Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•вышні, -няя-няе—верхннй(относнтель-но срек, пространства, С.) мгсл.
•вышнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м.—дама в картах. Гсл.; мгсл.; Нсл. іоз. Вышнікам забіў ніжніка. Нсл.
•вьіштырхнуць,—cm. nod штырхаць.
•вьішв(і)ырга-аць, -аны-аць-нуты-нуць, —см. nod шв(і)ыргаць.
• вышчалак, -лка, предл. й зват.-лку, м. —нмеюіднй быстрый, проннцательный взор, Нсл. 104. тот, который "шчыліць-іцца”. Вышчалкаў гэтых, як агню бойся, каб не падгледзелі. Нсл.
•вышчалены, см. под шчэліць. •вышчал-іць-іода, — см. nod шчэліць.
•вышчал-ены-іць-іцца,—см. nod шчэліць.
•вышчалка-лю-лцы, ж. к вышчалак.
•вышчарак(вышчырак, Ар.ўрка, прсдл. й зват.-рку, м. 1. TOT, КОТОрЫЙ "вЫШЧЫра-ецца”—скалнт зубы. Ар.
2. мальчнк с проннцательным взором. Шсл.; Нсл. 104. Пазірае ў вочы, вышчарак нейкі. Ст.
•вышчарабка-бкг-бцы, ж.—зазубрнна. МГсл.
•вышчар-ацца-ыцца,— см. под шчэрыцца.
•вышчарб-іць-еда-лены,— см. под шчар-біць.
•вышчарка(вышчырка, Кр)-ркі-рцы, знач. йногда упрек., 1. улыбка? Ар.
2. <юш., йногда осудйтельное—TOT, та, ЧТО любят смеяться, насмехаться: зубоскал, насмешннк, насмешннца. Ар.
3. девочка с проннцательным взором. Ого! вышчарка гэта ўсюдых дапне! Ст. Ад вышчаркі гэтае нійдзе не схаваеш: усюдых падгледзіць. Нсл. 104.
•вышчарыць,—CM. под шчэрыць. •вышчэрбак—уіцерб. МГсл.
•вышыня-ні-нг, ж.—высота. Ар.;МГсл.;Шсл. 3 вышыні пераз еокны лілася музыка. Корзюк. Жартачкі'. з гэт’кае вышыні ськінуцца. Ст.
•вышышк-аны-аць-ацца,— см. под шыш-каць.
•вышываньніца( уменый. вышываньніч-ка)—.... Нашы дзевачкі вышываньнічкі. Хахлоўка НЗ.; ПНЗ. 53.
•вышываць-аю-йеш( соверш. вышыць-ыю-ыеш). Ці умееш, Арыначка, чорным шоўкам шыць і золатам вышываць? Кажамякі Імгл. (Косіч 28). Прйч. ВЫШЫВанЫ —вышнтый. Ар.; Шсл. Надзеў вышываную сарочку. Ст. Отгл. ймя суіц. вышываньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў—вышнвка. Ар.; Шсл. Нейкае моднае вышываньне. Ст.
•вытапарак-/жа, м. 1. полевой цветок, цветуіцнй розовым цветом, после отцве-тення на месте цвета появляются шнпы. Mix.
2. человек, котрому свойственно быть грубо вспыльчнвым. Ар.; Войш. Чаго ты вытапарашчыўся? вытапарак ты! Войш. Ср. вытапарашчыцца.
3. выскочка. Бегамля (Юхн.).
•вытапты-тоў, НК: Очеркн, 450—стоптан-ное место на засеянном поле.
•вытаў-каць-чы,—см. под тауічы.
•вытхнуцца,—см. под тхаць.
•вытк-аны-аць,— см. под ткаць.
•вытніца-цы-чы, ж.—плачугцая, прнчн-тальннца. Хаўтуры слаўны вытніцамі. Дсл. 945( под хаўтуры).
•вытрубіць,—cm. nod трубіць.
•вытрухацца,—cm. nod трухаць.
