Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. состарйться, покрыться моріцйнамй. Даўно я бачыў Бамбыза — як ён паста-рэў, як ён асунуўся! Дсл.
3. похудеть, ослабеть. Дсл.
асувацца, несоверш. к асунуцца 1, 1. упадать, оседать. Хата наша асуваецца, асунулася. Нсл. 370. Хата асуваецца. Дсл. —прйблйжаться к паденню, наклонять-ся, в результате уплотненйя нйжнйх слоев понйжаться в уровне, оседать. Зямляў склепе асуваецца. Нсл. 370. Зямляў грэблі асуваецца. Дсл.,—осажнваться. Асуваецца варам мука. Дсл.
2. прйходйть в дряхлость. Стары наш так і асуваецца — дый стары — на тым сьвеце лятарню пабілі, яго шукаўшы. Дсл. У цябе шчокі асуваюцца. Нсл. 370.
3. худеть. Асуваецца стары. Дсл.
пасўнуцца, соверш.—подвннуться. Па-сунься на кут! Нсл. 622. Несоверш. пасувацца —подвнгаться. Гсл.
прысупуцца-нуся-нешся. соверш. 1. прнд-вннуться. Стол не прысуваецца, ня прысунуўся добра да сьцяны. Нсл. 512.
2. подойтн блйзко. Нсл. 512.
3. брослться. Прысунуўся з кулакамі. Нсл. 512.
прысувацца-аюся-аешся, 1. несоверш. к прысунуцца, 1—прйдвнгаться. Нсл. 512.
2. подходйть блйзко. He прысувайся сюды'. часам як зачэпяць колам. Нсл. 512.
3. бросаться. Прысуваецца біцца к імне. Нсл. 512.
•супольна, нареч.—совместно. Дзяржаць ранду супольна. Гсл.,—сообіца. Супольна трэба зрабіць. Кузьміно Сян. (Ксл.).
•супольнік-іка, м.—соучастнк в деле, ймеюіцнй долю в предпрнятйй, пайіцйк. Гсл.
•супольны-няя-няе—совместный, Гсл. совместный, обіцйй, Ар. обіцнй. мгсл. У HOC супольная работа. Гараватка Меж. (Ксл.). •супоня-ні, дат.. предл.-НІ, ж.—ремеіІІОК йлй веревочка для стягнвання клеіцей хомута, супонь. Нсл.; Ар.; Ксл. Парвалася супоня Ў хамуце. Матарова Сьміл. (Шсл.). Тужэй сьцягнуў супоню, зьехаўшы з дарогі. Дудзіцю(Бацьк., Но. 49-50/435-436).
•супоніць-ню-н/ш-не, каго-што, несоверш.
1. стягнвать клеіце хомута супонью. Супоніць каня, хамут. Нсл. Соверш.
засупоніць каго-што. Ар. Засупонь новай супоняй хамут, aто конь плечы намуле. Ходцы Сян. (Ксл.).
2. бнть супонью нлн веревочкою. Глядзі, як нашага брата супоняць, насупонілі сьпіну за тое, што коней не ўсьцярог. Нсл. Соверш. насупоніць. Нсл.
3. без доп.,—пйть, потягйвать. Хоць мясаед, але ёмка супоне. Нсл.
•супор—сопротнвленйе, непослушанне. Пайшоў сынок на супор матцы. Гсл.
•супорлівы, -вая-вае—сопротнвляюіцйй-ся, Растсл. склонный к соперннчеству. Добра біць чужое дзяцё, чужое дзяцё ня супорліва, не адбіваецца. Кажамякі імгл. (Косіч 27).
супоўніць
.1094
сурочыць
•супоўніць,—см. под паўніць.
