Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•вагчэць, несоверш.—.... На шчоках маіх яшчэ вагчэлі сьлёзы — абцёр іх правіцаю. Юхневіч: Цётка.
•вад-д^, предл. й зват.-дзе, м.—ЗНОЙ, МГсл.; Ксл.; Гсл. снльный зной. Нсл. 42. Паўднём самы вад. Вульлянавічы Сян. (Ксл.). У самывад даводзіцца ехаць. Нсл. Ішлі нязьменна адзін за адным бліскучыя дніўулетку, С.,), поўныя густога вязкага ваду. ЗСД 78. Абраз яе... тапілі ў цягучых хвалях парна-застыглага ваду. ЗСД 321.
•Вадохрышча-ча, предл.-чу, ср.—празднйк Креіценйя Господня. віленшч. На Вадо-хрышча быў вялікі мароз. Ст.
•ваца-ды-дзе, ж.—ссора. Нсл. 42; Меншч., запіс Ляцкага(Этногр. обозренне 1897 г, Ho. 1, стр. 144). Бяз вады не абыйдзешся зь ім. Нсл. •вада-ды, вйн. вадў;мн. ч. еоды-даў, ж. ж. —вода.
кельнская вада—одеколон. мгсл. плысьці з вадою—плыть по теченшо. ідзець як вада: о большой продуктав-ностн труда. У яго работа йдзець як вада. Варсл.
•вадазбор-ру, м.—бассейн. БГсл.
•вадапалох-оху, предл.-oce, зват.-оша, м.—гндрофобйя, бешенство, болезнь от укуса бешенного жнвотного, сопровож-даюіцаяся невозможностью глотать жйдкость. Ар.
•вадаплаў-aey, предл. й зват.-aee, м.—паро-ход.
•вадаточа—проток. Гсл.
•вадаточніца-цм-цы, ж.—водоем. Гсл.
•вадавод-dy, м.—водопровод. Ср. вала-вод.
•вадацеч-чы-чы, ж.—теченне. Гсл.
•вадкасьць-ір, ж. 1. водянйстость, Гсл. влага, Ксл. разжйженное состоянне пред-мета, недостаток густоты. Нсл. 42. На зямлі ў клеці такая вадкасьць, што ўсё гніець. Чараўкі Сян. (Ксл.). Хлеб ад вадкасьці саладкаў. Нсл.
2. порйстость. Гсл.
3. неплотность. Гсл.
•вадкі І( от вада)-кая-кае—не ймеювднй надлежаіцей густоты, жндкнй, Ксл. водя-НЙСТЫЙ, Смл.(Даль); іг. водяннстый.
МГсл.; Гсл. Вадкая каша зварылася. Рыбчына Сір. (Ксл.). Хлеб СяднІ еадкі. Застадольле Сян. (Ксл.). Хлеба вадак. Нсл. Вадкае цеста. Нсл. Хлеб часам вадак, часам цясьцян. Гсл. У Л. заныла ў грудзёх, па целе пацякла нейкая вадкая млявасьць. зсд 259. Нареч. вадка—без надлежаіцей густоты, жндко, Нсл. 42. жвдковато, ВОДЯНЙСТО, Смл., Пск. (Даль) водянйсто. Ксл. На лузе вадка. Стаішча Чаш. (Ксл.). Вадка намясіла. Смл. (Даль). Хлеб вадка замясіла, на лапаце расплываецца. Нсл.
•вадкі ІІ( от вада—ссораўкая-кае—бес-покойный, любяіцнй заводять ссору. Нсл. 42. He чапайся з вадкім. Нсл. Ён чалавек вадкі. Нсл.
•вадны-нйя-нае—знойный. Нсл. 42. Вадны дзень. Нсл.
вадна, нареч. 1.—ЗНОЙНО. МГсл.; Нсл. 42.
2. томнтельно от зноя. Гсл.; Нсл. 42. Сядні вадна рабіць у полю. Нсл.
•ваДЬІр-wpd, предл.-Ырў, Зват.-^іру; мн. ч.-ры-роў-ром, мн. ч„ предл.-pox, л.-ВОДЯНОЙ пузырь от тренйя(й проч., С.), волдырь. Ар.; Шсл. Націснуў нагу, аж вадыр усхапіўся. Ст.
