Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•бязьдзётны-ная-нае—бездетный. Шсл. I бязьдзетнаму ня добра быць і зь дзецьмі клопат. Ст.
•бязьдзезуха-ухі-усе, ж. 1. женіцнна неспособная к деторожденню. Нсл. 20.
2. вдова нлн старуха лншнвшаяся детей. Нсл. 20. Жаніўся з удавою бязьдзетухаю. Нсл.
• бязьдзёціць, бязьдзечу-чыш-ча, несо-верш., перех.—ЛНШать детей. Соверш. абязь-дзеціць—лншнть детей. Нсл: 346. На старасьць мяне абязьдзецілі: апошняга сына ўзялі ў некруты. Нсл.
•бязьдзёціцца, бязьдзёчуся-ышся, несо-верш.—лншаться детей, делаться бездет-ным. Соверш. абязьдзёціцца—лншнться детей. Нсл. 346. А д Бога абязьдзеціўся. Нсл. •бязьлёсіца-ды-ды, ж.—безлесье. Ксл.; Нсл. 21; БНсл. Благажыцьпры бязьлесіцы, яшчэ гарэй пры бясхлебіцы. Нсл. 21. Год за пяць, як хвабрыку збудавалі, бязьлесіца на-стала. Чыр. Зорка Чаш. (Ксл.) •бязьлёсны-ная-няе—безлесный.
•бязьлётак-імка, предл.-тку, зват.-тку, м.—малютка(маленькнй ребенок, мла-денец, С.) Гсл., малолетннй мальчнк. Нсл. 21. Бязьлетка мяне пусьцілі ў чужыя людзі. Нсл. 21.
•бязьлётка-ткг'-да^ы, ж.—малютка(ма-ленькнй ребенок, младенец, С.) Гсл., малолетняя девочка. Нсл. 21. Ёй выбачыць можна; яна яшчэ бязьлетка. Нсл. 21.
•бязьлётнасыіь-ш, ж.—малолетство, Гсл.; Нсл. 21. младенчество, раннедетство. У бязьлетнасьці пакінула матка. Нсл.
•бязьлётны-ная-нае—малолетннй, МГсл.; Нсл. 21. младенческнй. Ён яшчэ бязьлет-ны. Нсл. Як Пранцуз быў, я яшчэ быў бязьлетны. Нсл.
• бязьлёцьце-і{я, предл.-цю, ср.—худые годы; несчастлнвые времена. Гсл. Като-ры год ужо бязьлецьце. Нсл. Ну, й хлеба ў цябе, як на бязьлецьце! Пятніцкая Беш. (Ксл.)
•бязьлётны-ндя-нде, ( о птнцах н насе-комых)—нелетаюіцнй. Нсл. 21. Індык бязьлётная птушка. Нсл.
•бязьліклівы-вая-вае—непуглнвый. Нсл. 21. Бязьліклівае дзяцё. Нсл. Бязьліклівая жывёла. Нсл.
•бязьлюдна, нареч.(к бязьлюдны) 1. без соучастня посторонных людей, Нсл. 22. без людей, в однночестве. Гсл. Пахавалі маму бязьлюдна. Нсл.
2. безлюдно. Просьле вайны стала бязьлюдна.
•бязьлюднасьць-дг, ж. 1. малонаселен-ность. Гсл.; Нсл. 22. У нас бязьлюднасьць, чалавек дарагі. Нсл.
2. недостаток в людях. Нсл. 22.
• бязьлюдны-ная-нае, 1. безлюдный, малонаселенный нлн необнтаемый.
2. не прн людях. Ксл. Бязьлюдная сьмерць яе была. Труханавічы Чаш. (Ксл.)
•бязьлюдзкі-кая-кае, 1. зверскнй, жесто-кнй. Нсл. 22. Бязьлюдзкі характар. Нсл. Бязьлюдзкая суірава. Нсл.
2. удаляюіднйся от обіцества. Нсл. 22. Бязьлюдзкі чалавек; ці гавора хто зь ім. Нсл.
