Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
навадзіць-джў, наводзіш-дзе, соверш., перех.—много поводйть кого-л. Колькі ты там навадзіў таго каня? — адно лета. Ст. Соверш. павадзіць-джў’, паво-дзіш-дзе, а) походйть с кем-л., помогая йлй направляя двйженйя, поводйть.
б) чым па чым—поводнть, сделать несколько двйжендй чем-л. по какой-л. поверхноста.
пазьвесьці-вядў-вядзёш-вядзёць, соверш. —обольстйть, нскуснть многйх. Звадзі-целка ўсіх дзяцюкоў пазьвяла. Нсл. 199( под звадзіцелка).
5. соверш. к зводзіць II, 4—совратать с путн, соблазнйть.
падводзіць-джу-дзііа-дзе, несоверш. к падвесьці—ПОДВОДЙТЬ. Ар.; Раст.: Северск., 136. Соверш., перех. падвёсьці—подвестй, ведя, прнблнзнть к кому,-чему-л.; довес-тн до кого-чего-л.
пераводзіць-джу-дзіш-дзе, несоверш., пе-рех. што, 1. переводйть чрез что-л. Пераводзіць пераз раку.
2. сплетнйчать, взводйть ложь на кого-л. Нсл. 399. Ты ўсё зводзіш ды пераводзіш на нас матцы сваей.
3. перех.—йстреблять. Нсл. 399. Пераво-дзіць, перавесьці мышы, прусы, краты. Нсл.
4. оказывать слабость, йстоіцалость, Нсл. 399. подводнть, делать впалым(жнвот). Ты нешта жываты свае пераводзіш, перавёў. Нсл. Соверш. перавёсьці-вядр-дзеш-дзець-дзем-дзіце-дуць, 1. перевестй чрез что-л. Падарожных перавялі пераз раку.
2. соверш. к пераводзіць 2. Нсл. 399. Падслу-хаеш нас дый перавядзеш(матцы сваей). Нсл.
3. соверш. к пераводзіць 3,—подвестй (жйвот), похудеть.
перавесьці ізь сьвету—лйшйть жйзнй. Каб гэтак хто лаіў мяне, я б яго ізь сьвету даўно перавёў. Багушэвіч.
праЗВОДЗІЦЬ-джу-Эзгш-Эзг, несоверш.. пе-рех. 1. соблазнять. Нсл. 522. На ўсё ліхое празводзіш, празьвёў дзеці мае. Нсл.
2. сплетнямн доводйть до ссор. Нсл. 522. Ты ўсіх празводзіш. Нсл.
празьвесьці, -вядў-дзёш-дзёць-дзём-дзі-цё, 1. соверш. к празводзіць 1.—соблазннть. Нсл. 522.
2. соверш. к празводзіць 2—сплетнямн довестй до ссоры. Нсл. 522. He пабіліся б, калі б ты іх не празьвяла. Нсл.
прыводзіць, -джу-дзіш-дзе, несоверш. —прйводнть. Шайтан прыводзіць да хмельнага напітку... а на каторам ангел сядзіць, той да паклонаў Божых пры-водзіць. Кіт. 161, 3. Соверш. прывесьці-вяду-вядзеш-вядзець-вядзем-вядзіце.
•вёсьціся, вядўся, вядзёшся-дзёцца-дзёмся-дзіцёся-дуцца, несоверш. 1. йдя, вестн кого-л. Ар. Куды ты вядзешся з кароваю?
2. только в 3-ем лйце едйнств. й мн. ч.—ВОДЙТЬ-ся(о жйвотных, птнцах, насекомых). Ар. У лесе вядуцца лічы. Ар.
3. хорошо плодйться, размножаться (о домашннх жйвотных).
4. безлйч. вядзёцца, вялося—счастье служнт, Нсл. 48. везёт, везло. Калі вядзец-ца, дык і на ськепку прадзецца. Послов. Нсл. Яму добра вядзецца—его дела йдут хорошо. Як сярод людзёў жылося, сярод брацьцейкаў вялося? НК: Старцы, 79. См. шчасьціць, шанцуе, шэнце.