•ваённы-ная-нае, прйлаг. к вайна—воен-НЫЙ.
•ваёньнік-ка, предл.-ку, зват. ваеньніча, м.—вонтель, войн.
• ваёўнік, (Скар. Ц.уіка, зват.-ІЧО, м. 1. военный, солдат. Нсл.
2. бушуюіцйй, буян, драчун. Нсл. 63. •ввёўны-ная-нае—воннственный. Даўно Швэды былі ваёўным народам. Варсл.
•ваяваць, ваюю-юеш-юе—воевать. Со-верш. заваяваць, 1. звоевать, покорйть вооруженной сйлой.
2. перен.—завоевать, добнться чего-л. путем войны, настойчнвостй й т.п., добыть войною, на войне. Прйч. заваява-ны, 1. завоёванный, покоренный воору-женной снлой.
2. добытый войной, на войне. Ізь няволь-ніцамі заваяванымі. Кіт. 36612.
зваявйць, ізваяваць, соверш.—победйть в войне. У нас сядні вайна была; усё поле зваявалі, зьмялі поле мяцёлкамі, ідзём дамоў вясёлкамі. Із жніўнае песьні. Нсл. 199. Субраўся Міколка сз сваею радзімаю, хоча паехаць сьця зваяваць, Тацянку сабе уЗЯЦЬ. йз свад. песнн, Нсл. Увесь сьвет ізваюе. кіт. 96616. Баяра вароты абляглі, пасыпалі золата па зямлі, хочуць сьцёў двор зваяваці, ды яго дачухну забраці. Нз свад. песнн, Нсл. 740 Соверш. раЗВаЯВЙЦЬ-ЮТО-юеш-юе 1.—победнть в войне, Тая цябе военка разваюе. Касьцюковіцкі р., Калінінскае акр.(Наш Край, 1928, Но. 6-7, 51).
2. перен. разбросать, растрятн. Нсл. 546. Коні копы разваявалі. Нсл.
ваяўні'цтва 1185
прывозіць
•ваяўніцтва-ea, ср.—военное дело. Гсл. •вадзёнь-дня, м.—ОВОД. Растсл.; ПНЗ.; Шсл.; Чарніца Лёз. (Ксл.); Смл.(Даль 162). Чыста заелі вадні кабылу ў лесе. Ст. Загудзелі сьляпні й вадні. Дсл.( под гусьць).
•ваДЗЯнГк-ІКЛ, предл.-Іку, зват.-Іча, мн. ч. дат.-КОМ, мн. ч., предл.-КОХ, м.—ВОДЯНОЙ. НК: Очерка, 489; Нсл. 63; Ксл. Вадзянік спудзіў каня. Кляшчына Беш. (Ксл.). Вадзянік яго ведае. Нсл. Вадзянік ты падкольны. Нсл. •вадзянка-нкі-нцы, ж. 1. кадка для воды, Ксл.; Растсл. каДЬ ДЛЯ ВОДЫ. Нсл. 63; Гсл. Нешта наша вадзянка цячэць. АзярэцкСян. (Ксл.). Поўна вадзянка вады. Нсл.
2. мочевой пузырь прн родах. Нсл. 63. Вадзянка вышла, трудна будзе радзіць. Нсл.
3. пузырь на теле с светловодянйстою матернею. Нсл. 63. Вадзянка ўскочыла. Нсл. Вадзянку прарваць. Нсл.
4. водянйстые фрукты. Войш. Цівун казаў сьліўкі сушыць, дык я думаю, дзе ж іх высушыш гэтыя вадзянкі. Войш.
•вадзіць І( от вада—ссора)-джу-дзіш-дзе, несоверш., каго-што—ссорнть. Гсл.; Нсл. 42; Ар. Грэх вадзіць людзёў мяжсобку. Нсл. Соверш. павадзіць—поссорйть. Нсл. 42. Мяне ён павадзіў із табою. Нсл.
