Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
5ў^на каго)—слегка прнкрнкнвать, уго-варнвать. Даволі табе ўжо гаманіць на малых. Ст.
6. (о лошадн) старательно ехать(бежать, С.) Шсл. Но, кося, гамані барджэй. Ст.
загамашць, соверш. 1. заговорйть, начать говорнть. Бяльсл.; Нсл. 118.
2. шумно заговорнть. Шсл. Усе разам і загаманілі. Ст.
нагаманіць, соверш. 1. наговорйть. Шсл.
2. нашуметь. Нсл. 302. П’яныя прышлі, нагаманілі тут дый пашлі. Нсл.
3. (на каго),—побраннть(слегка, С.). Шсл. Троху нагаманіў на сваю жонку. Ст.
пагамашць, соверш. 1. поговорнть. Шсл.; Ксл.; Слуцак. У сьвята я зайшоў пага-маніць. Шарыпіна Беш. (Ксл.). Мужчыны пагаманілі ды разышліся. Ст. Заходзьце да мяне, пагамонім ляпей. Гарун: Пан Шаб.
2. (на каго)—побраннть слегка. Местойм. Троху я пагаманіў на гэтага нягодніка, a болей што ты яму зробіш? Ст.
•гаманкі-кая-кое—разговорчнвый, сло-вохотлнвый, говорлнвый. (Шсл.); Ксл. Тамаш дужа гаманкі чалавек. Воўсішча Сян. (Ксл.). Як выпіў, дык і гаманкі. Ст. Гаманкг веснавы дзень на сяле заціх. Гарун: Пан Шаб. Выбіраецца гаманкі сват. Кот.202. Нареч. гамонка—громко. (Вераб’і) га-монка чырыкалі. Шакун: Сьлед 11.
•гамарня-нг-н), ж. 1. медный завод, Нсл. 118 медноплавнтельный завод. БНсл. Такі стук, як у гамарні. Нсл.
2. (перен.)—шум, СОДОМ, Ксл. шумный разговор, Шсл. шумное место. БНсл. У яе чыстая гамарня, ніколі ціха ня бывае. Хацінічы Куз. (Ксл.) Пашла ўжо на сходзе гамйрня. Ст. Ср. гамэрня.
•гамаршк-;кі7, предл.-іку, зват.-іча, м.
—медный заводчйк. Нсл. 118.
• гамарны-ная-нае—к медному заводу относяіцнйся, Нсл. 118 медноплавнтель-ный. БНсл. Гамарны казан. Нсл.
•гамары (одйн гамар уаў—ручкн попе-рёчной пйлы в внде трубок, в ннх всажнваются колышкн. Шсл.; Ксл. Адар-валіся ад пілы гамары. Ст. Купіў пілу бяз гамараў. Ст. Адламаўся гамар у піле. Ляхава Віц. (Ксл.).
•гамаваньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя сут-к гамаваць, гамавацца—усмнренне гама, шума, дракн, гнева, страстей н проч. Нсл. 108. Ніякага гамаваньня ня слухаюць: сваё паганяюць. Нсл. Гамаваньне гневу, сэрца. Тм.
«гамаваць, гамўю-мўеш-мўе, несоверш.. nepex. 1. угомонять. Гсл.; Нсл. 108; БНсл. Гамўй дзеці, няхай ня дурэюць. Нсл.
2. удержнвать, (Нсл. 108) успоканвать. (БНсл.; Гсл. Гамаваць ад п’янчаньня. Нсл. Соеерш. загамаваць—успоконть. Нсл. 163. Загамуй дзеці, каб ня крычэлі. Нсл.
загамаваць раку па старому—напра-внть реку в прежнее русло. Стт. 1529. Прйч. загамаваны—укроіценный, успокоен-ный. Нсл. 163. Загамаванае сэрца. Нсл. Соверш. пагамаваць—(несколько, С.) усмнрнть, успоконть. Нсл.; БНсл. Пагама-ваць дуронікаў, дуронства. Нсл. Пага-маваць полымя. Тм. Пагамаваць гнеў, сэрца. Нсл. Соверш. перагамаваць—поус-поконть, поусмнрнть. Нсл.400. Перагамуй ты сваю злосьць, сваё сэрца. Нсл. Прйч. перагамаваны—успо коенный, усмнрен-ный. Нсл. 400. Сэрца ягонае яшчэ не перагамавана, не дакучай яму. Нсл. Соверш. угамаваць, 1.—усмнрнть, угомоннть, област. уКрОТЙТЬ.
2. удержать, Нсл. 108; Гсл. успокодть. Угамаваць ад п ’янчаньня, буянства. Нсл.
