Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•сўдаргавы-вдя-вде—судорожный. Зап-лакала цяжкім сударгавым плачам. ЗСД 159.
,'сўдаргава
.1089
рассудзГць
•сўдаргава, нареч,-—судорожно. Боль ізноў схапіў яго і сударгава скрывіў яму від. Ю. Жывіца(”Прыйсьце”, Ho. I, II).
•судаводзтва-ад ср — судопронзводство. Гсл.
•суДЯЧЫЦЬ-чу-ЧЫШ-ча, несоверш., перех.
—осуждать. Дсл. Судачаць, косьці пера-мываюць. Дсл.
•судліва, нареч.—крйТНЧесКН. Смоленіц.
•судлГвасьць-ш, ж.—крнтнчность.
•судлівіць-ўлю-в/ш-ве, каго-што, несо-верш.—крнтнковать. Смоленіц.
• судлівіцца, страд. к судлівіць—крнтнко-ваться.
•судлівы-вая-вае, 1. крнтнческнй, содер-жаіЦНЙ крнтнку. Смолешц.
2. склонный к крнтнке, к осужденню, Дсл. крнтнческнй, способный относнться с крнтнкой.
•судно-ма, мн. ч.-ны-наў, ср.—сосуд. Ксл.; МГсл. Дай якое-небудзь судно на мёд. Гараватка Меж. (Ксл.).
• сўднік, -ка, м.—яіцнк, заменяюіцнй шкаф, куда прячут сьестное, Растсл. яіцнк нлн шкаф, куда прячут кухонную посуду ("судзьдзе") а нногда н сьестное; посуд-ный яіцлк, буфет. Ксл. Пастаў калбаны ўсуднік, каб кот не пабіў. Ходцы Сян. (Ксл.). Вынясі малако ў суднік. Прыстоі Чаш. (Ксл.). •СуДШКІ-КОў-КОМ-КаМІ-КОХ, м., едйнств. ч. нет.—два горшка с ручкой, соеднненные вместе. Ксл. Памый суднікі ды нясі на поле жнеям есьці. Ксл.
•судны-наў—пара ведер. Ксл. Колькі судзён вады прынесла ты? Бабішчы Віц. (Ксл.).
•куды-доў-дом, мн. ч., предл.-дох, едйнств. ч. нет.—два ведра, НК: Очеркн, Но. 192. пара ведер. Гсл.; Ксл. У чыгун уходзе суды вады. Копцевічы Чаш. (Ксл.). См. судны.
•суяцім—сутяга. Гсл.
•суяцімства—сутяжннчество. Гсл.
•судзейнік-ка, м.—коэффнцнент.
•судзіна—сосуд. мгсл.
•судзіць-джў, сўдзіш-дзе, несоверш.І.перен. (рассматрнвать чей-л. проступок, пре-ступленне в судебном порядке, С.), суднть. Шсл.; Ар. За саматужку цяпер стродка судзяць. Дайнава Пух. (ІПсл.).
судзіць выступніка—суднть преступнн-ка.
2. определять, Нсл. 621. судать, предназ-начать. Судзіў Бог пажаць, судзі ж, Божа, і спажыць у карысьці, у радасьці. Поговор на дожйнках. Нсл. СудзІ, Божа, І табе тое, што ты імне зрабіў. Нсл. Пей салават(араб. малітва на чэсьць праро-кі) і табе Пан Бог судзіць пець. Кіт. ІІІ68.
3. праз каго-што,—составлять мненне, сужденне о ком-чем-л.; делать заклю-ченне, вывод относнтельно чего-л.
4. осуждать(прнзнавать предуснднтель-ным что-л.; выражать неодобренне кому-чему-л., С.) Нсл. 621; Ар. Другіх ня судзі, а на сябе паглядзі. Послов. Дайнава
Пух. (Шсл.), Ня судзіце мяне, дзеўкі, што грыбатага люблю. Юрсл. Яна па вуліцы хадзіла, усіх дзяцюкоў судзіла. Дсл. He хадзі, нявестухна па сялу, ня судзі маю сям’ю, ні раньняга абеду, ні познай вячэры. Нсл. Няхай і судзяць, няхай і гавораць, мае натуры не перастановяцы мая натура айца і матулі. Нз нар. песнн.
