Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• вёрвы, едйнств. ч. нет.—веревка, на которой ВЙСЙТ люлька. Янк. I.
•верцяно мн. ч. вярцёны-наў, ср.
—веретено. НК: Очеркн, 176, Но. 311.
зачынаць верцяно—начйнать прясть на отдельном веретене. НК: Очеркн, Но. 311.
• верцяно П,-янй; мн. ч. вярцёны-наў —жердочка длйною вершк. в II в жерно-вах, которая нйжнйм концом упйрается в средйну "ляпятня” а пройдя сквозь жёрнов, другнм заостренным концом входйт в мелкоеуглубленйе "пярапліцы”. НК: Очеркн, 327.
•верч, вярча, предл. вярчў, зват. вёрча; мн. ч.-ЧЫ-ЧОў-ЧОМ, мн. ч., предл.-ЧОХ, м.—СВер-шок лык. Шсл. Узяў вярчы з два палосься. Навасёлкі Пух. (Шсл.). Падай мне лыковы верч. Слопішча Шацк. (Шсл. под ЛЫКОВЫ).
вёрынец
1202
вёсьніцы
верчык-ка, л.—плетенный, посыпанный солью баранок. Растсл.
•вёрынец-нда, предл.-нцу, м. 1. кредо, сймвол веры в церквй. Кіт.
2. перен.—взгляды, убеждення^ основы мнровозрення.
•вёрыць-ру-рыш-ра; повел. вер, верма, несоверш. Каму, 1.—верйТЬ. Многокрапі. давяраць-йю-оеш-ае; повел-ай-айма. Шсл. —доверять. He давярайце гэтаму чала-ееку НІ на грош. Макарова Сьміл. (Шсл.).
2. у каго—веровать. У вадзінага Бога верыце. Кіт. 1468. Божа мой, Табе посьні-каў і ў Цябе веру. Кіт. 22517. У прарокі Божыя вераць. Кіт. баі 1. Соверш. уверыць,>у каго-што, 1. уверовать. Тыя, каторыя ўверылі, што заслана табе куран. Кіт. 5610.
2. твердо довернться кому-л. Ты надта ўверыў у яго. Ар. Отгл. ймя суіц. вераньне-ня, предл.-ню, ср.—сйльная вера. Іман што ест? — Увераньне ў Пана Бога адзінага. Кіт. 39а7.
заверыць, дарех—-уверлть, Нсл. 163. заверйть. Ты мяне цяпер завяраеш; а як заверыш, то й адкінешся, ня спраўдзіш. Нсл. He завярай мяне ў тым, што лепі за цябе знаю. Нсл.
завёрыцца, -руся-рышся—положйться на уверенйе. Нсл. 163. Заверыўсяўімдобра. Несоверш. завярацца—уверяться, пола-гаться на уверенйе. Нсл. 163. He завярайся на яго словы; ён заўсёды маніць. Нсл.
зьвёрыць-рр-рыі«-/?а, што на каго —доверйть кому. Нсл. 200. Я на цябе зьвяраў, усё зьверыў, а ты мяне ў вусім ізрадзіў. Нсл. Многократ. зьвяраць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, што на каго—дове-рять что. Нсл. 200. См. зьверыць.
•вёрыцца-ыцца, безлш., несоверш.—верйть-ся. Соверш. зьверыцца—потерять доверле, йзверйться. Усё на вераньне ды на вераньне, a вера гэта даўно зьверылася. Нсл.( тд верыньне). Добрага верніка маеш, а мой зьверыўся. Нсл.( под вернік).
зьвёрыцца-руся-рышся, соверш., возвр. на каго—положйться на верность чью, доверйть кому. Нсл. 200. Несоверш. зьвярац-ца-аюся-аешся—полагаться на верность чью, доверять кому. Нсл. 200. См. зьверыц-ца. He зьвярайся на яго, як зьверышся, то пабачыш, што ён табе падсукае сьвечку. Нсл.
