Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
выбухаць, несоверш.—взрываться. Соверш. выбухнуць, 1. вспыхнуть; выброснться. Гсл. Полымя выбухнула скрозь страху. Гсл.
2. взорваться.
•бухач,—под бухайла.
•бухтораньне-ня, предл.-НЮ, Отгл. ймя суічДх бухторыць) 1. неумеренное(чрезмерное, Юрсл.) ллтье жлдкостл. Нсл. 40; Юрсл. За бухтораньням колькі гарэлкі разьліў. Нсл. Пажджы з бухтораньням, пацячэць на мост. Юрсл.
2. неумеренное плтье. Нсл. Цэлую ноч бухтораньне было. Нсл.
бухторыць
155
прыбудаваны
•буХТОўЫЦЬ-ру-рыш-ра, несоверш., перех. 1. неумеренно лнть жндкость, Нсл. 40; Юрсл. лнть с снлой. Растсл. Досіць табе бух-торыць, і так ужо набухторыў безмаль ня цэлую бочку. Нсл. Ня бухтор поўную місу, я не паем. Юрсл.
2. неумеренно пнть. Нсл. 40. 3 самага раньня бухтораць гарэлку.
3. подстрекать. Аш. См. падвучаць. Соверш. падбухторыць, -ру-рыш-ра—подстрек-нуть. Шсл.; Ар. Гэта ж ён іхпадбухторыў, каб пабіліся. Ст.
набухторыць, соверш.(к бухторыць 1) 1. налнть полно, до краев, с нзлншком, более чем бы следовало, Гсл. неумеренно налнть. Нсл. 40.
2. неумеренно выпйть. Набухторыў пуза. Нсл. 40.
•буххаць-аю-аеш-ае, несоверш.—лнть с СНЛОЙ. Растсл.
•бухвэт-эта, предл.-эце, м.—буфет. Шсл. Хадзем закусім у бухвэце. Ст.
•будоўля-лг-лг, ж. 1. возведенне построй-кй, Ксл. нскусство строення, Нсл. 37.
стронтельство, стройка. Будоўля доб-рая Нсл. См. будаваньне. Ён раней будоў-ЛЯЮ Займаўся. Семянцова Беш. (Ксл.).
2. самое строенне, Нсл. 37. постройка (зданне С.), Ксл.; Шсл.; мГсл.; Гсл. Паставіў новую будоўлю. Ст. Прадаў двор із усею будоўляю. Нсл.
•будоўны-нйя-нае—стронтельный. БНсл.
•бўда, (НК.; Дсл.; Сакуны 78; Шсл.; Нсл.), буда, (Ар.) 1. фура(повозка), НКЮчеркн, 374.
крытая повозка, фургон, Ар.; Шсл. кнбнт-ка. Нсл. 37; БНсл. Цыганы возяць дзеці ў будзе. Ст. Ен едзе ў будзе. Бабінічы Віц. (Ксл.)
2. малая крытая постройка, обыкно-венно для собакн. Ар. А da бўды!—(крнк на собаку). Ар.
3. шалаш. Ксл. У садзе зроблена буда. Пачаевічы Чаш. (Ксл.).
4. верх у повозкй. Нсл. 37. Прывяжы буду, часам дождж будзе. Нсл.
•бўдка-Экг-дцы, ж. 1. уменьш. к буда, 1.—повозка с верхом. Гсл.
2. уменый. к буда, 2.— конура. МГсл.; Ар. Сабачая будка. Ар.
3. караульня, шалаш, сторожевая. Нсл. 37. Вартаўнік із будкі выскачыў. Нсл. Пас-тушкі зрабілі сабе будку. Ст.
4. еврейская куіца, в праздннкн куіцей. Нсл. 37. Лапак яловых прывёз на будку Жыду. Нсл.
•бўдачка-чкі-чцы, уменый. к "будка" 2, 3. Ар.; Нсл. 37.