сўджаны, прйч. к судзіць 1, 2, 3. Так яму суджана.
суджэньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суіц. к судзіць 1, 2, —сужденне. МГсл.
Соверш. ад^удзмра-джў-дзіш-дзе каго ад чаго, што ад каго,— судом удалнть от владення чем-л. Нсл. 380. Ад майго пітаманнага дабра адсуджаюць, адсу-дзілі мяне. Нсл. Тую апеку ад такога апякуна адсудзіўшы, каму іншаму пару-чыці. Стт. 305. Рачыў яго міласьць тое іменьне ад іх адсудзіці. Літ. мэтр. II А(19,а, 100 адв.).
адсуджоны, пршшг. йз прйч. 1. удаленный определеннем суда. Нсл. 380. Адсуджоны ад войтаўства. Нсл. Чсьці адсуджоныя ня могуць дастамэнту чыніці. Стт. 338. Прйч. адсуджаны. Несоверш. адсуджаць-аю-äeiu-äe што. Нсл. 380.
засудзіць—вынестн обвнннтельный прнговор, Аш. осуднть во всех знач. Ар. Несоверш. засуджаць-аю-аеш-ае—осуж-дать.
прысудзіць, каму што—прнсуднть(что-л. кому-л., С.) Нсл. 512,—вынестн решенне в пользу кого-л. Што каму на іспаты прысудзяць шкоды, тый пан, чый ста-так заняты, мае плаціці. Стт. 467. Няхай так будзе, як нам прысудзілі добрыя людзі. Нсл. Прысудзіў ясьмі Заяцу за клячу яго сорак грошы. Гордз. Акты, хуп, Но. 19. Прйч. прысўджаны, 1. (решенный судом в пользу кого-л., С.), прнсужден-ный. Нсл. 512. Грунтоў на ўвязаньне на суму прысуджаную не ставала. Сгг. 276. Зямлю, імне прысуджаную, ня хоча аддаць. Нсл.
2. определенный судьбою. Нсл. Хіба яму прысуджана зь ёю жаніцца. Нсл. Отгл. ймя суіц. прысуджэньне-ня-ню, 1. вынесенне решення в пользу кого-л. Па прысу-джэньню на тым іменьню якое сумы пеняжнае ўвязаньня вознаму бараніў. Стг. 274.
2. определенне. Нсл. Подле прысуджэнызя ўсіх людзёў так. Нсл.
прысуджаць каму што—прнсуждать. Нсл. 512. He табе, а яму прысуджаеш гэтыя грошы. Нсл.
рассудзіць, каго-што, 1.—вынестн решенне(в суде, учрежденнн н т.п.) Урад наш у той рэчы прамежку іх рассудзіці і віннага подле права караці маець. Стт. 477
рассуджэньне
1090
сукацца
2. после размышленйя, обдумыванля прнйтн к какому-л. выводу, заключе-нню; решйть. Абачце й рассудзіце каторыя з тых цнатліўшыя. Кіт. 6663. Отгл. ймя cyuf. рассуДЖЭНЫіе-НЯ, предл,-ню—вынесенйе решенйя. Таварыш іх із шляхтаю будзець меці моц дзьвюх асобаў тым абычаем ку рассуджэньню тых спраў абраці. Стт. 169.
рассуджйць-0ю-0ей/-<іе; повел.-ай-айма, нв. к судзіць, рассудзіць—выносйть реіпе-нмя( в суде, учрежденлй й т.п.). Падка-моры маець рассуджаці й гранічыці. Стт. 347.
•сўдзтва-ea, ср.—должность судьй. На тыя ўрады, як на судзтва, на падсудз-тва, ня маюць быці абіраны асобы духоўныя. Стт. 165.
•суздолець,—см. под далець.
