• Газеты, часопісы і г.д.
  • Вялікалітоўска - расійскі слоўнік  Ян Станкевіч

    Вялікалітоўска - расійскі слоўнік

    Ян Станкевіч

    Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
    Памер: 1329с.
    Нью Йорк
    626.59 МБ
    4.	втнраться, проднраться. Нсл. I ты точышся сюды. Нсл. Соверш. утачыцца —втереться, продраться куда-л. Нсл. 638.I ты ўтачыўся сюды! Нсл.
    атачіцца-аюся-аешся; повел.-айся-ай-мася, зав. к атачаць—быть окружаему. Нсл. 377. Места атачаецца з двух бакоў вадою. Нсл. Соверш. атачыцца. Нсл. 377. Атачыўся бедны дзяцьмі. Нсл. Пан атачыўся наймітамі. Нсл. Ср. тачыць, утачыць. См. абступаць. Прйч. атачоны —окруженный(во множестве, С.) Нсл. 377. Атачоны таргачамі. Нсл. Атаноны дробнымі дзяцьмі. Нсл.
    праточавацца-чуюся-чуешся, несоверш. 1. протекать сквозь. Нсл. 531. Гарзлка праточаваецца зь біклагі. Нсл.
    2.	просыпаться сквозь.
    3.	просовываться сквозь тесноту. Нсл. 531. Куды ты праточаваешся? тут цесна, не праточышся.
    пратачыцца, 1. соверш. к праточавацца 7,—протечь сквозь. Нсл. 531.
    2.	соверш. к праточавацца 2,—просыпать-ся сквозь. Пшонкі шмат пратачылася зь мяха. Нсл. 531.
    3.	соверш. к праточавацца 3,—просунуться сквозь тесноту. Нсл. 531.
    •тэбель-яя—длннный, самый большой бурав для свердлення толстых предме-тов. Ксл. Тута адно тэбелям пракруцілі. Латыгаль Сян. (Ксл.).
    •тэза-зы-зе, ж.—тезнс, положенне.
    •тэй, таго—тот. пнз.
    •тхор, mxapä, м. 1. хніцный зверек, хорек, Нсл.; Гсл.; Ксл. хорь. БГсл. Тхор усі куры падавіў. Нсл. Тхор паеў кураняты. Пустын-кі Сян. (Ксл.). Другі, як той сьмярдзючы тхор, здабытак свой ён завалок у цемны склеп. Кліш: В. Каліна. См. шашок.
    2.	перен.—трус. Нсл. Тхор наш пад печ схаваўся. Нсл. Вы — чорных дзён тха-РЫНЫЯ Натуры. Кавыль: Думы 40.
    •тхаць, тхаю-тхаеш-тхае, несоверш. —дыхать(дыпіать, С.), веять(, отдавать, С.) Нсл. 645. Вецер тхае, тхнуў на яго. Нсл. На паліцы ляжалі яшчэ цёплыя кулідкі хлеба, тхалі ў нос духмяным пахам. Капыловіч: Хлеб. Безлйч. тхае, однкр. тхнўла —пашет(пахнет, С.), несёт. Нсл. Ад яго гарэлкаю так і тхае, тхнула. Нсл. Однкр. тхнуць, тхну, тхнеш, тхнець, тхнем, тхніцё, тхнуць, 1. дохнуть(повеять, подуть; пахнуть чем-л., С.) Шсл. Із тых(вужоў) калі б адзін на гэты сьвет тхнуў, то бы на сьвеце на векі нічога не радзіла. Кіт. 54а1. Тхні мне ў нос, чым ты пахнеш. Нсл. За работаю няма калі й тхнуць. Ст. Заганяў сваю жонку рабо-таю й тхнуць ёй не даець. Ст.
    2.	(дохнуть, С.), пахнуть чем-л., повеять. Гсл. Зь ягонага склепу тхнула на Рамана нейкай смачной страваю. Корзюк. Соверш. затохнуцца, 1. задохнуться. Гсл.; Юрсл.; БНсл. Праветры хату, то затохнуцца можна. Юрсл.
