Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
б) маленькая деревянная (не обязательно деревянная, С.) ступа для насыпанйя солн. Шсл. Пазычыла ступку солі. Ст.
в) чашечка йз простой глйны (всякая чашечка, С.) Шсл. Малако дзяцяці будзеў ступцы. Ст.
схўпачка-чкі-чцы, уменьш. к ступка 2, 3. Шсл. Узяў із сабою ступачку масла. Ст. 2. поступь, походка.
добрая ступа—хорошнй шаг. Ар.
•схупай,ь-аю-аеш-ае, несоверш.—ступать, делать шагд.
суупанўць-нў-нёш-нёць-нём-іцё, однкрат. —сделать большой шаг, сйльно шагнуть, сйльно ступнть. Ступануць міма. на нагу. Нсл. Соверш. ступіць-плю-піш-пе —ступнть, сделать шаг.
абступаць-аю-аеш-ае, несоверш. каго-што—обступать. Ар. Соверш. абступі'ць-плю-піш-пе; повел.-пі-піма, каго-што. Ср. воступіцай.
аручупаць-аю-аеш-ае, несоверш.—отсту-пать. Ар.
адступіць-ялю-шш-яе; повел.-т-тма, соверш.—шагнув назад, отодвйнуться, отступйть. Ар.
заступаць, несоверш. к заступіць. Ар. He заступай дарогі, сьвятла.
заступіць дарогу каму—заступнть дорогу. Ар.
заступіць дарогу — засесьці дарогу. Стт. 1529.
заступіць сьвятло—встав, преградйть доступ света.
наступаць, 1. погшрать ногою, стано-внться на что-л. Гсл.
2. наследовать. Гсл.
3. наступать.
наступіць, 1. стать ногою.
2. напасть. Гсл.
3. наступнть, начаться. Гсл. Многократ. наступляць. Ноч наступляла. Кіт. 80а.
прыступае, соверш. прыстугііла, безлйч. 1. находнть сумазбродство, глупость, бешенство. Нсл. 512. Прыступае табе, прыступіла, што ты гэта робіш, што ты б’ешся ні за што. Нсл.
2. счастье служнт. Нсл. 512. Чаму не шалець, калі прыступае! Нсл. Прысту-піла яму, як ён забагацеў! Тм.
прыступаць-яю-яейі-ае, несоверш. 1. блнз-ко подходйть, подступать.
прыстушць-плю-шій-яе, соверш. к пры-ступаць 1,2, 3. Прыступіў лічбу здаваць. Кіт. 19а6.
2. на што—соглашаться. Нсл. 512. Я на гэта ня прыступаю, ня прыступлю. Нсл.
3. прыступіць да веры—прнннмать веройсповеданйе. Арабове да веры му-сульманскай прыступалі. Кіт. 82а7.
адступацца—уклоняться, удаляться. Нсл. 380. Адступайся, адступіся ад ліха. Нсл. Адступайся ад звадлівага. Нсл. Соверш. адстут'цца—уклоннться, удалнться. Нсл. 380. Адступіцеся ад мяне, я вас не чапаю. Нсл. Адступіся адсюль. Нсл. Адступіўсяў цень. Дудзіцкі(Бацьк., Но. 49-50/435-436).
прыступацца
1085
сваяцтва
прыступацца, -аюся-аешся, несоверш. —подходнть. Нсл. 512. Ня прыступайся да мяне. Нсл. Соверш. прыступіцца-тмюся-пішся—подойтн блнже. Нсл. 512. Прысту-піцеся бліжэй, пакланіцеся ніжэй. Пого-вор. Нсл.
уступіць куды—вступнть, ВЗОЙТН. Растсл. Многократ. уступляць. Кіт. 516.
•ступ-ачка-ка,—см. nod ступа.
•ступянёвасьць-цг, ж.—постепенность. БНсл.
