Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•шэляг-га, м.—грош, Растсл.; пнз. старнн-ная медная монета. Яны таргуюць, таргуюць, ды ні шэляга не не даюць. Пісараўка Імгл. (Сержп.: Отчет, 7).
•шэндзіць, шэндзіла, безлйч.—счастлн-внться. везёт; удасться, удалось. Ксл. Мне сядні ня шэндзіць добра ўзяць за дровы. Жабіньцяі Сур. (Ксл.); НК.: Пасоб. Но. 57.
•шэнце, безлнч.—счастлнвйться, везёт. Ар. Яму штось сусім ня шэнціць. Ст. Ср. шанцаеаць, шэндзіць. Соверш. пашэньціць, пашэнціла—посчастлйвйться (повезёт, С.) Ар.; Шсл.; Мамойкі Беш. (Ксл.). Але пашэньціла Юрку. зь лесу прыцёг калоду і ніхто не злавіў, Ст.
*шэпат-ату, предл. й зват.-аце, м.—шелест. Ср. шапацець.
шэпшаль
1123
шкарпэткі
•шэпшаль-яя, м.—дряхлый старнчок. Ксл. Выстарэўся ён і стаў чысты шэпшаль. Баравыя Куз. (Ксл.).
•шэпт-л/ну, м.—шопот, шептанне. Гсл.
•шэр, шэры; мн. ч„ род. шэраў, ж.—серая ТКань. НК.: Очеркн, Но. 334.
• шэрань-н/, ж.—нзморозь, нней. Гсл. Патура кабылкі зь белымі ад шэрані бакамі. Гарэцкі: Песьні,8. Ксл. Перазусю зіму шэрань была, мабыць будзе ўрадлівы год. Шаркі Куз. (Ксл.). Стаяць густа старыя яліны, прыбраныя шэраньню ў белых шапках і гнуцца ад іх цяжару. Каласкі, 1955, Но. 29-30, стр. 3.
•шэрась-сг, ж. — шэрань. Ксл. Калі ўзімку на дрэвах шэрасі шмат, тады ўвесну трэба сеяць ячмень. Грэбяні Сян. (Ксл.).
•шэрсьць-ір', ж.—шетпна. Ар.
•шэрхці (шэрхнуць)-ну-неій-не, несоверш., перех. оснеге—леденеть. Скуранка пакрысе бялелсг. спачатку сьнег раставаў на гленцавітай скуры, а потым пачынаў ШЭрхнуць. Кулакоўскі: Дабраселцы. Ср. ШЭ-рань. Соверш. падшэрхнуць, падшэрхці, о снеге—покрыться настом, слегка зале-денеть по верху псле оттепелн. Шсл. За ноч падшэрхла — добра будзе йсьці. Ст. Одна шарсьціна-ны. Собйр. шарсьціньне-ня. Ксл. Шарсьціньне надабе на шчоткі. Вішкавічы Чаш. (Ксл.).
•шэршань-гчня, м.—роднасекомого. ПНЗ. •шэры-рая-рае—серый. Гсл.; Ар.
•шэсьцерка-ркг, ж.—шестеро. Гсл.
•шэшка, шэшкі—нмя черта. нк.: Пасоб., Но. 63.
•шэўля-лі-лі, ж.—клячонка. Ксл. За гэтую шэўлю нічога не дадуць. Даўгое Беш. (Ксл.). •шэўчык,—cm. nod шавец.
•шкорл-ды-дзе, ж. 1. потеря от стравежа, НК.: Очеркн, Но. 548. ПОТрава. Шсл.; Ар.; вішкавічы Чаш. (Ксл.). Каня забралі ў шкодзе. Ст.
2. вред, убыток, Растсл.; Ар. вред. Крывое Беш. (Ксл.); Шсл.; МГсл. Кот нарабіў у хаце шкоды. Ст.
3. нареч. каму, каго-чаго—жаль, жалко. Ар.; Шсл.; Ксл. Як мне яго шкода! Вішкавічы Чаш. (Ксл.). Мне стала яго шкода. Ар. Шкода часу. Ар. См. шкада.
4. уіцерб, трата ВООбіЦе. НК.: Очеркн, Но. 548.
