Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•ВІЛахВОСТ-7770, дат., предл.-ту, зват. віла-хвосьце, м.—отвшінваюіцйй. Бачылі мы такіх вілахвостаў. Нсл. 57.
•вІлавОДНІК-!Кв, предл.-Іку, зват.-ІЧа, м. —обманіцйк, человек, употребляюіцнй нзвороты. Нсл. 57. Паслухаў ты вілавод-ніка. Нсл.
•вілаводніца-фя-чы, ж. к вілаводнік. Нсл. 57. Вілаводніца гэта круціць ды муціць. Нсл.
•вілаводны-нвя-нае, 1. хлопотлйвый, затрудннтельный, суетлнвый. Нсл. 57. Вілаводная работа. Нсл. Вілаводная справа. Нсл.
2. нзворотамн протягйваюіцйй дело с намеренйем. Нсл. 57. Вілаводны ты чалавек. Нсл.
3. обманчйвый, ненадежный. Нсл. 57. Вілаводная дарога. Нсл. Вілаводны сяро-дак. Нсл. Нареч. вілаводна, 1. суетлйво с препятствнем. Нсл. 57.I вілаводна і заводна робіш. Нсл.
2. крнводушно. Нсл. 57. Вілаводна пасту-паеш із мною. Нсл.
•вілаводзіць-джу-дзіш-дзе, несоверш., пе-рех. 1. своднть с прямого путй, путать. Нсл. 57. Ты мяне толькі вілаводзіш, а дарогі не паказуеш. Нсл. Чорт вілаводзе нас, ня знойдзем дарогі. Нсл.
2. употреблять йзвороты, протягйвать, запўтывать дело. Нсл. 57.Што тут доўга вілаводзіць? Нсл. Калі б не вілаводзіў, не зьвілаводзіў ты, справа даўно была б зроблена. Нсл. Ты хочаш із імной гава-рыць, але? А калі не, дык чаго вілаводзіць. ЗСД 377. Отгл. ймя суіц. вілаводжаньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў—йзвороты, наме-ренная медленность в пронзводстве дела, плутовство. Нсл. 57. Пакінь свае еілаво-джаньне, а рабі па праўдзе. Нсл. Ср. валаводзіць.
• вілаводзтва-ea, мн. ч.-вы-ваў, ср. 1. проволочка, затрудненне, препятствне. Нсл. 57. Сам сабе нарабіў вілаводзтва. Нсл. 2. — вілаводжаньне( под вілаводзіць). Нсл. 57. Вілаводзтвам круціш ды муліш. Нсл. Вілаводзтвам ня выграеш. Нсл.
зьвілаводзіць, соверш. к вілаводзіць, 1. Нсл. 57. Зьвілаводзіў мяне, я ўжо быў бы ўдварэ. Нсл.
2. соверш. к вілаводзіць, 2.
•вілаваты—йзвйлнстый. Гсл.
•вілаваціна-ны-не, ж.—нзвнлнна. мгсл.
•вілкі—ухват. Гсл.
•вілачнік-гка, предл.-іку, м.—место в углу у печн, где ставятухват, качергу. НКіОчеркн, 80.
•вілачнік—угол, образуемый печью н небольшой частью стены между дверью й печью. НК: Очеркн, 249. См. качарэжнік, качарожнік, чапельнік.
•ВІЛЯ-ЛІ, дат., предл.-ЛІ; мн. ч.-ЛІ-Ляў, ж. 1. палочка в прялке, ццуіцая от педаля к рукоятке, находяіцейся у колеса. Сурынка Сян. (Ксл.).
2. развратная женіднна. Сурынка Сян. (Ксл.). •Вільня-мі-ні, ж.—Внльня. Была дуда ў Вільні. НК: Дудар, 183. He за дзень Вільня станавілася, Послов.—не в одйн день Москва стройлась. Войш.
