Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
убёлеваць-люю-люеш-люе; повел.-люй-люйма, несоверш.—доводнть до надле-жаіцей белнзны. Нсл. 648. Другія жанкі ўжо' ўбелююць, убялілі свае палотны, a ты яшчэ за кроснамі сядзіш. Нсл.
убёлеваньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суіц. к убелеваць, убелевацца, —старанне довестн до надлежаіцей белнзны. Нсл. 648. За ўбелеваньням палат-на шмат часу страцілі. Нсл. Соверш. убяліць-лю, убёліш-ле. Нсл. 648. Прйч. убёлены—доведенный до надлежаіцей белйзны. Нсл. 648.
•бяліцца, бёліцца, страд. к бяліць 1, 2, 3, 4. убёлевацца-лююся-люешся, 1. быть доводйму до надлежагцей белнзны. Нсл. 648. Mae палотны сёлета ўбелююцца, убяліліся хораша. Нсл.
2. умываться нлн прнтйраться белнламн. Нсл. 648. Паня наша ўбелюецца, убялілася сядні, знаць гасьцей чакае. Нсл. Соеерш. убяліцца, а) быть доведену до надлежа-іцей белнзны. Нсл. 648. б) соверш. к убеле-вацца 2. Паненка , як убялілася, дык і папрыгажэла. Нсл. 648.
•бялкі-коў-ком; мн. ч.. предл.-КОХ, едйнств. ч. нет., презр.—глаза. Нсл. 729. Пралупі свае бялкі, дык і абачыш. Нсл.
•бялюга-югі-юзе, ж.—рыба белуга. Шсл. Бялюга злавіла пяшксра. Жораўкі Сьміл. (Шсл.).
• бялюк-юкў, предл.-юкў, м„ бот.—венеч-НЙК. НТ6(БНсл.).
•бялюсенькі,—см. под белы.
•бянёха-ёхі-ёсе, ж. 1. нянька, балуюіцая ребенка. Нсл. 25. Даў Бог бянёху, усё цацкаецца а бянёхаецца з малым. Нсл.
2. обіц.—не сходяіцее с рук дйтя. Нсл. 25. Уменьш. бянёшка-шкі-шцы—ребёнок, любяіцнй забавляться на руках. Нсл. 25.
•бянёханьне-ня, предл.-НЮ, ср..отгл.ймясуіц. к бянёхаць, бянёхацца. 1. няньченне дйтятй (на руках, С.) Нсл. 25.
2. медленное занятне чем-л. Нсл. 25. Да вечара будзе гэта бянёханьне. Нсл.
*бянёхаць-аю-аеш-ае, несоверш., nepex. 1. няньчйть, качатьребёнкана руках. Нсл.25.
2. нграть с веіцью, подобно как с ребёнком йлй с куклою. Нсл. 25. Бянёхаеш шклянку, пакуль зьбянёхаеш. Нсл. Соверш. зьбянёхаць—нспортнть нлн разбнть "бянёхаючы”. Нсл. 25. См. бянёхаць 2.
•бянёхацца-аюся-аешся, несоверш.—во-знться, забавляться с кем йлй с чем, подобно как с ребёнком йлй нгрушкой. Нсл. 25. Перастань бянёхацца зь дзяцём, ідзі на работу. Нсл. Досіць табе бянё-хацца зь лялькамі, пара вучыцца шыць. Тм.
•бянёхі-хаў, едйнств. ч. нет. — шалОСТй, баловное обрагценне с кем, чем-л. Нсл. 25. Бянёхі не давядуць да дабра. Нсл.
•6ЯНТЭЖЫЦЬ-ЖР-ЖЫШ-Ж0, несоверш., перех.
1. путать, спутывать, перемешнвать, разбрасывать в разные стороны. Ар.; Вал.
2. сбйвать с толку. Гсл.; Нсл. 25. He бянтэж дзеўкі. Нсл.
3. конфузнть, Нсл. 25. называть какнмн-л. обнднымн, браннымн словамн. Вал.
