Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. строгое взысканне, строгнй выговор. Нсл. Даў яму добрае за гэта спавяданьне. Нсл. адспавядаць, каго-што, соверш. 1. тоже что выспавядаць.
2. дать взбучку. Шсл. Так адспавядаў гэтага смаркача, што болей ня будзе чапацца. Ст.
паспавядаць, выспаведаць каго-што. Нсл.—нсповедать. Гсл. Наш non борзда спавядае, усіх сядні выспавядаў. Нсл. Соверш. выспавядаць, каго-што. Нсл.
Добра пан выспаеядаў. Нсл.
•спавядацца—нсповедываться. Гсл.; Нсл.; Ар.; Шсл. Сядні спавядацца будзем, ай заўтры выспаведаемся? Нсл. Пайду спавядацца. Ст. Соверш. выспавядацца —быть на нсповедн. Нсл.; Ар.
•спавядач-ча, 1. свяіценннк, у которого нсповедываются. Нсл. У манастырскай царкве сядні тры спавядачы былі. Нсл.
2. даюіцнй строгне выговоры. Нсл. Ня трэба лепшага спавядача, як ураднік наш. Нсл.
•спавіты,—см. под спавіваць.
•спавіванка-нкі-нчм, ж— веревка, свнтая нз трех н более частей("рэдзяў”). Ксл. Спавіванку добрую зьвіў.
•спавіваць-аю-аеш-ае, несоверш., nepex. 1. пеленать. Гсл.; Ар.; Растсл.; Нсл. 604; Ксл. Мама спавівала дзяцё. Мамойкі Беш. (Ксл.).
2. бннтовать(рану, больку).
спавіваны, прйч. к спавіваць 1, 2, 1. спеленанный, Нсл. 604. пеленанный. Ар. Дзяцё не спавіванае ня сьпіць. Нсл. 2. бннтованный.
•спавіваньне, отгл. ймя суі^. к спавіваць 1,2,
1. пеленанне. Гсл.; Ксл.; Ар. Дзеці ня любяць спавіваньня. Бабінічы Віц. (Ксл.). Спавіваньне дзяцяці. Нсл.
2. (раны, болькн)—бннтованне.
спавіць, спаўю-ўёш-ўёць-ўём-ўіцё, со-еерш. к спавіваць 1,2, 1. спеленать. Ар.; Нсл. 604; Ксл. Спавіваць, спавіць дзяцё ня ўмееш. Нсл. Трэба спавіць дзяцё. Кузьміно Сян. (Ксл.).
2. забннтовать.
спавіты, прйч. к спавіць 1, 2, 1. спелёна-тый. Гсл.; Нсл.; Ар. Дзяцё спавітае сьпіць добра. Нсл.
распавіваць
1067
спражыць
2. забннтованный.
распавіваць, несоверш., перех. 1. распелё-нывать. Ар,; Шсл..
2. сннмать бннт. Соверш. распавіць, каго-што, 1. распеленать. Ар.; Шсл. Распаві дзяцё, няхай так ужо паляжыць. Ст.
2. снять бннт.
спавівацца, несоверш., зав.—пеленаться. Нсл.; Ар.
•спавівіч-ча, м.—тесьма(пояс, Ар.; Ксл.), которою пеленают ребенка, свнвальннк. Нсл. 604; Растсл. Спавівіч кароткі. Нсл. A йдзе спавівіч, спавіць Юрку? Слабодка Куз. (Ксл.).
•спавівуш-ша, предл. й зват.-шу; мн. ч„ род-шаў — спавівіч. Як куплю я калыбачку дарабчастую... , спавівушы шаўковыя. Зьверавічы Красьн.( под дарабчасты). •спаўнёньне-ня, ср.—выполненне. мгсл. •спаўняльны, -ная-нае—нсполннмый. МГсл.
•спаўн-яць-яцца-яючы,— см. nod споўніць. •спаўніцца,—см. nod паўніцца.
•спац-ёлы-ёдь,— см. nod пацець.