•бязьлюдзьдзе-дзя, предл.-дзю, ср. 1. человек, которого не стонт назвать человеком по его неросторопностн, леностн, упрямству н другнм дурным качествам. Нсл. 21. Ату ты бязьлюдзьдзе якое! Нсл. Во нейкае бязьлюдзьдзе ўдалося, у людзі зь ім сорамна выйсьці. Юрсл.
2. человек чуждаюіцнйся, бояіцнйся людей. Нсл. 22. Ён у нас бязьлюдзьдзе якоесь. Нсл.
3. бранное слово. Дсл. 25. Маўчы ты, бязьлюдзьдзе ты! Дсл.
4. ненаселённое, днкое, пустое место. Дсл. 25.
•бязьмёжны, -ная-нае—беспредельный. МГсл.
•бязьмён-но, предл.-не, м.—безмен. Шсл. На бязьмен адважым. Ст.
•бязьмёрна, нареч.(кбязьмерны)—чрезь-вычайно, безмерно.
•бязьмёрнасьць-гд', ж.—нензмернмость, безмерность.
• бязьмёрны, -ная-нае—нензмернмый, чрезмерный, безмерный.
•бязьмёсячны-ная-нае—безлунный.
•бязьвёдама, нареч. 1. незнаемо, безвес-тно. Нсл. 19. Бязьведама куды дзяваліся. Нсл.
2. не спросясь, тайком, скрытно. Нсл. 19. Бязьведама выцягалі грошы з кубла. Нсл. •бязьвёдамы-л^ая-ліае, 1. нензвестный. Нсл. 19. He дзяржы бязьведамага чала-века. Нсл.
2. ненспытанный. Нсл. 19. Ня сунься ў бязьведамую раку. Нсл.
•бязьвёрак-рка, предл. й зват.-рку, м. 1. лншенный доверня. Нсл. 19. Паверу я гэтаму бязьверку. Нсл.
бязьвёрка
124 бялянкі
2. недоверчнвый. Нсл. 19.
3. неверный, неверуюіцнй во Хрнста. Нсл. 19.
•бязьвёрка-ркч-рцы, ж. 1. лншенная доверня. Ср. бязьверак.
2. злочеставая женіцнна, неуважаюіцая святынн. Нсл. 19. Бязьверка ты, табе й серады няма. Нсл.
3. недоверчнвая. Бязьверка гэта й роднай матцы не павера. Нсл.
•бязьвёрнік-гка, предл.-Іку, зват.-іча, м. —неверный, неверуюіцнй во Хрнста. Нсл. 19. Жыды бязьвернікі. Нсл.
•бязьвёрыца, -цы-цы, ж.—недоверяе. мГсл.; Нсл. 19. Чым я ў цябе заслужыў на бязьверыцу? Нсл.
• бя зь вёрыцца, -руся-ры шся—лншаться доверня. Нсл. 19. Часта маніш, сам бязьверышся. Нсл. Соверш. абязьвёрыцца —лншнться доверня. Нсл. 19. Раз зманіў, назаўсёды абязьверыўся. Нсл. Соверш.
зьбязьвёрыцца—(совершенно, С.) лн-шяться доверня. Нсл. 195. Ты мне зьбязь-верыўся раз, другі раз ніколі не пазычу. Нсл.
• бязьвёчча-ча, предл.-чу; мн. ч.-чы-чаў, ср.—нзувечье, Нсл. 19. увечье. Гсл.; БНсл. Бязьвечча сабе зрабіў. Нсл.
•бязьвёчыць-чыш-ча, несоверій., перех.—НЗ-увечнвать. Нсл. 19; Ксл. Ср. безвека бйеть. Смаленск. Праўда, 1229 г. Як прыступіла, дык і ўзяўся бязьвечыць бацюту. Кр. Сяло Беш. (Ксл.). Біўшы так, ты бязьвечыш дзяцё. Нсл. 19. Соверш. абязьвечыць—нзувечнть. Ар.; Шсл;; Гсл. Ня сунь рукі ў цапы, бо сам сябе абязьвечыш. Ст. Прйч. абязьвёчаны —нзувеченный. Ар.; Шсл.; Нсл. 346; ЗСД. На векі абязьвечаны чалавек. Ст.