зьбянтэжыць
126
бясконна II
ЗЬбяНТЭЖЫЦЬ, 1. соверш. к бянтэжыць 1. Вецер зьбянтэжыў бабкі (снапоў)—по-разбросал снопы. Вал. Град зьбянтэжыў збожжа. Яцкава Вал. 2. сбнть с толку. Зьбянтэжылі хлапца. Нсл.
3. сконфузнть. Нсл. 25.
•бяНТЭЖЫЦЦа, -ЖуСЯ-ЖЫШСЯ, несоверш. —конфузнться, сбнваться с толку, пу-таться. Нсл. 25. He бянтэжся, гавары. Нсл. Соверш. зьбянтэжыцца. Нсл. 25. Зьбянтэ-жыўся да сьлёз. Нсл.
•бяроза, бярэза( Ар.)-зы-зе, ж.—береза.
бярЭЗІНа-НЫ-НР, Гсл.; НК.: Очеркн, Но. 902 —одно березовое дерево. Шсл.; Ар. Сьсек добрую бярэзіну на калёсы. Ст. Берка ЦЯЧЭЦЬ ІЗЬ бярэзІНЫ. Навікі Беш. (Ксл.). Уменый. бярЭЗКЯ-ЗКІ-ЗЦЫ. Ар. Собйр. бярЭЗЬ-зе-зя, предл-зю—берёзовый лес. Лугі Пар. (Дсл. 26).
•бярозавік, бярэзавік, Ар.-іку, предл.-іку, ч. 1. весенннй сок берёзы, употребляемый как напнток. Шсл.; Косіч 257; Нсл. 729. Напіся бярозавіку, калі ня хочаш вады. Ст. На Пятроўку да заквасу бацьвіньня зьберлі вядзёр дзесяць бярозавіку. Нсл. Бярозавік сёлета дужа салодкі, добра зьберці дзежку на квас. ЗСД 233. Уменьш. бярозаві-чак, бярэзавічак. Пачастуй татульку бярозавічкам. Нсл. 729.
2. плод яблонн, получнвшнйся от прн-внвкй когда-то березы. нк.: Очеркн, Но. 813. •бярозавы, бярэзавы, \р.-вая-вае—берё-зовый. Ар.; Шсл. Жалі пад бярозавым гаям. Ст.
бярозавы(бярэзавы) жук—майскнй жук нлн хруіц. Во калі цёпла' ужб лётаюць бярозавыя жуке. Ст.
бярозавая каша— (на смех): наказанне розгамн. Ар.; Шсл. Чаго табе дацы мо' бярозавае кашкі? Ст.
•бярОЗКа(бярЭЗКа)-ЗК7-ЗЦЫ, ж„ раст. 1. вьюнок прнзаборный, Гсл. н полевой. Шсл. Увесь лён спляла бярозка. Ст.
2. —см. под бяроза.
•бяроста, бярзста-сты-сьце, ж.—берёста. Шсл. Вярэнька сплецена зь бяросты. Ст. Одна бярэсьціна. Ксл. Падай бярэсьціну зацепліць печку. Сянно (Ксл.).
•бяроставы, бярэставы-вая-sap—берес-товый. Шс Пастух зрабіў ьяроставую трубу. Ст.
•бярэза,—см. под бяроза.
•бярэзавік,—ем. под бярозавік.
•бярэзьнік-гку, предл.-іку, м.—березовый лес, НК.: Очеркн 467. берёзовая роіца. Шсл.; Ар. Каровы пагналі ў бярэзьнік. Ст.
Бярэзьнікам пяе над галавой. Лойка: Л. песьня. Ужньш. бярэзьнічак-wa—берёзовы лесок. Ксл. За беленькім бярэзьнічкам талалайчык сьвішча (язык). Сьвіціна Беш. (Ксл.).
•бярэжа кабыла—кобыла жеребная. Вы-сачэрт Пар. (Дсл.).
•бярэма-лед предл.-ме; мн. ч. бярэмы-маў, ср.—охапка, сколько можна понестн в руках перед собою, НК.: Очеркн, Но. 722; Ельн.(Дсл. 26). ноша в обхват ру камн, Нсл. 25. охапка, Ксл. ноша. Гсл. Прынясі дзьве бярэмы дроў. Рудня Аз. (Ксл.). Набраў бярэма, як падняць. Нсл. Уменьш. бярэмца-ца. пред.ьюцу; мн. ч.-цы-цаў. Нсл. 25. Бярэмца сена. Нсл.
