Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
абярненьне звычайных дробаў у дзесят-ковыя—превраіденне простых дробей в десятйчные. Прйч. абёрнуты, 1. обра-іцённый вверх дном. Міска абернута на лаўцы. Ст. Схавала пад абернуты гарш-чок. Нсл. Ляжыць гаршчок абернуты.
2. опрокннутый. Шсл. Абернуты воз. Нсл. адварачаць, несоверш. к адвярнуць.
адвярнўць-нў, адвёрнеш-не, соверш., перех. —отвернуть, повернуть в сторону от кого-чего-л. Рэжучы, адвярні да палудня носам. Кіт. 2667. Шайтан укінуў межы вас звады, штоб вас адвярнуў ад хвалы Божай. Кіт. 63а8.
адвёрне, адвярнула, безлйч.—отворотв-ло, Нсл. 372. возбудйло отвраіценйе(о потере аппетцта). Дсл. Адвярнула ад яды. Дсл. Чаго цябе адвярнула ад хлеба-солі? Нсл. 3 тае пары ад алею адвярнула, дабрадзею. Адвярнула, дабрадзею, што ня мог душы прымусіць. Багуш. Адвернець Пан Бог грахі нашыя. Кіт. 9612.
завярнуць, соверш., чым. 1. заложвть чем, занять кем. Шсл. Завярнулі ўсю пуню канюшынаю. Ст.
2. заворотйть. Шсл. Завярні каня назад. Ст. завярнуць аглоблі—прнкрепнть оглоб-лй ксаням. Юрсл. Завярнулі аглоблі, стане на ўсю зіму! Юрсл. Прйч. завернены, 1.—заложенный чем, занятый кем. Шсл. Завернена ўсё места народам. Ct.
2. завороченный.
зварачаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несоверш., nepex. 1. возвраіцать. Нсл. 199. Зварачай мне майго каня. Нсл.
2. возвраіцаться. Нсл. 199. Зварачай баржджэй, ня баўся там. Нсл.
зьвярнўць
1211
наварачацца
3. свалнвать на кого. Нсл. 199. Свой грэх на другіх зварачаеш. Нсл.
4. сворачнвать с дорогн. Нсл. 199. Што ты з дарогі не зварачаеш? Нсл. Соверш.
зьвярнуць, 1. возвратнть, Нсл. І99.вернуть. Зьвярні мае грошы. Нсл.
2. своротнть, Шсл. свернуть. Малодшаму трэба зьвярнуць із дарогі. Ст. Як прае-дзеш сяло, зьвярні ўлева. Пяцігорск Беш. (Ксл.)...
пераварачаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, 1.—переворачнвать с одной стороны на другую.
2. переворачнвать, делать совершенно яным, резко нзменять. Шайтан рэк: ”Мой верны і мілы таварышы, каторыя судзьдзі насуд бяруць, за паслухам суд пераварачаюць, хоць вінен хто, а яны нявінным учыняць. Кіт. 61а6.
прывярнуць, 1. соверш. к прыварачаць 1.—повернув. свернув, прнблнзнться, подьехать к чему-л. Чаму ты ня прывер-неш коні да вады?
2. прнвлекая, обраіцать. Нсл. 498. Прыва-рачаць, прывярнуць каго да свае веры.
прыварачаЦЬ-Д/О-яеі4/-яе, несоверш. к прывярнуць. Прыварачай коні да карч-мы.
Отгл. ймя суйу прывярненьне-ня, предл,-ню—прнсоеднненне чего-л. отнятого нлн отторгнутого. Нсл. 497. Прывярненьне бацькаўшчыны дзяцём. Нсл.
•вярнўцца-нуся-нешся, соверш., област. 1. возвратнться.
варочарца-аюся-аеійся, повел.-айся-ай-мася, несоверш.. возвр.—поворачнваться с боку на бок, лежа. Ар.; Шсл. Ляжы спакойна, не варочайся. Ст. На правую й на левую старану варочаціся суннэт ест. Кіт.
