Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• габлюшка-шкі-шцы, ж.— шархебель, внд рубанка. Ксл. Габлюшкаю габлююць дошкі. Вішкавічы Чаш. (Ксл.).
•гагокаць-аю-аеш-ае, несоверш.—крйчать го-го! Янк. II. Гадзіны мо’ дзьве нехта ночы гагокаў за ракою. Янк. II.
•га-га, междомет.—о громком смехе. Дсл. Зьбяруцца толькі гага, гага. Вось і работа ваша ўся. Дсл.
•гагай-ая, пред.і.-аю, зват.-аю; мн. ч.-аі-пёў-аём, мн. ч„ предл.-аёх, м.—громко смею-ІЦйЙСЯ. Язьвіна Ельн. (Дсл.).
• гагал-ёк-ёчак—см. под гогаль.
•гагатаньне-ня, пред.і.-НЮ, отгл. ймя суіц\к гагатаць ) 1.—тнхое ржанле лошадей, когда йм дают корм, йлй когда онехотят пнть. Нсл. 115. Ты ня чуеш гагатаньня коні. Нсл.
2. неумеренно-громкнй хохот. Нсл. 115. Гагатаньне тваё ня людзкае. Нсл.
• гагатаць, гагачў-чаш-ча, несоверш. 1. ржать. Нсл. 115. Коні гагочуць, аўсу хочуць. Нсл.
2 . (U3 сарказмом)—ХОХОтатЬ. Нсл. 115. He гагачы так, дзяцё пабудзіш. Нсл. Соверш. нагагатацца-глчўся, нагагочашся—на-хохотаться. Нсл. 302. Што ж мы там нагагаталіся з яго! Нсл. Соверш. загага-тапь. Нсл. 115. а) начать ржать. Загагатаў, як конь. Нсл. б) (йз сарказмом) —начать хохотать.
разгагатацца,разагагачўся-чашся, <о-верш. 1. поднять ржанне(о лошадв). Нсл. 547. Коні нешта разагаталіся, бы хто знаёмы ходзе каля іх. Нсл.
2 . (предосуд.)—расхохотаться громко. Нсл. 547. Чаго ты разгагатаўся на ўсё горла? — дзяцё пабудзіш. Нсл.
узгагатацца, узгагачўся, узгагочашся, соверш. а.—начать ржать. Нсл. б. (предосудД —расхохотаться громко. Нсл.52.Няўвага! узгагатаўся, як конь. Нсл. Узгагочашся ты ў мяне ня так. Тм.
• vararyxa-yxi-yce, ж.—хохотуха.
• гагатўн-уна, предл.-унў, зват.-ўне, м.—хо-хотун. Нсл. 115.
• гагаць см. под гагаць.
•гахам-л/д, предл.-му, зват.-ме, м.—высшее духовное лнцо у каранмов, прожнвает в Троках.
• гад-<)а, предл. й звазп.-дзе; мн. ч. гады, м. 1.—змея. Гсл.; Ксл.; Нсл. 107. Гада забілі г лесе. Вядрэя Выс. (Ксл.) Вужоў, гадаў г сярэдзіне поўна, г кажнага на шыі адзін страшны гад. Кіт. 12968, 9.
2. (предл. гаду )—злой, злонравный чело-век. Нсл. 107. бранн.—злой, мерзкнй муж-чнна, Шсл.; Ксл. обыкновенное ругательное слово — мерзавец, подлый. Дсл. Во, гад хітры! Гэтаму гаду ды ладзіць. Мікалаёва Куз. (Ксл.). Гэтаму гаду ніяк ня ўладзіш. Нсл. Пане, пане, — гадзе чорны. Гарун: Веч. памяць Шаўчэнку. Гад ты печаны! Ст. Гад ты смаляны! Ст. Усякі гад на свой лад. (Послов.}—всяк молодец на свой образец. гадаўё-гя, предл.-ўю, ср. а. собйр. к гад 1.