•бярэста,под бяроста.
•бярэць, соверш. УЗЯЛО, безлйч.,—см. под бёрці.
•бярдзёчнІК-ІКД, предл.-іку, зват.-іча, м. —мастер, нзготовляюіцнй бёрда. Дсл. 25.
•бярлог-ога, npeä.i.-озе, .м.—берлога. Ар.
• бярловы-вая-вае—смолотый нз неве-янных семян. Нсл. 25. Бярловая мука. Нсл. •бярно-wä; мн. ч. бёрны-наў, ср.—бревно. Гсл.; Вят., Вост. (Даль); МГсл.; Ксл. Ледзь паднялі бярно на хату. Рыбчына Сур. (Ксл.). См. бярвіно. Уменьш.. мскат. бярнушко-кф’ мн. ч.-кі, ср.. Нсл.25. йбярнўшка-шкг-шчы, ж. Ксл. Яна вельмі таўстая гэта бярнушка. Лятоўшчына Куз. (Ксл.).
• бярнушковы-вяя-вае—состояіднй нз бревёшек. Нсл. 25.
•бярнўшка,—<«. под бярно.
•бярвіно-на; мн. ч.-вёны-наў, ср.—бревно. Шсл. Бярвіно ляжыць ды буцьвее на дварэ. Ст. Бярвіно ледзь усьцягнулі на козлы. Ст. Кілун гэты ня дасьць рады бярвінў. Ст. Скацілася бярвіно ды дало па назе. Ст. См. бярно. Уменьш. бярвінцо-ца; мн. ч.-венцы. Собйр. бярвёньне-ня, предл-ню—брёвна, Ар.; Шсл.; Гсл. куча бревён. Нсл. 25. Нацягалі на хату бярвеньня. Ст. Калі б да гэтага бярвеньня ды яшчэ толькі, вось быхата была. Нсл. Расьпілуй гэтае бярвеньне. Пужалава Аз. (Ксл.).
•бясхатнасьць-ці, ж.—бездомность. Ср. бясхатны.
• бясхатны, -ная-нае—бездомный(без Крова, нзбы, Даль). Ксл.; Нсл. 24; Вят., Вост. (Даль). Пажалець надабе бясхатнага чалавека. Горбава Лёз. (Ксл.). Бясхатны бабыль. Нсл.
•бясхлёбіца-цы-цы, ж. недостаток в хлебе. Блага жыць пры бязьлесіцы, яшчэ гарэй пры бясхлебіцы. Нсл. 21.(ло0 бязьле-сіца).
•бясхмарны-ная-нае—безоблачный. Ксл. Дзень быў бясхмарны. Бабінічы Віц. (Ксл.) •бясхвосты-7пая-тае—бесхвостый.
•бясеца-ды-дзе, ж.—пнрушка, Шсл.; Ксл. пнр, пнршество. Бяз хлеба й солі благая бяседа. Самін Пух. (Шсл.). У майго суседа была ўчора бяседа. Бесьцьвена Сян. (Ксл.) •бясконна I, нареч.(к бясконны I)—не по очередн. Нсл. 21. Бясконна выступаеш. Нсл.
•бясконна II, нареч.—не верхом, а пеш-ком. Нсл. 20. протнконно. Бясконна прыбыў. Нсл.
бясконны I
127
бяспрашпартны
•бясконны 1-ная-нае—внеочередный в нгре, Нсл, 21. вобіце внеочередный. Бяскон-ны ход. См. бесканоўны.
•бясконны 11-ная-нае, 1. пешнй. Нсл. 21. Бясконнага яго выправілі. Нсл.
2. безлошадный.
•бясконца, нареч. 1. бесконечно. Ар.; Шсл. Ідуць сабе, гады ідуць, бы карагод бясконца. Гарун (ст. "Ідуць гады”). Як сталі йсьці жаўнеры, дык бясконца йдуць a йдуць. Ст. He магу ж я цярпець такога палажэньня бясконца! Корзюк. Любы так бясконца мне яны. Жылка, 21.