5. каму с союзамй што, калі йлй без нйх —прнходнться пожалеть, прнскорбно. Шкода, што ты зь ёй не ажаніўся. Шкода, калі гэта праўда. Як шкода, такая згуба!
•шкоднік-іка, м. шкодніца-чы, ж.—вре-днтель-ннца, Ар.; Навікі Віц. (Ксл.); Ст. Вось такі шкоднік'. лезе ды лезе ў садок. Тм. Крыкнуць на цябе паноўе, што ты шкоднік І МІСЬЦЮК. Лз альбома А. Вярыгі (Васілеўскі: Полымя, 1929, УІ, 184).
•шкодны-няя-няе—вредный. МГсл.
•шкодзіць-джу-дзгій-дзе, несоверш., каму-чаму—вредлть. Гсл.; Ар.; Шсл.; Нсл.; Вят., Вост. (Даль). Дзе непавернешся, усюдых шко-дзіш. Нсл. Глядзі, каб там кот не пашкодзіў у каморы. Ст.
пашКОДЗІЦЬ, соверш.—навредЛТЬ. Гсл.; Ар.; Шсл.
шкодзе, соверш. зашкодзіла(пашкодзіла, Ар.), безлйн.—вреднть. Нсл.; Ар. Ня пі, калі табе шкодзіць піць. Нсл. Яму ад сырой капусты зашкодзіла. Нсл. Гарэлка мне шкодзіць. Ст. Соверш. пашкодзіць—повре-длть. Гсл.; Ар.
ня шкодзе, безлш. каму—так л следует. Ар. Ня шкодзе — ня трэ ’ было чапацца. Ар.
•шкада, нареч.—жаль, НК: Очеркн, Но. 548; МГсл. жалко. Войш. He бяруць Корзюка, — мусіць, не падабаюць. Шкада! Я йду да іх, а яны адступаюць. Корзюк.
•шкарглаць-дую-дуеш-дуе-дуе; повел-дуй-дуйма, несоверш.. nepex. 1.—жалеть. Ар. . На працу не шкадуюць сіл... Е. Лось: Дома. Нашто ў жыцьцю такая праца, нашто дарма так працаваць, каб хлеба зьесьці ўзяць баяцца, каб выпіць чарку шкада-ваць? Кліш.: в. Каліна. Соверш. пашкадаваць —пожалеть. Ар.
2. каму—вреДЙТЬ. НК: Очеркн, 52. Ды вырві таму абодва бокі, хто мне шкадуе. НК: Очеркн, 52.
адшкадоваваць-ву-вуег«-вуе; повел.-вуй-вуйма, несоверш., перех.—предавать забве-нню. Нсл. 385. Адшкадовў, адшкадуй ужо тое, што перадаў, ня вернеш. Нсл. Соверш. адшкадаваць. Нсл. 385. Прйч. адшкадаваны —преданный забвенню. Нсл. 385. Гэта ўжо адшкадаваныя грошы, няма чаго іх шкадаваць. Нсл.
•шкадавацца, -дўюся-дўешся—сожа-леть. Войш. Шкадуюся, што гэта зрабіў. Войш.
• шкадлГвасьць-ф, ж.—вредность. НК: Очеркн, Но. 548.
•шкадлівы-вая-вда—вредный. НК: Очеркн, Но. 548.
•шкаліць—школнть, мустровать. Гсл.
•шкйлічная-нае, в т. суш,.—трактнр. Ксл. Мы дзяржалі шкалічную. СанікіБеш. (Ксл.). •шкапёц—холоіценный баран. Гсл.
•шкаплёрнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м. —продавец "шкаплер”. Аш.
•шкаролюшча,—сн под скаралушча.
•шкарлат-my, предл.-це, зват.-це, м.—пур-пур.
•шкарлятына-ны-не, ж.—скарлатнна. Ар.; Ксл.; Ст. На сяле ўсе дзеці хварэюць на шкарлятыну. Ст. Гэтай зімой у нас была шкарлятына. Кузьміно Сян. (Ксл.).
• шкарпэткі( одна шкарпэтка)-так, 1.
—НОСКН. Гсл.; Ар.; Вішкавічы Чаш. (Ксл.); Шсл.; мгсл. Надзеў шкарпэткі й анучы яшчэ паабкручаваў. Ст. Хай сабе мужык, як шкарпэтка, абы я была як кветка. Послов. Рапан. 88.