•вільчак-ка—верхушка крышну конька, Забор’е Сян. (Ксл.). конёк крышн? Забраўся на самы еільчак. Чарніца Лёз. (Ксл.). См. вільчык.
•вільчык-ка, предл.-ку, м.—конёк(крышй), Янк. I. верхнее ребро, стык двух наклон-ных плоскостей двускатной крышн; острый верхннй край, гребень крышй, верхннй брус на кровле деревянного строення. Нсл. Гўлі на вільчык селі. Нсл. 3 чытальні зь вільчыка зваліўся. Янк. I. Пасядуць на вільчыку на страсе ластаў-кі. Гарэцкі: Песьні 62. Had пуняю, ля самага вільчыку ўжо льлецца-пераліваецца жы-вое срэбра(сонца). Тм. 68. См. вільчак.
*ВІДЫ~лаў, едйнств. ч. нет. 1. ВЙЛЫ. Ар.
2. ухват. Ар. Уметш. вілкі, вілак(-лкаў) —ухват. МГсл.; Растсл: Смоленск 149.
•віно-нд; мн. ч. віны, ср. 1. внно. кіт. 63610.
2. вйноград(лоза й ягода).
3. ПйКй В картах. Ар.; Сеўск. (Преобр.); Нсл. 58. Віно сьвеце. Нсл.
•віновая—пнковая(масть карт). Гсл.
•віна-нб'г, ж. 1. внна. Стт. 1529.
2. штраф. Стт. 1529, сл.
віна зладзекская, юрйст., йстор.—штраф, уплачнваемый за протнводействне понскам вора йлй полйчного. Стт. 1529, сл.
віна пеняжная—денежный штраф. Тм. віна разбойная—штраф за разбой. Тм.
•вінахлоп.... Прышоў Сын чалавечы, які есьць і п’ець, а вы кажаце'. Вось чалавек ласун І вінахлоп. Бібля Татарын., 277.
•вінавайца-чы, обіц.—внновннк-нца. мгсл. • вінаваты-тага, в зн. суіц.—внновннк. мгсл. У землі вінаватага ўвязаціся. Стт. 271.
•вінавацец-вайца—вйновнйк(тот, кто внновен в чем-л.). Оного віноватца врукі поданого... з казнй выпустйл. Ст. Літ. 1529(Барысёнак: Нац. характар. Полымя, 1927, Но. 7, стр. 138).
•вінаваціць-чу-ціш-це, каго-што, несо-еерш.—ВЙНЙТЬ, обвннять. МГсл.
завінаваціцца—задолжать. мгсл.
•вінавай)з-нў-ю-нўеій-нўе; повел-нуй-нуй-ма, несоверш., перех.—обвйнять, почнтать кого вйновным. Нсл. 58. Ня вінуй другіх,
ві'нен
1216
абвінўцца
калі сам завініўся. Нсл. Ня ў тым, а ў другім цябе вінуюць. Нсл. Калі самы няпрыгожы — ня вінуйце апарат. Крапіва. •вінен, вінна, вінна, 1. должен. Шл.; Ар. Яшчэ троха вінен людзём. Ст.
2. внноват. Ар.
•вінішча-ча, предл.-чу; мн. ч.-чы-чаў, ср. —внноградннк. Ветка амбарова мілось-нік мойу вінішчах Енгеды. П. П. 1:4(з 12 кніг Біблі). Паставілі мяне сьцерагчы вінішч, вінішча свайго не ўсьцерагла есьмі. Тм. 1:6. •вішць—ню-ніш-не, каго-што—обвн-нять. Нсл. Ня віні, паночку, мяне ў тым, што скажу праўду. Нсл. Сам вінен, a вініш другога. Нсл. См. вінаваць.
•тюццл-нюся-нішся-ніцца, возвр. 1. прнз-наваться к внце. Нсл. У ўсім вініцца. Нсл.
павініцца— me. к вініцца, 1. Нсл. У ўсім павініўся. Нсл.
2. покоряться, повнноваться. Нсл. Вініцца старшым заўсёды трэба. Нсл.