адводзіцца, 1. несоверш. к адвесьціся, 1. Соверш. адвёсыйся-дуся-дзешся зь кім. 1. ведя кого-л. отойтн с нйм на блйзкое расстоянне. Мікіпар адвёўся з канём на бок дарогі. Ар. Во аж куды адвёўся з канём. Ст.
ааводзіцца-джуся-дзішся, несоверш. к давесьціся, 1. ведя кого-л., доходйть куда йлй до кого-чего-л. Пастухі даводзяцца з каровамі аж да лесу. Ар.
2. каму—пряходйться, быть в тех йлй в йных родственных отношеняях. Гсл.; Шсл.; Бяльсл. Даводзіцца імне цёткаю. Гсл. Мялян даводзіцца мне браценьнікам. Ст. Ен мне даводзіцца браценьнікам. Палуж Краснап. (Бясл.).
3. безлйч.—прйходдтся, необходнмо, нейзбежно в завнсймостй от какнх-л. обстоятельств. Даводзіцца нам кружы-няць на мост, бо лёд на раццэ слабы. —прйходнтся, случается, (Шсл.) выпадает на долю. Ці даводзілася вам праяж-джаць па сяле ў канцы лета? Гарэцкі: Песьні 12. Спустошаных прагалін мне шмат даводзілася праходзіць у жыцьцю. Случ-чанін: Казалі мне дзяды.
давёсьціся, давядўся-дзёшся-дзёцца-дзіцёся-дўцца; прош. вр. давёўся, давялася-лося-ліся, соверш. 1. да каго-чаго—ведя кого-л., дойтн до кого-чего-л. Кр.Давёўся з каровамі аж да нас. Ар.
2. дойтн до крайней бедноста в мате-рнальном отношеннн нля опустнться морально. Шсл. Давёўся чалавек да апошняга: прадаў і каня. Ст. Да чога ён давёўся, гэты Мікола; стаў апошнім жулікам. Ст.
3. безлйч. каму, соверш. к даводзіцца 3. Даеядзецца табе, чалавеча, пагараваць. Ст. Давялося трохі і на каўнер прыхапіць у купца. Косіч 233. Усяго давялося ім пабачыць: і дабра і гора. Ст.
давядзёцца
1205
вётлы
Безлйч, 3-ее лйцо буд. йлй прошл. вр. давядзецца, прош.. вр. давялося—прндётся, Дсл. прнш-лось. БНсл. Ну, цяпер, голубе, не давя-дзецца табе болі паляваць на іх. Ельн. (Дсл.). He давядзецца сьвіньні на неба глянуць. Послов. Рапан. 261. Пакінуць давялося мне бацькаў парог(бо арыш-тавалі). Кавыль: Пад зорамі, 68,—прндется, случнтся. Шсл.; Гсл. Раз Сымонку давялося чуць, як граюць дудары. С. Музыка 20. Давялося гуляць на яе вясельлю. Гсл. Ці давялося табе плысьці па мору? Гсл. Ці дасьць Бог, ці давядзецца быці там, дзе наша ніва? Гарун(ст. „Журба”). Сядні пяялі два разы а можа й трэйці давядзецца. НК: Старцы, 92. Хоць ня быў яшчэ злодзеям, але ж тут дык давялося. Багуш. Ну, як ня скласьць свае хвалы аб тым, чым раз дыхнуць мне давялося. Сяднёў(Бацьк., Но. 46-47/530-531). Давялося(жорнам) уродаў нямала перацерці. Дукса.
2. upon., только впрошл. вр.—как же, удастся! вот так счастье! удалось тебе! Гсл.
Давялося табе так змайстраваць, як ён(значнт не удалося). Давялося, як нашай Салосе. Послов. Гсл.