•веселата-ты, ж.—весёлое состоянйе, Шсл. беззаботно радостное настроенйе, веселье. Уся веселата зьгінула ў яго. Ст. •весялосьць-гр, ж. (ЗСД. 285,373) 1. свойство й состоянйе по знач. прялаг. "вясёлы”, весёлость. А яны, думаеш, ад весялосьці запелі? Макаёнак: Каб людзі ня журыліся,—ве-селое радостное настроенйе. Настрой палепшыўся і вій(?) ізноў заграў маладой весялосьцяй. Кулакоўскі: Дабраселцы. Had зямлёю, над цэлым сьветам была веся-лосьць, сінела яснае неба. Адамчык: Арж.
колас. Я хачу весялосьці ў ваччу. Гарун(ст. ’’Вясна”).
2. веселье(беззаботно радостное наст-роенне, жйзнерадостность, С.) мгсл.
Сярод нясудзержнае весялосьці агарнуў смутак. Дзьве Душы 3. А за сталом, бы ў морскім рокаце, шумела весялосьць. Крушына(3ьніч, 1951, Но. 14-15). Забушавала кіпучая весялосьць. зсд. 285.
•весяліць-лю, вясёліш-ле-лім-ліце-ляць, несоверш.—веселнть. Вочкі чыесь зораць і вяселяць струнны гуд. С. Музыка, 182. Соверш. увесяліць-лю, увясёліш-ле-лім-селіце-ляць—развеселнть. Імаму досіць ня ўчыняць, нутра яго ня ўвяселяць. Кіт. 20а8. Я пакрыўца, усіх пакрываю сваею ласкай, уммет(араб. царкву, вернікаў царквы, С.) твой увесялю. Кіт. 122а2. Многкрат. увесЯЛЯЦЬ-ЯЮ-яеш-яе. Соверш. узьвесяліць—скоро развеселйть. Сала-вейка малюсенькі, запей рана на зарэ, узьвесялі ты мяне. м.Погар, Стдуб.(Косіч70). Многократ. узьвесяляць-лю-яш-яе.
*весялўн-уна, предл.-унў, зват.-ўне; мн. ч„ дат.-ном, мн. ч„ предл.-нох, м.—весельчак. Шсл.; Аш. Ну й весялун гэты Мікіта! Ст. Былі ў бацькі тры сыны і ўсе тры весялуны. Аш. Такая была навука нераз-важным весялуном. Прытыцкі(Б. Шляхам, Но. 119). Гаспадар быў весялун. Крушына: Творы, 175.
• весялўшка-шкг-шйы, ж. 1. увеселн-тельный предмет, как то: ннструмент, болтлйВОе ДЙТЯ, ВОДКа. НК: Пасоб. Но. 55. 2. одно йз названйй(эпйтетов С.) водкй. НК: Очеркн, 70.
•веснавы-вая-вое—весенный. НК: Пасоб., 110; Ар.; Шсл.; Ксл.; МГсл. У ПОЛЮ павеяў цёплы веснавы ветрык. Машкі Сян. (Ксл.) Веснавое ворыва ўжо кончылася. Ст. См. вяснушчы.
•весьлівы-вая-вае—.... Бязьмежна ніваў калыхай, пашлі ім весьліввыя сокі — зямля і неба дар — няхай узносіць іх узрост ВЫСОКІ. Салавей.
•вёсьліца-цы-^ы, ж.—лестннца. Дз. •вёсьніцы-н/ц—ворота йз перекладйнок, Шсл. ворота. Гсл. Паламаліся нашы весьніцы. Крамяні Пух. (Шсл.). Нікаму і ў галаву ня йшло, каб залапіць дзірку ў страсе або прыбіць завесы да весьніцаў. Нязнаны(”Бацькаўшчына”, Но. 36-47/115-116). Узышоў Цікавы зь весьніц. Дуб.(Калосьсе, Но. 20, стр. 154). Бегаў да лесу нацянькі ад родных весьніц. Лойка: Л. песьня. Адвячор-кам Я выйду за весьніцы. Крушына: Лебедзь, 34. Уменьш. вёсьнікі-каў, Нсл. 43,—ворота, Ксл. простые деревенскне ворота. Віленшч.; Меншч.; Горадзеншч. (Нсл.). ВесьнІКІ ЗЯЧЫ-нены. Пачаевічы Чаш. (Ксл.). МарОЗ ужо ўзяўся адчыняць весьнікі. Вышынскі: Хата пад ліпою(Беларус, Но. 155).