    2.	— к затыхацца 2. Затохнешся ад нішчымніцы, а сала зьялчэе, што выкі-неш. Юрсл. Соверш. затхнуцца — затох-нуцца. Юрсл. Нейдзе за местам, гаварылі, дзяцё ўлезла ў сутнік, зачынілася, a адчыніць не магло — затхнулася. Юрсл. Затхнешся ад прагавітасьці. Тм.
    наххаць-аю-аеш-ае, соеерш., nepex. 1. вдохновнть, воодушевннть. Ср. натханы I. 2. внутнть кому образ свонх мыслей. Нсл. 322. Гэта цябе твая сяструхна натхала, натхнула так рабіць супроці мяне. Нсл. Прйч. натханы, 1. вдохновен-ный, Нсл. 322. водушевлённый. Натханы Сьвятым Духам. Нсл.
    натханьне
    1156
    прытыкацца
    2.	наушенный , напнтанный протнвнымн внушеннямн. Нсл. 322. Ён тваім духам, розумам натханы гэта сказаў, зрабіў. Нсл. Отгл. ймя суіц. натханьне-ня, предл.-НЮ,
    1.	вдохновенне.
    2.	внушенне. Нсл. 322. He паправіцца ён ніколі, хіба Бог натханьне дасьць. Нсл. Ён ня быў бы такоў, калі б не твае натханьне. Нсл.
    натхнўць, однкр. к натхаць 1, 2. Прш. натхнуты — натханы. Нсл. 322. Несоверш. натыхаць, —вдохновлять, воодушев-лять. Ср. натханы 1.
    2.	внушать. Нсл. 322. Цябе твая сяструхна натыхае супроці мяне. Нсл. Соверш.
    натхацца, 1. вдохновнться.
    2.	набраться духа, запаха. Нсл. 322. Ср. натыхацца 2.
    3.	заразнться дурнымн(нлн хорошнмн, С.) внушеннямн, мыслямн другнх. Нсл. 322. Ср. натыхацца 3. Соверш. затхнўцца-нўся-нешся,—задохнуться. Нсл. 189. Зат-хнуўся ад чаду, ледзь ачуцілі. Нсл. Несо-верш. затыхацца—задыхаться. Нсл. 190. Затыхаецца ад чаду. Нсл.
    натхнўцца, -нўся-нёшся-нёмся-ніцёся, однкр. к натыхацца 1, 2, 3. Несоверш. натыхацца, 1. вдохновляться.
    2.	набнраться духа, запах. Нсл. 322.
    Седзячы з хворым, толькі натыхаешся смуроду ад яго, а нічога не паможаш яму сваім сядзеньням. Нсл.
    3.	заражаться дурнымн(всякнмн, С.) внушеннямн, мыслямн другнх. Нсл. См. натыхацца 3. Добры быў бы дзяцюк, калі 6 не натыхаўся, ненатхнуўся духам свае сяструхны. Нсл. 322.
    патыхаць—повевать(?). Лягкі ветрык патыхае. Смутнаю адзінотаю, запусь-целасьцяй яму патыхае ад сялібы. Вышын-скі: Хата пад ліпою.
    вытхнуцца, -нуся-нешся—выдохнуться.
    Гсл.; Ксл.; Нсл. 99. Піва не заткнёнае вытхлася. Нсл. Заткні бутэльку, a то гарэлка вытхнецца. Пустынкі Сян. (Ксл.). Несоверш. вытыхацца—выдыхаться. Нсл. 99. Воцат вытыхаецца. Нсл.
    •ххлты-вая-вае—тухлый. Шсл. Тхлявы твой квас. Ст.
    •ткальля-яг-лі, ж.—ткачнха, женіцнна ткачь. Гсл.; Шсл.; Ксл.; Варсл. Ірына добрая ткальля. Асінаўка Беш. (Ксл.). Дзьве дачкі маю'. адна ткальля а другая пральля. Ст. Заквілі на кажнай нітцы лятункі ткаль-ЛІ маладой. Крушына: Лебедзь, 29.
    •ткальня-нг-ш, ж.—ткацкая(мастерская). Гсл.
    •ткані'на, (Ксл ), тканіна, (Ар.), ж.—ткань. Ксл. Порткі пашыты з гэтае тканіны. Зямковічы Сян. (Ксл.).