шкёлі
1124
шкумаціць
2. скаредная женіцлна. Нсл. 711. Вон выгнаць трэба гэтую паганую шкар-пэтку. Нсл.
•ШКІЛІ-ЛЯў, едйнств. ч. нет. — шутКІі(н шутка,С.) насмешкн, Нсл. шуткн, зубо-скальство, Ксл. остроты, насмешкл. нк.: Дудар, Но. 27. Няма чаго нада мною шкелі закідаваць. Сухарукава Аз. (Ксл.). Досіць табе шкелі рабіць. Нсл. Свае шкелі кішэні аб'елі. Пос.юв. Нсл. Уменьш. шкёлікі-ка V —шуточкн, остроты. Нсл. Дадзеў мне сваімі шкелікамі. Нсл.
•шкёліць-лю-лгш-ле; повел. шкель, шкель-ма, несоверш. з каго, каля каго. НК: Дудар, Но. 27. 1. смеяться, шутлть.. Нсл. 711. Досіць табе шкеліць каля бабы. Нсл.
2. шутлть, насмехаться, Растсл. насме-хаться, ПНЗ; Гсл. трунлть, Смл. (Даль) подтрунлвать, насмехаться. Ксл. Досіць табе шкеліць. Сьвярдлы Беш. (Ксл.). Ня шкельце каля мяне, бо я стары, а вы маладыя, але дурні. Новае Сяло Беш. (Ксл.). Соверш. зашкёліць, Нсл. 711,—подтруннть. Ты зашкеліў каля нас. Нсл. Соверш. пашкёліць—потрунлть. Друя.
прышкеліць вочы, ашкелеваць-люю-люеш-люе—разнымл способамл осмел-вать, хлтро проводлть с намеренлем осмеять. Нсл. 388. Глянь, ён ашкелюе нас. Нсл. He ашкелюйце старога — старыя будзеце. Дсл. Соверш. ашкеліць-лю-ліш-ле—осмеять. Нсл. 388. Сорамна будзе, калі старых ды ашкеле малады. Нсл.
ашкелевацца(ашкяляцца), несоверш., возвр.
—улавллваться собственнымл хнтрос-тямл, попадаться в обман. Нсл. Шкелячы каля другіх, ты сам часта ашкелюешся. Нсл. Ср. аськіляцца. Ашкелеваў іншых і сам ашкеліўся. Дсл. 68( под оскаллться). Соверш. ашкеліцца. Нсл.—остаться в дураках, осмелвая друглх. Дсл. А што! сам ашкеліўся. Нсл.
•шкель-ля, обш,.—насмешнлк-лца. шут-нлца. Нсл. Шкель баба. Нсл. Падсадзі ты гэтага шкеля. Тм. Ср. Шкялёнак.
•ШКІДЭрЛІ-ЛЯў, едйнств. ч. нет.—....
•шкілёт-ёта, предл. й зват.-ёце, м.—скелет, костяк. Ар. Ідуць яны — шкілеты. Салавей: Сіла 78.
•шкіркі-ка^, едйнств. ч. нет.—затылок. Растсл.
•ШКЛО-Лв, ср.—стекло. МГсл.; Ар.; Север (Косіч 87); Ксл.; Шсл. Слабое шкло ў вокнах". краніся, дык і трашчыць. Ст. Пабілі шкло ў лампе. Селядцова Беш. (Ксл.).
•шкленьнік^а, м.—стекольіцпк. мгсл.
•шклянка-кг, дат., предл. шклянцы, ж. —СТакаН. Гсл.; Ар.; Куракі Сір. (Ксл.); Шсл. Выпіў шклянку гарбаты. Ст.
2. кусок стекла. Шсл. Шклянкаю парэзаў руку. Ст.
•шкляныпца-цы-цы, ж.—оконное стекло. Гсл.
•шкляны-ная-ное—стеклянный, Шсл.; Ксл. стеклянный, стекольный. Ар.; Гсл. У іх былі шкляныя дзьверы. Каверзіна Меж. (Ксл.). Шкляное судзьдзе патаўклося. Ст.
•шкляр-рв, м.—СТекОЛЬІЦЛК. Ар.; Пажынкі Сян. (Ксл.); Шсл. Па сяле езьдзе шкляр — трэба й нам уставіць адну балонку. Ст.