•спацяга, нареч.—растягнвая(слова, речь). Вк.
•спаць, сплю, сыгіш, еьпіць; прош. вр. спаў, спала—СПатЬ. Ар.; Пуців.(Халанскі 165, 186). Прйч. наст. вр. сьпячы—спяіцнй. Прарока сьпячага нашоў. Кіт. 896. Соверш. заснуць, заснў, засьнёш, засьнёць-нём-ніцё—зас-нуть. Несоверш. за<мнайь-аю-аеш-ае—за-сыпать. Ар. Засынаеш, укалыханы музы-кай павадак. ЗСД 34. Яна засынала. Бацьк., Но. 11-12/447-448. Як лажыўся й як засынаў, Лясьніцкі ўжо ані ня помнеў. зсд 285. Корзюку не хацелася ўжо падыймацца з ложку, ён угрэўся і засынаў. Ужо заснуў. Сяднёў: Корзюк. Засынаю іў сьне — хоць ты плач! Лужанін(Б. Голас, Но. 70). Я сном прыемным засынала. Кл.: Каліна, 107. Яўжо засынала. Лось(Ускалось, Но.7, 12). Прйч. наст. вр. засынаючы—засыпаюіцнй. Ар. Пад-паленай баранінай і кропам нясе ад засынаючай арды. Ар. Вольскі: Паланянка.
пераспаць, 1. провестн ночь, переноче-вать. Гсл.
2. проспать слншком долго. Соверш. уснуць—заснуть, уснуть. Як гваздану па галаве, дык і ўсьнеш тут. Нсл. 111( nod гваздануць).
•спачахак-тку, npeda-mxy, м. 1. начало, первое действне н состоянне. Гсл.
2. зачаточное состоянне днтятн. Гсл. •спачйтку нареч.—сначала. Ар.; Ксл.; Шсл.; Гсл.; МГсл. Спачатку змалацілі пшаніцу, a потым ячмень. Ст. Спачатку ён не хацеў ехаць, а потым згадзіўся. Бешанкавічы (Ксл.). Мы спачатку гукалітабе гэта. Нсл. 629.
•спачатны-ная-нае. нк.; Гсл.—нсконный. См. спрадвечны.
•спачукаць-аю-аеш-йе, повел.-ай-айма, несоверш., каму—сочувствовать. Камоц-кп « чр магла зразумець, ці ён спачувае ёй.
ці зьдзекуецца зь яе. Сяднёў: Корзюк. •спачуцьцё-дя, ср.—сочувствне. мгсл. •спачўцьце-дя, ср.—участне, сочувствне, соболезнованне. Гсл.
•спачын....Із Госпада Спаса спачын. Нз песнн. НК: Старцы, 79.
•спачынак—спокойствне, отдохновенне.
* Гсл.
•спачынйць, 1. давать начало. Гсл.
2. отведывать(когда говорнтся о первой пробе сьедобных предметов, плодов).
Гсл.
•спэктар-ард, предл. й Зват.-apy, м.—ЙНС-пектор. Ар.
•спэктарка-ркг-/>цы, ж.—ннспекторша. •сплйта-ты-ife, ж.—выплачнванне. Гсл. •сплавадзіць-джу-Дзгій-дзе, соверш., перех.
1. сплавнть, отправнть вплавь по тече-нню рекн(лес, бревна). Купец сплава-джуе лес па раццэ. Дсл.
2. сбыть украдкой чье добро, отдать его куда на сторону. Дсл. Прадаўнік сплава-дзіў шмат панскага дабра. Дсл.
•сплаціць, сплачаваць,—см. под плаціць.
•сплёсьці,—см. под плесьці.
•спляжыць,—см. под пляжыць.
•спляскаць,— см. под пляскаць.
•сплятаць,—см. под плесьці.
•сплўт-аны-аць, — см. под плутаць.
•сплўтаізда,—<■-«. под плутацца.
•спльінуць,—CM. nod плынуць.