    •ікётка-нкі-нцы, ж.—головная повязка. Она вышнвается краснымн бумажнымн ннткамн; к верхнему ея краю прншнва-ется бахрома нз разноцветных кусочков матернн Ее носят как девнцы, так н
    молодые замужнне женіцнны, выпуская нх с под наметкн, Нсл. 634. головной убор нз тонкого обруча, обшнтого тканью. Ксл. Прыгожая тканка на галаве. Нсл. Ці ня бачыў ты маю тканку? Спаская Сір. (Ксл.).
    •ткаць I, тку, тчэш.тчэць.тчэм, тчы-це, ткуць, несоверш., перех.—ТКаТЬ. Ар.; Нсл. 634. Соверш. даткаць—окончнть ткать. Соверш. выткаць—выткать. Ар.; Шсл.
    Выткала пасьцелку. Ст. Дзяруга выткана із стужак. Ст. Соверш. уткаць, утку, утчэш, утчэць-чэм-чыце—воткать.
    •ткаць II, ткаю-каеш-кае, несоверш., перех.
    1.	совать, пнхать. Нсл. 634. Куды ты яго ткаеш? Нсл. Ткай снапкі на асець. Нсл. Однкр. ткануць-нў-нёш-нёць-нём-ніце. Нсл. 634. Ткані яшчэ снапоў пяць. Нсл.
    хкнуць-ну-неш-нець-нем-ніце, 1. однр. —сунуть, толкнуть. Нсл. 634. Ткні яго пад бок, няхай устаець. Нсл.
    2.	несоверш.—тыкать. Нсл. 634. Ткні мох у ШЧЭЛКІ. Нсл. Соверш. уткнуць—воткнуть. Ткні, уткні лучыну ў сьцяну. Нсл. 634. Як бы холадна, што ты ткнеш, уткнуў рукі ў заўлоньне. Тм.
    2.	делать упрекн, колкоетн, ставнть на внд. Нсл. 634. He na гіраўдзе ты ткаеш, ткануў імне гэтым. Нсл. Соверш. наткаць. Нсл. 634. Наткаць каму ў нос. Нсл.
    абаткнўць, -нў-нёш-нёць-нём-ніцё, со-еерш., перех.—проконопатнть. Ксл ; Ар. Надабе на зіму абаткнуць вокны. Ар. Надабе пакульлям сьцены абаткнуць. Аляксінічы Сян. (Ксл.).
    •ткацца II, ткаюся, ткаешся, несоверш., возвр.—толкаться,(быть, находнться в давке, в тесноте, С.) Нсл. 634,—проталкн-ваться. Куды ты ткаешся? тут цесна. Нсл. Однкр. тканўцца-нўся-нёшся—су-нуться. Нсл. 634. Тканіся толькі к імне, то й заробіш. Нсл.
    ткнўцца-нуся, несоверш.—протал кнвать-ся. Куды ты ткаешся? уткнуўся? тут цесна. Нсл. 634. Соверш. уткнуцца. Нсл. 634.
    датыкацца-аюся-аешся, повел.-ай-айма-ся, несоверш., да каго-чаго—касаться, МГсл.; Ар. дотрагнваться, (БНсл.) прнка-саться. Нсл. 144. Галавою датыкаўся гальля таго дзерава. Кіт. 75all. He датыкайся да зялеза, бо гарачае. Ст. He датыкайся да болькі. Нсл.
    даткнўцца, -нўся-нёшся-нёцца-нёмся -ніцёся да каго—дотронуться, прнкос-НуТЬСЯ, Нсл. 144; Ар.; БНсл. КОСНутьСЯ. Ар. I палцам не даткніся. Нсл.
    зьлёгку даткнуўшыся—вскользь. МГсл.
    ПрЫТЫКаЦЦа-ЯКЭСЯ-Яео/СЯ, несоверш., возвр.
    1.	прнкасаться, дотрагнваться. Нсл. 514. Ня прытыкайся да мяне, запляміш белыя рукавы.