вёсьці
.1203
зьвёсьці
• вёсьці, вядў-дзёш-дзёць-дзём-дзіце-дуць, несоверш., перех. 1. вестн. Ар. Пара коні весьці пасьціць. Ст.
2. на каго—доказывать вьшновность чью-л., обвянять, особенно перед судом, в суде. А хто бы на каго што неспра-вядліва вёў, а не давёў, тым самым каран быці маець. Стт. 65.
3. за—счятать чем-л. Смаленшч., Дсл. Явяду яго за добрага чалавека. Ведаю й тое, што ліхое надабе весьці за добрае. Дсл.
4. весьці каго за(каго, С.) што—почйтать за кого. Дсл. Вядзець яго за родную. Дсл.
вядўчы, прйч. к весьці 1, 2.
вёдзены, прйч., страд. а) веденный. Ар.
б) ведомый. Ар.
весьці права—вестй с кем процесс, находйться в судебной тяжбе. См. права-вацца.
вядучы права зь кім—находяіцййся в судебной тяжбе, тяжуіцнйся. Маюць апыт чыніці а захаваньню тых абедзьвіх старон, права із сабою вядучых. Стт. 441. Вядучы npaea а розьніцы гранічныя з адным, ня меў ад каго іншага із стараны пераказы ў тым праве. Стт. 346. Многократ. вадзГць-джў’, водзіш-дзе—воднть. Куды ты яго водзіш? Ар.
адводзіць-джу-дзіш-дзе, несстрш. к адвесьці 1, 2, 3. Калі б ацец, матка ад веры мумульманскай адводзілі, то бы іх слухаць ня трэба. Кіт. 1164. Соверш. адвёсьці каго ад каго, чаго, 1. отвестн от кого-чего-л. на некоторое расстоянне. Ар. Адвядзі дзяцё ад печкі. Ар. Арсён адвёў каня ў бок з дарогі. Ар.
2. каго—отвестл пряведённого обратно. Яўген адвёў дзяцё да бацькоў. Ар.
раводзіць-джу-дзіш-дзе; повел.-дзь-дзь-ма, 1. несоверш. к давесьці, 1, каго да каго, чаго—доводйть.
2. што да чаго, несоверш. к давесьці, 2.
3. несоверш. к давесьці, 3.
4. несоверш. к давесьці, 4, што—путем доводов, фактов убеждать в чем-л., доказывать. Варсл.; БНсл. Соверш. давесьці, 1. каго да каго, чаго—довестй. Аляк-сандра давёў Паўлюту да местачка. Ар. 2. што да чаго—довестй, проложйть до какого-л. места, гранйцы. Давялі шашу да местачка.
3. сделать, прнладнть что-л. аккуратно до малейшйх подробностей. Шсл. Ах, як ён добра давёў вазок, аж глядзець люба! Ст. У клеці ўсё добра даведзена'. злодзей ня ўлезе. Ст.
4. што—доказать, (Бсл.) потвердять йстйнность, правяльность чего-л. фак-тамн, доводамл. Якраз давёў усё, што хацеў. Ст. Давядзі, Фэргат, адвагай, што кахаеш яе. Крушына: Лебедзь, 55. Старана, каторая мела даводзіць, не давядзець, таковая рэч сваю траціці маець. Стт. 257.—каму,—путем доводов, фактов убешгть, увернть в чем-л., доказать. БНсл.
Ён давёў імне, што яго праўда. Ар.