2. област.—возраіцаться. Гсл.
абарачацца-аюся, возвр. 1. враіцаться средн кого; бывать в какнх-л. местах. Шсл. Дзе то абарачаецца наш сынок? Ст. 2. поворачнваться к кому(назад, в сторону, С.) Шсл. Як мой брат ад’яж-джаў, ён колькі разоў абарачаўся і махаў шапкаю. Пірагова імсьц. (Бяльсл.). He абара-чайся назад, не пазірай. Ст.
3. опрокндываться, свойственно возу, кадн н проч. Нсл. 351; Дсл. Воз мой на бок абарачаецца. Нсл. Воз абарачаецца. Дсл.
4. возвраіцаться назад. Дсл. Галавень зьезьдзіў дроў і абарачаецца. Дсл.
5. пробавляться(обходнться, С.) свонмн средствамн. Дсл. Абарачаюся, як Бог даець. Дсл.
6. превраіцаться.
абярнўцца-нўся, абёрнешся; повел.-ні-ніся, соверш. к абарачацца, 2.1. повернуть-ся. Шсл.; Ксл. Абярніся назад ды паглядзі. Карма Куз. (Ксл.). Абернецца назад ды маўчыць. Ст.
2. соверш. к абарачацца, 3—опрокннуться. Нсл.; Шсл.; Ксл.; МГсл. ВоЗ абярнуўся. Ст. Гарлач абярнуўся і малако вылілася. Марцінкава Куз. (Ксл.).
3. возвратнться. Дсл. Ну, ну, будзеш ты ночы там і ўсіх сваякоў абачыш — ня гўкай зь імі; усіх перагледзіш іўноч назад абёрнішся. Дсл.
4. соверш. к абарачацца, 6—превратнться. Абярнемся травою. Леп.(3ап. У., 429). Агонь каштоўным садам абярнуўся. Кіт. 78аі7. Знову да пяску пайду і пяском абярнуся. Кіт. 81а12.
ацварачарца-аюся-аешся; повел.-айся-аймася, несоверш. ад каго-чаго—отвора-чнваться.
адвярнўцца—повернуться в сторону от кого-чего-л.; отвернуться. Білал на правую старану адвярнуўся. кіт. У тым часе крэсла адвярнулася. Кіт. 122а4.
заварачацца-аюся-аешся; повел.-айся-аймася, несоверш.—заворачнваться. Соверш. завярнўіша-/тя, завёрнешся: повел.-ніся-німася. 1. заворотнться. Шсл. Цесна на двары, няма як і завярнуцца. Ст.
2. побывать где-л., показаться куда-л. Ты ў мяне болей тут не завернешся! Ст.
3. отвернуться! БНсл. Міхал тут плюнуў, завярнуўся. Н. Зямля X.
зварачацца-аюся-аео/ся; повел.-айся-аймася, несоверш. 1. возвраіцаться, Нсл. 199. Зварачацца з дарогі. Нсл.
2. делать оборот в хозяйстве. Нсл. 199. Хто як можа, так і зварачааецца. Нсл.
Зварачаемся сваім дабром, ні ў кога не пазычаючы. Нсл.
3. да каго—обраіцаться к кому. Ксл. Мар’я зварачаецца(зеарочуецца, Ксл.) да Алены. Сяркуці Сян. (Ксл.).
зьвярнуцца-нуся, зьвернешся; повел,-ніся-німася, соверш. к зварачацца, 1. 1. возвратнться. Нсл. 199. Круцячы сьвет пройдзеш, але назад ня зьвернешся. Нсл. Пакуль ты зьвернешся, дык і я прыду. Ст. Паслы ад судоў усякіх пад соймам вольні будуць, аж пакуль ся із сойму зьвернуць. Стт. 223.
2. соверш. к зварачацца, 2.—сделать оборот. Шсл. Хіба стане толькі да канца году зьвярнуцца. Ст.