    2.	прнбегать с просьбою о помоіцн. Нсл. 514. Цяпер і ты к імне прытыкаешся; a помніш, нешта я к табе прытыкнуўся, што ты імне тады сказаў? Нсл.
    прыткнўцца
    1157
    траянка
    3.	прнходнть случайно. Нсл. 515. Ён часта прытыкаецца к нам. Нсл.
    прыткнўцца, прытыкнуцца, 1. соверш. к прытыкацца 1,—прнкоснуться, дотро-нуться. Нсл. 514.Iпалцам не прытыкнуўся, ня прыткнуўся к рабоце. Нсл.
    2.	соверш. прытыкацца 2. Нсл. 514,—обра-тнться с просьбой о помоіцн.
    3.	соверш. к прытыкацца 3, прнйтн случайно. Нсл. 518. Нядаўна прыткнуўся к нам. Нсл.
    схыкайца-аюся-аешся, несоверш.. возвр. 1. затворяться. Нсл. 620. Дзьверы ад гасьцей ня стыкаюцца. Нсл.
    2.	сталкнваться( встретнться, С.) неча-янно(непреднамеренно, С.) Нсл. 620. Мы часта стыкаемся зь ім. Нсл.
    стыкнуцца, -нуся-нешся-нецца-немся -ніцеся, а) соверш. к стыкацца 1.,—затво-рнться. Нсл. Вокны ня стыкнуліся добра. Нсл.
    б) соверш. к стыкацца 2,—встретнться непреднамеренно. Калі б нам толькі стыкнуцца зь ім! Нсл.
    3.	только с отрнцаннем ”не”—редко бывать, почтн не бывать где-л. Ар.; Mix. Дзяцьвішча цалюткі дзень прадаюць улетку, ня стыкаючыся ў хаце. Гсл.( под падаць). Шсар дома ня стыкаецца. Mix. •тло—тлен, прах. Гсл.; мгсл.
    •тлённасьць-ід', ж.—бренность. Гсл.
    •стлець—нстлеть. Ар.
    •тпруцька-цькг-ць^ы, ж„ детск.—коровье МОЛОКО. НК: Бабы, Но. 3.
    •троха, нареч.—немного. Ар.; Шсл. Троха намалаціў збожжа, а троха куплю, дык і будзе. Ст. См. трохі, троху. Кіт. 39610, II, 114а6.
    •трохі, нареч.—немного. НК: Очеркн, Но. 110; Ар.; Шсл.; ПНЗ; Растсл. Каб ХйЦЯ трохі падрасьлі дзеці, дык лягчэй было б. Ст. Давялося трохі на каўнер прыхапіць у купца. Север(Косіч 233). См. троху. Уменьш. трошкі, нареч.—НвМНОЖКО. НК: Очеркн, Но. 110; Ар.
    трошачкі, нареч., уменый. к троШКІ. Ар.
    •троху, нареч.—немного. НК: Очеркн, Но. 110; Ксл.; Шсл.; Гсл.; Невел.(Бузук: Невель, 10); Бярдзібякі Ельн.(Раст.: Смоленск 140). БяЗ шчырасьці пагаманілі троху. Дзьве Душы 104. Адамкні троху вазы. Нсл.( под адмыкаць). Ён троху ня так паставіў хату. Лугавая Аз. (Ксл.). Троху грошы ё, a троху пазычу. Ст. Хворы адхаяўся троху. Нсл. 381( под адхаевацца). Што ўжо тут адыймаць — аддай усе! — He! троху адыйму. Нсл. 361( под адыймаць). Уменьш. трошку—немножко. НК: Очеркн, Но. 110; Ксл. Трошку слабшы быў Васілёк
    Маланін. Дзьве Душы 6.
    трошачку, уменый. к трошку. Ксл. Прый-дзіце трошачку пазьней. Галяшы Куз. (Ксл.).
    •трое, чйсл., собйр. Употребляют, впервых, еслн роды, к которым относнтся чнсл., — разные (мужч. н жен.; жен. н ср.), во вторых, еслн пол нензвестный (детн людей н жнвотных); во третнх, еслн суіц. нмеет только форму мн. чнсла (дзьверы, грудзі), нлн обыкновенно употребляется в мн. чнсле ( боты, сьнежнікі).