Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
3. грознть, возбранять. Ар.; Нсл. Поп сварыцца, каб у нядзелі не рабілі. Нсл. Соверш. пасварыцца. Ар.; Нсл. ІІасварыўся на мяне, дык я й перастаў рабіць. Нсл. Соверш. засварыцца на каго, 1. побраннть (сделать выговор, погрознть, С.) Нсл. Засварыся на яго, няхай не сваволе. Нсл. 2. взайм.—поссорнться(начать ссорнться, С.) Нсл. Засварыліся міжсоб дый пагадзі-ліся. Нсл.
прысварыцца—прнгрознть. Шсл. Як прысварыўся на дзеці, дык і перасталі дурэць. Ст.
•сват-ma, предл.-ту, зват.-це; мн. ч. сватове, м. 1. сват(тот, кто по порученню женнха нлн его роднтелей сватает ему невесту) Ар.; Шсл.; Нсл. 574. Сват ходзе, перавязаў-шыся ручніком. Ст. Вып’ем сватове! Альшанікі Беш. (Ксл.). Паслухаем, што панове сватове скажуць нам. Нсл. Стой-це, пастойце, сватове!Дыцінезязюлька то кукуе? Ці не салавейка шчабеча? Нз свад. песнн, Нсл.
у сваты ехаць—ехать в дом невесты для сватання. Ар.; Шсл. Мікола паехаў у сваты. Ст.
2. отец женнха по отношенню к роднте-лям невесты нлн наоборот. Шсл. Аддавай Дзямян сваю дачку за майго Нвана — будзем сватамі. Ст.
3. мн. ч. сваты( одйн сват)—свндетелн на свадьбе. Вішнева Вал. Сваты сьветчаць, што малады не жанаты, а маладая не замуЖКй. Вішнева Вал.
сватоўе-^я, сватаўё-^я, (Шсл.) 1. собйр. к ceam 1,2,3. Хто ж яе заручыў? — паноўе, Сватоўе. Кажамякі Імгл.(Косіч 28).
сватаў
1087
сугон
2. гостй(на свадьбе, С.) co стороны женлха йлй невесты. Шсл. Сватаўя наехала на вясельле вэнь колькі! Ст.
сваток-тмка, сваточак-wa, уменьш. ксват 1, 2, 3.
*сватаў-ава-ава, род. сватавага-вае-вага, dam.-аму-ай-аму й т.п.—прйнадлежашнй свату. Нсл. 574. Сватава торба нешта стала пуста. Нсл.
•сватні-няя-няе, пршаг. к сват—прннад-лежаіднй свату. А па чом пазналі сватні двор? Гарэцкі: Песьні 36. Ср. СЫНЬНІ.
»свахарь-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш.. каму, каго—предлагать женнха йлй невесту, сватать. Сваталі ей добрага дзяцюка. Ар.
сватаньне да каго—сватовство за кого. Гсл. Соверш. пасватаць. Ар. Пасватай яму харошую дзяўчыну. Ар.
сватацца да каго—свататься к кому йлй за кого. Ар. Отгл. ймя суш. сватаньне-ня—сватовство. Ар.; Гсл.
прысватацца-туюся-туешся, несоверш. da каго( к каму), 1. пгргн-нметь прйтяза-нне к кому-л., прндйраться. Нсл. 510. Войт нешта прысватуецца к імне. Нсл.
2. перен.—подлажнваться, угоднйчать. Ксл. Бачыш як ён прысватуецца да камісара. Пожынкі Сян. (Ксл.).
3. перен.—нметь, простйрать вйды на что-л., нметь вйд на чужое. Ксл. Дарма ты прысватуешся да маіх заработкаў. Нсл. Прысватуецца да чужыхконі. Сянно(Ксл-). прысвахацца-таюся-таешся, 1. соверш. к прысватацца 1. Нсл. 510. Пастой, яктабе прысеатаюся! Нсл.
2. соверш. к прысватавацца 2. Ксл.
3. соверш. к прысватавацца 3. Нсл. 510. Прысватаўся да гасьцінца, што імне аднаму далі. Нсл.
