Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•стромак-ка, м.—вознк сена, наложен-ный высоко, но тонко, не раскладнсто. Нсл. Деа стромкі сена прывёз. Нсл. Гэта ня воз, а стромак. Нсл.
стромка
1080
страшлГвасьць
•стромка-мкз-ліцы, ж.—заноза. Ксл.; БНсл. У палцы ё стромка. Бель Выс. (Ксл.).
•стромка, нареч. 1. тонко й высоко, Гсл. высоко, прямо, БНсл. круто, одрывйсто.
2. стройно. Гсл.
3. прямо, вытянувшйсь. Нсл. Ня стромка ходзе, а развалюючыся. Нсл.
4. торчком, на возвышенйй. Нсл. Стром-ка сядзіш, глядзі не зваліся. Нсл.
•стромкі-кая-кае, 1. крутой. Мазалава Куз. (Ксл.). На стромкую гару цябе ўзьвёў бы. Дуб.(Калосьсе, Но. 20, стр. 153.
2. высокйй, как бы стремяіцййся в высь. Шсл. Стромкая страха. Ст. Стромкі воз наклалі. Ст. Бярэзы, стромкія таполі наўсьцяж абапала дарог. Крушына: Творы, 156.,—стройный. Гсл.
•строп-ш’, к. 1. самый верх кровлй.
Ксл.; Шсл. Тарпу наклалі аж пад самы строп. Ст. Пад самым стропам хаты ластаўка зрабіла гняздо. Павульле Чаш. (Ксл.),—место под самой кровлей. Гсл.
2. перен. самая кровля йлй ея устой. Гсл. Сядзіць пад самым стропам. Нсл.
•страх-ху, м. 1. страх. Ар. Мэр’ема(араб. Марыя) із страху яго ад розуму адышла. Кіт. 94аб. Я із таго страху ачхнуўся. Тм. 1965. Ад страху... яго вольным учыню. Тм. За7.
2. в зн. наречйя—очень, страстно. Нсл. 617. Страх хочацца піць. Нсл. Страх люблю маленькіх. Нсл. Грыбоў і ягад страх багата. Колас НЗ.
• страха-х/, дат.. пред.і. страсё; мн. ч. стрэхі-хаў, ж.—крыша, кровля, Север (Косіч 88); Ар.; БНсл. кроВЛЯ, Нсл. 619. крыша. Ксл. Страху папсаваў вецер. Пачаевічы Чаш: (Ксл.). Ад коміну загарэлася страха. Ст. Кінь на страху. Нсл. Із стрэхаў капае. Нсл. Уменьш. стрэшка. Нсл.; Ар.
•страхата-ты, ж. 1. ужас(боязнь, Нсл. 617; БНсл.; Ксл.), М. Туд, Ржэўск. п.(Грннькова ІУ). Вялікая страхата напала на мяне. Бабі-ніч Чаш. (Ксл.). Страхата бярэць, як падумаеш аб тым. Нсл.
2. застрашйванйе. Нсл. Страхатою ўзяў. Нсл. Ад страхаты прызнаўся. Нсл.
•страхаць—стряхйвать. Гсл.
•страхацца—стряхйваться. Гсл.
•страхацца—встряхввать. мгсл. •страханўць, 1. встряхнуть. Гсл. 2. поколебать до основанйя. Гсл. •страханўцца, 1. встряхнуться. Гсл. 2. поколебаться до основанйя. Гсл. •стракаць-аю-оеш-ае, каго-ійто, несоверш. —встречать. Нсл. 619; Гсл. Багатага за варотамі стракаюць, а ад беднага дзьверы запіраюць. Послов. Нсл. Отгл. ймя суіц. страканьне-ня—встречанйе. Нсл. 619. Страканьне маладых з хлебам-сольлю. Нсл.
стрэць, стрэну-неш-не, прош. вр. стрэў, стрэла каго-што, соверш. к стракаць, 1. встретйть. Гсл. Стрэнь гасьцей хора-шанька. Нсл. 619.
2. постйчь.
