Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
спраўляць гігі—смеяться, хохотать, шутнть. Ты тут гігі спраўляеш, аўдварэ дзеці плачуць. Нсл. 112( под гігі).
спраўляны, 1. прйч. к спраўляць 1. Ня тут купляна, ня тут спраўляна(хутра). Спраўляна ў Царгорадзе, прыслана моладзе. Нз свад. песнн, Нсл. 609.
2. npw. к спраўляць 2.
3. прін. к спраўляць 3.
•спраўляцца-ўлюся-вішся, соеерш.. возвр. 1. успеть по сравненйю с кем, Шсл. успеть. Гсл. Бягучы зь лятучым ня справіцца. Послов. Белае Пух. (Шсл.). ІдзІ троху ЦІШэй, бо я ня спраўлюся. Гсл.
спраўляцца
1069
спушчапь
2. закончвть что-н. во время. Ар.; Шсл.; Гсл. Як бачыш, спраўлюся ды дамоў. Ст. Ніяк ня можпа борзда справіцца. Нсл. 609.
3. управвться, одолеть. Борздая з табою спраўлюся. Нсл. 609.
спраўляцца, возвр. 1. несоверш. к справіцца 1,—успевать по сравненйю с кем, Шсл.; Ар. успевать в каком-л. деле. Нсл. 609.
2. несоверш. к справіцца 2,—заканчнвать что-л. во время. Спраўляйся барзьдзей, еХаць пара. Нсл. 609.
3. несоверш. к справіцца 3. Спраўляйся. як хочаш, з гэтым разбойнікам. Нсл. 609.
спраўляньне-ня, предл.-НЮ, 1. отгл. ймясуш. к спраўляць 1.
2. отгл. ймя суіц. к спраўляць 2,—соверше-нне. Гсл.
3. отгл ймя суіц. к спраўляць, 3. На спраўляньне вясельля грошы няма. Гсл. •спраўдз-іць-іййа,-<« под праўдзіць.
•спраўка-кі, ж.—успех в деле, Нсл. 609. успешность. Ксл. Няма спраўкі ў рабоце. Беліца Сян. (Ксл.),—успешный ход во всякой работе, особенно во время страды в поле. Гсл.
•спраўл-яньне-яны-яць-і^ь,—под спра-віць.
•спраўляцца,—под справіцца.
•спраўнасьць-гр', ж.—йсправность. Нсл.; Ксл. Каб было ў спраўнасьці ўсё! Латоўш-чына Куз. (Ксл.). У мяне ўсё ў спраўнасьці гатова. Нсл.
•спраўны-ная-нае, 1. аккуратно сделан-ный. Шсл. Спраўныя ягоныя калёсы. Ст.
2. йсправный(поспешный, Нсл.) Шсл.; Ар.; Сукрэмеа Сян. (Ксл.). Ён спраўны хлопец. Ст. Спраўная дзяўчына. Нсл.
•спраўна, нареч. 1. успешно. Гсл.
2. аккуратно, без недочетов. Гсл.
3. во время, без опозданнй. Гсл.
•спраўца-цы, м. 1. нсполннтель. Нсл. 609. Спраўца дзела. Нсл.
2. ЙСПОЛНЯЮІЦйЙ ДОЛЖНОСТЬ. Нсл. 609. Спраўца судзьдзі. Нсл.
•спрацав-аўшыся-ацца,—сл. под праца-ваць.
•спрацав-аны-аць,—< м. под працаваць.
•спраціўнік-іка, предя-іку, зват.-іча, м. 1. оказавшнй сопротйвленйе кому-чему-л. 2. юрйд.—ненсполннвшнй предпнсанйй властн. А(аб) спраціўніку ўрад наш гаспадару азнайміці маець. Стт. 274.
•спрэс, нареч. Гэтак нарабілася мнос-тва прыгожых прысадаў, якія спрэсбылі залітыя асфалыпам. Я. Васілёнак(”Полымя”, 1967 г„ Но. 12, стр. 12).
•спрэ-чы-чыся,— см. под прагці, прэччы.