3. провнняться, делаться преступным. Нсл. Што ступім, то вінімся перад Богам. Нсл. Соеерш. прывініцца-нюся-нішся—провнннться, сделаться вннов-ным. Нсл. 497. Правінілісямы перад Богам! Нсл.
завіняцца-я/ося-яешся, 1. входнть более н более в долгн. Дужа шмат ты мне завіняешся, завініўся. Нсл.
2. стать внновным, Нсл. провнннться. БГсл. Знаць мы завініліся перад Богам, што ён нас так карае,. Нсл.
•віннасьць-гр, ж. 1. внна. Стт. 1529,сл.; Гсл. A есьлі бы на року завітам справядлівасьці ня ўчынілі, тагды тая ўся віннасьць і заплата на судзьдзях месцкіх застанець. Тм.
2. внновность.
• вінны-ная-ное, прйлаг. к віно—вннный. Чырвоны колер, вінны смак, каменна сэрца, чаму так?(вішня).
•ві'нны-ная-нае—внновный. Стт. 1529. сл. •вінуць-нў-нёш-нёць-нём-ніцё, несоверш., nepex. 1. повязывать. Соверш. павінуць,* а) обвязать, Нсл. 427. повязать(надеть что-л., завязав концы, С.) Гсл. Павіні галаву хуспгкаю. Нсл. У/аладой павінулі галаву намёткаю. Тм.
б) спеленать. Павінуць дзяцё ў полкі. Нсл. 427.
Прйч. павінуты, а) обязанный.
б) прйч. к павінуць 2—спеленанный. Дзяцё павінута добра. Нсл. 427.
2. прнголублнвать. Нсл. 58. Сіраціну вінуць, прывінуць к сабе, учынак добры. Нсл.
3. прнгребать, прнсванвать. Нсл. 58. Mae добрае к сабе вінець, прывінуў. Нсл.
4. свертывать, сгнбать. Нсл. 58. Нашто ты вінеш, зьвінуў чужую хустку? Нсл.
5. обёртывать, завёртывать. Нсл. 58. Вінуць, увінуць дзяцё полкамі, у хутра. Нсл. Увіні ногі ў кажух. Нсл. Увіні грошы ў
хустку. Нсл. Соеерш. увінуць. Нсл. 58.
увінаць-аю-аеі«-ае, нв„ повел.-ай-айма,— завёртывать, обёртывать, увнвать. Нсл.45. Дзяцё увінаць, увінуць у полкі. Нсл.
абвінаць-аю-аейі-ае, каго-што—обёр-тывать, укутывать. Нсл. 345. Абвінай дзяцё кажухом. Нсл.
абвінўць, соверш. к вінуць, абвінаць, 1. обвернуть, укутать. Нсл. 345. Абвіні галоўку хусьціначкаю. Нсл. Абвінуць дзяцё полкамі. Нсл.
2. обвязать. Шсл. Парэзаў палец: трэба абвінуць чым. Ст. См. абвярцець, завяр-цець. Прйч. абвінуты, 1. обёрнутый, обвнтый. Нсл. 345. Абвінутыя прышчэпы цэлыя, а неабвінутыя памерзьлі. Нсл.
2. обвязанный. Палец абвінуты.
завінаць, несоверш.—завертывать. Гсл.; Нсл. 162. Завінай дзяцё ў хустку. Нсл. Соверш. завінўць, каго-што—завернуть. Нсл. 162. Завіні ліст у паперу, грошы ў насатку. Нсл.
зьвінаць каго-што, мн. к вінуць
—складывать, сгйбать что-л. мягкое. Зьвінаць, зьвінуць паперу, хустку. Нсл. Соверш. зьвінуць—свернуть. Нсл. 58, 198. См. вінуць, 4. Прйч. зьвінены—сверченный, сложенный, Нсл. 198. свернутый. Зьвіненую паперу даў. Нсл.