Шсл. У куп’ю шмат гадаўя. Ст. б.( собйр. к гад 2 )—мерзкне, злые людн. Шсл. Гадаўё гэта, што хоча тое йробе. Ст. Гады! Усе становіцеся гадаўём! Цялеш: Дзесяць 29.
• гадота-оты-оце, ж.. тбйр.—дрянь, ме-люзга( С.). Дсл.Ідзіцегадота!(кураняты, вуцяняты). Дсл.
•гадоўля-лі-лі, ж. 1. вскармлнванне(жй-вотных, С.) Ксл., выкормка(жйвотных, С.) Нсл. 116. Кінула трое парасятак на гадоўлю. Янк. I. Нешта няма на іх(кура-нят) гадоўлі. Шсл. Конь свае гадоўлі. Нсл. Жарабок свае гадоўлі. Ст. Купілі цялё на гадоўлю. Ст.
2. разведенне жйвотных. Ар. Гадоўляй СЬвІней зарабляў. Падлазьнікі Куз. (Ксл.).
3. роіценйе.
•гадоўны-ная-нае—легко вскармлйва-емый(о детях й молодых жйвотных). Янк. II. Протш. негадоўны.
•гадакі( одйн гадак)-коў-ком, мн. ч„ предл-кох, м.—(кожаные? С.) лаптн. Ніз Парэцк. (Дсл.). Ср. хадакі.
• гадаванец-нца, предл.-нцу, зеат.-нча, м. —гштомец, воспнтанннк. Ксл. Гадаванец наш добры. Мішкава Куз. (Ксл.).
• гадаванка-нкі-нцы, ж.—(пнтомннца, С.), воспйтанннца. Вел. Куз. 190.
гадаваньнеI 176
гадаўскі
•гадаваньне l-ня, предл.~ню, отгл. ймясуіц.(к гадаваць I)—пребыванйе в продолженйе года. Нсл. 116. За гадаваньне досыць можна было пазнаць і мяне і маю работу. Нсл.
• гадаваньне Il-ня, предл.-ню, отгл. ймя суіц.(к гадаваць, гадавацца) 1. возрастанйе, Шсл. вырастанйе(о человеке, жйвотном, растенйй). Каб яму гаркое гадаваньне, як ён усе мае грады пацер! Ст.
2. вскармлйванне(детей, жйвотных С.) Ксл. Конь свайго гадаваньня. Нсл. 116. Добрага гадаваньня другадзічка. Мядзе-лева Куз. (Ксл.).
•гадаваць \-дўю-дўеш-дўе; повел.-дўй-дўйма, несоверш.—прожлвать год. Нсл. 116. Дзеля цябе, гаспадару, я гадаваў бы г цябе, але гаспадыня твая жыць не даець. Нсл. Соверш. прагадаваць—провестй год. Нсл. 251. Я тут V вас прагадую. Нсл.
дагадоваваць-довую-довуеш-довуе, неа>-верш.—оканчйвать год службы йлй пре-бывання. Нсл. 137. Дагадовуй ужо ў мяне, тады пярэйдзеш на іншую гасподу. Нсл. Соверш. дагадаварь-дую-дуеш-дуе;повел-дўй-дўйма—окончнть службы йлй пре-бывання. Нсл. 137. He дагадаваўшы, адходзіш ад мяне. Нсл.
•гадаваць П-дўю-дўеш-дўе; повел.-дўй-дўйма, несоверш., nepex. 1. выраіцйвать (выкармлнвать, Ксл., детей, жйвотных С.) ПНЗ; Шсл.; Ар. Ваўка колькі ні гадуй, усе г лес глядзіць. Послов. Нсл. Гадуй дзеці, як гадавала. Смл. у. (Дсл.). Жарабё будзем гадаваць. Ст. Будзем гадаваць абедзьве цяліцы. Навікі Віц. (Ксл.). Дачка ня бацькаеа карысьць, я ж яе гадавала й кукобіла. Косіч 233. Гадавала родная матуля дара-гога свайго сына Янку. С. Бандарэнка(”Бел. Голас”, август 1962). Пакінула яна дзеці, каторыя гадавала. Гарун: Белр. марш. Соверш. загадаваць—развестй(о домашнйх жй-вотных). Варсл. Сусед загадаваў заводныя сьвіньні. Соверш. падгадаваць—(несколь-ко, до некоторой степенй С.) откормйть, воспнтать. Дсл. Падгадаваў кабана на сала. Нсл. 116. Падгадаваць воліка на мяса. Нсл. 440. Сірацінку як падгадую, работнік будзе. Нсл. 440. Падгадавалі сірацінку, пара замуж аддаваць. Дсл. Отгл. ймЯ суш-падгадаваньне-ня, предл.-ню. Падгада-ваньне сіраціны. Доп. к. Нсл. 12.