•будаН-Нй; мн. ч.-НЫ-Ноў-НОМ, нн. ч„ предл-нох, м. Глуск.(Янк. I, 15)—палатка. Дзеці разьмешчаны ў брызантовых буданох (палатках). Б. Голас, Но. 71. Квітуць твае лясныя рожы ля партызанскіх буданоў. Прыходзька(Літ. й Маст., 17.IX. 1971).
•будаваньне, (Ар.), будуваньне, (НК.)-ня, предл.-НК>; мн. ч.-НІ, отгл. ймя суйДк будаваць, брдава^і{й)-строенйе(действйе), Ар.; НК: Очеркн, Но. 415; Нсл. 37. возведенне построек, Ксл.; Ар. стронтельство, пронзводство построек. Гсл.
•будавацЬ-дуЛ2-д_увШ-дув, несоверш., перех.
—стронть, возводнть постройку. Ар.; Растсл.; Шсл.; Ісачкова Аз. (Ксл.); Гсл.; Нсл. 37. Пан вялікую аборубудуе. Нсл. См. ставіць. Прйч. будаваны—строенный. Нсл. 37. Двор будаваны прадаў. Нсл. Соверш. збудаваць —постронть. Ксл. Я ўжо й хлеў збудаваў на аднаселі. Алексінічы Сян. (Ксл.). Сулейман прарок мечыць збудаваў. Кіт. 42аЗ. Соверш. пабудаваць—постронть. Нсл. 423; Шсл. Зарабіў сабе грошы ды пабудаваў новую хату. Ст. Прйч. пабудаваны—оконченный строеннем. Нсл. 423. Двор пабудаваны. Нсл. Отгл. ймя еуш. пабудавЙНЬНе-МЯ, предл,-ню—постройка(действне, С.). Нсл. 423. Пабудаваньне царквы. Нсл. Соверш. выбу-даваць—выстронть. Шсл. Выбудаваў добрую хату. Ст. Соверш. узбудаваць —быстро постронть. Агулам хату ўз-будавалі. Мішкава Куз. (Ксл. под агулам).
адбудоваваць-вую-йх^' повел.-вуй-вуй-ма, несоверш.—отстранвать. Соверш. адбу-даваць-дўю-дўеш-дўе; повел.-дўй-дўйма —отстронть, вновь постронть, восста-новнть что-л.(после разрушення, пожара й т. п.).
дабудоваваць-врю-йуега-вуе, што, несо-верш.—достранвать. Ар.; МГсл. Соверш. дабудаваць—достройть, окончнть стро-нть. Ар. Дабудаваная асець. Дабрамысьль Лёз. (Ксл.).
забуцоваваць-вую-вуеш-вуе; повел.-вуй-вуйма, несоверш.—застранвать, заннмать строеннем. Нсл. 161. Соверш. забудаваць — застронть. Нсл. 161; Шсл. Якубовы забудавалі ўсе месца. Ст. Прйч. забудаваны —застроенный. Нсл. 161. У іх усё гумно забудавана. Ст.
забудаваньне-ня, предл.-ню, отгл. ймя суш,.(к забудаваць, забудавацца) 1. заст-ройка.
2. постройка. Нсл. 161. Усё забудаваньне пагарэла. Нсл.
перабудоваваць-довую-вуеш-вуе; повел-вуй-вуйма, несоверш.—перестранвать. Нсл. 398. Увесь двор на зіму надабе перабудо-ваваць, перабудаваць. Нсл. Соверш. пера-будаваць—перестрсшть. Нсл. 398; Ар. Прйч. перабудаваны—перестроенный. Ар.; Нсл. 398. Усі будоўлі нанава перабудаваны. Нсл. Отгл. ймя суіц. перабудаваньне-ня, предл.-ню—перестройка. Ар.
