Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. плашечка вершковой длйны йз раско-лотых чурок, не превышаюіцйх толіцйны Мйзднца, служнт для йгры ”у біркі”. НК: Очеркн, Но. 274.
3. палочка, употребляемая вместо пуго-внцы. Юрсл. Я, як малая была, дык гузікаў і ня знала: бірку прычэпіш — і добра. Юрсл.
4. бранное слово о рябом. Нсл. 26. См. насяканік.
•біркаваць-кўю-кўеш-кўе; повел.-ўй-ўй -ма, несоверш. 1. делать на палке нарезы вместо цйфровых запйсей. Я буду лічыць, а ты біркуй. Нсл. 26. Соверш. забіркаваць, перех.—сделать зарубку, заметать (Нсл. 26). Забіркую табе гэта на сьгііне тваей. Нсл.
зьбіркаваць, соверш., перех. а) наделать много знаков на палке вместо цнфровых запнсей.
б) (перен.)—наделать много знаков удара-мн плетью йлй розгамн. Нсл.
2. замечать что-л. на стене мелом йлй углем. Нсл. 26. Шмат ты штось біркуеш на мяне. Нсл. Соверш. убіркаваць-кую —открыть начет на ком. Нсл. 45. Войта пан убіркаваў. Нсл.
набірковаваць-вую-вуеш-вХ" повел.-вуй-вуйма, несоверш., перех. 1. насчнтывать (счйтая, прйбавйть лйшнее, сверх нормы, С.). Нсл. 298. Карчміт заўсёды лішняе набірковуе на нашага брата, ня жыў, калі не набіркуе. Нсл.
І.ўперен.)—порядочно сечь. Нсл. Глядзі, як нашаму брату набірковуюць, набірка-валі старўю, будзе й табе знак. Нсл.
набіркаваць-кую-куеш-куе, соверш. к "набіркаваць" в обонх знач.
• біркавацца-кўюся-кўешся-кўецца, несо-верш.—браться на палке, кому падет жребйй. Нсл. 26. Будзем біркавацца, камуў дарозе дзяржаць перад. Нсл. Соверш. убіркавацца—подвергнуться начету. Нсл. 45. Войт наш убіркаваўся. Нсл.
•бі"рма, нареч., укрепляет значенйе действйя (берці, С.)—грабнтельскй. Нсл. 26. Бірма бярэць. Нсл.
•біруболка-лкг-л^ы, ж.—пуговнца. Ксл. Ушый біруболку ў сарочку. Гарнакі Сян. (Ксл.).
•бірўк-ука, предл.-укў, зват.-ўча; мн. ч.-КІ-коў-ком-кі-камі-кох, м. 1. волк, Нсл. 20. волк-одйночка.
2. мн. ч., вйн.-коў—бранное слово, вор, подозреваемый в хніцнйчестве. Нсл. 26. Бірук з катніх рук. Нсл.
3. угрюмый человек. Зьверавічы Красьн.(Дсл. 27>.
• бірыч-ча, предл.-чу; мн. ч., род.-чаў, 1. глашатай. Гсл.
2. полнцейскйй чйновнйк, обьявлявшйй народу распоряженйе властей. Гсл.
•бІСКуп-Д<7, предл.-пу, зват.-пе, м.—епйскоп (особенно рнмско-католйческйй, Нсл.) Гсл.; Нсл. 26; Ар. Сам біскуп будзе імшыць у касьцеле. Ст.
•біскупаў-ава-ава—прйнадлежашйй к "біскупу”. Нсл. 26.
•бі'скупскЦбіскўпскі, Нсл.)-кая-кае—от-НОСЯІЦЙЙСЯ к "біскупу". Нсл. 26. Біскупскія людзі. Нсл.
• б?скупства(біскўпства, Нсл.)-ва, ср. 1. ешіскопство рймскокатолнческое. Нсл. 26. 2. йменне, прйнадлежаіцее епнскопу йлй епнскопской кафедре рймско-католй-ческой. Нсл. 26.
•біскўпшчына-нб(-не, —нменне, прйнад-лежаіцее рймско-католйческому епдс-копу. Нсл. 26.