5. запустнть, довестй до состоянйя упадка. Апушчэнец ты, да чога ты двор давёў: усі пуні пазаваліліся! Пірагова імсьц. (Бяльсл.).
завОЦЗІЗ\Ь-джу-дзІШ-дзе, несоверш.. перех.
1. узглядам статку—обзаводйться чем. Ар.
2. о песне — затяглвать, запевать.
завёсьці, соверш., nepex. 1. заставйть прнйтн, войтй куда-л., завестя. Ар.
2. отвестй куда-л. мймоходом, попутно.
3. увеста.
4. обзавестнсь чем. Ар.
зводзіць 1-джу-дзіш-дзе, повел.-дзь-дзьма, несоверш., перех.—переставать дер-жать, разводйть(о жйвотных), переста-вать выраіцйвать. Ар. Пачалі зводзіць гусі, бо танныя. Ар. Соверш. зьвёсьці, зьвядў-дзёш-дзёць-дзём-дзіцё. Ар. Зьвя-дзем гусі ды завядзем індыкі. Ар. Соверш. зводзіць-длсу, зводзіш-дзе—отвестй куда-л. н прлвестй обратно; отведя, помочь кому-л. побывать где-л., сво-дйть. Звадзі яго да сусядоў, хай пазнаё-міцца ізь сябрамі нашымі.
зьвесьці ізь сьвету—погубйть(лйшйть жйзнй, С.) Іг.
зводзіць, ізводзіць П-джу-дзіш-дзе, несоверш.. перех. 1. СВОДЙТЬ с чего, откуда, сверху внйз.
2. обманывать, подводйть. іг.
3. зводзіць, ізводзіць—оболыцать, йс-кушать. Гсл. Шайтане, да каторых ты людзей прыступу ня маеш іх зводзіць? Кіт. біаіі, 61613. Шайтане, маім тавары-шам дай раду, што(б) да ніх ня меў прыступу ізводзіць іх. Тм. 6163.
4. совраіцать с путн, соблазнять. Нсл. 199. Ты мяне зводзіш: баюся, каб ты мяне ня зьвёў. Нсл.
5. сплетннчать. Нсл. 199; Гсл. Ты ўсё зводзіш пану і цяпер зьвёў, назводзіў на нас. Ня зводзь, не разнось зводкі. Сьвярдлы Беш. (Ксл.), Соверш. назводзіць—наоболыцать, насоблазнять, насплетнйчать. Нсл. 199. См. зводзіць.
6. юрйд.—пройзводнть следствяе прн налйчном. А ліцо ў урадзе будзець ку зводу тот выкуповаць, і хто ся зводзіць. Стт. 479.
зьвесьці, ізьвесы^-дў-дзёш-дзёць-дзём-дзіцё, соверш. к зводзіць II, 1. каго, 1. свестн, помочь кому-л. йлй заставнть кого-л., сойтн ВНЙЗ.
2. свестй, увестя на другое место, в сторону. Зьвядзі каня на бок.
3. склонйть к чему-л., подбнть на что-л.(обыкновенно отрнцательное). Хлап-цоў зьвялі біцца. Ст.
4. соверш. к зеодзіць II, 2.—обмануть, подвестй. Зьвёў дарма чалавека. Ст.
навадзі'ць
1204
давёсьціся
4а. соверш. к зводзіць II, 3.—обольстать, йскусйть. Тых людзей не магу я(чорт) ізьвесьці. кіт. біа 17; бібіз. Ізьвёў іх шайтан. Кіт. 74613. Хаву шайтан ізьвеў. Тм. 74615. Я(чорт) тых ніколі не магу зьвесьці, тыя людзі ад мяне вольны будуць. Кіт. 6061. Шайтан рэк'."Я тых людзей не магу зьвесьці, каторыя сегосьветную роскаш за нішто маюць”. Тм. 61а12. Рыгор зьвёў дзеўку. Ст.
КНІГІ ОНЛАЙН