•сваволенства-ea, ср.—своеволйе. Паўсь-цягаючы мы гаспадар сваволенства... уставуем. Стт. 445. Сам, сваволенства ўжываючы, вуха выцяў абоўрэзаў. Тм.409. За віну такога сваеоленства будзець вінен за кажны члонак па пяцьдзесяці коп грошай плаціці. Тм.
•сваволя-лі, ж. 1. своеволне, пройзвол, Гсл. своеволя. Нсл.; Гсл. За гэткую сваволю караць трэба. Нсл.
2. шалость. Гсл.
3. обіц.—склонный-ная поступать по своему усмотренню. Гсл.
4. обіц.—шалун-нья, — говорйтся на детей. Нсл. Перастань, сваволя, падаць! гаршчок зваліш. Нсл.
• сваволіць-лю-лга/-лс. Нсл.—шалнть, проказннчать, не слушаться. Гсл. He свавольце, дзеці. Нсл. Соверш. пасваволіць —попроказннчать, не слушаясь. Гсл. Вы ўжо тут пасваволілі нешта. Нсл.
насваволіць, соверш. к сваволіць—наша-лнть, наделать шалостей. Нсл. Дзеці тут насваволілі шмат. Нсл.
•сваволства-ea, ср.—шалостн, проказы в соеднненнй с непослушанйем. Адганю я табе сваволства тваё. Нсл.
•свавольлівы-вая-вае—склонный к ша-лостям в соеднненйй с непослушанйем. Сеавольлівыя твае дзеці, чаму ты іх ня зьдзержуеш? Нсл.
•свавольнік-ка, м.—шалун, проказннк. Свавольніка нашага ніякая граза не бярэць. Нсл. Уменьш. свавольнічак-чка. Нсл. Біць будуць сеавольнічка, не сваволь! Нсл. •свавольніца-цы-цы, ж. ксвавольнік, — проказннца, шалунья. У нас была ра-ботніца, а ў вас будзе свавольніца. йз свад. песнн, Нсл.
•свавольны-ная-нае, прйлаг. к сваволя. Свавольная дзяўчынка, так і глядзіць, каб што небудзь зысваволіць. Нсл.; Кіт. 6668. Нареч. свавольна. Нсл.
•свацьба-бы, тбйр.—прйглашенные учас-тнйкй свадьбы. Ар.; Вішнева Вал. Свацьба едзе. Ар.
•свацыія-гд, ж. 1, сваха. Ксл.; Ар. Сват свацьці паплёў лапці з таўстых лык. Гуліна Сян. (Ксл.).
2. прннймать женйха по отношенню к роднтелям жены й наоборот. Свацьця прыехала ў госьці, даведацца да свае дачкі. Ст.
свацьцейка, (Шсл.), ласкат. к свацьця —сватьюшка. Нсл. 574; Шсл. Будзь здарова сеацьцейка! Нсл. Частуйся свацьцейка! Ст. •субожніна-нбі-не, ж.—мнлостыня. Ср. субожны.
• субожны-ная-нае—ймсюіцйй Бога в сердце; мйлосердный. Нсл. Субожны чалавек! мае Бога ў сэрцу, аб кажным пажалее. Нсл.
•субор-ру, предл.-py, зват.-ру, м. 1. собра-нне. А што Дух-Тройца — то субор дзеўкам; што Ільля сьвяты, то разгон дзеўкам. Блр. пес. зборнік, I, 45.
2. собор.
3. куча собранных камней. Ксл. Дзеці пасуць каля субору. Луб’ева Аз. (Ксл.).
•сўбар-ры, ж.—смесь хлебных семян. Нсл. Субары даў каляды. Нсл.
•субарніна-нбі-не, ж.—бессмыслнца, ка-вадак. Ксл. Вядзеш ты нейкую субарніну. Беліца Сян. (Ксл.).
• сўбарны-нага—состояіднй йз смесй хлебных семян. Нсл. Субарная мука. Нсл. Субарным хлебам сям’ю корме. Нсл.