•супоўны-ная-нае, 1. полный, абсолют-ный, неограннченный. Супоўную моц даў. Літ. мэтрыка(Барысёнак: Адвакатура, 134). Матышу з братам сваім меншым Крыштофам пера намі імаці або супоў-ную моц на то ў яго ўзяці. Р. Н. Б. хх, Літ. мэтр. I, стр. 978(Барысёнак: Адвакатура. 94). To есьць ліст, у каторам ацец мой мне рэч перад правам том мовіці паручыў і супоўную моц даў, сам сваею рукою напісаўшы. Літ. мэтр. ПА а 219-220(Барысёнак: Адвакатура, 127),—совершенный. Кароль загадуе выбраць на паветавых сойміках па два паслы і паслаць іх "з моцю суполною” на сойм да Воіна. Пресняков: лекцнн по рус. нст. П-І, М. 1939, стр. 222. Абраўшы двух землянінаў, которым бы падалі супоўную моц і на том сьнеме ку вашай МІлаСЬЦІ бы паслалі. Ліст Жыгімонта Старога 1511 г. Пресняков: Лекц. порус. нст. П-І, М. 1939,189. 2. совершенный, абсолютный.
•супакоеваць-оюю-оюеій каго-што, 1. успокайвать(?), Нсл. Доўга яе супакоеваў. Падбярэзьзе Віц. (Ксл.).
2. упокайвать. Супакоевай, супакой, Божа, душу яго. Нсл.
•супакоіць-ою-огй/, каго-што, соверш. к супакоеваць 1, 2—успоколть. Гсл. Хоцьбы патроху ты свой доў супакоеваў. — Нябось! разам, калі дасьць Бог супакою. Нсл. Разважаньні супакоілі троху. ЗСД257. Хворы супакоіўся троху, ато ўсё стаг-наў. Тм. Пан дужа злы быў, а цяпер супакоевацца пачаў: тады папросім яго, як сусім супакоіцца ад гневу. Нсл.
2. умдрать. He замінай плачам сваім, няхай супакоеваецца з Богам. Тм.
3. усмйрять. Гсл.
•супакоіцца 1. успокойться. Гсл.
2. усмнрнться. Гсл.
•супакой-хою, м.—спокойствйе. Дай ты яму супакой, няхай супачывае. Нсл.623. Ад вас нідзе мне супакою няма. За дурною галавою ды нагам няма супакою. Послов. Раўнапольле Сьміл. (Шсл.).
•супакой—состоянне покоя. Гсл. Яму найлепшы вэлюм — супакой. Кавылы Ч. лёд. Жураўлі трывожаць супакой. Салавей: Сіла 74.
•супакойны-ная-нае—спокойный. Нсл. Супакойнае тут месца. Тм.
•сўпалка—обіцество, круг лйц, ймею-іцйх обіцйе йнтересы, связавшвхся в преследованнн обіцнх целей. Гсл.
•сўпар-ард, предл. й зват.-apy, м.—сопер-ннк. Із супарам сваім памірыўся. Нсл. 623. •супарат, 1. упрямец, протйвявднйся. Гсл. 2. супостат, мятежннк. Гсл.
3. строптйвый. Гсл.
•супараваць—сопротйвляться(йз упрям-ства), не подчйняться, не слушаться, протйворечвть умышленно, быть строп-тнвым. Гсл.
•супаравіць-рўю-рўеш-рўе; повел.-руй-руйма, несоверш.—соперннчать.
•сўпарны-нйя-нае—сопернйческйй. •сўпарства-вй, ср.—соперннчество.
•супроць, предлог.—протнв. Супроць яго НЯ пойдзеій. Селядцова Беш. (Ксл.).
•супрадкі-каў(-дак, Нсл.), едйнств. ч. нет. —совместное пряденне, пнз. поснделкн за пряжей; посйделкн; осеннне й знмнне вечера, в которые девлцы собйраются в одно место прясть. Нсл. Ганна ўзяла прасьніцу і пайшла на супрадкі да суседа. Сьвеча Беш. (Ксл.).
•супраджанка-м, дат., предл. супраджан-цы, ж.—поснделка. Сядні супраджанкі да нас ідуць на супрадкі. Ганкавічы Беш. (Кст.).
•супраўды, нареч,—верно, по-йстнне, действйтельно. Гсл. Супраўды ж так, супраўды кажу, не жартую. Гсл.
•супрацавёнь-оўня, предл.-ўню, зват. су-працоўню; мн. ч.-аўні-нёў-нём-нёў-нямі-нёх, м.—сотрудннк. Ср. працавень.