прыбудоваваць-довую-вуеш-вуе; повел.-довуй-вуйма, несоверш.—прнстранвать. Ар. Соверш. прыбудаваць—прнстронть(что блнзко, Нсл ). Шсл.; Нсл. 496. Прыбудаваў к хаце новыя сенцы. Ст. Пакоік прыбудаваў к двору. Нсл. Сьвятліцу прыбудаваў к хаце. Тм. Прйч. прыбудаваны—прнстро-
будавацца
156
будзённы
енный. Нсл. 496; Ар. Клець прыбудавана блізка к хаце. Нсл. Отгл. ймя суіц. прыбуда-ваньне-ня, предл.-ню—прнстройка(дейс-твне). Нсл. 496. Прыбудаваньне сьвяцёлкі к хаце. Нсл.
•будавацца, (Ар ), будувацца, (нк.удўюся-дўешся; повел.-дўйся-дўймася, несоверш. —стройться, (Нсл. 37) застрайваться. НК: Очеркн, Но. 215; Ст.; Ганкавічы Беш. (Ксл.); Ар.; Войш. Доўга ж ты будуешся; сёлета не дабудуешся яшчэ. Нсл. Калі маеш аруд жыта — будуйся; калі маеш мех грошы — правуйся. Послов. Войш.
адбудовавацца-довуюся-в.уешся, несо-верш.(к адбудавацца^отстр&нваться. Со-верш. адбудавацца—отстройться, вновь постройться, восстановнть свое жялье (после разрушеняя, пожара н т. п.).
дабудовавацца-овуюся-овуешся, несо-верш.(к дабудавацца)—дострайваться. Со-верш. дабудавацца—достройться, строя для себя, окончйть постройку.
забудовавацца, забудовуюся-вуешся, несоверш.—начйнать стройть(для себя, С.). Нсл. 161. He на добрым месцу пан забудо-вуешся, забудаваўся. Нсл. Соверш. забуда-вацца. Ен добра забудаваўся: паставіў новы ток а пуню. Ст.
забудаваўшыся, деепр. наст. вр. к забуда-вацца. Калі братанічы твае будуць будавацца? Яны ўжо забудаваўшыся.
прыбудовавацца-вуюся-вуешся, несоверш. к прыбудавацца. Соверш. прыбудавацца, —прнстронться блязко к кому-л. Нсл. 496. Па самую сьцяну к імне сусед прыбуда-ваўся. Нсл.
•будцызма-змы, зьме, ж.—будцязм.
•буддыстая-ве, суш,.—буддйстка. •буддьісты-лнага, суйу—будднст.
•бўдка,—см. под буда.
•бўдкі-дгж, едйнств. ч. нет.—еврейскнй празднйк куіцей. Нсл. 37. Гэта было ў жыдоўскія будкі. Нсл. Лапак насячы надабе на жыдоўскія будкі. Нсл. 265.(nod лапка).
•бўдкі-кая-кае—чуткйй во сне, скорый на подьём. Нсл. 37. Будкі хлапец. Нсл.
•бўдтцца-нюся-нішся, несоверш.—стано-ВЙТЬСЯ ОбыдеННЫМ, буДННШННМ. Соверш. збўдніцца—стать обыденным, будняш-ннм. Як чалавек збудніцца памеж сваіх суседзяў, то так хочацца кудысь упячы, ці на багамольле, ці на касавіцу. Рэч.(Пет. II, 307.).
•будворыца-цы-цы, ж.—выгон за дерев-ней. Ксл. Гані статак на будворыцу. Слабада Сір. (Ксл.).
•бўдучыня-ні-нг. ж. — будуіцее, МГсл.; ЗСД. 117, 373. будуіцность, событая будуіцего временй. См. прыйсьце 3,4.
•будыня-ш-wz, ж.—постройка. Дсл. 43.
• будыніна-ны-не, ж.—одна постройка. Шсл. Будыніна так і стаіць раскрытая. Ст. Ці ён будыніну якую псістанавіў? Навікі Віц. (Ксл.).
• буякі-коў-к'ол/; мн. ч., предл.-KOX, мн. ч. —ягода голубйка, (БНсл.) сем. брусннч-ных, похожа на чернйку, растет между боГуЛЬНЙКОМ боЛОТНЫМ. Шсл.; Сакуны. Дзеўкі пашлі ў буякі. Ст. Чарніц ня было, дык наБралі буякоў. Ст.
