цяпер прыспарамляйся купіць жыта, як яно таннае.
•спарня-ні-ні, ж.—прнбыль. Ксл. Спарняў дзяжу, сын на вясну! Гравы Сян. (Ксл.).
•спарыш-г«<7, мн. ч. спарышы-шоў, 1.—два ореха, колоса ржн, два огурца, яблока н т.п., сросшпеся вместе. Ар.; Ксл.; Шсл. Тата! Глянь, які я сядні знайшла спарыш. Глебаўск Сян. (Ксл.). Знайшоў вялікі спарыш арэхаў. Ст. Часамі і ў жыце бываюць спарышы. Ст. Уменьш. спарышак-шка—двойной, а нногда н тройной плод на одном стебле, особенно ржанном. Нсл. Спарышкі пад абразом. Нсл. Арэхавы спарышак. Нсл. Гурок спарышак. Нсл.
2. двойннк(двойной предмет, сдвоенный предмет, С.) Гсл.
3. окончанне жатвы н вообіце окончанне какого-ннбудь дела. Сядні ў нас спарыш. Копцевічы Чаш. (Ксл.).
•спарьішнік-іку, предл.-Іку, зват.-іча. м. —спорыш, Ксл. спорыня. Спарышніку там Я НЯ бачыў. Бубалева Выс. (Ксл.).
Бубалева Выс. (Ксл.).
•спарышнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м. —два горшка, соеднненные вместе. Аш. Часта ў спарышніку нясуць есьці ў поле, у вадным гаршку кіслую страву, а ў другім прэсную. Ар.
•спарышы-глоў—два горшка с ручкой, соеднненные вместе. Ксл. У спарышох панёс на поле есьці. Горбава Лёз. (Ксл.).
•спарыць,—см. под парыць.
•спарыць-р.ў, спорыш, спораўспарыць.), ловерш., безлйч. прыспарьіла,—делать спорным, Ар. становнться прнбыльно. Нсл. 670. Яму у ўсім спарыць. Нсл. Табе сядні прыспарыла на заработак. Нсл.
прыспараць-аю-<і«г/-ае, несоверш.— прн-умножать. Нэмазу(араб. малітвы) не прыспараеш. Кіт. 5а6. Соверш. прыспарьіць —прнумножнть. Хто куран пяе, Пан Бог таму чалавеку імн.(араб. веру) прыспо-рыць. Кіт. Іа4. Пажыткі прыспарыў. Тм. 8068. Спадару, твая міна прыспарыла дзесяць мінаў. Тат.: Ванелі, 343. Во, Табе,
спарьіцца
1065
спатачаваць
Божанька на бараду: гэта прыспары, a налета яшчэ нарадзі. Дсл. 31.
•спарыцца, спорыцца, несоверш.—стано-внться "спорным”. Селянін з працаю, укладзенай у сваю гаспадарку, ня лічыц-ца — лічыцца з тым, што яму гэтая гаспадарка дала, і мае здаваленьне гледзячы як у яго ўсё спорыцца. Сьцяблевіч (Бацьк., Но. 1-2/437-438).
• Спас-ся, предл.-су, зват.-се, м.—Спасн-тель. 3 подпісу майстры Богшы на крыжу Сьв. Еўпрасіні Полацкай 1161 г.: Яка Бога й Спаса майго малю. Малітвыпры сьвятой Літургіі, 1695 г.(Б. Шляхам, Но. 1/124, стр. 7). Хрыстос Спас наш. Заблудаўская Евангеля 1568 г. А вы, музыкі, іскрыпкі вазьмеце і Бога Спаса разьвесялеце. Староблр. калядка (Божым Шляхам). Із Госпада Спаса спачын. НК: Старцы, 79.... достойно благодарйтй й йсповедатйся Тебе Cnacy й Богу моему. 3 "Малітвы пры сьвятой літургіі” 1965. У мове царкоўна-славянскай(”Божым Шляхам, Но. 6,1970 г. стр. 6). О Божа, Спасе наш, Ты міласьць нам пакаж, зь нядолі вызваль нас,, збудзі ШЫ HOC ужо раз. 3 малітаўніка ’’Божым Шляхам”.
2. праздннк Преображення(6-го августа), Северш.(Косіч 29) праздннк 6-го августа. Шсл. •спасоб’е-б’я, предл.-б’ю, ср.—пособне. Шсл. Як мужык на вайне, дык даюць спасоб’е. Ст.