•субярэзіна-ны, ж.—нарост на березе. Ксл. Із субярэзіны можна ладную місу зра-бІЦЬ. Бяскатава Гар. (Ксл.).
•субраць,—см. под берці.
•субрацца,—см. под брацца.
*сугон-ну, предл. U зват.-не, м.—ПОГОНЯ. Пяць куляк пусьціў яму я ў сугон, але абмахнуўся: пашчасьціла князю ўцячы. Дзьве Душы 89.
сугон-пагон—погоня. Гсл. Сівы конь выбягае, а за ім Іванькаў сугон-пагон. Гсл.
сугадна
1088
сўдаргавы
•сугадна, нареч.—сообразно. мгсл.
•сугалосныя сугукі, неол.—звонкне согла-сные(д, б, з, ж н под.).
•сўгалаўе-ўя, предл.-ўю; мн. ч.-ўі-ўяў, ср. —передняя часть саней. Ксл. Сугалаўе зламіў, шмат паклаўшы. Сукрэмна Сян. (Ксл.).'
• сўгалаўні( одна сўгалаўня), мн. ч„ род,-няў—плашкн на осах”драбінкі”. Сакуны2б. См.под драбінаЗ.
•сугасподнік-ка, преол.-ку, зват. сугаспод-ніча, м.—соквартнрант.
•сугасподніца-цы, дат., предл. сугаспод-ніцы, ж. к сугасподнік. Ср. сугасподнік. •сугбаць,—см. под гбаць.
•сугбацца,—см. под гбацца I.
•сўгляды-доў, едйнств. ч. нет.—СМОТрйНЫ. Гсл.
•сугнацца,—см. под ганяцца.
•сугўк-ку, предл.-ку, м„ неол.—согласный звук.
•сухоперна, нареч.—неожнданно, момен-тально. Ксл. Надовечы баба сухоперна памерла, не хварэўшы. Гравы Сян. (Ксл.).
•сухотнік лй, предл.-ку, зват. сухотніча, м.—больной туберкулёзом. Ар.; Стар Лёз. (Ксл.); іПсл.; Гсл. Памер наш сухотнік. Ст.
•сухотнІца-ДЫ, дат., предл.-цы, ж.—боль-ная туберкулёзом. Ар,; Шсл.; Гсл. Дзеўка б добрая была, але сухотніца. Ст.
•сухоты-тоў, едйнств. ч. нет.—чахотка, туберкулёз. Ар.; Ксл.; Шсл.; МГсл. Мой таварыш захварэў на сухоты. Ніж. Крывіна Беш. (Ксл.). Хварэе на сухоты. Ст. Сумон чыніў малітаўку ад сэрца сухоты. НК: Старцы, 81. Памерла маладзіца ад сухотаў. Ст. Хварэе на сухоты. Ст.
•сухоўра-ры-ры, ж.—сухая постная пн-гца, сухомятка. Кур. (Даль). См. сухоўрыца. •сухоўрыра-цы-цы, ж.—сухая пніца, (Нсл. 623), сухомятка. Ар. Усё на сухоўрыцы сядзім, нічога варанага ня бачым. Нсл. Сухоўрыцаю давімся. Тм. См. сухоўра. •сухарізы-зая-зае—с худавым лнцом. Mix.
•сухадол-лу, м.— безводный овраг. мгсл.; (овраг с пологнмн склонамн, С.), лоіцн-на. Ксл. У сухадоле коні хадзілі. Латышы Беш. (Ксл.).
•сухадоліна-ны-нг, ж.—безводный лог. НК: Очеркн, Но. 863. Уменый. сухадОЛІНКа-НК7-НЦЫ. НК: Очеркн, Но. 863.
•сухазем’е-.м я, ср.—сухопуть. Ад. •сухазёмны-ная-нае, 1. сухопутный. Гсл. 2. контннентальный. БГсл.
•сухазлотка—позумент, сусальное золо-то.. Гсл.