•ступеняваць-нюю-нюеш-нюе, несоверш. —возвышать в степень. нт. (БНсл.). Отгл. ймя суіц. ступеняваньне-ня, ср.—возвы-шенне в степень. БНсл.
•ступёнь-ня, м.—степень. БНсл.; мгсл.
ступень прыраўнаньня, прыраўнальны ступень—сравннтельная степень (грам.), градус. БНсл.
•ступянёвы-вдя-вде—постепенный. БНсл. •ступянёва, нареч.—постепенно. МГсл.
•ступГць 1,—см. nod ступаць.
•ступіць П,—cm. nod тупіць. •ступляцца,—см. под тоўпіцца.
•стурлак-ка, м.—худой. Ксл. Вось гэты конь стурлак. Вербялі Сір. (Ксл.).
•стусіна-ны-нг, ж.—длннный, тонкнй, гнбкнй прут. Ксл. Ёнузяў стусіну й пачаў бІЦЬ каня. Русінава Сян. (Ксл.).
•стьігці, стыгну-неш-не, несоверш. 1. стынуть, Нсл. 620. стыть, теряя тепло, становнться холодным. Досыць вам на марозе стыгці, ідзіце ў хату, госьці. Барс. (Юхн.). Сала стыгне. Нсл. Гарачаяў жылах стыгне кроў. Кавыль: Думы, 21.
асхыгаць-аю-аеш-ае, несоверш.—осты-вать. Нсл. 370. Пастаў страву на акно, няхай астыгае, астыгне троху. Нсл.
2. выстывать. Нсл. Соверш. астыгці—ос-тыть. Нсл.; мгсл. Хлебу не далі астыгці. Нсл. Соверш. вьістыгці. Хата выстыгла. Нсл.
застыгаць—застывать, простывать. Нсл. Палажы хлеб на вецер, няхай застыгае. Нсл. Соверш. застыгці—застыть, простыть. Нсл. Капуста застыгла. Нсл. Сала зас-тыгла. Нсл.
настыгаць, несоверш.—настывать. Нсл. Хата настыгае, настыгла. Нсл. Соверш. настьігці—выстынуть. Нсл. Прйч. настыг-лы—настывшнй. Нсл. У настыглай хаце сьцюдзена начаваць. Нсл.
• стыдзь-дзг, ж.—большой морозный холод. Ксл. Ай, якая сядні стыдзь! Бель Выс. (Ксл.).
•стылцы-лцоў, мн. ч.—оладьн нз карто-феля с постным маслом. Ксл. Ах, здобныя стылцы! Абрэзкава Сян. (Ксл.).
•стырно на; мн. ч. стырны-наў, ср.—руль. Хто да стырна, хто за дрыгалку. Нз "еснн, Віцьбіч (Бацьк., Но. 49-50/435-436).
•стырнік-wa, предл.-іку, зват.-іча, м.—лоц-ман B боте, Уселюб Н. (Демвд.: Веров, II, 1896, 120) рулевой, кормчай.
•стырчэць,—cm. nod тырчэць.
•свой, свая, сваё; род. свайго, свае, свайго; dam. свайму, сваей, свайму: мн. ч. свае, прйнадл. местойм. 1. СВОЙ. Ар.; Нсл. Свой свайго пазнаў і на піва пазваў. Послов. —рыбак рыбака ввдлт нз далека. Вк.,Ск., Сл.(ЛБ. 7798); Ар. Ня пілнуеш свайго дзела. Нсл. Свайму брату як не памагчы! Нсл. He на свайго напаў. Нсл.
2. в зн. суіц.,—родственннк-нца. Ар.; Нсл. Ты мне свой прыходзішся. Нсл. Яна мне свая. Нсл. Яны свае пабраліся. Нсл. Яны нам свае. Ар. Ён нам ніякі ня свой, але так хінецца да нашае радні. Варсл.
•свойлівы-вая-вар—обіцнтельный. Ня будзь дзіклівы, а будзь свойлівы. віцебск. •СВОЙНЫ-НйЯ-нае, прйлаг. от местойм.