•спасобіць-блю-біш-бе, несоверш.. nepex. 1. прнготовлять, заготовлять. Нсл. 607. Нё спасоблячы корму на зіму, няма чаго й коні дзяржаць. Нсл. Соверш. заспасобіць —прнготовнть, заготовнть. Нсл. 186. Цябе добра бацька заспасобіў да пшчол. Нсл. Отгл. ймя суіц. заспасобеньне(заспасаб-леньне, Нсл.)—снабженне какнмн-л. прнпасамн. Нсл. 186. Заспасабленьне зялезам, гваздамі, мукою, стрэльбамі. Нсл. Соверш. наспасобіць, каго-што—прн-готовнть, заготовнть. Нсл. 607. He наспа-собіўшы пошару на зіму, няма чаго й коні дзяржаць. Нсл. Прйч. наспасоблены—за-готовленный в довольном колнчестве (многнм, С.) Нсл. Наспасобленае еміныня сталаА Нсл. Соверш. прыспасобіць—тру-дом прнготовнть запас чего-л. Нсл. 511. Паеду ў лес, ці не прыспасоблю сабе лык на зіму. Нсл. Прйч. прыспасоблены—прн-обретенный трудом. Нсл. 511. Прыспасоб-лены запас хлеба, дроў. Нсл. Отгл. ймя суіц. прыспасобленьне-ня, предл-ню, а) прно-бретенне чего-л. трудом. Нсл. 511.
б) прнученне. Нсл. 511. Прыспасабленьне хлапца да рамяства, да гаспадаркі. Нсл.
2. готовнть, делать способным, Нсл. 607. готовнть, подготовлять. Пан наш двух сыноў спасобіць да войска, а аднаго ў ксяндзы. Нсл.
спасабёны, прйлаг. йз прйч.—снабженный руководством, получнвшнй направленне к чему, Нсл. 607. подготовленный. Дзеці твае добра спасабёныя да ўсякае гаспа-
даркі. Нсл. Абодва сыны паповы спаса-бёныя к таму, каб быць духоўнікамі. Нсл. Отгл. ймя cyuf. спасабёньне-ня—достав-ленне способа к чему, Нсл. подготовка к чему-л. Даць спасабёньне да жыцьця. Нсл. спасабляць-яю-яег«-яе, каму—способс-твеовать, помогать. Нсл. Што б я зрабіў, калі б добрыя людзі не спасаблялі, не спасобілі мне на новую гаспадарку сесьці? Нсл.
3. соверш.. каму—поспособствовать, по-мочь. Нсл. 607. Колькі не спасабляй яму, ніяк не спасобіш яму нічым. Нсл.
*спасобііш,а-блюся-бішся, возвр., несоверш.
—прнготовляться к какому-л. званню нлн мастерству. Нсл. 607. Паповіч наш спасобіцца на сьвятара. Нсл. Хлапца свайго аддаў кавалю, няхай спасобіцца на кавальства. Нсл. Соверш. прыспасобіцца —прнучнться. Нсл. 511. Калі прыспасо-бішся(да добрага парадку ў гаспадарцы), то й сам будзеш добрым гаспадаром. Нсл.
•спасабляць,—см. под спасобіць.
•спасобнасьць-гр, ж.—способ, средства, удобство, Нсл. 607. благопрнятный случай. Спасобнасьці няма мне туды ехаць, так зрабіць, як ты кажаш. Нсл. Даць спасоб-насьць да жыцьця. Нсл.
•спасобны-ная-нае—удобный, подхо-дяіцнй.
• Спасаўка-кг, дат.. предл. Спасаўцы. ж.
—пост(?) перед праздннком Преобра-ження,я, 6-го августа. Лезеўвочы, якмухаў Спасаўку. Послов. Рапан.: Прык.62
•Спасеньне-ня, ср. 1. спасенне. Север.(Косіч 74); Нсл.; Шсл. Спасеньне зажывеш ад Бога, калі беднаму паможаш. Нсл. Ня думайся, за гэта спасеньня не адзержыш. Ст., —спасенне(душн). мгсл.
2. помоодь. Нсл. He вялікае спасеньне зь цябе. Нсл.
Спасёны-нага—святой. Нсл. Спасёны чалавек. Нсл. Спасёнае дзела ты зрабіў. Нсл. Цярпён спасён. Послов. Нсл.
•спасьвіць,—см. под пасьвіць.
•спасьці,—см. под падаць.
•спасьціць.—см. под пасьціць.
•спасьць-ір, ж.—потрава, порча засева нлн сенокоса скотом. Нсл. Ты коньмі сваймі спасьць людзём робіш. Нсл.
•спашчаны,—см. под пасьціць.
•спатая,.... Ноч ня вечна. Яна, сінявокая, на усход адплыве спатая. Кавыль: Пад зорамі, 37.
•спатайка, нареч.—тайком. Шсл.; Ар.
Спатайка выскачыў з-за вугла. Ст. Благі сабака спатайка кусае. Mix.
•спаяакаць-аю-аеш-ае, каго-што, соверш. —прнобресть с трудом, кое-как. Mix. Так-сяк спатакаў новыя боты. Mix.
