Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•сўкры-раў, ж.—локоны, Ксл. кудры, вьюіцнеся волосы. Сукры накруціла. Даўгое Беш. (Ксл.).
•сукрысты-ая-ае—курчавый(о волосах, С.) Ксл., кудрявый(о волосах, С.) мгсл. У ЯнкІ сукрыстыя валасы. Сьвеча Беш. (Ксл.), — вьюіцнйся(волос). Гсл.
•засўкрыць што, соверш.—завнть(воло-сы, С.) Ксл. Куды ты зьбіраешся, што засукрыла валасы? Стаішча Чаш. (Ксл.).
насўкрыць, што, соверш.—завнть(воло-сы, С.) Ксл. Насукрыла валасы. Даўгое Беш. (Ксл.).
сўкрыцця-рўся-рышся, несоверш.—завн-ваться. Ксл. У яе ўсі калдункі сукрацца. Наваёлкі Сян. (Ксл.).
•сукрутка, сукрўціна, сукурўціна, сукы-рытка—такое место в ннтке, где она ссучнлась,—что пронсходнт от нерав-номерного прядення. НК: Очеркн, Но. 331. •суквёцьце-ця, предл.-ню, ср.—соцветне. Як вока схопе, у жывым калейдоскопе мазаічнае суквецьце. Крушына; Творы, 169. •сукуруці'ць—ссучнть. Глагол. отвеч. суіц. сукуруціна. НК: Очеркн, Но. 331.
сукуруціцца.
•суладна, нареч. 1. согласно, согласо-ванно. Аш.
2. согласно, стройно, гармоннчно. •суладны-ная-нае, 1. согласный, согла-сованный.
2. стройный, гармоннческнй. Ён(звон) зьліваўся ў тон суладны. С. МузыкаЗІ.
•суладзьдзе-дзя, предл.-дзю, ср.—гармо-ння. Прышло жыцьцё, поўнае рззкіх контрастаў і дружных суладзьдзяў. ЗСД 354.
•суляя—бутыль. Гсл.
•сулёйкя-йкі-йцы, ж.—бутылка, НК: Очер-кн, 91. бутылка, полуштоф; плоская бутылка НЛН глячек. НК: Старцы, Но. 28. •суліць-лю, сўліш, сўле, каго-што, несо-верш.—предлагать. МГсл.; Ар.; Невел.(Наш Край, 1928, Но. 138, стр. 10); Гсл. ЦІ суліў каню вады? Гсл. Ці шмат сулілі за тавар? Гсл. Той чалавек, каторага суле Еўніда, можа быць ейным каханкам. Тат.: Кво вадыс 96. Што будзець ім суліў наіма, чарас то ІМ боле НЯ ўзяці. Смаленская праўда рэдакцы...(Яннч: Крнт. зам. 141). Отгл. ймя суіц. сулёньне-ня, преол.-ню, ср.—предложенне чего-л. мгсл. Соверш. засуліць—предло-жнть более другнх. Нсл. Калі засуліў, то й купляй сам. Нсл. Засуліў шмат, а даў мала. Тм. Засуліўмне болі ўсіх купцоў гэты Жыд. Дсл.
засўлены—поднятый высоко, говоря о цене. Вялікая засуленая цана. Тм. Кім засулена, тый няхай і плаціць. Тм. Насуліў шмат, ня даў нічога. Гсл.
насуляць, соверш. насуліць—давать выс-шую протнв другнм цену, подвышать цену. Нсл. Гандляры насуляюць цану, a потым, насуліўшы, адкідаюцца. He насуляй шмат. Нсл.
пасуліць—предположнть. Л.; Ар.; Крупіна віц. (Ксл.). Пасулі яму крупені бялёнай. Тм. За каня пасулілі сто рублёў. Ар. Што ім пасуліш, то дай, а боле ня дай. Смаленская праўда, рэдакцы АБЦ(?). Ягнч: Крнт. зам. 141.
•сум-л^, предл.-ме, м.—сомненне. Нсл. 622. Рабі бяз усякага суму. Нсл.