застрзць-рэну-рэнеш-рэне, каго-што, соверш.—застйгнуть. Нсл. 186. Застрэць каго ў гаросе. Нсл.
•стракацца, взайм.—встречаться. Нсл. 619; Гсл. Другі раз сядні стракаемся. Нсл. Соверш. стрэцца, -нуся-нешся, взайм.
—встретйться. Гсл. Стрэнуся можа з табою на кірмашу. Нсл. Хіба на тым сьвеце стрэнемся. Нсл.
расстравацца -ваюся-ваешся, несоверш.
—расставаться, после встречй. Отгл. ймя суіц. растраваньне-ня, предл.-ню—расста-ванне. Старадуб(Жнв. Старнна, 1910, I, 92).
растрэцца, -нуся—расстаться после встречй. Падружка наша, Палажка, як нам з табою растрэцца? Як месяцу з зарою, так нам, Палажка, з табою. Рылавічы НЗ(ПНЗ 42). Дружачка наша, Мар’ячка, як нам з табою растрэцца? Ды як месяцу з зарою, так нам, Мар’яч-ка, 3 табою. Росуха Імгл.(Косіч 243).
•стракач: даць стракача—убежать. НК: Старцы 84.
•страківа-вьг, ж.—крапнва, [Urtica dioica L„ Urtica urens L.] Рыбіна Cip. (Ксл.).
•страла-ль'і, ж.—стрела. Шсл.; БНсл.; Кіт. 1617. Ляціць, як страла. КлятноеПух. (Шсл.). Каторы хурф(араб. верш) дзіда, ... каторы страла. Кіт. 1617.
•стралец-лг^а, мн. ч. стралцы—стрелок, охотннк. Гсл.; БНсл. He баюся ні ў лесе ваўкоў, ні ў полю стралцоў. Красновічы Сураск.(Сержп.: Отчет, 12). Там ёсьЦЬ стралЦЫ. Росуха Імгл.(Косіч 57).
•страляніна-ны, ж.—стрельба. МГсл.
•страляць-яю-яеш-яе, каго-што, несо-верш. 1. стрелять. Нсл.619. Страляйсароку, варону, даб’ешся да яснага сакала. Послов. Нсл. Соверш. стрэліць-лю-ліш-ле—выстре-ЛНТЬ. Гсл.; Ар.; БНб. Соверш. застрэліць, а) застрелнть. Ар.; ЗСД 316, 378.
б) расстрелять.
2. перех.—расстрелнвать. Страляць пту-шкі, людзёў.
3. метнть, целйть, нмать кого-л. в вйду прн разговоре, намекать. Нсл. Во куды ён страляе, стрэльнуў. Нсл.
стрэльнуць-ну-нгін-не, однкр. к спграляць 1, 3.
•стральба-бы, ж.—ружьё. НК: Очеркн 520.
•страмшы-наў, едйнств. ч. нет.—(высокйе) решеткй в телеге(употребляемые гонча-рамн прй возке горшков, С.) Горадна Стол.(Крывіцкі: Полесье 192). На вОЗ накла~ даем вялікія страміны, каб не валіліся гаршкі. Горадна Стол.(Полесье , 92).
•стряс-аць-ены-ьці,—см. под трэсьці.
•страшэнны, -ная-нае—страшный. НК: Очеркн, Но. 174.
•страшка, нареч.—страшно. Шсл. Ночы страшка высьці на двор. Крамяні Пух. (Шсл.). •страшлівасьць-цг, ж.—пуглйвость, БНсл. боязлнвость.
страшлівы
1081
стрэмка
•страшлі'вы-воя-вае—боязлнвый. Гсл. •страшна, нареч.—страшно. мгсл.
•страшны-ноя-нае—страшный. Ар.
•страшны-нога—очень плохо выгля-ДЯІЦНЙ. Ар.
•страіпыць-шу-шыш-ша, каго-што, несо-верш. 1. страіцать(застраіцнвать, БНБсл ), Нсл. 617; Гсл., страшнть, Ар. пугать. мгсл. Ня страш яго. Соверш. настрашыць, каго-што—настраіцать, напугать. Нсл. 320. Настрашыў мех, дык і торба страшна. Послов. Нсл.