3. да каго, соверш. к зварачацца, 3—обра-тнться к кому. Шсл.; Гсл.; Ксл. Зьвярніся да Стахвана, ён табе ў гэтым паможа. Селядцова Беш. (Ксл.). Да каго зьвярнуцца ў пазыку? Ст. Прйч. зьвёрнены—возвра-іценный. Отгл. ймя суіц. зьвярненьне-ня, предл.-ню, 1. возвраіценне. Нсл. 198. Па зьвярненьню пана двору. Нсл. Да зьвяр-неньня з паслугі нашае й земскае палёгка ў праве чынена быці маець. Стт. 218.
2. обраіценне.
наварачацца-аюся-аешся, несоверш. 1. направляться. Шсл., обраіцаться (в каком-л. направленнн, в какую-л. сторону).
навярнўцца
1212 вяць
2. накреняться. Гсл. Нешта ўсё к мяжы наварочваюцца стаўпцы. Ст. Штось стаўпцы наварачаюцца да сенажаці.
3. на што—обраіцаться. Нсл. 300. Нава-рачацца, навярнуцца на дабрачэсьць. Нсл. навярнўцца (Скар. I \іунўся, навернешся, несоверш. к наварачацца, 1—обернуться(в каком-л. направленнн, в какую-л. сторо-ну).
2. соверш. к наварачацца, 2—накреннться. Гсл.
3. склоннться, проннкнуться чем-л., усвонть какне-л. нден, Гсл. обратнться(в какую-л. веру, веронсповеданне).
4. напасть, навалнться. Нсл. За што пан навярнуўся на мяне? Нсл.
5. наскочнть нечаянно под удар, ушнб. Нсл.; подвернуться. Сам вінен, сам навярнуўся, што я цябе зачапіў цэпам. Нсл.
вывярнуцца, возвр. опрокннуться, мгсл. выпасть нз воза, когда воз повалнтся на бок, перевернется вверх дном, опрокн-нется. Ар. Едучы зь места, мы вывярну-ліся. Ар.
увярнўцца-нўся, увёрнешся—обойтлсь без чьей-л. помоіцн. Шсл. Увернемся й безь цябе тут. Ст.
•вяршаліна-ны-не, ж.—верхушка(сруб-ленного?) дерева. Ар.
•вяршняк-яка, предл.-якў, зват.-яча; мн. ч.-кі-коў-ком, мн. ч., предл.-кох, м.—верхннй косяк окна. Ксл. Вяршняк у вокнах яшчэ цэлы. Лятоўшчына Куз.. (Ксл.). Пабіўся аб вяршняк. Лужасна Куз. (Ксл.).
•вясёлік-г'ка, м.—весенннй грнб. Сакуны 42. •вясёльле-ля, предл.-лю; мн. ч. вясельлі-ляў, ср.—СВаДьба. МГсл.; Ар.; Войш.; Косіч 251; ПНЗ; Гсл.; Шсл. Сяголета на сяле было аж дзесяць вясельляў. Ст. Прашу цябе, мамухна, прашу цябе на вясельле, на сіроцкае, на дзявоцкае. йз свад. песнн, Нсл. 49. Ласкат. вясельлейка-w, предл.-ку, мн. ч.-КІ-каў. Шсл.,—свадебка. Ласкат. вясельліка-ка, предл.-ку; мн. ч.-кі-каў—свадебка. Нсл. 49.
•ВЯсёлЬНІК-ZKö, предл.-іку, зват.-Іча, м. —участннк "вясельля”—свадьбы. Ар.
•вясёльніца-цы-цы, ж.—участннца свадь-бы. Ар.
• вясельны-ная-нае, прйлаг. к вясельле —свадебный. Ар.; Нсл. 49. Вясельная прыпеўка. НК: Дудар, 170. Вясельныя госьці. Нсл. Вясельны дзень. Нсл.