заводзіцця-джуся-дзішся, несоверш. 1. начннаться чему-л. Нсл. 162. Вясельле заводзіцца. Нсл.
2. появляться, возннкать, заводнться. Мышы заводзяцца. Ар.
3. вступать в драку(в ссору, С.) Шсл. Абы за што, дык і заводзіцца зь людзьмі біцца. Ст. Ст. За звычай узяў з усякім заводзіцца. Нсл. 2ОО.( под звычай). Соверш. завёсьціся, -вядўся-дзёшся-дзёцца-дзём-мся-дзіцеся, 1. появнться, возннкнуть, завестнсь. Ня бывалае ў нас заводзіцца, завялося. Нсл. 162. У сьвірне мышы завяліся. Ар.
2. вступнть в драку(в ссору, С.) Шсл. Мужчыны за нешта завяліся: зараз будзе бітва! Ст. He із сваім братам ты завёўся. Нсл. 162.
ЗВОДЗІЦЦа, несоверш. к зьвесьціся,--- ВЫВОДЙТЬСЯ, Ар.; Іг. ЙЗВОДЙТЬСЯ. Соверш. зьвесьціся, зьвядзецца, прош. вр. зьвёўся, зьвялася-лося-ліся—вывестнсь, перес-тать суіцествовать, Ар.; іг. нзвестнсь. Было дый зьвялося. іг.
паводзіцца, паводзілася, безлйч., каму, 1. преуспевать; везёт, удается. Як табе паводзілася, што над табой дзеялася? Кіт. 9667.
2. ведётся, обыкновенне(есть обычным, прннятым). Нсл. 428. У нас так паводзіцца. Нсл.
3. следует, прнлнчно(обыкновенно с отрнцаннем "не", С.) Нсл. 428. He паво-дзіцца табе так рабіць, гўкаць. Нсл. Соверш. павядзёцца, павялося—счастье послужнт, Нсл. 48. удастся, повезёт. Табе дужа сядні павялося. Нсл. Табе, братку, павялося, а мне горда прынялося. Нз песнн, Нсл. См. пашанцуе, пашанцавала; пашэн-
це, пашэнціла.
вывесьціся, соверш.—появнться на свет, вывестясь(о жявотных). Дзе воўк вывя-дзецца, там шкоды ня робе. Поелов. Рапан. 219.
•вёшаць-аю-аег/у-ае, повел.-ай-айма, несо-верш., перех.—вешать.
•вёшніцы—коловорот вместо ворот йлй калнткн. Гсл.
• вешчаваць, вяшчўю-чўеш-чўе, повел.-чуй-чуйма, nepex. й без доп., несоверш.—Пред-веіцать(вешать, проряцать, предсказы-вать, С.) Нсл. 106, предсказывать, мгсл. предвеіцать, предсказывать. Гсл. Коцік мыецца, госьціка вяшчуе. Гсл. Дзякуй, што добрае імне вяшчуеш. Нсл. На добрую долю вяшчуе. Гарэцкі: Песьні, 83. Соверш. навешчаваць—предсказать. Са-рока не дарма вешчавала, гасьцей наве-чавала. Нсл. 106.
• вётах-ха, м.—луна, находяіцаяся в последней четвертя. Ксл.; мгсл. Ветах настаець за дзень. Сянно (Ксл.). См. вятох. веташковы-бдга—сделанный во время (последней фазы, С.) уіцерба луны. Нсл. Веташковая сяўба. Нсл.
•вётла, нареч. к ветлы—вежлнво. Гсл.; Ксл. Толькі ў зорачкі ў вышы над панурым замкам зьзяюць, бліск іх ветла так дрыжыць. с. Музыка 178. Прашу ветла сесьці. Крушына: Эрот. іскрыпка. Яўсіх вітаю ветла, рада. Жылка, 76. Сустракае ветла восень. Мяцько(Б. Голас, Но. 71). Усьміхнешся ветла мне. А. Русак(Б. Ускалось, 1954, Но. 4, стр. 28).