•сухалом-ліу, предл.-ме, м.—ревматнзм. Ксл. Каб на цябе сухалом прыйшоў! Бешанкавічы (Ксл.).
•сухалёс—сухне деревья в лесу. Гсл.
•сухаліна-ны-не, ж.—усохшее н просто-явшее на пне года два дерево. НК: Очеркн, Но. 841.
•сухалінны-ная-нае, прйлаг. от сухаліна. НК: Очеркн, Но. 841.
•сухама, нареч.—всухомятку. Ар.; Шсл. Сухама хлеб ня смачны. Ст. Есьць хлеб сухама. Ар.
•сухапасТОЙ-ОЮ, предл.-ОЮ, зват.-ОЮ, ж., собйр.,—засохшне на пне деревья шш кустарннк, сухостой. Сухапастою нава-зіў на пуньку. Ст.
•сухарлявы, -вая-вае—сухоіцавый(ху-доіцавый, С.) Ар.; Ксл. Які ён сухарлявы! Суднію Куз. (Ксл.). Расло колькі сухарлявых дзераўцаў. ЗСД 286. Было поўна комізму ў раструшанай сухарлява-лёгенькай хві-гурцы старога пана. ЗСД 165. Другі — сухарлявы. Цэлеш: Ярылаў агонь.
•сухастой-ою, предл.-ОЮ, зват.-ОЮ, м.—за-сохшне деревья, стояіцне на корне, Ар.; Чарніца Лёз. (Ксл.) сухОСТОЙ, сухОСТОЙНЛК. См. сухапастой.
•сухавёй-ёю, предл. й зват.-ёю, м.—сухой ветер. Ар. Мы йшлі ў сьпякотны сухавей. Крушына: Лебедзь 30.
•сухмёнь-мяня, предл.-мяню, зват.-мёню; мн. ч.-ні-нёў-нём-ні-нямі-нёх, м.—(очень сухая погода, без дождей, С.), засуха. мгсл. сушь. Гсл. Ізноў наперадзе сухмень. Салавей: Сіла 79. Пайшлі сухмЯНІ, — канОПЛІ ня ўзышлі. Косіч 233. См. сухмень, сухмець.
•сухмёнь-нг; мн. ч„ род.-няў, ж. 1. сухое, жаркое время, бездождне, засуха. Нсл. 625. 3 гэтае сухмені нічога добрага ня ждаць. Нсл. Наша зямля прыпадзь мае, баіцца сухмені. Нсл. 5О8( под прыпадзь ).
2. сухое место. Нсл. 625. Едзь па сухмені; няволя табе ехаць па балоце. Нсл. См. сухмень, м., сухмець.
•сухмёць-ці, мн. ч.-ці-цяў, ж.—засуха. Ксл. Якая стаіць сухмець! Велашковічы Лёз. (Ксл.). Увелйч. сухўсенькі. Ар.; НК: Очеркн, Но. 426.
•суд, сўду, дат., предл. сўду, твор. сўдам, предл. на сўдзе, зват. сўдзе; мн. ч. суды-доў-дом, мн. ч„ предл.-дох, м. 1. суд. Будзе пытаць на судзе сваем. Кіт, Юа9.
2. фйлоз.—сужденне, мнеманне. Нсл. 621. Я здаюся на твой суд. Нсл. Па твоему суду гэта так, a no моему накш. Нсл.
суд земскі—гражданскнй суд. Гсл.
стаяць на судзе—прнсутствовать прн разборе судебного дела в качестве обвнняемого, нлн обвнннтеля. Шсл. Заяго на судзе стаяў адвакат. Ст.
судовы—судебный. Гсл.; Стг.
•сўдар-ру, предл.-ру, зват.-ру, м.—судоро-га. Шсл. Судар узяў нагу. Ст.
•сўдарга-гг, дат., предл. сударзе, ж.—судо-рога. Ар. Б’ецца ў сударгах войстрае трывогі. ЗСД 7. У сударгі кінула рэчкі і рЭКІ. Кавыль: Пад зорамі 26.
КНІГІ ОНЛАЙН