свой—свой. Моліцца панна да свойнае патронкі. Гарун: Варажба.
•свойскі-кая-кае, 1. домашннй, не дакнй (о жнвотных). Ар.; Ксл.; Нсл. Свойскія гусі далёка ня ўмеюць лётаць. Вейна Сян. (Ксл.). Замест дзікое вуткі забіў на возеру свойскую чужую; будзе табе! стрэльбу адбяруць. Нсл.
2. дружественный, обіцежнтельный, не затейлнвый. Нст. Ён свойскі чалавек, наш брат. Нсл.
•сволак—журавль у колодца. Растсл. •сваеасаблівы, -вая-вае—своеобразный. Прыказкі складаюць сваеасаблівую філё-ЗофІЮ народу. Рапан.: Прык. 5.
•свая—всякая родственннца, хотя бы н не кровная. НК: Бабы, Но. 2. Ср. cm.
сваявейшы—более родный, свой. Шсл. Ты сваявейшы, сядзь на куце. Ст.
•сваяк-га, м.—родственннк, Ар.; Шсл.; Нсл. 375. свойственннк. Гсл. У нас аканомам сваяк панскі. Нсл. Ён жа троха нейкі й сваяк мне. Ст. Уменьш. сваячок-чка, Нсл.; Ар. Сваячка добрага маю. Нсл. 375.
•сваявол-ла, м.—шалун. Гсл. (н одновре-менно непослушный, С.), поступаюпцій по своей воле. Гсл.
•сваяволя-лі, ж.—шалость(соеданенная с непослушаннем, С.) Нсл. 575., проказнн-чанне, соеднненное с непослушаннем.
•сваяволка-лкі-лцы, ж. к сваявол. Гсл., шалунья(н одновременно непослушная, С.) Гсл.
•сваявейшьі,— cm. nod свой.
•сваяўство-eä, собйр.—родня(родствен-ннкн, С.) Шсл. Васілёва ўсё сваяўство ў Дукоры: яго жонка адтуль. Ст. Кумаў-ство не вялікае сваяўство. Послов. Рапан.80. • сваяцтва-ea, предл.-ве, ср. 1. отношення между людьмн, создаваемые налнчнем обіцнх предков; отношення, создаемые браком, — родство.
2. сходство по основным свойствам, прнзнакам; блнзость, убословленная обіцностью пронсхождення — родство. Сваяцтва індаэўропэйскіх народаў. См. сеойства. Гсл.
сваячка
1086 сватоўе
•свайчка-чкі, ж. к сваяк,—родственннца. Ар.; Нсл. 375; Шсл. Із сваёй сваячкаю ажаніўся. Нсл. Ажаніўся із сваячкаю. Ст.,—свойственннца. Гсл.
свагічыцца-чуся- чышся, зь кім, взайм., несоверш.—входнть в родство через брак. Нсл. 375. Цяпер мы з табою сваячымся, пасваячыліся, будзем жыць у згодзе. Нсл. Соверш. засваячыцца—породннться пос-редством брачуіцнхся лнц. Нсл. 184. Соверш. пасваячыцца—войтн в родство чрез брак. Нсл.
•сваім адумам, нареч.—пронзвольно, самоуправно. Ар. Ты ўсё сваім адумам робіш. Нсл. 360. См. самадумам.
•своіць, сваю, своіш, свое; повел. свой (сваі?), перех.—прнсванвать что. Нсл. 575. Дарма сабе своіш, пасвоіў тое, што не твае. Нсл. Соверш. засвоіць—употребнть чужое, как собственное, не возвраіцая во время хазянну. Нсл. 184. Сякіру ты ўжо сабе засвоіў; пазычыў на гадзіну, дый цэлы тыдзень не выпушчаеш з рук. Нсл. Соверш. пасваіць—прнсвонть. Нсл. 575. См. сваіць.