•бпка-ткі-тцы, ж. 1. яйцо, разбнтое о другое яйцо в йгре "у біткі”. С.;Янк.і; Ар. Ар. Ён бітак прыносіў на Вялікдзень па капе. Янк. I. Хто выгуляе яйцо на Вялікдзень, дык гэта бітка. Тм. Бітка борзда псуецца. Дварэцк, Чаш. (Ксл.).
2. палка, которой нграютв "пігара”ЯнкА. •бтА-кая-кае—расторопный, бойкдй. іг. •бітма, нареч.—бйТКОМ. Гсл.; Нсл. 26. Бітма набіта царква людзёў. Нсл.
•бітва-вь’і-вё; мн. ч. бітвы-ваў, 1. бчтва. МГсл.; Ар.; Шсл. Зараз бітва будзе. Ст.
2. драка. Янк.і; Ар. Даўней ня было ў Барбораве кірмашу, каб ня была бітва! Янк.І. Будзе ў нас бітва. Лупекі Стдуб.(Косіч 247).
•бітўха-ухг-усе, ж. к бітун. Аш.
•бітун-уна, предл.-унў, зват.-ўне; мн. ч.-НЫ-ноў-ном, мн. ч„ предл.-НОХ, м.—драчун, Гсл.; мгсл.; Нсл. 26. драчлйвый. Ксл. Зьвязаць гэтага бітуна. Раманаўка Сян. (Ксл.). Трэба ўняць гэтага бітуна, каб ня біўся. Нсл. •бі'ты-тая-тае, — см. под біць.
• бггыва, біцьцева: біцьцева, бітыва шукае—лезет в драку, старается поссо-рнться. Дсл. 27. Ён проста біцьцева шукае. Дсл. Ах, ты бэстыя, гад, кроў маю сьсеш. — А ты бітыва шукаеш. Дсл.
•біваць,—см. под біць.
•біць, б’ю, б’еш, б’ець, б’ем, б’іцё, б’юць; повел.-бі, несоверш., перех. 1. бйТЬ, КОЛОТЙТЬ. Ар. Ё каго біць, але няма каму. Послов. Забалоцьце Сьміл. (Шсл.).
біць
131
забіцьцё
2. бйть, наносвть пораженйе. Біць ворага (на вайне).
3. бйть, убйвать. Рыбак восьцямі біў рыбу. Войш.
4. бнть, стрелять. Заўсёды ходзе бор сьцярэгчы і птушкі біць з стрэльбы Тарас. Тарас на Парнасе.
5. бнть, йздавать звукй, отбйвать удары. Гадзіньнік б’ець восьмі. Дз.
6. о злаках: молотйть. А ў ваўторак снапоў сорак пшанічанькі б'ю, б’ю. йз песнн.
біць, зьбіць масла—бнть, сбйть слйвоч-ное масло. Ар.
біць дровы—колоть дрова(еслй в длй-ну). Ар.; мгсл.; Ксл. Надабе біць дровы. Сабалёва Куз. (Ксл.).
біць у ладкі, а) бйть в ладошй. Ар. б) рукоплесать, аплодйровать.
біць на тое—клонйть речь к тому-то. Шсл. А ён усё б’ець на тое, каб яму дасталося болей. Ст.
Прйч. йпрйлаг. йз прйч. 6ІТЫ, 1. бывШйЙ ПОД наказанйем. Нсл. 26. Бітаму сабаццы кія не паказуй. Нсл.
2. о дровах:—колотый, расколотый. Ар. Бітыя дровы. Ар.
«біцьцева^сл. под бітыва.
•бІЦЬцё-ЦЯ, дат.. предл.-цю; мн. ч.-ЦІ-ЦЯў, ср.
1. бненне.
біцьцё сэрца—бненне сердца. Біцьцё пульсу.
^хыць-аю-йеш-ае; прошл. вр. біваў, много-крат. к бІЦЬ 1, 2, 3, 4.
абабі'ць, абаб’ю, соверш. 1. побнть. Гсл.
2. абабіць, (Шсл.), абіць, (Ар.)—обйть; прнбнв, покрыть, обтянуть чем-л. Скры-ню абабілі зялезам. Ст.