прывінўць, перех., соверш. к вінуць, 2. 1. прнголубнть. Нсл. 497. Прывінуць к сабе дзяцё, сірацінку. Нсл. 497.
2. соеерш. к вінуць, 3—прйСВОНТЬ. Нсл. 58. Маё добрае к сабе прывінуў. Нсл. 497.
3. прнложнть, прнвязать. Нсл. 497. Прыві-нуў хусьцінку да нагі, да болькі. Нсл.
разьвінаць-дю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несоверш., перех. Разьвінаў жыцьця прас-тор. Крушына: Творы, 16. Соверш. ряЗЬВІнўць —развернуть. Нсл. Разьвінуй, разьвіні дзяцё. Нсл. Разьвінуй паціхеньку хусьцін-ку. Нсл. Прйч. разьвінуты—развернутый. Нсл. Знайшоў толькі разьвінутую хусь-цінку, а грошы нехта пабраў. Нсл.
•вінўцца, -нўся-нёшся-нёцца-нёмся-ніцё-сянўцца, повел.-ніся-німася, несоеерш., возвр.
1. льнуть, Нсл. 58. обвнваться. Хмель вінецца, абвінуўся каля тычынкі. Нсл. Соверш. павінуцца—повязаться, покрыть-ся(платком). Гсл. Павініся хусткаю. Нсл. 427.
2. льнуть(к кому, С.) Нсл. 58. Сіротка бедненькі вінецца, прывінуўся да мяне, бы да роднае маткі. Нсл. Соверш. прыві-нўцца, 1. соверш. к вінуцца, 2—прнльнуть. Нсл. 58.
2. прнстать. Нсл. 58. Прывініся к яму з кароткімі гужамі, то й аддасьць. Нсл. Прывінуўся к нашай кумпані, гурбе. Нсл. абвінацца—у кутываться, обёртывать-ся. Нсл. 345. Соверш. абвінўцца—укутаться, Нсл. 345. завернуться во что-л. Абвінайся, абвініся хусткаю. Нсл.
завінацца
1217
вітаньне
завіпацца-аюся-аешся, повел.-айся-ай-мася, несоверш., возвр.—завертываться, обвязываться. Нсл. 162. Завінайся, завініся добранька хусткаю. Нсл. Соверш. завінўц-ца, 1. соверш. к завінацца, 1—завернуться. Нсл. 162.
2. запахнуться. мгсл.
зьвінацца—свертываться, сгнбаться. Нсл. 198. Бляха ценкая зьвінаецца. Нсл. Соверш. зьвінўцца—свертеться, согнуться. Нсл. Ежык зьвінуўся ў клубок. Нсл.
•віньнік-іга, предл.-Іку, зват.-ІЧО, м.—внно-дел; торговец внном.
•віньнік—взявшнй на себя обязательс-тва, обязанный. Гсл.
•вір, віру, у вірў, зват.-ру; мн. ч. віры-роў-ром-ры-рамі-рох, м. 1. водоворот, место в реке нлн в море, где теченнем образуется снльное враіцательное двнженне воды. Ар.; Шсл.; Цымборскі; Жучкевіч: Топоннмнка, 13. Лучыў у самы вір, дык ледзь не ўтапіўся. Ст.
2. (водоворот, быстрнна, вымываюіцне на дне рекн, озера яму, С.), омут. Ар.; МГсл.; Асіпова Аз. (Ксл.).
3. пучнна(водная глубь, С.) Гсл.
4. перен.—о неспокойном, дурном состо-яннн людей обіцества. Мізэрна духоўнае жыцьцё яе жыхараў. Навет у гэтым бурлячым віру, у гэтым рагочучым вулькане рэволючных падзеяў. Дзьве Душы 151.
•вірок-рка, м.—прнспособленне в внде трубкн для свнвання ннток веретена на клубок. Вейна Сян. (Ксл.); Шсл. Баба ўеніткі на вірок. Ст.
КНІГІ ОНЛАЙН