угамаваньне-«Я, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к угамаваць-ацца, 1. усмнренйе, (БНсл.) угомон. Нсл. 649. Угамаваньня на яго няма. Нсл.
2. укроіденне. Гсл. Прйч. угамаваны—ус-покоенный. БНсл.
•гамавацца- чўюся-мўешся, несоеерш., воз-вр.—угомоняться, успокайваться, Гсл.; БНсл. успоканваться, удержлваться от чего, Нсл. 108. сдержнваться. Гамуйцеся, угамуйцеся, чаго вас разьбірае. Нсл. Піва гамуецца, угамавалася. Тм. Соверш. зага-мавацца—успоконться. Нсл. 163; БНсл. Загамуйся троху, ня крычы. Нсл. Соверш. перагамавацца—поуспоконться, поус-рнться, Нсл. 400 усмнрнться. Дсл. Дай яму спакой, няхай перагамуецца. Нсл. Піеа
гамаць
189 ганодаць
перагамавалася. Тм. Мужыкі перага-маваліся, a то крычэлі ўсю ноч. Дсл. Соверш. угамавацца—воздержаться от какого-лнбо волнення, (Дсл.) угомо-НйТЬСЯ. Нсл. 649. успоконться. Гсл.; БНсл.; Дсл. Сярдзюк наш угамаваўся. Нсл. Хворы ўгамаваўся, перастаў кідацца. Нсл. Тады толькі ён адвязаў жонку, як яна ўгама-валася. Смл. у. (Дсл.).
*гамаць-аю-аеш-ае, звукоподр.. dem., несо-верш., перех.—вСТЬ, Кушать. област. Шсл. Дзяцятка маё плача, гамаць хоча кашкі. Нсл. Мама, дай гамаць. Ст. Ласкат.
гамацькі, гамачкі: ймеет значенйе йнфйнй-тйва — гамаць. Нсл. 108. Дай дзяцяці гамацькі. Нсл. Хадзі гамачкі дам. Нсл. Соверш. згамаць—сьесть. Нсл. 108; Шсл. Згамаў увесь крупнічак. Ст. Соверш.
пагамаць—покушать, поесть. Нсл. 434. Каток кашку пагамаў. Нсл.
•гамэрня-нг-нг, ж.—громаднна, Ар.
•гамза-зы, ж„ област.—прнбыль, деньгн. Дсл. Здаровую гамзу сабе загнаў. Дсл. Загнаў сабе гамзу ладную. Дсл. ( под загнаць).
•гамзала—см. под гомзала.
• гамзазы-тая-тае—говоряіцйй, пою-іцнй в hoc; гнусавый, Янк. I. гугннвый, Ксл.; Шсл. гнуслнвый. Вост. (Даль). Я таго гамзатага не разабрала. Янк. I. Антось нейкі гамзаты. Ст.
•гамзаць-аю-аеш-ае, несоверш.—медленно есть, жевать. Нсл. 108. Гамзаеце, як не сваімі зубамі. Нсл. Отгл. ймя суіц. гамзаньне -ня-ню, бранное—медленное жева-нне. Нсл. 108. Пакуль будзе гэтае гамзань-не ваша? Ешча баржджэй. Нсл. Соверш. пагамзаць Нсл. 108. Усю кашу пагамзалі, а другім не пакінулі. Нсл. Ср. гам II.
• гамзаць \-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несоверш.—ГОВОрйТЬ, ПбТЬ В НОС.,Янк. 1. гугНЙВНТЬ, Ксл.; Шсл. ГНусаВйТЬ. Вост. (Даль); БНсл. Гомзала гомзае. Янк. I. Вельма ж ён гамзае: нічога не разабраць. Ст. He гамзі ты, а кажы выразьліва. Сянно (Ксл.). Ср. гэмзаць.
•гамзаць \\-бю-аеш-ае, несоверш., перех. —бнть толчкамн, колотйть. Нсл. 118. Гамзйй злодзея добра; няхай ня лезе па клецях. Нсл. Однократ. гамзанўць—уда-ронть толчком. Нсл. 118. Гамзані яго, няхай ня дурэе. Нсл.
•гамзёль, глаг. частйца—означает быстрый тупой толчёк, особенно кулаком; тук. Нсл. 118. Гамзель яго кулакому сьтну. Нсл. •гамзёньне-НЯ, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к гамзіць 1.—толканне. Нсл. 118. Ад гам-зеньня твайго ўздухі заняло. Нсл.
•гамзіла-лы, обйу—драчун-нья. Нсл. 118. Ніхто ня уймець гамзілу гэтага. Нсл.