•суздром, нареч. 1. совсем, как есть, без йзьянйя й выбор, Нсл. 621. целком, совсем, как есть. Гсл. Суздром зжэр і костачак не пакінуў. Нсл.
2. целнком, совершенно. Засмучоная мая дзяўчына суздром. Крушына: Лебедзь 3. Вырві з сэрца суздром насланае насеньне! с. Музыка 253. Суздром мінорны лад. Крушына(3ьніч, 1952, Но. 18). ВусНЫ — СОЛйдзь, і суздром ён — ветласьць. Крушына: Творы, 128.
3. вполне. мГсл. А ў пялёстках — бязь меры, бязь ліку — з сокам шчасьце суздром разьлілося. Дуб.: Наля 9.
4. разом( в одйн прнем, С.) Нсл. 621. Суздром пабраў уеі рэчы. Нсл. Ср. суз-драм
•сузіраць,—см. под зерыць.
•сўжанка—суженая. Гсл.
•суймаць,—см. под імаць.
•суймацца,—см. под імацца.
•сук—сук. Собйр. сўчча-чв, предл.-Чу, ср.
—суЧЬЯ. Санікі Беш. (Ксл.).
•сукол-лу, предл.-ле, зват.-ле, м.—пара перевязанных кольев йзгородй. Ксл. На суколе сядзіць варона. Кулі Куз. (Ксл.).
•суконіна-ны-не, ж.—ткань йз шерстя-НЫХ НЙТОК. НК: Очеркн 145, 169.
•суконка-нкг-нцы, ж.—онуча йз шерстя-НОЙ матернн. Ар.; Семянцова Беш. (Ксл.); Шсл.; НК: Очеркн 123.
•суконны-ная-мае, 1. шерстяной. Шсл. Суконныя ніткі. Ст.
2. суконный. Ар. Пашыла сабе суконны андарак. Ст.
• суконьнік-і'ка, предл.-іку, зват.-іча, м. —шерстяная, а также полушерстяная юбка. Ксл. У Сакеенках ткуць дужа прыгожы суконьнік. Халамер’е Аз. (Ксл.).
•сўка, сўкі, сўццы, ж.—сука. Ар. Уменьш. сўчка-КІ, дат., предл. сучцы, ж. 1. сучка, Ар.; Ксл.; Нсл. Сучка Іхная здохла. Лужасна Куз. (Ксл.). Сучка хвора. Поговор.,—насмешка над уклоняюіцймся от работы под предлогом болезнй. Нсл.
2. бранное слово на лгунью йлй сплет-ннцу. Нсл. Сучка гэта набрахала знаць на нас пані. Нсл.
•сукайла-ла; мн. ч.-лы-лаў, ср.—прнспо-собленне для навйванйя”цэвак”. Шсл. Тата зрабіў новае сукайла — цяпер добра будзе цэўкі сукаць. Войстрава Сьміл. (Шсл ). См. сукальле.
• сукАля-ла, предл.-ле, ср.—мотовлло, станок для мотання ннток. Ксл. — сукайла. Шсл. Пастаў на лаву ^сукала. Вяжышча Беш. (Ксл). Сукала можна вынесьці з хаты: цэвак болей ня трэба сукаць. Матарова Сьміл. (Шсл.). См. сукальле. ГНЯЛО старую дуйм сукала. Кл.: Каліна 113. •сукалёнка-ка, ср.—узел в соломнне. Ксл. Адрэж саломіну каля еукаленка. Сьвярдлы Беш. (Ксл.).
•сукальле-ля, предл.-лю; мн. ч.-лі-ляў, ср. —прнспособленне для навнвання ”цэ вак Шсл. Ня круці гэтак моцна сукальля, бо цэўка ськінецца. Ст. См. сукайла.
•сукяраткя-ткі-тцы, ж.—место ншкн, где она ссучнлася. Ксл. Разматай сука-раткі ў НІткаХ. Велашковічы Лёз. (Ксл.).
•сукілка-лкі-лцы, ж.—снаряд для суче-ННЯ ннтей. НК: Очеркн, 159.