•вадзіць \\-джу-дзіш-дзе, 1. вреднть, служлть ко вреду, Гсл.; Нсл. 42. Мядовая раса вадзе пшаніцы. Нсл. Ня трэба рабіць таго, што другому вадзе. Нсл. Вадзе здароўю. Гсл.; Кіт. 2665, 84а12. Безлйч. ВЙДЗе, 1. вредвт. Нсл. 42. Кій на кій вадзе, а хлеб на хлеб ня вадзе. Послов. Нсл.
2. досадно, (Нсл. 42) непрйятно, мешает. Гсл. Табе вадзе, што я тут. Нсл. Ці табе вадзе, 'што я сяджу? Гсл. Соверш. зава-дзіць, 1. оказаться вредным, повредйть. (Нсл. 42); Гсл. Цеплік вадзіць, завадзіў гурком. Нсл. Я нікому й словам не заваджу. Нсл. 161.
2. помешать, оказаться препятствйем. Гсл. Завадзіла яму жонка. Дсл.
3. попрепятствовать. Нсл. 161. Я б паехаў, ды ты мне завадзіў. Нсл. Соверш. завадзіла, безлйч.—стало вредно. Нсл. Табе завадзіла, а мне ня вадзе. Нсл.
•вадзіць III—влечь, прйвлекать. (Гсл.); Нсл. 42. Што цябе туды вадзіць? Нсл. Соверш. прывадзіць—прнвлечь. Гсл. Чым ты яго прывадзіла? Гсл.
•вадзіцца, взайм.—ССОрйТЬСЯ. Ар.; Гсл.; Нсл. 42.3 кажным вадзішся, кажнага зачэпіш. Нсл. Соверш. павадзіцца—поссорйться. Нсл. 42; Ар. Павадзіліся дый пагадзіліся. Нсл. Соверш. завадзіцца—завесть ссору с кем. Нсл. 161. Няма ведама, за што яны завадзіліся міжсобку. Нсл.
•вадзГць,—см. под весьці.
•вадзГцца-джўся, водзішся—пастн ло-шадь, корову, водя йх на поводке. Ар.; Шсл. Вунь нехта па нашай дарожцы з канём водзіцца. Ст. He вадзіся тут каля шкоды. Ст. навадзГцца-джўся, наводзіш-
СЯ, соверш.—МНОГО ПОВОДЙТЬ КОГО-Л. Шсл. Навадзіўся я коней, кароў наганяўся і ўсяго нарабіўся. Ст. развадзіцца (на што-небудзь)—обзаводйться. мгсл.
•вазок-зга, у вазкў; мн. ч„ дат.-ком, мн. ч„ предл.-кох, м.—саня с заіцйіценным co всех сторон кузовом, йлй, лучше с нйх, с узорною снймкою позадн, помостом для сндення, выхватом в боках кузовандаже кучерской лавочкой. НК: Очерка, 375; Ар. 1. легкне саня с кузовом. Ксл.; Ар., санн обложенные лубком, большею частью без клада. Нсл. Бяры вазок, а ня сані, —_у людзі едзеш. Мікалаёва Куз. (Ксл.).
2 . крытые санн, карета на полозьях. Шсл. Бацька ў вазку паехаў на кірмаш. Ст.
3 .—см. под воз.
•вазоўня-ні, ж.—сарай для телег н саней, Растсл. сарай в котором ставятся экнпажн, как то: повозкн, санн н т.п., Нсл. 63. сарай нлн навес для хранення саней, телег, упряжн й др. хозяйственных громоздкйх веіцей. Шсл.; Ксл.,—помеіценйе для экнпа-жей, НК: Очеркн, 261. сарай для повозок. Гсл. Вазок а хамут у вазоўні. Семянцова Беш. (Ксл.). Хура стаіць у вазоўні. Дукра Сьміл. (Шсл.).
•вазавое-ога, ср.—платеж с воза йлй телегй(саней, С.) прн перевозе чрез реку йлн за ночлег на постоялом дворе. Нсл. 63. Вазавое заплаці, тады паедзеш. Нсл.