2. ЧЫМ,—грознть. Нсл. 617; БНБсл. Чым ты мяне страшыш? Нсл. Год гэты голадам ня страшыць. Нсл. Соверш. прыстрашыць. Нсл. 512. He баюся, што ты імне пры-страшыў. Нсл.
адстрашаваць-йту-йгреш-гш'е, адстра-шаць-аю-аеш-ае, несоверш., перех.—откло-нять от чего, страіцая. Нсл. 380. Дарма ты мяне адстрашаваў ісьці да пана. Нсл. Отгл. ймя суш. адстрашаваньне, адстрашаньне-ня, предл.-ню. Цераз адстрашаваньне не паехаў. Нсл. 380. Соверш. адстрашыць-шу-шыш-ша, каго-што—отклоннть от чего-л., страіцая. Пайшоў бы, калі б не адстрашылі. Нсл. Прйч. адстрашаны —отклоненный от чего-л. посредством отстраіцання. Нсл. 380. Адстрашаны не паехаў. Нсл.
пастрашаць-аю-аегд-ае; повел.-ай-айма, несоверш.—чаСТО гроЗНТЬ, угрожать. Отгл. ймя суіц. пастрашаньне-ня, предл.-ню —страіцанне, угроза наказаннем. Нсл. 482. Пастрашаньня ніякага няма яму: што грознть. Соверш. пастрашыць. Пастрашу люд свой каранам. Кіт. Ібаіі. Пастраш дзеці. Нсл. 482. Прт. пастрашаны—пост-рашённый. Нсл. 482. Пастрашаны пера-стаў дурэць. Нсл.
•страта-аты-аце, ж. 1. потеря, Ксл. потеря, убыток(утрата, Гсл.) Нсл.; Гсл.; Ар.; БНсл.; мгсл. Страта часу. Нсл. Вялікую меў страту. Нсл. У усякай гаспадарцы бывае страта. Беліца Сян. (Ксл.).
2. нздержкн. Нсл.; Шсл.; Гсл.; БНсл. Суды гэтыя — адна страта чалавеку. Ст. Жалься Божа маей страты. Нсл.
3. уіцерб. мгсл.
•стратнасьць-цг, ж.—убыточность. БНсл. •стратнік-гка, м.—расточнтель. Нсл. He работнік ты, а стратнік часу. Нсл. Стратнік бацькавага дабра. Нсл.
•стратніца-цы-цы, ж. к стратнік,—рас-точнтельннца.
•стратны-кага—убыточный. Нсл.; Бнсл. Стратная язда, капейка. Нсл. Нареч. стратна—убыточно, накладно, Нсл.; БНсл. убыточно. мгсл. Стратна зьезьдзіў. Нсл. Стратна прадаў каня. Нсл.
•страва-вы-ве, ж„ ПНЗ; Растсл.; БНсл.—пер-ВоеблюДО. Суп, Гсл.;Ар.;Дз.; ШаркаўшчынаДз. всякое вареное кушанне, пренмуіцес-твенно жндкое. Хлеб, блнны, каша, молоко всех вядов н ”цюпк!”(тюря) не
называются стравой. НК: Старцы, Но. 12, —суп. Калі маеш страву, а суседу пай зайдзе, яму пашлі. Кіт. 1261. Гаспадар і найміт із агульнай міскі ядуць адну cmpaey. НК: Пасоб., 144. Наварылі ўсякае стравы, усяроўна, як на дзяды. Ст. Улі старцу стравы якой. Нсл. 616.
пераночная страва—суп переночевав-шяй, т.е. оставшнйся с вчерашнего дня. НК: Очеркн, 50. Уменый. СТраўка-ўкі-ўцы, ж. Нсл. 616. Смачная страўка. Нсл.
•страваваць-вўю-вуеш-вўе, каго-што, несоверш.—содержать на хлебах. Нсл. Страваваць нахлебнікаў. Нсл.