3. (обнть, Ксл.), околотйть. Шсл.; Ксл. Абабіў капы зь дзьве жыта. Астроўна Віц. (Ксл.). Абабіць снапы.
абабіты, прйч. к абабіць so всех трех зн. Як засяюць, дык сьцелюць першы абабіты снапок. Ст. (Шсл. под аббіваць).
абабніьце-фг. МГсл., отгл. ймя суш. к абабіць 1, 2, 3.
аббіваць, несоверш. к абабіць в 2-ом й 3-ем зн. Соверш. аббіць, абаб’ю-бёш-б’ець-б’ем, б’іцё каго-што—побнть. Гсл.; мгсл. Аббіў ты мяне — і я цябе абаб’ю. Гсл.
аббіць абмежак, узьмежак—скосйть ”абмежак, узьмежак ”, (Гл.) мелкая сенокосная работа. НК: Очеркн, Но. 887.
аббіць парогі—надоесть частым прнхо-ДОМ, посеіценйем. НК: Бабы, Но. 52. См. нацерці парогі.
абіваць-аю-аеш-ае, несоверш. (к абіць) — аббіваць. Соверш. абіць, абаб’ю, абаб’еш-ець—абабіць 2.
адбіваць, несоверш. 1. отбйвать, откалы-вать ударом. Ар.; Гсл.
2. отражать. Гсл.
3. клеймйть дрова, бревна (й т.п., С.) Шсл.; Ар.
4. отсажнвать, ударйвшйсь. Ар.
5. делать оттйск в твпографйй. Гсл.
6. оттаптывать. Нсл. 371. Кажны дзеньі туды ходзячы, ногі сабе адбіваю, адбіў.' Нсл.
7. прнвлекать от другого к себе, Нсл. 371. переманнвать. Дсл.
8. КОЛОТЙТЬ СЙЛЬНО, МОЛОТЙТЬ. Дсл. Васілька не адбівае добра цэпам: заста-ецца зярнё. Дсл.
9. адбіваць рукі—отрясать рукн. Дсл. Пачаў дзед адбіваць ад сірот рукі. Дсл.
адбіваньне, (Гсл.), отгл. ймя суіц, к адбіваць
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. Соверш. адбіць, адаб’ю, б’ёш, б’ёць, б’ём, б'іцё; повел. адбі, 1. отбнть, отколоть ударом. Гсл.; Ар.
2. (к адбіваць в2-ом зн.)—отразвть. Гсл.; Ар.
3. (кбіваць вЗ-емзн.)—поставйть клеймо на дровах, деревьях й т.п. Шсл.; Ар. Лясьнік ужо адбіў дровы, можна вазіць. Ст.
4. (к адбіваць s 4-ом т.)—отсадвть ударвв-шйсь. Ар. Усе грудзі адбіў, як ськінуўся зь пёчы. Ст.
5. (к адбіваць в 5-ом зн.) Адбі імне карэктурны ліст.
6. (к адбіваць вб-ом зн. Нсл. 371)—оттоптать.
7. (к адбіваць 7}—прввлечь от другого к себе. Нсл. Дзяцюкі адбілі ад Лаўрэна дзеўку. Ст.
8. запечатлеть(передать, воплотйть в чем-л., С.) мгсл.
адбіты, прш. к адбіць 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. Отгл. ішя суіц. адбіцьцё-г^я, предл.-ЦЮ‘, мн. ч.~ ці-цяў, ср. 1. отраженйе.
2. отбой. Нсл. 371. Адбіцьця няманам ад іх. Нсл.
дабіваць-яю-яейляе; повел.-ай-айма, несо-верш. 1. продолжать бнть до конца. Нсл. 135.
2. перен.—првводйть до конечного рас-стройства. Нсл. 135; Дсл. Дабіваеш, дабіў нас сваім бязулствам. Нсл.
3. оканчйвать что-л. Нсл. 135; Ксл. Дабі-вайце сядні касьбу, арбу. Нсл. 135.
дабіць, соверш. к дабіваць 1,2,3.