•бязьвёчыцца, возвр., несоверш.—нзувечн-ваться. Нсл. 19. Маладзёны бязьвечацца, ня хочучы ў маскалі. Нсл. Соверш. абязьвё-чыцца—нзувечнться. Нсл.; Ар. Падый-маючы цяжкое супроць сіл, сам бязьве-чышся. Нсл.
•бязьвшірь-ню-ніш-не; повел.-нь-ньма, несоверш., перех.—оправдывать, не нахо-днть внны, Гсл. оправдывать осужденного в внне. Нсл. 18. Чыста вінен, а ты яго бязьвініш. Нсл. Бязьвініў, што гэта добра. Дзьве Душы, 114. Разам вінаваў і бязьвініў сябе за тое упушчэнства. Тм. 119. Соверш. абязьвініць—оправдать осуж-даемого, обвнняемого другнмн. Нсл. 346. Людзі ўдалі, а Бог абязьвініў. Нсл. Прйч. абязьвінены—оправданный. Мікола ўсь-ведамляў, што радасьць ад гэтаерэакцы ня можа быць абязьвінена й пахвалена. Дзьве Душы, 123.
• бязьві'ньне, нареч.—без внны(невннно, С.). Нсл. 18. Бязьвіньне церпім. Нсл.
•бязыдэйнасьць-ф, ж.—безыдейность. •бязыдэйны-ная-wae—безыдейный.
•бязымённы-ная-нае', 1. безымянный. бязымённы палец—безымянный палец.
Трыма палцамі левымі — малым, бязы-мённым і сярэднім — правую руку із надвор’я пагладзіць. Кіт. 73611.
2. аноннмный. нт2.(БНсл.).
бязымённы лік—отвлеченное чнсло.
БНсл.
•бязымёньнік-;ка, предл.-іку, зват.-іча, м.—аноннм. НТ2(БНсл.)
•бязымёнка-нкг-нцы, ж.—что-л. безы-МЯННОС. Бранск(Тнхонов 35).
•бяло табё,—с.ч. под белы.
•бялоха-охі-осе, ж.—нмя белой коровы. НК: Очеркн, 357.
•бялок-лка, м.—белок. Ар.; Шсл. Жаўток есьць, а бялка ня любе. Ст.
•бялосьць-цг, ж.—белый цвет чего-л., белнзна. Нсл. 41; Гсл.; зсд. Бялосьць палатна. Нсл. Бялосьць ейных ручак. Гсл. •бялёня-нг-нг', ж.—нмя белой коровы. НК: Очеркм, 357.
•бялёт-emp, предл.-еце, м.—бнлет. Шсл.; Вял. Далі яму воўчы бялет. Ст. Ужный.
бялёцік-гка, предл.-іку. Шсл. Малёнькі бялецік. Ст.
•бялёць-ёю-ёеш-ёе, несоверш. 1. белеть (становнться белым). Ар.
пабялёць—стать несколько белым. Ар. 2. бледнеть.
зьбялёць,—побелеть. Гсл.; Ар. Ці ты, мая дачушачка, сем нядзель хварэла, чаму гэта, рожа кветка на вадзе зьбялела? Нз песнн, Войш. См. спалатнёць. Отг.і ймя сут. зьбяленьне-ня, предл.-НЮ, 1. побеленне. Гсл.
2. бледность. Гсл.
•бялёны-ная-нае, 1. покрытый белой краской. Стаяць стаўпы бялёныя, на іх шапкі зялёныя(бярэзы\ Рапан. 353.
2. заправленный сметаной, молоком. (Ксл.); НК: Очеркн, Но. 38. Бялёная ПОЛІўка. НК: Очеркн, 13.
•бялёць-ёю-ёеш-ёе, несоверш. 1. белеть (становнться белым). Ар. Соверш. пабялець —стать несколько белым. Ар.
2. бледнеть.
•бяляк-якй, предл.-якў, мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—белый заяц. Астапова Чаш. (Ксл.); Нсл. 41. Беляка забіў у ваўсе. Нсл.
•Бяляне-ян(о0йн Белян'ін, жена Бялянка) —жнтелн гор. Белае. Дсл.