•вётласьць-гд, ж.—вежлнвость. НК: Стар-цы, Но. 16; Гсл. Яна зьвязавала яго сваёй казённай ветласьцяй. ЗСД 275. Вусны — соладзь. і суздрам ён — ветласьць. Крушы-на: Творы 128. Ветласьць, што дзядзька бачыў, ня сьветчылі аб ягоным пачуцьці да яе. Шакун: Сьлед, 14. Каб не ягоная ветласьць адказаваць на ейныя пытань-ні, дык ішлі бы моўчыкам. Тм. Грай пра ветласьць, вусны й вясну. Крушына: Творы, 92. Наша нявестка ветлая — з усімі ветла абходзіцца. Пятніцкая Беш. (Ксл.). Давялося ветла-саладжава ўсьміхнуцца. зсд 177. Ветла прытуляць кусты. Салавей: Сіла, 31.
•вётліва, нареч.—прнветлнво. Гсл. Шчась-лівыя спатканьні з табой пад вязам ветлівым. Крушына: Лебедзь 11.
•яёзлы-лая-лае—вежлнвый. НК: Старцы, Но. 16; Гсл.; Бель Выс. (Ксл.).; Пск. (Даль). Ніхто ніколі ня бачыў, каб зьмяніўся від ягоны, заўсёды аднолькава цёплы й ветлы. ЗСД11. Такія добрыя мужчыны, прыгожыя, ветлыя. зсд. 83. Раіса слухала яго із спакойным ветлым усьмехам. ЗСД 275. Дабрыдзень вам у згодзе і парадку! Жадаю долірадаснай і сьветлай, уроды ў полю і прыплоду ў статку. Жадаю вам і ўсёй краіне ветлай. Дуб.(Блр. Моладзь, Но. 16, <тр. 16). Слоўца ветлае зь белай гусяю
вётразь
1206
вядзьмарыць
пашлем. Крушына: Лебедзь 4. См. уввПІЛЫ. Печ, як маці, ветла. С. Музыка, 201. Слоўца ветлае пашлем. Крушына: Творы, 8. Ценькі бровы, від так ветлы, і на губках такі сьветлы, такі добранькі сьмяшок. С. Музыка 89. Азірнуў ён і абмерыў далі ветлыя палёў. Тм. 115. Лятуценьні ветлы аб недалёкі час. Жылка, 32.
•вётразь-зг, мн. ч., род.-зяў, м.—парус. Вятры заблудзіліся ў ветразях белых. Кавыль: Пад зорамі, 26. Плывуць наўманы бязь ветразяў чаўны. Кавылы Думы29.Жанг тугу на шчырыя бары, а калі ў ветразі ўвыйшла — дык добра, ня вернуцца НІКОЛІ караблі. Дуб.(Калосьсе, Но. 20, стр. 148). Успомню белы ветразь на сініх, на гордых, ЯК мора, азёрах. Караткевіч: Уска-лось, Но. 13, 20.
•вётраніца-^ь/-цы, ж.—подшнвная доска у края крышн. Ксл. Ветраніца адарва-лася. Казяны Сір. (Ксл.).
•ветравы-вая-вое—пронсходяіцнй с вет-ром. Нашлець Спадар тры хмары навальнічных-. адну камённую, другую ветравўю, трэйцю агняную. Росл. СДсл.). •вётрыва, нареч.—ветренно. Гсл. Сядні ветрыва на дварэ. Гсл.
• ветрыць-ру-рыш-ра, несоверш., каго-што—очніцать зерна от пылн н сора: сыпать сверху тонкой струёю, пыль сноснтся ветром в сторону, а зерно сыплется в корыто. Янк. 1. Ветрылажыта й ня бачыла, што на гародзе коні ходзяць. Янк. I.
КНІГІ ОНЛАЙН