•сумарак-рка, предл. й зват.-рку, м.—сум-рак.
•сумёрна, нареч.—соразмерно.
•сумёсна, нареч.—совместно, вместе(со-обіца, С.) Нсл. 622; Ксл. Жывуць сумесна. Нсл. Сумесна весялей рабіць. Тм. Сумесна пахалі, сумесна жылі. Навікі Віц. (Ксл.). •сумёснасьць-гД, ж.—совместность.
•сумёсны, -ная-нае—прннадлежаіцнй несколькнм, нераздельный, Нсл. 622. совместный. Сумесны наш двор. Нсл. Сумесная работа. Нсл. У нас із табоюўсё сумеснае. Тм. Мелі йменьне сумеснае — неразьдзельнае. С-п. 370.
• сумёсьнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. —нмеюіцнй что-л. "сумеснае” — сов-местное(соучастннк, Нсл. 622). Ты сумесь-нікам яго быў. Нсл. У маім дабру не хачу сумесьнікаў мець. Нсл. Я з адным сумесь-нікам зраблю еам пуню. Амілянова Лёз. (Ксл.).
•сумёст, нареч.—в одно место, нераз-дельно. Нсл. 622. Кладзі ўсё сумест. Нсл. •сумёсьніца-г<ы-Цы, ж. 1. нмеюіцая что-л. совместное. I ты лучыла тут у сумесь-ніцы! Нсл. 622.
сумГж
1092
сўнуць
2. перен.—жена. Так будзе, як сумесьніца мая скажа. Нсл.
•суміж, нареч.—подле н между.. Гсл. Суміж ног праскочыў. Гсл.
•сумётнік—мусорная куча. Гсл.
•сумёціна-ны, dam., предл.-не, ж.—метель. Ксл. Паднялася такая сумеціна. Яноўш-чына Беш. (Ксл.).
•сумёцьце—мусор(все, что сметено вме-сте, как сор). Гсл.
•сумёт-шу, дат., предл.-це, зват. Сумеце, м.—сугроб(снега, Гсл.; Нсл.) Ксл.; МГсл. На вуліцы напала сумётаў. Хацімшчына Куз. (Ксл.). Хату сумётам абнесла. Нсл.
Пранясу цераз сумёты, каб твой боцік не абмок. Рунь, 27.
•сумятлі'вы-мя-вае—суетлнвый, суетя-іцнйся. Гсл. Бярэцца дзень сумятлівы... і ня будзе супакою нікому. ЗСД 130. Гналі перад сабою сумятлівыя іскры. ЗСД 186. •сумятня-ні, дат., предл.-ні, ж.—суматоха, смятенне. Цяжка было нават пазнаць, чаго болыч у гэтай трывожнай сумят-ні, у глухім хваляваньню сялянскіх думак. ЗСД 153. Хацелася цяпер пайсьці куды-небудзь, каб наадзіноцеразважыць душэўную сумятню. зсд 114. Шхто ня змог бачыць красы тае ў тэй зімовай белай сумятні. Салавей: Сіла 72.
•сумяціна, (Нсл.), сумяці'на, (Гсл.)-ны-не, ж. 1. суматоха, (Нсл.) суета, Гсл. смятенне. Нсл. 622. Вы тут сумяціну нарабілі. Нсл.
2. мятель. Нсл. 622. У такую сумяціну не выяжджаюць добрыя людзі. Нсл.
•сумлённа, нареч.—добросовестно. Сум-ленна ўсё аддаў. Нсл. 622.
• сумлённасьць-цг, ж.—совестлнвость (добросовестность, С.) Гсл.
•сумлённы-ная-нае, 1. совестлнвый. Ксл. Сумленны чалавек. Сукрэмна Сян. (Ксл.). Сумленны чалавек гэтага ня зробе, ня скажа. Нсл. 622.
2. добросовестный. Сумленная работа. •сумлёньне-ня, предл.-ню, ср.—совесть. МГсл.; Ар.; Гсл.; Нсл. 622. Яшчэ сумленьне мае, што аддаў. Нсл. Маё сумленьне чыстае. Тм. Сумленьне ў ім загаварыла. Дабрамысьль Лёз. (Ксл.). Хто беднЫМ спагадае — чыстае сумленьне мае. Послов. Рапан.: Прык. 52.