2. разводлть(о домашннх жйвотных).
3. воспнтывать. Шсл.; Ар.; Гсл.; Нсл. 116; ПНЗ; Ксл. Мы яго гадавалі, а ён нас пакінуў. Лук’янова Сян. (Ксл.). Я бяруся гадаваць дзяцё да асьмінанцацёх год. Навікі Віц. (Ксл.). Гадаваць дзеці. Нсл.
дагадоваваць-вр—вуеш-вуе; повел.-вуй-вуйма, несоверш.—довершйть воспнтанне чье-лйбо. Нсл. 137. Дагадовуем сіраціну, a як дагадуем, тады альбо пан возьме к сабе, альбо ў некруты аддадуць. Нсл. Соверш. дагадаваць. Нсл. 137.
выгараваць-дую-дуеш-дуе, соверш., перех. а)—вьірастнть, вскормнть( Ксл. о жнвот-ных н детях). Ар. Выгадаваў жарабка. Лужасна Куз. (Ксл.). б)—развестн (жнвот-ных). Ар. Выгадавалі колькі га-тункаў курэй. г)—воспнтать. Нсл. 80. Калі свайго дзяцяці ня выгадаваў, трэба чужое гадаваць. Нсл. Яе(дзеўку) выга-давалі. Косіч233. Прйч. выгадаваны, а)—выраіцен-ный. б)—разведённый. г) —воспнтан-ный. Нсл. 80. Выгадаваны ў школах, у чужых людзёх. Нсл. Отгл. ймя суіц. выга-гаданьне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, а)—вскормленне. б)—воспнтанне. Нсл. 80. Даў выгадаваньне, як трэба. Нсл.
^згаррваваззу>-довую-довуеш-довуе, несо-верш., перех.—воспнтывать. Нсл. 52. Чужое дзяцё ўзгадоваваць ня тое, што сваё. Нсл. Соверш. узгадаваць—воспнтать. Гсл.; Нсл. 52; пнз. Узгадаваў дзяцюка, а яго й адабралі ў маскалі. Нсл. 116. Узгадаваў на сваю галаву. Нсл. Узгадуй сіротку, яна згодзіцца. Тм. Прйч. узгадаваны—воспн-танный. Узгадаванага дзяцюка хоцьхто прыме. Нсл. 52. Отгл ймя суіц. узгадаваньне-НЯ, предл.-НЮ—воспнтанне. МГсл.; Нсл. 52. Добра падзякаваў за маё ўзгадаваньне. Нсл.
•гаравайпа-дўюся-дўешся, 1. возрастать, вырастать, Ар. выкармлнваться. Ксл. Як гадуюцца вашыя дзеткі? Ст. Сёлета ў нас гадуецца добрая цяліца. Пустынкі СянДКсл.). Соверш. выгадавацца—возрастн, вырастн, воспнтаться. Ар. Ён выгадаваўся на маіх руках. Нсл. 80.
2. воспнтываться. Нсл. 116.; Ксл. Дзеці гадуюцца, узгадаваліся добра. Нсл. Чаму ж гэта ён (сын) такі выгадаваўся? Марці-новіч(Беларус, Но. 159).
узгаяоваванря-довуюся-довуешся, несо-еерш., возвр.—воспйтываться. Нсл. 52. Плача, што дзеці ня ўзгадовуюцца. Нсл. Соверш. узгадавацца—воспнтаться, Нсл. 116. возрастн, воспйтаться. Шсл. Дзеці ўзгадаваліся добра. Нсл. Каб ты ня ўзгадавалася гэткае дзяцятка! (проклен). Ст.