стрявавійца-вўюся-вўешся, возвр —кор-мяться наемным столом. Нсл. Два тыдні, як стравуемся ў гаспадыні. Нсл. Отгл. ймя суіц. страваваньне, 1. столованне. Гсл.
2. довольствованяе(продовольствяе) Гсл. •страваць—вступать в разговор. Растсл. •стравіць,—см. под травіць.
•страўня-ні-ні, ж.-столовая. У страўні да яго падсеў вайсковы ўраднік. ДзьвеДушыЗО. У страўню вэгэтарыянскую ці там нейдзе шмыкнуў і схаваўся. Дзьве Душы 89. На вуліцы яна хапалася шыбчэй абмінуць маніфэстантаў і забегчы ў страўню. Тм. 177. Я быў у сутнях і страўнях. Тат.: Кво вадыс, 110.
•стра-ценьне-ціць-ціцца-чаны, —см. под траціць.
•стрэл-лу-ле, м.—выстрел. Гсл.; БНсл.; Ксл.; МГсл. Адным стрэлам палажыў ваўка. Пятніцкая Беш. (Ксл.). Заяц замаскатаў просьле стрэлу. Дсл. 244( под •стрэліць,—cm. nod страляць.
•стрэлка-лкі-лцы, ж. 1. стрелка на часах. Ар. Гадзінная стрелка. Ар.
2. ледяная сосулька. Шсл. На стрэхах панамярзалі стрэлкі. зсд 172.
3. стрекоза, Ар.; Ксл. летаюіцая стрекоза. НК: Очеркн, 510, Но. 943. Пойдзем стрэлку лавіць. Воўкасьць Лёз. (Ксл.). У паветру войстра мільгалі калярыстыя стрэлкі. ЗСД 172.
4. ствол луковнцы, на котром бывют семена. Шсл. Цыбуля наша прапалах уся пайійла ў стрэлкі. Ст.
5. см. страла.
•стрэлкі-лак, мн. ч.—пастушья сумка (раст.), Гсл. сумочннк(бот), Capsella Vent.], пастушеская сумка.
Стрэлкі звычайныя—сумочннк пасту-ШНЙ, [Bursa pastoris Moench] НТ(БНб.).
•стрэльба-бьг, дат., предл.-бе, ж.—ружье.
Ар.; Ксп.; Гсл.; БНсл.; Мгсл. Во добра пале стрэльба. Мікалаёва Куз. (Ксл.). He чапай набітай стрэльбы. Нсл. 619.
•стрэльня-нг-нг, ж.—башня в укрепленнн с бойннцамн. Гсл.
•стрэмка-.мкг-.чмы, мн. ч„ род.-мак(-мкаў), ж.—заноза. Шсл.; БНсл. Стрэмку загнаў пад ногаць. Ст. Або як можаш казаць брату свайму: "Браце, дай я выму стрэмку з вока твайго”, ня бачачы сам
стрэсьці
1082
стрыкнўць
бярвіна ў воку СваІМ? Бібля Татарыновіча, 272. Была ў ране стрэмка. Я. Г. Лемантар, 78. Адчуваеш, як стрэмку, дотыкі жыцьця. Корзюк(Конадні, У-УІ, 29).
•стрэсьці,—см. под трэсьці.
•СТрэШНІЦа-ЦЫ-ЦЫ, дат., предл.-ЦЫ, ж.—че-репнца.
•стрэць-цца,—см. под стракаць.
•Стрэчаньне—Сретенне Господне, 2 февраля. Гсл.
•струб—сруб. Гсл. См іструб. •струбшь,—см. под трубіць.
•стругаць, -аю-аеш-ае, несоверш., перех. —строгать. Прйч. струганы—строганный. Войш.; Ар. Соверш. абстругаць—обстрогать. Шсл. Гладзенька абстругаў дошку. Ст. Прйч. абструганы. Шсл.
•стругйч-ачф предл.-ачў, зват.-ача; мн. ч.-чы-чоў-чом, мн. ч„ предл.-чох, м.—гончар-скнй ннструмент, служаіцнй для стро-гання. Войш. Стругачом стругаюць у шпараку. Войш.
КНІГІ ОНЛАЙН