•спружына-ны-не, ж.—пружнна. Гсл. •спруцянёлы—безжйзненный. мгсл.
•спруці'цца, спручўся, спруцішся, соверш. —стать упругймС’пруттгкш”). Ар.
•спрыкраць,— см. под прыкраць.
•прыкрацца,—см. под прыкрацца.
•спрыкрэць,—см. под прыкрэць.
•спрытна, нареч.—вплоть, ннчего не оставляя; поголовно. Жні спрытна. Ар. Косе ўсё спрытна. Ар. Ср. прытном.
•спрычыніцца, 1. посодействовать, пос-лужйть ПрйЧйНОЙ. Гсл.
3. попрйтчнться. Гсл.
•спуд-ду, м.—бегство от йспуга(о жйвот-ных). Авечкі ад спуду пахаваліся ў куток. Селядцова Беш. (Ксл.).
•спўдз-іць-гцца, спуджаны, — см. под пу-дзіць.
•спуж-аны-шь-ацйа.—см. под пужаць.
•спуск-ку, предл.-ку, м. 1. уступка(скндка с назначенной цены). Ар.; Нсл.. He пабяд-нееш, калі спуск з цаны зробіш. Нсл. Спуску не даець. Ар. Вучаньнікам даюць спуск на бялетах. Ар. Бяз спуску каня ня куплю. Ар.
2. мазь, сделанная йз растопленного воска с деревянным маслом й салом. Нсл. Прылажы рану спускам. Нсл.
3. очес льна. Ксл. Падбяры спуск з-пад грэбеня. Аляксандрова Гар. (Ксл.).
4. фуган(фуганок) Ксл.; Шсл. Трэба пачысь-ціць стол спускам. Косы Віц. (Ксл ). На спуск выгабляваў дошку. ТурэцСьміл.(Шсл.).
5. шлюз. Ар. Гэтта спуск — ваду спушчаць. Ар.
не даваць(ня даць) спуску каму—не делать поблажек, не проіцать вйны. Ні ў чым спуску не даець. Нсл. 611. Я яму за гэтыя штукі спуску ня дам! Турэц Сьміл. (Шсл.). Я, браце, нікоменькаму спуску ня дам — адкрышыла яго, як быць надабе. Дсл.( под адкрышыць).
•спускаць,—см. под пусьціць. •спускацца,—см. под пусьціцца.
•ыусклясхы-тая-тае—пологнй. Ар. Гэта гара спусклястая. Ар. См. адхоны. •спусклівы-вая-вае—отлогйй, пологнй, наклонный. Гсл. См. адхоны.
•спускны-ая-ое, 1. уступочный. Нсл. Спускныя грошы. Нсл.
2. простнтельный. Нсл. Гэта яшчэ спускная віна. Нсл. У яго нічога няма спускнога; за ўсё дзярэць. Нсл.
•спустошаньне-ня, предл.-ню, ср.—опус-тошенне. Навокал было жудаснае, дзікое спустошаньне. Рамановіч(Конадні, Но. 2, 10). •спусхош-аны-ыць-ыцца,—см. под пусто-шыць.
•спустошліва, нареч.—опустошнтельно. Гсл.
•спўсьнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. 1. ПЛОТНйЧНЫЙ стружок. НК: Очеркн, Но. 694.
2. большой струг для спуска досок. НК: Очеркн, Но. 694.
•спусьцёлы-лдя-лае—опустелый, опус-тевшнй. Спусьцелы двор. Спусьцелае сяло. Тм. На спусьцелай дзялёнцы.
• спусьцець,—см. под пусьцець.
•спусьціць,—см. под пускаць, пусьціць.
•спусьціцца,—< м под пусьціцца.
•спушчаць,—см. под пушчаць.
спыні'ць
1070 стойма
•спышць—прекратнть, остановнть, пре-рвать. Гсл.
•спын-іцца-іць, — см. под пыніць.
•спыніцца—прекратнть, остановнться, прерваться. Гсл.