•буянства-вд, првдл.-ве, ср.—(буйство, С.), дебош. мгсл.
•буяны-ная-нае—буйный. Халіма ўжо справіўся быў навесьці ў пакою буянае, як сам, бязладзьдзе. ЗСД. 205. Вырастаў буяны віхор вялікага народнага бунту. зсд. 221. Усплылі ў думках Халімавы разважаньні буяныя, нясуладныя, як і ўся натура ягоная. Тм. 305.
•буяць-яю-яеш-яе; повел.-яй-яйма, несо-верш. 1. быстро растй, расцветать пыш-ным цветом. Гсл. А ў гародзе буяюць кветкі, мак, боб і бульба. Гсл. Буяе паша маіх балот. Жылка, 37. Ен бача, дзе буяе пустацьвет. Кірэенка. Цьвіці вяргіннаю зарой, буяй і жытам і пшаніцай! Салавей: Сіла, 20. Як была ў роднай маці, гуляла, буяла, радзімая мая маці гуляць ня ўнімала. Старадуб.(Жнв. Старнна, 1910, I, 92). Гуляла, буяла сьвякроўка на балю, гуляўшы, буяўшы двору прышла. Шапачка імгл.(Косіч 58). Каля хаты ўлетку буяла крапіва ў рост чалавека.
Соверш. забуяць чым—быть заглушену чем-л. быстро, пышно растуіднм. А чыя ж гэта рута-мята пад гарою зарасла, забуяла лебядою? Расуха Імгл.(Косіч, 237). Соверш. збуяць, (о корнеплодах)—СЛйШ-ком вырастн стеблю за счет корня йлй семенн. Ар.; Шсл. Бульба збуяла. Ар. Чыста ўся бульба збуяла, мусіць гною перадаў. Ст. Збуялі каноплі — нічога ня будзе насеньня. Ст.
2. парнть(в воздухе, С.), реять. Гсл. Буяў сакол аж пад нябёсы. Гсл.
•бўду, бўдзеш, бўдзе, бўдзем, бўдзеце бўдуць, 1. буд. время от "быць”. Ар. Што будзе, то будзе, а Грышка на куце ня будзе. Послов. Нсл. 37. Досіць будзе зь яго. Тм.
2. 3-ее лйцо ед. ч. будзе в знач. нареч.—ДОВОЛЬ-НО, Нсл. 37; БНсл.; Ар.; Растсл. ХВаТйТ. БНсл.; Няпрахіна Карачэўск.(Будде: Тула-Орел, 72). Будзе сыпаць. Нсл. Будзе зь мяне. Тм.
•бўдучы—находяіцййся где-л. Пасланца альбо старану, пры ім будучую. лісты есьці прымусіў. Стт. 88.
•будзённы, (Нсл. 37; Смаргоні), будзённы. Шсл.; БНсл.), будзёны, (Нсл. 37; 1г.) 1. буднему дню свойственный, Нсл. 37. буднячный(о работе, одежде), Шсл. буднншнйй. Нсл.; Смаргоні; іг. Будзенная работа. Нсл. Табе будзёнага дня няма, што ты ў сьвята робіш? Нсл. Сьвята, а ён надзеў будзён-ную адзежу. Ст. Будзённая работа. Ст. Будзенная адзежа. Смаргоні. У будзён дзень зробіш. Нсл.
2. обыденный, банальный. нт2.(БНсл.).
бўдзень
157
буй
•бўдзень-дня, предл.-дню будннй, рабочлй день. Нсл. 37; БНсл.; Гсл. Яму й будзень сьвята. Нсл. Табе будня няма, што ты ў сьвята робіш. Нсл.
•будзённасьць(будзённасьць, С.Уці, ж. 1. буднйчность, буднйшность.
2. обыденность, банальность. НТ2.(БНсл.). •будзёны,—<м под будзенны.
КНІГІ ОНЛАЙН