•СПЛ-ЫСЬЦІ-ЫвйДЬ,— CM. nod плысьці.
• СПЛЬІЦІЦЬ,— CM. nod плыціць.
•спроба-бы, ж. 1. проба(проверка, нспы-танне, С.) Нсл.; Ксл.; Гсл. Зрабілі ёй спробу. Бабішчы Віц. (Ксл.). Дай на спробу свайго каня, ці харошая яго бега? Нсл.
2. попытка. Ку. Дарматваеспробы,
нічога ня зробіш. Гсл.
3. опыт, нспытанне(экспернмент, С.) Нсл. •спробаваць, спрабаваць,—cm. nod праба-ваць.
•спрадвёку, нареч.—НСКОНН. Гсл.; Нсл.; Ар.; Ксл.; мГсл. Спрадвеку так у нас вядзецца. Шаркі Куз. (Ксл ). Перасталі й думаць аб лепшым жыцьцю, быццам спрадвеку так Богам наканавана. зсд 109.
•спрадвёчны-ная-нае, 1. нсконный. Гсл. Думкі пра заклятую спрадвечную няс-тачу. ЗСД 149. На сяле запелі пеўні, пачалі сваю спрадвечную пераклічку. Тм. 98. Верныя спрадвечнаму абычаю. зсд 203.
2. нзвечный, нзначальный. Гсл. У куточку гародчыка сядзіць куст нашага спрад-вечнага дзівасілу. і.г.: Лемантар, 59. См. спачатны.
3. вечный, постоянный, суіцнй теперь м бьівшнй всегда. Гсл.
• спражка-ЖКІ-ЖЦЫ, ж. НК: Очеркн 108 —пряжка. Ар.; Шсл.; Ксл. Ад мае дзягі адарвалася спражка. Пацкова Сян. (Ксл.). У папружцы новая спражка. Ст.
•спражыць,—cm. nod пражыць.
спрактыкавацца
1068
спраўляцца
• спрактыкавацца, —стать опытным, лметь практйческйй опыт. Гсл.
•спрактыкаваны—опытный, чмеюіцйй практнку. Гсл.
•спракўднічыць,—см. под пракуднічыць. •спракўдзіцца,—см. под пракудзіцца.
•спрамога-гі, дат., предл. спрамозе, ж. —возможность. Хочаш медзі? Дам спрамогу, Усё дастану, усё здабуду. Гарун: Кан. Паўлючонка.
•спрасонку—co сна, сквозь сон. Гсл.
•спрасГць, спрашаць,—см. под прасіць.
•спрасьці,—см. под прасьці.
•спрат-my, предл.-це, зват.-це, м.—утварь. Нсл. 609; Гсл. Спрат царкоўны. Нсл.
•спрат-аваць-аць,— см. под пратаць II.
•справя-вы-ве, ж. 1. дело(не в смысле работы) Гсл.; Растсл.; ПНЗ; Ксл.; Нсл. 608: Гсл. Вось табе й справы твае! Амілянова Лёз. (Ксл.). Справы сіроцкія. Нсл. Ня той харош, хто еідам прыгож, а тойхарош, хто на справу гож. Послов. Рапан. 81. He за сваю справу не бярыся, а на сваёй не не ляніся. Послов. Рапан. 98. Хто белы сьвет пакінуў... па людзкой справе крывой. Нз песнн, НК.; Старцы, 81.
2. дей^твне в драме. Гсл.
3. управа. Мужык пайшоў да пана, і там не знайшоў справы(на бабу, што прыса-бечыла ягоныя грошы). Н.(Афанасьев, У, 1914, 8). Хадзіў і да кумы і да пана, але нідзе не знайшоў справы. Усе казалі, што ў цябе ніколі грошы ня было. Тм.
4. покупка одежды(обувй, С.) НК: Очеркн. 205.
5. купленная одежда й обувь, обнова. НК: Под. пос., Но. 120.
•справядлГва, нареч.—справедлнво.
•справядлівасьць-ір', ж. 1. справедлл-вость.