•вьітрус-іць-ншй, cm. nod трусіць. •вьітруш-аны-ова^ь,—см. под трусіць. •вытруц-іць-чаны-чаць,— см. под труціць. •вытрыбёнькі-лор, мн. ч.—капрнзы. Ксл. На вытрыбенькі ён маладзец — толькі патрапляй яму. Шаркі Куз. (Ксл.).
•вытрываць,—cm. nod трываць.
•вытвор—пронзводство. МГсл.
•вытвараць, -аю-аеш-ае—пронзводнть. МГсл.
•вытул-яць-яццаАць-іцца, —cm. nod туліць.
•вытур-аць-ьшь,—cm. nod турыць.
*вытыкаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несоверш., перех,—ВЫСОВЫВатЬ. Нсл. 99. I ты сюды вытыкаеш, выткнуў свой нос. Нсл.
вытынкаваць
1234
вычулены
Соверш. выткнуць—высунуть. Нсл. 99. См. вытыкаць.
•вытынкаваць,— см. под тынкаваць.
•вытырк-аць-ацца-нуць-нуцца,—см. под тыркаць.
•вывальнёньне-ня, предл-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—освобожденйе. Нсл. 79. Вывальненьне ад прыгону. Нсл. Вывальненьне з турмы. •вываротка-ткі-жцы, ж.—увёртка, йз-ворот. Нсл. 79. Гэта твая толькі выва-ротка, а праўды ня кажаш. Нсл. 7.
•вываратка-ткі-тцы, ж.—хозяйствен-ный оборот, Нсл. 79. выход йз стеснённого положення в хозяйственном обороте.
•вываратня-нг'-нг, мн. ч„ род.-няў, ж.—вы-вернутое ветром дерево. Ар.
•выварацень, -тня—вывернутое(обык-новенно ветром) с корнем дерево. Шсл. Валяецца выварацень. Ст. См. вывараць. Чарнелі як вялікія вываратні падбітыя савецкія танкі на грэблі. Дудзіцкі(Бацьк., Но. 49-50/435-436).
•вывараць-z/z, ж.—вывернутое с корнем дерево. Шсл.; Лужасна Куз. (Ксл.). Забраў на дровы вывараць. Ст. Баяліся медзьвядзя. Здавалася ім‘. вось зараз выскача з-за вывараці. Цялеш: Дзесяць, 30. Едйнств. ч. вывараціна-zzbz. Казяны Сір. (Ксл.); Яцкава Вал. •вывед-аньне-аваць-аць,—см. под ведаць.
•выведкі-дак(-дкаў), едйнств. ч. нет.—ра-зузнанне, Нсл. 79. расследованйе. См. выведаньне.
*вывег-ету, предл. й зват.-еце, м. 1. вычет. Нсл. 79; Гсл. Дзякуй гаспадару, вывету не зрабіў за згубу. Нсл.
2. нсключенне. Гсл.
бяз вывету—без нсключення. Гсл.
• вывязаньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—востановленйе в правах на владенйе. А есьлі бы ся з ачавістага мовеньня стараны жалабнае з урадам тое ня-праўнае сказаньне каторага ўраду паказала, тагды таковая сказьнь маець быці паднесена і на старану адложана і так укрыўджанаму маець быці вывя-заньне дано, і вонае іменьне йбо грунт адсуджоны зася яму прывернен. Стт. 244. •вывучыць,—CM. под вучыць.
•вьіцаляваць, см. под цаляваць.
•выцёкі-каў, едйнств. ч. нет.—увёртКй. Нсл. 100. Выцекамі сваймі не ашукаеш нас. Нсл. •выцёклы—вытекшйй, лйшенный необ-ходнмой влагй. Нсл. іоо. У яго выцеклыя вочы. Нсл.
•вьіцень, вытню, предл. й зват.~тню; мн. ч-тні-тняў, м —удар. НК: Очеркн, Но. 699. Можа боль ад вытню праніка... заглу-шае тое няўтойнае, што ў грудзёх тугой пяе. Крушына: Творы, 30.