забіваць, несоверш.—убйвать. Ар.; Шсл.; Ксл. Біце колькі ўлезе гэтаму гаду, толькі на сьмерць не забівайце. Ст. Соверш. забіць, 1. убйТЬ. Ар.; Шсл.; Нсл. 159; Гсл. КалІ забёш бабра, ня будзеш мець дабра. Послов. Нсл. Лясьнік польскі забіў чалавека ў лесе за ягады. Дз.
2. проконопатйть(дыру, С.) Ксл. Забіць пакульлям дзірку. Кузьміно Сян. (Ксл.).
Прйч. забіты. 1. убйТЫЙ. Нсл. 159; Ар. Знайшлі на дарозе забітага Жыда. Нсл. Сьпіць як забіты. Нсл.
2. сйльный, необыкновенный. Нсл. 159. Забіты злодзей, п ’яніца. Отгл. ймя суіц. забіцьцё-ця, предл.. -цю; мн. ч.-ці-цяў —убнйство. Гсл; Нсл.159. Забіцьцёчалавека. Нсл.
зьбіваць
132
перабіваньне
зьбіваць, несоверш.—сбйвать. Ар. Хлапцы паленьням зьбіваюць ігрушы. Ст. Зьбіваць, зьбіць шапку з галавы. Нсл. 195.
2. нзбйвать. Ар.; Шсл. За што ты яго зьбіваеш, зьбіў так? Нсл. 195.
3. озадачлвать, затруднять разнымй вопросамн, отклоняя от предмета, Нсл. 195. сбйвать. Ня зьбівайяго, няхайгавора. Нсл.
4. отделять решетом колосья й сорныя семена от чйстого зерна. Нсл. 195. Зьбіраць, зьбіць жыта, пшонку. Нсл.
5. опровергать.
Соверш. зьбіць, заб’ю, заб’ёш, заб’ёць, заб’ем, заб’іцё, заб’юць; повел. зьбі, 1. (к зьбіваць в 1-ом зн.)—сблть. Ар. Зьбіў дулю. Ар.
2. (к зьбіваць в 2-ом зн.)—йзбйТЬ. Ар.; Шсл. Зьбіў, зьбіў малога на гаркі яблык. Ст. Наехаўшы, бязьвіньне яго зьбіў а зраніў. Гордз. Ак. ХУП, 3.
3. (к зьбіваць вЗ-ем зн.)—заставйть спутать-ся в чем-л.; прйвестй в замешательство.
4. (к зьбіваць 5)—опровегнуть.
5. соедйннть, прнбнв друг к другу, сбнть, СКОЛОТЙТЬ.
зьбіць рогі,— см. под рог.
набіваць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш. (к набіць) 1. заряжать(оружйе). Гсл.; Ар.; Сахны Сян. (Ксл.); Нсл. 739. НабІвйЦЬ, набіць стрэльбу. Нсл. Паляўнічы набіваў стрэльбу. Ар.
2. несоверш, к набІЦЬ 7. Отгл. ймя суіц. набіваньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў —заряжанйе(оружня). Ар. Соверш. набіць,
1. заряднть(оружйе). Гсл.; Ар.; Ксл. Набіў стрэльбу. Сахны Сян. (Ксл.).
2. побнть, ПОКОЛОТЙТЬ. Гсл.; Ар.; Шсл.; Нсл. 739; Ксл. Мяне хацелі набіць, але я ўцёк. Застадольле Сян. (Ксл.). Патыліцу табе наб’ю, калі пусьціш каня ў шкоду. Нсл. Набіў хлапца, няхай не наругаецца. Ар. За што ты набіў хлапца майго? Ст.
3. о дровах: наколоть (дров), раскалывая поленья в длйну. Ар.
4. набйть, настрелять в каком-л. колй-честве.
5. укатать.
6. к біць, о злаках—намолотйть. Набіла пшаніцы чатыры капіцы. йз песня, Ар.
7. надбнть, надбавнть.
набіць цану-надбавйть цену протнв другйх.
Прйч. набіты, 1. заряжённый. Ар.; Нсл. 739. Набіты леварвэр. Ар. Ня дурэй каля набітае стрзльбы. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