•супраЦІ, предлог с род. пад. — npOTHB. Паставіў алейніцу супраці хаты. Смл. (Даль, под алейніца).
•супраціунасьць-ці, ж.—протнвополож-ность(в ннтересах н т.п.) Гсл.
•сўпраць, нареч.—протнв. Гсл. Супраць яго ты нічога ня варт. Гсл. См. супроць.
•сур—сор. МГсл.
•сурок-ку, предл.-ку, м.—СГЛаз. Смл. (Даль). См. суроцы.
•суроцы, мн. ч.—дурное влйянйе недоб-рожелательных глаз йлй речей, йзуро-ченне, Нсл. сглаз. Ад суроц дзіцё захва-рэла. Тм.
•суроцы-цоў — урокі. НК: Очеркн, Но. 238. •суроцы—вредное действле глаза. Гсл. См. урокі.
•сурочыць-чу-чый/—ча, каго-што, несо-верш.—Й3урочнвать(сгла3йть, Растсл.; Даль), завйстлнвою йлй не в добрый час сказанною похвалою, йлй завнстллвым ГЛазОМ. Смл., Пск., Арл.(Даль 2; Растл. Ня суроч, ня ссуроч маіх дзяцей. Нсл. Отгл ймя суіц. сурочаньне—сурочйванле. Нсл. 624. Соль табе ў вочы і на тваё суро-чаньне. Тм. Соверш. асурочыць—сглазнть. Ксл.; мгсл. Твае вочы асурочылі маю работу, палец скалола. Нсл. У мяне нехта каня асурочыў. Вулянавічы Сур. (Ксл.). Ён мяне асурочыў. Леніна Сур. (Ксл.). Соль табе ў вочы; ня суроч маё дзіцё, дзівячыся зь яго. Нсл. Чорныя вочы асурочылі хлапца. Тм. Прйч. асурочаны —нспорченный дурным глазом, йзуро-ченный. Нсл. Мая работа асурочана. Тм. Асурочанае дзіцё хварэе. Тм. Дзяцё асурочана — надабе да бабкі зьбегаць. Дсл. Соверш. насурочыць—навестн нес-частье недоброжелательным взглядом й похвалою безвременно урочлть. Нсл.
сураджацца
1095
сусьвётны
•сураджацца—снаряжаться, собнраться. Гсл.
•сурава-eöh дат., предл.-ee, ж.—внд болез-ня. Ксл. Каб цябе сурава ўгробіла. Абрэз-кава Сян. (Ксл.).
•суравёжкі( одна суравежка)-жкаў-жак —СыровЖКН. НК.: Очеркн 473; Ар.; Шсл.; Ксл. Цэлы кошык назьбіраў суравежак. Ст. Рана сёлета вырасьлі суравежкі. Шарыпіна Беш. (Ксл.). Белая ты бяляначка, красная суравежачка, ці баішся ты марозу? Аляксандраўка Імгл. (Косіч 238).
•суравьі-вая-вое—серый, не выбеленный (холст, няткя), Ксл.; Шсл. суровый. На мех добра й суравыя ніткі. Ст.
•сурмаліна-ны-не, ж.—ежевяка. Ксл. Каля рэчкі шмат сурмалІНЫ. Станіславова Сір. (Ксл.).
•сурвІНа-НЬІ, дат., предл.-не, ж.—сосна с одной более смолястой стороной. Ксл. Сурвіну сьпілавалі. Бяскатава Гар. (Ксл.).
•суіолка-лкі-лцы, ж.—соска. Гсл. См. сысолка.
•сусёд-да, предл.-ду, зват.-дзе, м.—сосед. Ар.; Ксл.; Шсл.; Нсл.; Косіч 236; МГсл.; Пск. (Карынсі — Язык Пскова, 94, 105, 143).