•выцепл-ены-/ць-гцг{а,— см. под цепліць.
•выцерці,—см. под церці.
•выцяг-аньне, -аць-ацца-нены-нуць, —см. под цягаць.
•выцягласьць-ф, ж.—вынослйвость. Гсл.
•выцяглы-лйя-лде—надежный к перене-сенню трудных работ, Нсл. 102. вынослй-вый. Выцяглы конь, хоць які вялікі навалі воз, павязець. Нсл.
•выцякаць,—см. под цякаць.
•выцяміць,—см. под цяміць.
•выц-яхы-яць-яцца.—см. под цяць.
*выцяўляць-яю-яеш-яе; повел.-яй-яйма, несоверш.—выделывать(шалнть), Ксл. де-лать какне-л. выходкн; шалнть. Што ЯНЫ толькі не выцяўлялі! Мікалаёва Куз. (Ксл.).
•вьіц-яць-гнаі/ь,— см. под цяць.
•выцяцца,—см. под цяцца.
• выцік-ка, обіц.—беспрестанно плачу-іцнй, воюіцнй. Нсл. 101. Выцік наша яшчэ не перастала выць. Нсл.
•выцін-аць-а^а,— см. под цяць.
• выцірашка-шкг, 1. обіц.—замарашка. Нсл. 101. Ах ты выцірашка! ці можаш ты мне гэта гаварыць? Нсл.
2. ж.—непотребная, порочная женіцнна. Нсл. 101. Хто з гэтай выцірашкаю жэніцца? Нсл.
•выціркі-ркаў, едйнств. ч. нет.—табачные остаткн прн терке нюхат. табака, состо-яіцне нз тонкнх ждлочек табачных ЛйСТКОВ. НК: Очеркц Но. 661
•выцмыга-гг, обіц.—пройдоха. Гсл.; нсл. 101. Выцмыга гэты ўвесь сьвет выцмыгаў. Нсл.
•выцмыгаць,—см. под цмыгаць.
•выць, выю, выеш, вые; повсл. вый, выйма, несоверш. 1. выть. Ар. Ваўкі выюць у лесе. Нсл. 101.
2. ГОрько ПЛакать, Гсл. вопнть. Нсл. 101; МГсл. Чаго ты выеш? Завыла, выючы, разбу-дзіла дзяцё. Нсл. Отгл. ймя суіц. выцьцё-і(я, предл.-цю, 1. ВОЙ. МГсл.; Ар.
2. воплй, Гсл. плач в голос. Нсл. 101. Што там выцьця было! Нсл. См. вык.
•выцым-ець-яваг^ь,— см. под цьмець.
• выцьвераз-ець-гць-гцг<а, выцьверажаны, —см. под цверазець, цьверазіць.
•выцьв-ілы-ісь^ь,—см. под цьвісьці.
•выцыбацца,—см. под цыбаць.
•вычяхяцця-аюся-аешся, несоверш.—вы-дыхаться(терять запах, крепость, С.) Шсл. Гэты лек борзда вычахаецца. Ст. Соверш. вычахнуцца, вычахірся-нуся-нешся, повел. -ніся-німася, прош. вр. вычахся, вычах-лася, вычахліся—выдохнуться(потерять запах, крепость, С.) Хрэн ужо вычахся. Ст.
•вычазнуць,—см. под чэзнуць.
•вычапацца,—см. под чапацца.
•вьічасаваць,—см. под часаваць.
•вычаўраць,—см под чаўраць.
•вьічул-ены-гць,—см. под чуліць.