•гадавіК-І/Сй, предл.-ікў, Зват.-іча, мн.ч., дат-ком, мн. ч„ предл.-кох, м.—Дйтя(мальчйк, С.) одного года. Нсл. 116.
*гадавічка-чк(-ччьб ж.—дйтя(девочка, С.) одногогода. Нсл. 116; МалюцінаПар.(Дсл.). • гадаўка-ўкі-ўцы, ж. к гад 2. Ах, ты гадаўка!
•гадаўнік-гка, предл.-ікў, зват.-іча; мн. ч„ дат.-КОМ, т. ч.. предл.-KOX, м.—ГОДОВОЙ празднйк(Рождество Хрлстово, Новый Год, Пасха, Тройца). Войш.
•гадаўскі-кая-кае—свойственный ”гаду " 2. Бачыш гадаўская скура, як зрабіў на сьмех! Ст. Гадаўскі ён чалавек. Ст.
гадаць
177
прыгадаць
•гадаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш. 1. предполагать, мгсл. думать, предполагать, Гсл. думать, дметь наме-ренне, Ксл. намеревайться, Нсл. 107 стройть предположенчя, догадкн, гадать. Соверш. перагадаць—оставйть собственное свое намеренйе. Нсл. 400. Гатоў жаніцца, a цяпер перагадаў. Нсл.
2. угадывать. Нсл. 107. Гадаў, але не адгадаў. Нсл.
абгадаваць-дую-дуеш-дуе; повел.-дуй-дуйма, несоверш., перех.—предварйтельно стараться о чем, Нсл. 345 предварйтельно запасаться чем-лйбо. Дсл. Абгадаваць трэба запас хлеба на зіму. Нсл. Давай яны хлеба абгадаваць. Соверш. абгадаць—прй-обрестн, предварнтельно стараясь. Аб-гадаў сабе хатку. Нсл. 345.
агадаваць-дую-дуеш-дуе, несоверш. Со-верш. агадаць—прнобрестн(купнть, вы-растнть, йзготовйть в теченйй йзвестного временч), Mix.; Халоп. расстараться, достать что-лйбо. Янк. п. Як я агадаў гэтага коніка, дык у мяне гаспадарка наладзілася. Mix. Антон агадаў боты. Mix. Напісаў пасынак ліст, што хоча хату станавіць. Агадалі троху грошы. Янк. 11.
адгадава'дь-дую-дуеш-дуе; повел.-дуй-дуйма, несоверш. 1. отгадывать(загадку), разгадывать(загадку). Дсл. Борзда ты адгадуеш, адгадаў маю загадку. Нсл. 372. Сталі валачэбнікі загадку адгадаваць. Дсл.
2. нзменнть(решенне, Дсл.) намеренйе (затею, С.) Нсл. 372. To загадуе, тоадгадуе сваё ж загадаваньне. Нсл. ГІан то загадуе, то адгадуе грэблю рабіць. Дсл. Соверш. адгадаць, а)—отгадать, разгадать(за-гадку). б)—йзменнть намеренне(затею, С.) Нсл. 372. Учора загадаў, а сягодні адгадаў язду. Нсл.
загадаваць-Эу-дуеш-дуе; повел.-дуй-дуйма, несоверш. 1. перех.—затевать(за-думывать, С.). Нсл. 163. выдумывать. Дсл. Няма ведама што загадуеш! Нсл.
2. кім-чым—заведывать, управлять. (Дсл.). Ня дай, Божа, чужымі дзяцьмі загадаваць. Нсл. 163.
3. каму—распоряжаться. Нсл. 163; Вост. (Даль); Ар.; Дсл. Загадаваць ё каму, а рабіць НЯМа каму. Сукрысьцікі Аз. (Ксл.).
4. —предлагать загадку, загадывать. He загадачку дзяўчыначка загадавала. М. Погар Стдуб. (Косіч 70).
КНІГІ ОНЛАЙН