» спатачаваць-чу ю-чуеш-чуе каго-што, несоверш. 1. следнть за кем, подсматрн-вать. Нсл. 608. Спатачыў, куды ён ходзе. Нсл.
спатачыць
1066
.спавіты
2. ловнть, улнчать кого в чем. Нсл. 608. Няма чаго спатачаваць, яго ніколі не спатачыш, праўду ён кажа, ці маніць. Нсл.
3. следя за кем, находнть за делом нлн дома. Нсл.(заставать, С.) Нсл.
4. несоверш. к спатачыць 4,—поннмать, Нсл. 608. постнгать умом. Соверш. спатачыць-чу-чыш-ча, каго-што, 1. усмотреть, ♦ заметнть. Нсл. 608. Спатач яго, куды ён ходзе. Нсл. Ніяк не спатачыш, куды ён ходзе. Нсл.
2. соверш. к спатачаваць 2,—поймать, улнчнть кого в чем. Нсл. Яго ніколі не спатачыш, праўду ён кажа, ці не. Нсл.
3. соверш. к спатачаваць 3, — следя за кем, застать за делом нлн дома. Нсл. Цябе ніколі ў двары не спатачыш. Нсл. Цябе ніколі не спатачу за работаю. Нсл.
•спаткаць-аю-<іейі-ае, соверш., каго-што —выйтн на встречу, встретнть. Нсл.; Ар.; Пекары Куз. (Ксл.). У варотах спаткаў яго. Нсл. Прйч. спатканы—встреченный. Нсл.; Ар. Госьці не, спатканы, як трэба. Нсл. Спатканыя падводы вярнуў назад. Нсл. Отгл. ймя суіц. спатканьне-ня, ср.—встреча. Нсл.; Ар.; МГсл.; Гсл. Выйдзіце на спатканьне гасьцей. Нсл. Пры спатканьню нашым. Нсл. Однкр. спаткнўць-нў-нёш-нёць-нём-ніцё, каго-што—нечаянно встретнть. Нсл. 608. Дзе ты яго спаткнуў? Нсл. Однкр. спаткнўцца, взайм.—нечаянно встретнть-ся. Нсл. Я на таргу зь ім спаткнуўся. Нсл. Соверш. наспаткаць, каго-што—нечаянно найтн, наткнуться на кого. Нсл. Паглядай, ці не наспаткаеш тут дзядзькі. Нсл.
спатыкаць-каю-каеш-кае, каго-што, несоверш.—выходнть на встречу, встре-Чать. Нсл.; Ар.; Пекары Куз. (Ксл.); МГсл.; Гсл. Багатага здалеку спатыкаюць. Послов. Нсл. Соверш. спаткацца, взайм.—встретнть-ся. Нсл.; Ар.; Ксл. Пад чорным лесам спаткаўся чорт ізь бесам. Послов. Нсл. Тамацькі спаткаліся. Пекары Куз. (Ксл.).
спатыкацца-аюся-аешся, взайм., несоверш.
1. встречаться. Нсл.;Ксл.; Ар.;Гсл. Трэйціраз мы сядні спатыкаемся меж сабою. Нсл.
2. спотыкаться. Нсл. Конь і на чатырох ногах спатыкаецца. Нсл.
спатыкнўцца-нўся-нёшся, соверш.—спо-ТКНуТБСЯ. НК: Дудар, Но. 2; Ксл. Калі йдзе чалавек спатыкнецца, там граў музыка. НК: Дудар, 170. Ішоў І спатыкнуўся. Тухінка Сян. (Ксл.). На камень нагою спатыкнуўся. Нсл. 608.
спатыкнуцца—столкнуться. МГсл.
спатычка-чкг-ч^ы, ж.—столкновенне. МГсЛ.
•спатвораны, -ная-нае—нзбалованный. МГсл.
•спатворыць—нзбаловать. мгсл.
•спавёднік-ка, м.—нсповедннк(нспове-дываюіцнйся, С.) Нсл. К заўтраму спаведнікаў шмат прышло. Нсл.
•спаведны-ная-нае—относяіцнйся к нс-поведн, нсповедный. Нсл. Спаведны налоець пастаўлены, борзда спавядаць будуць. Нсл.
•спавётраць-аю-аеш-йе — запаветраць. А каб яно спаветрала! Іг. А каб ты спаветраў! Іг.
•спавядаць-аю-deiu-äe, каго-што, несо-верш. 1. нсповедывать. Ар.; Нсл.; Шсл.; Гсл. У гэту нядзельку non будзе спавядаць. Ст.
2. перен.—чнтать нотацню, Шсл.; Ар. делать строгне выговоры. Іпачаў яго спавядаць! Ст. Добра пан спавядае; ня трэба і к папу хадзіць на дух. Нсл. Отгл. ймя суш. спавя* даньне-ня, 1. нсповедыванне. Нсл.;Ар. Поп спавяданьне на заўтра адлажыў. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