•сумлёў-ву—сомненне, віл. Уменьш. сумлё-вак-ўку.
•сумлёўнасьць-ш, ж.—сомннтельность. См. сумлеўны.
•сумлёўны-ная-нае—сомннтельный. Віл. сумлёўна, нареч.—сомннтельно. віл.
•сумляцца-яюся-яешся; повел.-яйся-яй-мася—сомневаться. Нсл. 622. Ня сумляйся ні ў чым, чаго ты суміўся? Нсл. Сумля-ючыся нічога на сьвеце ня зробіш, не дакажаш і нікуды ня дойдзеш. Найлепш, не спадзяючыся якойсь пастырні, дабі-вацца праўды, а калі сумляёшся ў сваей сіле, то ня йдзі ходацца; на гэта ёсьцека прыказка-. "Калі ня грыб, ня лезь г
каробку". Рэч. (Пет. II, 2»)Як-бы чалавек ня сумляўся, то-б ніколі праўды ня ведаў. Вось, прыкладам, я сумляюся, ці мне на ўсю сям’ю стане хлеба да новага, дык іду дый мераю ўсю сваю пашню, сумляю-чыся, пакуль ня скончу. Як скончыў, памеркаваў, што павінна стаць, тады досыць сумляцца, бо дабіўся праўды. Рэч.(Пет. п, 298). Вы свабодны. — У чым я сумляюся. Корзюк(Конадаі, У-УІ, 31). Соверш. суміцца-млюся-м'ішся—усомннться. Нсл. 622. Ня сумляйся ні ў чым-. чаго ты суміўся? Нсл.
•сумлівасьць-гр, ж.—сомненне. Маючы ў чым-колечы сумлівасьць і не спадзяю-чыся якойсь пастырні, дабівайся праўды, а ка.. страшно. Нсл. Аж сумна зрабілася. Нсл.
•сўмна, нареч.—печально. Стр. (Шсл.). Аж сумна слухаць, як стане расказаеаць. Тм. Сумна мне пасьля таго. Аляксандрава Гар. (Ксл.).
•сумысна, нареч.—нарочно, умышленно. Гсл.
•сумысьля, нареч.—умышленно. мгсл. •суножка-кг, дат., предл. суножцы, ж. —перекладнна, соеднняюіцая ножкн стола(нлн скамьн), Нсл.; Растсл. попере-чнна, скрепляюіцая ножкн стола н т.п. Гсл. Ногі зьвесіў на суножкі. Веляшковічы Лёз. (Ксл.). Нагамі не абпірайся на сунож-ку, пераломіш. Нсл. Сядзь, паня, хора-шаньксг. ножкі на суножкі. Старадуб(Жнв. Старнна, 1910, I, 88). He зьдзявай боты аб сунОЖКІ, бо папсуеш. Бабінавічы Выс. (Ксл.). Гарадчанін ані з тога, ані з сёга дыргануў суножку пад Малчыным услонам. Гарэцкі: Песьні 77.
•суналежна, нареч.—соответственно(сле-дуемого, С.) мгсл.
•сунёга-ёгг-ёзе, ж.—нежность, страст-ность, нега. Мой бацька тым зычлівым днём, паўнюткім шчасьця й сунег, у хату дзедаву кулём зь няўтрымнай радасьцяй прыбег. Салавей: Сіла, 33. Ідзі, мой твору, сунегай апавіты. Дубоўка(Ка-лосьсе, Но. 20, стр. 145).
•сун-яць-імаць,—см. под імаць. •сун-яўшыся-яцца,— см. под імацца.
•суніцы-і(аў( одна суніца)—земляннка. НК: Очеркн, 477; Гсл. АдыІШІЛІ сунІЦЫ. Колас Грыбы. Л. зьбіраў у лесе суніцы. зсд 82. Едйнств. ч. сушчына-ны-нр. НК: Очеркн, Но. 902.