•бялянка-нкі-нцы, ж. 1. грнб горкушка, молочай, Нсл. 41. грнб молочай. Ксл. Бялянак г лесе ня браў. Горбава Лёз. (Ксл.). 2. девнца белая лнцом. Ср. бяляначка.
•бяляначка-чкі-чцы, 1. у.ченьш. к бялянка 1. Белая ты бяляначка, красная сура-вежачка, ці баішся ты марозу? Аляксанд-раўка Імгл. (Косіч 238).
2. уменьш. к бялянка 2,—девнца белая лнцом. Нсл. 41. Бяляначку палюбіў. Нсл.
•бялянкі-нак, мн. ч.—белкн в глазах. Нсл. 41. Заліў свае бялянкі,—т.е. опьянел. Нсл.
бяляскі
125
бянтэжыць
• бяляскі-кар, мн. ч.—забор йз столбнков йлй тонкнх планок. Растсл. Ср. баляска 2, балясьнік 1.
•бялясы-сая-сае—беловатый, Гсл.; Растсл. с белымн пятнамн (о жйвотных, С.) Нсл. 41. Бялясы конь. Нсл. Бялясы лоб р жарабяці. Нсл. Ср. cm. бялясшы—ммею-іцйй более белнзны в шерстн. Нсл. 729. Мой конь бялясшы за твайго; тым толькі й распазнаць можна іх. Нсл.
•бялясшы, ср. cm. к бялясы.
•бялява-вы-ве, ж.. раст.—белянка весен-няя.
• бялявая-ае—блондннка. БНсл.
•бялявасьць-ф', ж.—беловатость. / гля-дзеў р мутную бялявасьць акна. Адамчык: Арж. колас.
•бялявы-адга, 1. блонднн. БНсл.
2.—см. под белы.
• бяліць-л/б, бёліш-ле, несоверш., што 1. делать белым, покрывая мелом, нзвес-тью й т.п.; пронзводйть побелку (белнть, С.) Шсл.; Ар. К сьвяту белім хату й печ. Ст. Соверш. пабяліць—покрыть белой крас-кой. Прйч. пабёлены—покрашенный белой краской. Заставіў пояс золатам шыт, наконча сярэбранае, а пражка зялезная пабеленая. Гордз. Акты ХУП, 2.
2. заправлять суп молоком йлй сметаной. Ар.; Шмсл. He бялі шмат крупніку. Ст. Соверш. забяліць—заправйть суп моло-ком йлй сметаной. Ар. Забялі крупнік. Ст. Забяліць капусту, грыбы. Нсл. 161. Прйч. забёлены—прнправленный молоком, сметаной. Ксл.; Ар. Забеленай крупені не бярэць. Сураўні Сур. (Ксл.). Грыбы не забелены. Нсл. 161. Ядуць забеленую зацірку. Ст. Соверш. прыбялГць-лю, прыбе-ліш-ле. Нсл. 496. Прыбяліла б, але сьмя-таны няма. Нсл. Прйч. прыбёлены—под-беленный сметаной йлймолоком. Нсл.496. Капуста прыбеленая.
3. сннмать кожу с убнтой овцы, козы, кролйка, зайца. Ар. Хто будзе бяліць барана? Ар.
абяліць, а), соверш к бяліць 3. Дзядуля абяліў авечку. Ар. Прйч. абелены. Ар. Абеленая авечка. б) снять кору, чтобы была вндна белая древесйна. Калі абеліш пугаўё, дык яно будзе лягчэйшае. Слопішча Шацк. (Шсл.).
4. делать белым, подвергая особой обработке, белнть, Ксл.; Ар. выполаскн-вать (не только, С.) н высушнвать на солнце новый холст. Шсл. Скуты беляць попелам. Кураеды Беш. (Ксл.). Бабы панёсьлі бяліць палатно. Ст. Зімў прала, вясну ткала, лецечка бяліла. Косіч, 243. Край Дунаю палотны бяліла. Росуха імгл. (Косіч 61). Соверш. выбяліць. Выбялілі палатно.
КНІГІ ОНЛАЙН