•сваіцца, сваюся, своішся, повел. свойся, своймася,—прнвыкать(осванваться, С.) Нсл. 575. Нявестка наша пачала троху своіцца, асвоілася ў нас. Нсл. Соверш. асвоіцца—освонться. Нсл. 575. Ср. своіцца. Соверш. засвоіцца, - прнвыкнуть счнтать себя домашннм в чужом доме; прнвык-нуть распоряжаться в чужом семействе, как в родном. Нсл. 184. Ты нешта тут у нас дужа засвоіўся. Нсл. Соверш. пасвоіцца —войтн в родство. Нсл. 575. Ср. своіцца, 2. 2. входнть в родство. Нсл. 575. Былі вялікія меж сабою непрыяцелі, а цяпер свояцца, пасвоіліся. Нсл.
•свайнй-нг-ні, ж. — сваяцтва.
•свар-ру, м. 1. ссора. Нсл. Бяз свару абышлося. Нсл.
2. брань(выговор, С.) Нсл.
•свара-ры, ж. 1. брань, выговор. Нсл. Набраўся я свары за цябе ад іх. Нсл.
2. распря, Нсл. ссора. Hi воднага дня ня бывае бяз свары ў вас. Нсл.
сварка-кі, ж. 1.—брань, выговор. Нсл. 574; Ар. Сварка нічога, балазе, што не набілі. Нсл. Добрая сварка — у хаце папраўка. Мішкава Куз. (Ксл.).
2. обіцая брань. Шсл. Маткі сварку паднялі за дзеці. Нсл. У іх што дня сварка ды сварка. Ст.
•сварка-кл. ж,—ссора, брань. Гсл.
быць у сварцы—враждовать. мгсл.
•сварўга-гг', обш.—брюзгун-ья. Нсл. Сва-руга гэты за ўсё сварыцца. Нсл.
• сварьіць, -рў-рыш-ра, несоверш., перех. —ссорнть. Соверш. пасварыць, каго-што—поссорнть. Нсл. Пасварыў нас міжсоб, казаў бы шайтан. Нсл.
• СВарЬІЦЦа-рўсЯ-/»ЬШ/СЯ, взайм., зь кім —ссорнться, браннться. Гсл. Сварацца міжсоб, пакуль паб’юцца. Нсл.
•сварьіцца-рўся-рышся, несоверш. на каго, 1. браннть, давать выговоры, Ар.; Нсл. 574. браннть(слегка, С.) Шсл.; мгсл. Ці ёсьць за што, ці няма за што, усё сварыцца на мяне. Нсл. He сварыся ты на яго: ён ня вінен. Ст. He сварыся, мой татулька, што я хаджу позна! Сукрэмна Сян. (Ксл.). Пачаў сварыцца на жонку: куды дзела грошы? Н.(Афанасьев, У, 1914,8).
2. взайм.—ССОрйТЬСЯ. ПНЗ; Ар.; Гсл.; Шсл.; Ксл.; Нсл.; мгсл. Вечна яны любяць сварыцца, як ім няма чаго рабіць. Ст. Паглядзі, матулька, у карытца, прывязьлі нявес-тку сварыцца. Сукрэмна Сян. (Ксл.).
засварыцца, а) побраннть. Нсл. 184. Засварыся на яго, няхай не сваволе. Нсл. б) азайм.—поссорнться, Нсл. 184. начать ссору. Дсл. 251. Засварыліся міжсобку, дый пагадзіліся. Нсл. Дзеўкі засварыліся. Дсл. Соверш. пасварыцца зь кім—поссорнться. Ар.; Нсл.; Шсл.; Растсл. Яны 3 сабой пасвары-ліся. Ар. Пасварыліся дый пагадзіліся. Нсл. Ну й чалавек ён: наўкола з усімі суседзьмі пасварыўся! Ст. Яны, пасварыўшыся, дык не гавораць. Ст. См. вадзіцца. Соверш. пасварьіцца на каго—побраннть, дать выговор. Ар.; Нсл. Пасварыўся пан, але ня біў. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