•спырснуць—взбрызнуть. Гсл.
•СПЫТ, спыту, предл. й зват. спыце, м. —спрос(требованне на товар, рабочую CHJiy, С.) Даль: Кур., Ва.
•спытак-^а, м.—образчнк.
спытак лёну—пробная горсть льна. Эту горсть мнут н узнают готов лн лён. Дсл. •спытаваііь-лную-лнуеш-піуе’, несоверш. к паспытаць, спытаць, перех. 1. пробовать (вкус, С.), прнкушнвать. Нсл.бН;Еўлічы. Ты спытаваў страву, ці солна? Нсл. Паспы-тай нашага пірага. Ды я ўжо спытаваю. Еўлічы. Варона-сарока на прыпечку сядзе-ла, дзеткам кашу варыла, апалонікам мяшала, спытаваць давала. Зь дзяцінае нар. песьні. Я. Г-і:Лемантар, 47. РасІНКуўтрошаЧ-ку) спытаваў есьці. Нсл.5бб( под расінка).
2. пробовать, нспытывать. Спытавалі мы малца біць, каб у гарод ня лазіў. Смол. у.(Дсл.).
спытаваны, прйч. к спытаваць 1, 2. Справа наша спытавана. Нсл. 611.
спытаць-дю-аег«-ае, соверш. к спытаваць, 1. попробовать(отведать, С.) Нсл. 611; Вят., Вост.(Даль). Спытаў троху есьці. Нсл.
2. к спытаваць 2,—попробовать(нспы-тать, С.) Дсл. Паезьдзі ты на маім каню; калі ты справішся з маім канём, спра-вішся і з маёю дачкою. Спытай сябе. Смол. у.(Дсл.). Спытай кінуцца к дзеду. Дсл. 3,—см. под пытаць.
паспытаць, соверш. 1. к спытаваць 1,—попробовать(вкус, Шсл.) Еўлічы; Шсл.; Дз.; Нсл. 481. На, паспытай, ці смачныя буракі. Ст. He паспытаўшы, ня будзе есьці. Ст. Паспытай, ці даволі солі ў страве. Стаішча Чаш.(Ксл.). Паспытай. ці гарачая вада, ці солна страва. Нсл. Хай каханы паспытае ў гэтым садзе плод салодкі. Крушына: Творы, 125.
2. к спытаваць 2,—попробовать, нспы-тать. Паспытаўшы несалодкага жыцьця ў чужой радзіме, лятуць(замужнія дачкі) як птушачкі ў бацькаў двор. Косіч 34. Нагаравалася я, паспытала ўдовяга хлеба — во як! Макаёнак: Каб людзі ня журыліся. Ср. дазнаць. Соверш. паспытацца-аюся-аешся, соверш.—паспытаць 1, 2. Сьвяжынкі нашае паспыпгайцеся. Гарават-ка Меж. (Ксл.).
•спытацца,™ под пытацца.
•спытка-ткі-тцы, ж.—проба, нспыта-нне. Пск., Тв. (Даль); Смоленіц.
•спытляваць,—см. под пытляваць.
•срэбла-.ед ср.—серебро. Гсл.
•срэбра-ра, дат., предл.-py, ср.—серебро. Ар. У сёмай(хаце) срэбра. Н.(Афанасьев, 1914, 286).
жывое срэбра—ртуть.
•срэбны-ная-нае—серебряный. Ар.; Гсл. Пачаў качаць срэбны яблычак. н.(Афанась-ев, I, 1913, 210). Гранітны рыцар срэбнай статуэткай суцьмяніцца ў засені галь-ЛЯ. Кавылы Думы, 19.
•ссавёрыцца-руся-рышся, соверш — выра-знть неудовольствне по поводу чего-лнбо(словом, вндом нлн действнем). Mix. Ганна хацела йсьці на ігрышча, але бацька як ссаверыўся, дык яна вярнулася. Mix.