®СуШЧНІК-гХУ, предл.-іку, зват.-iua, собйр. —стеблн земляннкн. Гсл.
•сўнуць-ну-неш-не, несоверш., перех.—со-вать, двнгать, (МГсл.). Куды ты сунеш маю сьвітку? Нсл. 622. Сунь суседа далей! Тм. Соверш. ссунуць—сдвннуть. МГсл. Мно-гократ. сукапь-аю-аеш, 1. совать. (БНб). Куды ты мяне далёка суваеш? Нсл.
2.(совать), запнхнвать, Нсл. класть куда зря, как нн попало. Ня сувай чужое хусткі ў кішаню. Нсл.
адсўнуць
1093
супорлівы
3. толкать. БНб. За што ты мяне суваеш? Нсл.
4. передавать. Нсл.; БНб. Усё дачцэ сваёй сувае.
5. суваць дульку, хвігу—давать шншь. Дулькамі пад нос усё сувае мне. Нсл.
адсунуць-ну-неш-не, каго-што, соверш. —отодвйнуть. Ар.; Шсл.; Гсл. Адсувай, адсунь гэта далей. Нсл. 380; Гсл. Ён сам адсунуў крупнік — відаць пад’еў. Азярэцк Сян. (Ксл.). Несоверш. адсуваць, перех.—ОТО-двнгать. мгсл. Адсуваць засаўку. Нсл. 380.
засўнуць—задвйнуть, засунуть. Шсл.; Ар. Засунь юшку на нач. Ст. Несоверш. засуваць.
пасўнуць-ну-неій-не, соверш.—подвй-нуть. Нсл. 622. Пасунь суседа далей. Нсл. Несоверш. пасуваць—подвнгать. Гсл.
прысўнуць-ну-неш-не, соверш. 1. прнд-вннуть. Прысуваць, прысунуць стол да сьцяны. Нсл. 512.
2. насйльно дать кому-л. что-л., подсу-нуть протйв желанйя. Прысунулі мне заручонку. Нсл. 512. Несоверш. прысуваць-аю-аеш-ае, 1. прндвнгать. Нсл. 512.
2. несоверш. к прысунуць 2. Ня прысувай імне гэтае справы. Нсл. 512.
высунуць, соверш. к высуваць во всех зн. Высунь яго вон. Нсл.
высуваць, каго-што, несоверш. 1. выдвй-гать. мгсл.
2. выталкнвать, выгонять. Нсл. Высувай яго на работу. Нсл.
•сўнуцца-нуся-нешся—соваться, двй-гатЬСЯ. СунЬСЯ далей. Нсл. 622. Многократ. суй&тзя-аюся-аешся, возвр. 1. шататься от пьянства, дремоты йлй слабостй. Носам суваецца, ідучы. Нсл. 622. Досіць табе сувацца, ідзі, ляж спаць. Нсл. Суваецца зь кіёчкам. Нсл.
2. соваться, стараться протйснуться, толкаться. Куды ты суваешся, бачыш, што ня пушчаюць. Нсл. 621,—высовы-вать. мгсл.; Нсл. Высуваць язык, скрыньку. Нсл.
3. просовываться. Коні суваюцца ў сызег. Нсл. 621.
адсўнуцца, соверій.—ОТОДВННутЬСЯ. Ар.; Шсл. Адсувайся, адсунься далей, пусьці нас сюды. Нсл. 380. Несоверш. адсувацца-аюся-аешся, возвр.—отодвйгаться. Нсл. 380.
асўнуцца, соверш. 1. опустнться, осесть, уйтй глубже(в землю, воду). Хата сусім асунулася, Сялец Чаш. (Ксл.)—прнблнзнться к паденлю, наклонйться. Стары дом асунуўся — шульле пагніло. Дсл. Хата наша асуваецца, асунулася; трэба пад-поркі зрабіць. Нсл. 370,—в результате уплотненйя, подмыва нйжнйх слоев понйзйться в уровне, осесть. Грэбля асунулася.
КНІГІ ОНЛАЙН