•вазавік-гка, предл.-іку, зват.-іча; мн. ч.-кі-коў-ком, мн. ч„ предл.-КОХ, м.— кучер. НК: Под. пос., Но. 5. Парожны(”парозны нк) вазавік—человек в пустом экйпаже, следуюіднй за снопамн й сеном. НК: Под. пос., Но. 5.
•вазёкацца-аюся-аешся, несоверш. 1. во-знться, бороться, тягаться друг с другом. Нсл. 63. Перастаньце вазёкацца; вазёка-юцца.ь як пятухі. Нсл.
2. (з чым)—суетнться, возйться с чем, занймаясь какой-л. работой. Нсл. 63. Вазёкаецца із сваймі паперамі. Нсл. Цэлы дзень вазёкаецца з гэтаю работаю. Нсл. навазёкацца, 1. соверш. к вазёкацца, 1. Нсл. 63. Яшчэ не навазёкаліся. Нсл.
2. з чым, соверш. к вазёкацца, 2—навозйть-ся, набраться хлопот с чем. Нсл. зоо. Навазёкаўся я з гэтым канём, пакуль прыўчыў да работы. Нсл.
•вазіцца, важўся, возішся, повел.-зіся-зімася, несоверш.—кататься(на запряжен-ных лошадях, салазках й проч.) Ар.; НК: Нгры, 30. Запрэглі каня й паехалі вазіцца. Ар. Любіш вазіцца — любі й санечкі вазіць. Послов. НК: Бабы. На запусты возяцца. Ар. См. важыняцца, 2.
павазіцца, соверш.—"вазіцца" некоторое время. Ар. Запражэш каня ды павозімся. Ар.
•завазіць—ввозйть. МГсл.
прывозіць—прйВОЗЙТЬ. Ар.; Севершч.(Раст.: Северск. 136).
вазьба
1186
зважыць
•вазьбі-бы-бе, ж.—возка. Вазьбагноюна папар. ’’Полымя”, 1928 г., Но. 8, стр. 107.
•вазюган(вузюган, Юрсл.)—большой воз. А бвёз бы на мост, ці такі вузюгану брод перці. Юрсл.( под абвезьць).
• важаць-аю-аеш-ае, повел. важа-айма, несоверш., перех.—навязывать жнвотное на пастбніце "вожамі Ар. Важай каровы на санажаці. Ар. Соверш. наважаць. Ар. Наважай каня на канюшыне. Ар.
•віжгацца-аюся-аешся, несоверш.—ка-чаться. Шсл. Дзеці важгаюцца на плоце. Матарова Сьміл. (Шсл.).
•важка-жкі-жцы, ж.—кубель, обрабо-танное льняное волокно, прнготовлен-ное в прялку. Давалі прасьці важку. Вяжышча Беш. (Ксл.).
•важкі'-кая-кое—тяжелый. мгсл.
•важка, нареч.—тяжело, трудно. Растсл.
•важнёць-ёю-ёеш-ёе, повел.-ей-ейма, несо-верш.—становнться важнее, степеннее. Нсл. 42. Чалавек старэе й важнее. Нсл. Соверш. паважне'ць—стать важнее, сте-пеннее. Нсл. 42. Чалавек пастарэе й паважнее. Нсл.
заважнёць, соверш.—сделаться спесн-вым, заважннчать. Нсл. Дужа ён заваж-неў і слова ні da кога не аберне. Нсл. Няма дзіва: пабагацеў і заважнеў. Нсл.
•важшк-ка, «.—весы, безмен. Ксл. Надабе Зважыць на важніку. Бараўляны Куз. (Ксл.). •важніца-цы-цы, ж. 1. важность. Гсл.
2. upon: важная особа. Гсл. Вялікаяты нам важніца! Гсл.
• важнічае-чага—весчее, пошлнна за перевеску чего, Нсл. 42. весовое. Важні-чага ўзялі па грашу з пуда. Нсл.
•важнічы-чага, в зн. cyuf.—лнцо, которому поручено смотреть за сбором пошлнны от веса н за верностью перевескн отпус-каемых н прнннмаемых предметов. Нсл. 42. Важнічы квіток даў. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