1235
убраць
•у(ў), предлог. 1. с глаголамй ІСЬцЦпайеыр), ехаць(паехаць) для собнрання чего-л.; употребляют с внннтельным падежом (обычно мн. чнсла) того, что собнрают: за. Пайшлі дзеўкі ў ягадкі... ды ў чорную смуродзіну. Барадзінка, Севершч. (Косіч 57). Яшчэ, едучы на начлег, змовіліся-зрадзіліся йсьці ад коні ў ракі. Гарзцкі: Песьні, 24. Іду ў суНІЦЫ. Кавыль: Думы, 14. Хай устаець, у дровы сядні паедзем. Гарэцкі: Песьні, 34. Ідзець ізь іх сяла жонка з капачом У бульбу. Н. Демнд.: Веров., 97.
2. у, предлог с вйнйт. падежом для указанйя (тканного, вышйванного, черченного) узора. Выткалі пояс у елачку.
у ялушкі( узор)—ймеюіцнй размеіценне лнннй, напомннаюіцнх размеіденне еловых лйстков на ветке. нк.: Очеркн, Но. 253.
саян у ялушкі, НК.: Очеркн, 117.—узор на тканн йз ломанных горйзонтальных лнннй, пересеканных на нзвестном расстояннй прямымв вертнкальнымй. Ар.; Сукрэмна Сян. (Ксл.). Палатно на ручнікі выткала ў елачку. Тм.
3. прн названнях йгор: Біцца ў сьнежкі. Ар.
4. с пінйт. падежом: во время. Няразу вайну бліскаў пяткай Маскаль. Каласкі, Но. 70-71.
5. с предл. падежом: в. Восень клыгалаў гары. С. Музыка, 34.
6. срод. падежом: у. У яго матухна пытае. Водзьвінка Імгл. (Косіч 240). Як абачыла срэбны яблычак, дык пачала прасіць у яго, каб ён прадаў. Н. (Афанасьев 1,1913, 210). —перед: Божая Маці малітаўка ў Бога за нашы грахі. Нсл. 288 (под малітаўка). Усі сьвятыя, малітаўнікі нашы ў Бога, няхай табе памагаюць. Нсл. ( под малі-таўнік).
•убоп-гая-гае, 1. бедный. А казалі сваты багаты, аж яны убогі, іх коні бязногі. Яблынка імгл.(Косіч 244). Багатую(брат) пасадзіў напокуці, аубогую напрьтечку. Жукова Імгл.(Косіч 34).
2. жалкйй. мгсл.
3. в смысле сугц.—НйІЦйЙ-ая. ІПсл.; МГсл.; Ксл. У хату зайшоў убогі. Ст. Адзін піражок маці дала на ўбогіх. Ст. Дай убогаму хоць бцльбы. Стралкі Беш. (Ксл.). Чаму не прадалі гэтага алею за трыста дынароў і не раздалі ўбогім? Луцк.: Яан, 12:5. Убогія харошыя псалмы пяюць. Нсл. 536( под псалма).
•убоісты-тая-тае—не бояіднйся бнтья. Ар. Гэтая карова ўбоістая, ты яе бі, a яна ня слухае, не баіцца. Ар. Убоісты конь.
•убор-ру, предл. й зват.-ру, м. 1. церКОВ. рнза, облаченне. Нсл. 647. Сьвятар ужо ў усім убору. Нсл.
2. обычно в мн. ч.: уборы—наряд, наряды. МГсл.; Ар. Поўны купар убораў. Уборы дорага каштуюць.
•уборзьдзе, нареч,—.... Мы ўборзьдзе зажывем. Гарун: Белр. марш.
• убоства-ea, ср.—убожество. Mix. У вубостве жыць ды зь перцам есьці. Mix. •убочны-ная-нае, І.боковой, косвенный. Гсл.
2. побочный. Гсл.
•убочына-ны-не, ж. 1. сторона предмета. Гсл.
2. косогор. Гсл.
•убаёдаць,—см. под бяёдаваць. •убайдосіць,— см. под байдосіць.
•убурашць-г^а,—ом. под бараніць.
•убаранёць,—ск. под баранець. •убараніцца,—см. под бараніцца.
•убасьці,—см. под басьці.
•убасьцьвеньне-ня, ср.—боготворенне, Гсл. обожествйше.
КНІГІ ОНЛАЙН