•ссаць, ссў, сьсеш, сьсець, сьсем, сьсіце, ссуць; повел. сьсі, сьсіма, каго-што, несо-верш., перех.—СОСЯТЬ. Ар.; Гсл.; Нсл.; Ксл. Ссуць то, что может струнтьея. Ласкавае цялятка дзьве маткі сьсець. Послов. Нсл. Цялушка сьсець карову. СтаішчаЧаш. (Ксл.). Отгл. ймя суіц. ссаньне-ня—сосанне(чего-л., что может струнться, течь, С.) Ар.; Нсл.; Гсл. Ссаньне цыцкі, сысолкі. Нсл.
пассаць, каго-што, соверш.—пососать. Ар.; Нсл. 612. Дзяцяці не далі пассаць цыцкі. Нсл.
выссаваць-йю-äeiu-äe, каго-што, несо-верш.—высасывать. мгсл.
выссаць, каго-што, соверш.—высосать. Ар.
•ссукаць, см. под сукаць.
•ссурочаны—нзуроченный. Нсл. 220. Ссу-рочанае дзяцё. Тм. Ссурочаная работа; ня йдзе парадкам. Тм.
•ссушыць,—CM. nod сушыць.
•сутанёць,—см. под сутанець.
•ссыпшчьша-ны-не, ж.—плата пастуху н кузнецу по осенн зерном. Шсл. Пастухом ссытйчыну носяць к току Паўлюковаму. Ст.
•сшорыць, -ру-рыш-ра, соверш., област. —спрятаться, скрыться, тайно убежать куда-л. Вк.; Ск.
•сшаткавйць,—см. под шаткаваць.
•сшўпіць,—см. под шупіць.
•сшыток-тка, м.—тетрадь. МГсл.
•стог, стога, на стозе, зват. стожа; мн. ч,-гі-гоў-гом, мн. ч„ предл.-гох, м.—скнрд. Нсл. 615. У яго стагамі жыта стаіць. Нсл. Шмат абцягаваць стога ня надабе. Ст. (Шсл. пад абцягаваць).
•стогн-ну, предл.-не, м.—стон. Ар. Стогн паўтарыўся з новай сілаю. ю. Жывіца ("Прыйсьце”, Ho. 1).
•стойбішча-ча; мн. ч.-чы-чаў, ср.—лагерь?. Удыр пярун у стойбішча арды. Кавыль: Думы 40. Удар, пярун, у стойбішча арды! Кавыль(Конадні, Но. 5-6, 8).
• стойка-кг, ж.—прнспособленне для счтояння ребенка, который не можетеіце сам СТОЯТЬ. Спаская Сір. (Ксл.); Шсл. Хай дзяцё троха ў стойцы пастаіць. Ст. См. стаёнка, стаўчык.
•стойма стаяць—уснленное значенне гл. стаяць,—беспрестанно стоя, Нсл. долго стоять, не прнсажнваясь. Ксл. Стойма стаіш, нічога ня робіш. Нсл. Стойма стаіць, няпрысядзець. Нсл. Стойма стой
стол
1071
стоць
пры ім, нікуды не адходзь. Нсл. Стойма стаіць а карысьць якая. Бель Выс. (Ксл.).
•стол, столу-лу-лом; мн. ч.-лы-лоў-лом, мн. ч„ предл.-лох, м.—стол. (Ідуць) ад столу к полу. НК: Очеркн, 52, Но. 99. Поўзаў памеж пярэчыны столу й лавы. Юхневіч(Б. Моладзь, Но. 18, 17). Прывязаваў яго да ўзножжа столу. Тм„ стр. 18. Вось жа, дарма-даў ад столу тый. Дзьве Душы 105. Кацілася шапка із столу далоў. Леп.(3ап. У, 617). На мосьце ля столу... ляжаць мужыкі-возьнікі. Гарэцкі: ПесьаШ. Хо.чачцы карціць падыйсьці да столу. Тм. 56. Сядзіць за сталом. Тм. Пакуль Абдзіраловіч па-дыйшоў да столу, князь пасьпеў адыйсьці за вугол. Дзьве Душы 32.
КНІГІ ОНЛАЙН