•шклярніца-і{ы-цы, ж.—парнлк. Гсл.
• шкліць-лю—стеклнть, Ар.; Ухлё Чаш. (Ксл.); Шсл. вставлять стекла.. Будзем ШКЛІЦЬ НОвЫЯ вОКНЫ. Ст. Соверш. зашкліць —вставлть стекло. Ст. Зашклілі пабітае акно. Ст. Прйч. зашклёны. Ст. Адно акно зашклёна. Ст.
•шкрабаць—чесать. ПНЗ.
• шкрэд-да—малыш, подражаюоднй в свонх действнях взрослым. Ксл. Ах ты, шкрэд! бярэцца за тое, чаго ня здоліць. Беліца Сян. (Ксл.).
•шкваркі-каў—кускн(кусочкн, С.) жа-ренного сала. пнз.
• шкумат-алга-ачё, зват. шкумаце; мн. ч-ты-тоў-том, мн. ч., предл.-тох, м. 1. отрезок холста, сукна. ІІІкумата палат-на пажалела. Нсл. Шкуматы палатна прадаў. Нсл.
2. лоскут. Нсл. 712; Гсл. См. скумат 1.
3. клок. Гсл.; Нсл. 712. Выдзер шкумат валасоў. Нсл. См. скумат, 2. Уменьш.
шкуматок-wKö.
шкуматочак-чка, шкумацік-ка—лоску-ток, лоскуточек. Нсл. 712. Шкуматок палатна, сукна. Нсл. На шкуматочку паперы запісаў. Нсл. Шкумацік суконны, скураны. Нсл. 712.
шкумёцьце-ця, собйр. к шкумат, упот-ребляется во всех упомянутых значеннях н, кроме того значнт: лохмотье. (Нсл.). Шкумацьцям трэсьці. Нсл. Гавора ў вочы злосна абуранай грамадзе, каторая можа гатова разарваць яго на шкумаць-це. ЗСД 152. Собйр. шкумацьцё-ця, предл.-цю. Як успомніць — сэрца рвецца проста ў шкумацьце. Гарун: Казка. Прачхнуўся на голым завэдзганым шкумацьцём палу ў начулішчу. Дзьве Душы 65.
•шкуматёць-вю-аеі«-ае, несоверш., перех. —рвать. Парфіру ён з плячэй здымае ды на анучы шкуматае. Полымя, Но. 6,1967,248. •шкуматнік-wa, ж. шкуматніца-цы—ло-хмотнлк-нца, ходяіцлй-ая в лохмотьях. Нсл. Ня бачыў шкуматніка! Нсл. Хіба дурная якая, сама шкуматніца пойдзе за яго. Нсл.
•ШКуМаЦІЦЬ-аЧЗ'-ЧЦІШ-Дце. несонерш.. перех.
1. драть, таскать за волоса ллл за ушл. Нсл. 712. Ні за шта шкумацяць хлапца. Нсл. Hi за што пашкумацілі хлапца. Нсл.
2. рвать. Нсл. 712. Сабакі шкумацяць сьвіньню. Нсл. Соверш. абшкумаціць—обо-рвать. Дсл. Сабакі абшкумацілі аўсяку. Дсл.
шкурле'пка
1125
шманаць
нашкумаціць, соверш. к шкумаціць 1, 2.1. надрать на волоса. Нсл.
2. натаскать за шерсть. Нсл. Сабакі нашкумацілі сьвіньню. Нсл.
•шкурлёпка-кг, ж.—невзрачная старуха. Ксл. Гэта баба ўжо сусім старая шкурлепка. Бешанковічы (Ксл.).
•шкыр!—возглас, которым отгоняют овец. НК: Очеркн, Но. 712; Нсл. Шкыр у поле! Нсл.
•шкыра!, междомет.—окрнк на овец. Шсл.; Вят., Вост. (Даль). ПІкыра ў хлеў! Ст. См. шкыр!
•шкурацяны—кожаный. Гсл.
•шкыраць-алэ-аеш-ае, однр. шкырнўць, каго-што—гонять, журнть, Нсл. турнть. Няхай шкыраюць, я б ня гэтак яго шкырнуў. Нсл. Соверш. нашкыраць. Нсл. Нашкыралі добра, дык і перастаў дурэць. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