2. йст.—правосудне. Стт. 1529.
справядлівасьць чыніці—осуіцествлять правосудйе. Ст. 1529.
учыненьне справядлівасьці—осуіцеств-ленне правосудйя. Ср. Стт. 1529: Палажыў-шы рок к удзеланьню тае справядлівась-ЦІ. Стт. 1529; Сл.
•справядлівы-вая-вае, 1. справедлйвый. Ар.
2. праведный.
справядліўшы(справедлнвшйй, Скар. 1 Ц.), ср. cm. к справядлівы 1,2.
•справіш,-ўлю-віш-ве, каго-што, соверш. 1. прнобресть, кугшть(об одежде, обувн, упряжн н т.п.) Mix.; Ар. Іван у месьце сабе справіў добрую адзежу. Чашнікі (Ксл.). Справіў НОвЫЯ боты. Ст. Справіць адзежыну. Нсл. Татулька справіў імне новыя боцікі. Гсл. Гаспадарскія справіў калёсы. Ст.(Шсл. под гаспадарскі). На пазычоныя грошы справіў малатарню. Ст.
2. нсполннть(сделать, Ксл.) Нсл., сделать, выполнйть какую-л. работу, дело. По-тым гародную работу справяць. Лятоўш-
чына Куз. (Ксл.). Вярнуўся, ня справіўшы свайго дзела. Нсл. Службу справіў — і гуляй. Послов. Рапан. 135. Бабка пасьпявае хіба толькі "пуп рэзаць ды справіць справы"—т.е обмыть новорожденного й родлху, вынеста помой, убрать детское место. НК: Бабы, 8.
3. пронзвестй, сделать, совершлть. Справіў гудзеньне на ўсю вуліцу. Юрсл.( под гудзеньне). Што за ліха’. гэткі скогат адзін крыксун толькі спраеіў. Дуб.(Калось-се, Но. 3, стр. 154).
4. совершнть, отпраздновать по обыча-ям, обрядам. Ар. Справіць вясельле, хрэсьбіны, мяніны. Ар. Справіць вясельле. Нсл. 609. Ведзьмы справілі ігрышча. Гарун: Казка. Мы вам із музыкаю справім хаўтуры. Дуб.: Наля 23. Ня йдзі да рандьг. там карагод справілі. Нсл. 736. ,
спраўлены, 1. прйч. к справіць 1. 1.
прнобретенный, купленный. Спраўлены новыя боты.
2. npw. к справіць 2,—нсполненный. Нсл. Дзела спраўлена добра. Нсл. 609.
3. прш. к справіць 3. Ар. Гучнае вясельле спраўлена.
4. прнчнненный. Боль, спраўлены па перакінчыку ў чужую веру. Любецю(Чырв. Шлях).
•спраўляць-яю-яеш-я е, 1. совершать праздновать. Спраўляцьвясельле. Нсл. Пяе на страсе ветрам сьнег, быццам спраўляючы хаўтуры. Кліш.: Каліна.Занвшу працу баль спраўлялі. Тм. Зоры ў далі вясельле спраўлялі. Геніюш: Няверу.
Трэба цяплейшую адзежу спраў-ляць. Ст. Спраўляць адзежу. Гсл.
2. несоверш. к справіць 2,—нсполнять, Нсл. делать, выполнять какую-л. работу, дело. Спраўляй, спраў сваё дзела, пакуль час ё. Нсл. 609.,—нсполнять какне обязан-ностн.
4. несоверш. к справіць 3.,—совершать, праздновать пообычаям, обрядам. Сядні будзем спраўляць дасеўкі. Ст. (Шсл. под дасеўкі). Спраўляць вясельле. Нсл. Пяе на страсе ветрам сьнег, быццам спраўля-ючы хаўтуры. Кліш.: Каліна. За нашу працу баль спраўлялі. Тм. Зоры ў далі вясельле спраўлялі. Геніюш: Ня веру.
КНІГІ ОНЛАЙН