сусёдзька-дзькі, ласкат. к сусед, Ксл. соседушка. Суседзька лябедзька, а што ж гэта з табой? Яноўшчына Беш. (Ксл.). •сусецка-дкі-дцы, ж.—соседка. ^р.Дзеўка абгоцала ўсіх суседак. Дсл.( абгоцаць). Уменьш. сусёдачка-чкі-чцы—соседушка. Ходзе маці ды павуліцы, суседачак просе: суседачкі мае, хадзіце вы ка мне. Расуха Імгл.(Косіч 237).
•сусёдні-няя-няе—соседняй.
•сусяцы-доў-дом, у сусядох—соседн(о мужчннах). Войш.
•сусёцзі-дзяў-дзям—соседн(о лнцах обо-его пола). Войш.; Ар.
•сусёдзхць-джу-дзіш-дзе—быть соседом, соседнть. Ар.
высусёдзіць, соверш.—выселнть нз сосед-ства, Нсл. 97. Добрага суседа высусе-джуюць, высуседзілі ад нас. Нсл. Прйч. высуседжаны—выселенный нз соседства. Нсл. 97. Дзякуй Богу, што ён высусе-джаны ад нас. Нсл. Несоверш. высусёджа-ваць-джую-джуеш-джуе; повел.-джуй-джуйма. Нсл. 97. Отгл. ймя суіц. высусёджа-ваньне-ня, предл--ню. Нсл. 97.
•сусёдзіцца, -джуся-дзішся, несоверш. —строяться ялн селяться на жятельстве в чем-л. соседстве. Нсл. 624. Дарма ты суседзішся к нам, цябе тут ня пусьцяць. Нсл.
адсусёдзіцца. соверш.—удалнться, пере-местнться от соседства. Нсл. 380. Добры быў сусед, але адсуседжуецца, адсусе-дзіўся ад нас. Нсл. Несоверш. адсусёджа-вашіа-ожуся-джуешся. Нсл. 380.
•сусёдзтва-ва, ср.—соседство. Гсл.
•сусІМ, нареч.—СОВСем. Ар.; Гсл.; Нсл. 624; Растсл.; Раст.: Смаленск 141. СусІМ закаралі дзеўку. Нсл. 17О( под закараць). Я сусім зьлёкся: вельмі многа бачу трупоў. Мі-кольск М.(Демвд.-Веров. 1896, II, 133). Брат аборы папаўе, матка анучы падзярз, сусІМ дзеўку прыбярэ. ЛупекіСтдуб.(КосічбІ). Ці сусім, вутачка, пакупалася? Касьцюко-віцкі р. Калінінскае акр.(Наш Край, 1928, Но. 6-7,51). Капуста сусім еыкіпела ў печы. Бяльсл. Сусім скончыў работу. Нсл. Я яго сусім агламазьдзіў. Дсл.( под агламазьдзіць).
•сўслы-лаў—кушанне, получаемое нз коноплн, столченой с луком н солью. НК: Очеркн, 29.
•сустарэлы—нзветшанный. Гсл.
•сустава-вы, дат.. предл.-ве, ж.—сустав. Ар.; Ксл. Выбіраю сьцень з усіх жыл, з усіх сустаў, з усіх касьцей, з палцаў, з нагцей выбіраю сьцень.(замова). СьвіцінаБеш.(Ксл.). *сустракаць-аю-аеш-ае, несоверш., перех. —встречать. МГсл.; Растсл.; ПНЗ; Нсл. 624; Шсл.; Ксл.; Вост. (Даль); Пск.(ІІеропольскнй). Пара сустракаць маладых. Нсл. Жонка будзе сустракаць цябе. Дзяніскавічы НЗ (Шэйн II, 163). Соверш. сустрэйь-эну-энеш-не; повел. сустрэнь-ньма-ньце, каго-што. Ідзі сустрэнь дзядзьку. Нсл. Сустрэла бабка тры воўчыкі. Купіна Віц. (Ксл.). Ступіла Дунечка на парог, сустрэў яе Госпад Бог. Добрая гадзіначка, Бог яе сустра-кае. Севершч.(Косіч241). Соверш. СустрэЦЬ-ЭН)’-энеш-эне—встретнть. Навасільск.(Будце: Т-Орел., слов.).
КНІГІ ОНЛАЙН