•сукаты-тая-тае—суковатый. Ксл.; Нсл.; Гсл. Сукатаю палкаю ўдырыў. Гараватка Меж. (Ксл.). Сукатае дзерва. Нсл. Сукатая палка. Нсл.
•сукАць-аю-аеш-äe; повел.-ай-айма, несо-верш., перех.—суЧНТЬ, Ар.; Ксл.; Пск.(Нерополь-скай: Говор дер. Савкнно, 589) ССуЧйВаТЬ, свйвать нйткй в одну ннтку, сучлть. Отгл. ймя суіц. суканьне-ня, предл.-ню—сученйе. Гсл.
адсукаваць-кую-куеш-куе; повел.-куй-куйма, несоверш. 1. отсучнвать, отделять прнсученное. Нсл. 380. Адсукуй, адсукай лішнюю прысучку. Нсл.
2. отпускать круто ссученное. Нсл. 380. He адсукуючы, не адсукаўшы нітак, ня можна вязаць панчахі. Нсл.
адсукаць-аю-йеш-йе, me. к адсукаваць 1, 2—отсучнть. Нсл. 380. Прйч. адсуканы —отмотанный(нз засученного, С.) Нсл. 380. Тут нітак адсукана шмат. Нсл.
прысўкаваць-кую-куеш-куе, несоверш.. nepex. 1. прдсучйвать. Нсл. 512. Прысука-ваць, прысукаць нітак да клубка. Нсл.
2. перен.—прнготовлять непрйятностййз меценйя(в этом зн. прйбавляется слово "сьеечка Нсл. 512. Ня раз ужо прысукавае ён імне сьвечку. Нсл.
прысукйць-йю-яеш-йе, 1. соверш. кпрысў-каваць 1. Нсл. 512.
2. соверш. к прысукаваць 2. Я табе прысукаю сьвечку! Нсл.
•ссукаць-d-äe, каго-што, соверш.—ссу-ЧйТЬ. Ар.; Нсл.; Растсл. Ссукаць вяроўку. Нсл. •сукацца-аецца, несоверш. 1. (сучйться, С.), ссучйваться. Шсл. Ніткі добра сукаюцца. Ар.
адсўкавацца
1091
сумёсьніца
2. прнставать к кому-л. с целью побнть. Шсл. / давай сукацца да яго. Ст.
адсўкавацца-куецца, несоверш. 1. отсу-чнваться. Нсл. 380. Як ты сукала, што адна нітка адсукуецца, адсукалася?
2. перен.,—отвязываться, отстать, пре-рывать связь. Нсл. 380. Няхай сабе адсукуюцца ад нашае кумпані. Нсл.
адсукйцца-аюся-аешся, соверш. к адсу-кавацца 1,2. 1. отсучнться.
2. отвязаться. Нсл. 380. Адсукайся ад мяне, чаго ты прычапіўся? Нсл. Соверш. прысу-кацца—прндраться, прнвязаться. Нсл. 512. Чаго ты прысукаўся да мяне? Нсл.
Прысукаліся да мяне ўсі з кароткімі гужамі. Тм.
•сукнша-ны-не, ж.—матерня нз чнстого сукна. Шсл.; Навасілск. п.(Будце:Т.-Орл. слов.). Мой жакет із аднае сукніны. Ст.
•сукромна, нареч.—.... Агню няма. У
кухні цёмна. Сьпіць Яхім, а думкі-дым плывуць сукромна, як і цьма. Ня сьпіць Сымон. Карчма ^аоожа. С. Музыка 128. •сўкравіца-цы, ж. Кіт.—некрасная часть кровн. Кіт. 64а12, 9163.
•сукрўха-хз-ўсе, ж.—сокрушенне сердца, покаянне, Смл (Даль)сокрушенне, снльное огорченне, печаль. Цераз усю мяне ночку і.іучыла сукруха, ці мне ж было гэта добра, што я ўсю ночку бачыў у сьне варожую бочку. Баршчэўскі.
КНІГІ ОНЛАЙН