• вясёлка-кч, дат.. предл. вясёлцы, ж. 1. радуга. МГсл.; Пск., Смл. (Даль); Нсл. 49. Вясёлка з ракі вадў п’ець. Нсл. Калярыс-тая вясёлка. Нсл. 241 ( под калярысты).
2. веселая женіцнна. Нсл. 49. 3 нашай вясёлкаю не замаркоцішся. Нсл. Зьмялі поле мяцёлкамі, ідзем дамоў вясёлкамі. йз жатв. песнн, Нсл.
•вясёлы-лая-ляе—веселый. Увелйч. веся-люсенькі—веселёхонькнй. Нсл. 49. Замя-сілі каравай ручкамі бялюсенькімі, зь песьнямі весялюсенькімі. Нзсвад. песнн.Нсл. Ср. cm. вясельшы, найвясельшы—веселее, самый веселый. Сядні дзень вясельшы, чымся ўчора. Нсл. 49.
•вясло І.-а, ср.—весло. Калі б човен да вяселца, ратавала б цябе, сэрца. Росуха імгл.(Косіч 41). Уменьш. вяселца-ца.
•вясло II., ср.—ннзка(грнбов, сушек). Янк.і. У пяскох шмат баравікоў. Ганна добрае вясло нанізала на дубец. Янк. I.
•вясло П-.м, ср.—связка лык, баранков н пр., Ст.; Ксл. вязка, перевясло. Нсл.; Гсл. Вясло лыкаў—т.е. лычеых кружков. Нсл. Купіў цэлае вясло баранкаў. Нсл. Вясло абаранкаў парвалася. Астроўна віц. (Ксл.). •вясноўскі-кая-кае—весенннй, к весне относяіцнйся. Пазірае... на вясёлую харошую вясноўскую відаль палёў, лагоў І лесу. Гарэцкі: Песьні, 59.
•вяснушчы-чая-чяе—весенный. Войстама Вял.
•ВЯСЬНЯНЫ-НАЯ-НЯе—весенный. Севершч. (Косіч 258).
•ВЯШЧўн-^НЯ, предл.-унў, зват-ўне; мн. ч.-ны-ноў-ном-ноў-намі-нох, м.—предска-затель, прорнцатель. Няўжо я невяшчун твае прасторы? Салавей: Сіла, 59. I заглу-шан быў званамі гэты звон, вяшчун прарочы. С. Музыка, 33.
•вятох-хХвятох-аха, Нсл.)—последняя фаза луны. Ксл.; Нсл. 49. Ня бачыў я зь ёю вятоху. Лужасна Куз. (Ксл.). Валей па ветахў(вятху) сеяць, чымся па мала-дзіку. Нсл. Уменьш. веташок-шка. Нсл. Веташок сяўбе ня шкодзе. Нсл.
•вятка-пжг-ті^ы, ж.—куча(людей), вата-га(вереняца, Даль) Смл. (Даль); Імсьц.; Гсл. Гарадчане, наругаючыся, махалі ігру-шавымі трысьцінамі, абступіўшы з усіх бакоў сваёю вяткаю яго. Гарэцкі: Песьні 76. Падняліся з поўначы буйныя вятры, зьбіраліся вяткамі на падбор байцы. йз нар. песнн. Ідуць усі вяткамі. Смл. (Даль). Уменьш. вяхачкя-чкі-чцы, ж.. I быў рады, калі яны(дзеці) усёй вятачкаю валілі к лавачцы, ідзе сядзеў ён. Дзьве Душы 24.
•вятрак-ка, м.—ветренная мельннца. Ар.; МГсл.; ПНЗ; Шсл.; Нямойта Сян. (Ксл.). У вятраку паламалася крыльле. Ст.
•вятры-роў, 1. мн. ч. от вецер.
2. нечнстые духл. Нсл. Вятры яго ганя-юць. Нсл. Вятры цябе ведаюць, куды ты ходзіш. Нсл. Вятры яго вазьмі. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