2. чрезвычайно, необыкновенно. Ар. Бясконца добры. Ар. Бясконца благі. Ар. Памер далёка ад бацькаўшчыны, като-рую так бясконцакахаў. Бацк. Но. 49-50/435-436.
• бясконцасьць-ф, ж.—бесконечность. БНсл.
•бясконцы-г/яя-чае—бесконечный. МГсл.; Ар.; БНсл. Мне трэба бясконцую сьцежку меж бору. (Ускалось, Но. 11). Зару соцыя-лізмы ты ж разьдзьмухаў пад стогн няволызікаў мілённы і бясконцы. Падсо-нечны(Ускалось, Но. 7, 10). Валёй страха нябёс, бясконцы шлях і ліры корба. Жылка. Паваенная Францыя была пара-ліжаваная бясконцымі ўрадовымі кры-шамі. Бацьк. Но. 1-2/437-438. Учую твой голас р сьпевах бясконцых. с. Музыка 188. •бяскостачны-ная-нае—бескостный. Ро-зйнкй безкосточные. п.п. 2:3 (3 12 кннг Бнблнн).
•бяскосты-імая-wöe—бескостный. Нсл. 21; БНсл. Бяскостая рыба. Нсл.
•бяскосы-соя-сае—ненмеюіцнй косы. Нсл. 21. Што ж ты бяскосы прышоў сена касіць? Нсл.
•бяскаятны-ная-нае—нераскаянный. Нсл. 21. Бяскаятны грэх, грэшнік. Нсл. Бяс-каятная тва душа. Нсл.
»бясклопатны, -ная-нае—беззаботный. Нсл. 21; МГсл.; Шсл.; БНсл. Бясклопатнага дня няма. Нсл. Бясклопатны чалавек. Нсл. Нареч. бясклопатна—беззаботно, (Гсл.) без сует, без горя. Нсл. 21; БНсл. Жыву сабе бясклопатна. Нсл.
•бясклясавасьць-ш, ж.—бесклассовость. •бясклясавы-вая-вае—бесклассовый.
бясклясавае грамадзтва—бесклассовое обіцество.
•бяскрыжы, -жая-жае—не нмеюіцнй креста. Нсл. 21. Бяскрыжая царква. Нсл.
*бяскрЫЛ-Л(7, предл.-Ыле, м., зоол.—кнвн. ЗТ.(БНсл.)
•бяскрышны, -ная-нае—бескрнзнсный. Ср. крыш.
•бяскрыўдны, -ная-нае—справедлнвый, безобндный.(БНсл:); Нсл. 21. Бяскрыўдная плата. Нсл. 21. Блукаў усьмех бяскрыўд-нага чалавека. Цялеш(Ярылаў агонь). Нареч. бяскрыўдна—безобйДНО. Нсл. 21; Ксл.; БНсл.
Бяскрыўдна падзяліліся дабром. Труха-навічы Чаш. (Ксл.). Рассудзіў бязкрыўдна і на тую і на другую старану. Нсл. 21.
• бясквотна, нареч.(к бясквотны)—бес-процентно. Нсл. 21. Жыд ніколі не пазыча бясквотна. Нсл.
•бясквотны, -ная-нае—беспроцентный. НСл. 21.
бясквотная вера—беспроцентное одол-женне(креднт, С.) Нсл.
• бяскві'тна, нареч.(к бясквітны)—без пнсьменного внда, Нсл. 21. без распнскн, квйтанцян, без ордера. Бясквітна не дазваляй сячы лесу. Нсл.
•бясквітны-ная-нае—ненмеюіцйй пйсь-менного внда, Нсл. 21. без ордера. Бяс-квітныя даўгі. Нсл.
•бяскўдлы-яйя-лде—не ймеюіднй ”куд-лы"—патлы, космы. У бяскудлага не пажывішся хахлом. Послов. Нсл. 21.
•бяскульбачны, -ная-нае—неоседлан-ный. Нсл. 21. Прыехаў кочна на бяскуль-бачным каню. Нсл.
•бяскўтны-ная-нае—не нмеюіцйй дома своего(квартнры, комнаты, С.), бес-прнютный.(БНсл.); Нсл. 21. У нашым сяле няма бяскутных радзімаў. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