•гамзіць, гамжў, гамзіш-зіць, несоверш., nepex. 1.—тнскать коленамн йлй бнть кулакамн. Нсл. 118. За што ты яго так гамзіш? Нсл.
2. мять, комкать, бросать где попало, не беречь(одежду, обувь). Юрсл. He гамзі ты ў балота новую адзежыну. Калі ты заўсёды так гамзіш, дык папомні маё слова — ані разачку ня будзе чаго ў людзі адзець. Юрсл. Ср. ганодаць.
3. убнрать, есть. Нсл. 118. Ты ўжо другую лусту гамзіш. Нсл.
4. ругать, поносйть. Юрсп. Hi за што гамзіць чалавека. Юрсл.
•гамзўха 1-ўхі-ўсе, ж.—говоряіцая в нос. Ср. гамзун.
• гамзўха П-ухі-усе, ж., област.—работ-ннца, содействуюіцая прнбылн. Дсл. Твая жонка, браце, у цябе гамзуха. Дсл. Ср. гамза.
• гамзўля-лі-лі, ж.—большой ломоть хлеба. Нсл. 118.
•гамзўн-уна, предл.-унў, зват.-ўне, мн. ч., дат.-НОМ, мн. ч., предл.-НОХ, м. 1.— ГОВО-ряіцйй В HOC, (БНсл.) гугннвец, Ксл.; Шсл.; гнусарь. Вост. (Даль). Слухай ты гамзуна гэтага! Ст. Гамзун — чалавек, што ня чыста гавора.
2. дйкйй голуб. БНсл.
•гамкаць-аю-аег«-ае, соверш., dem.—есть. Нсл. 108. Гамкаць кашку, бараначку. Нсл. См. гамаць. Соверш.—сьесть. Нсл. 201. Дзеці цэлы краец хлеба згамкалі. Нсл. Соеерш. пагамкаць—поесть. Нсл. 434.
•гамкі — гамацькі (под гамаць ). Нсл. 118. Дайце дзяцяці гамкі. Нсл.
• гамлячка-wi, ж.—телега на железном ходу в внде люлькн. Ксл. Папрасі ў яго гамлячку зьезьдзіць па бульбу. Спаская сір. (Ксл.).
•гамуз-зу, предл. й зват.-зе, м.—множество, группа. ІОрсл. Вышаў на луг цэлы гамуз, дык што ім'. на паўдняработы таё. Юрсл. • гамузам, нареч.—сразу, гуртом. Полсл.; Юрсл. Гамузам схапілі бульбу да марозу. Юрсл.
•ган, гану, предл.-не, м. 1. порок, (БНсл.) пятно, дурная сторона чего-лнбо, Нсл. 109 недостаток(фнзйческйй), Ксл. дефект, нзьян. (БНсл.). Купляй — ніякага гану ў коніка няма. Сянно (Ксл.). Ніякага ганы няма гэтаму каню. Нсл. Бязь ніякага гану. Нсл.
2. порйцанне. Нсл. 109. Аддай валёй бяз гану. Нсл.
•ганодаць ( йз ган й даць Уаю-аеш-ае; повел.-ай-айма, соверш. што—(дословно: находнть недостаток—"ган” н, вслед-ствне этого, небрежно относйться), портнть, уннчтожать небрежным отно-шеннем. Ар. Нашто ганодаеш шапку, абы йдзе кідаючы? Ар. Ганодае ён пальчаткі. Ар. Соверш. зганодаць што —йспортнть, уннчтожйть небрежным отношенйем. Ар. Хлапец зганодаў ле-мантар. Ар. Зганодала новую хустачку. Ар. Соверш. разганодаць—нспортнть, растратнть плохйм обраіценйем. Ар.
ганодацца
190
заганіць
• ганодацца-аевда. несмерш.. страд.—пор-тйться, унйчтожаться чему-лйбо по прйчйне небрежного отношенйя к нему, вследствйе нахожденйя в нем недос-татка. Соверш. зганодацца. Ар. Ня ведаю, чаму гэты дом так заранёў зганодаўся. Ар. Соверш. паганодацца-даюцца—йспор-тйться от плохого обрашення(о многйх вегцах).
•ганак-нкт—крыльцо. Шсл.; Нсл. 109; Сук-рэмна Сян. (Ксл.).; Вост. (Даль); НК: Старцы 90: МГсл.; НК: Старцы, Но. 441. Ля нашае хаты новы ганак. Ст. Зыходзіў з ганку. Вышынскі: Хата пад ліпою(Беларус. Но.155). Уменьш. ганачак-чку(-чка), Нсл.— крылечко. Ар.; Нсл. 109. Кумачка п ’яна на ганачку пала. Нз песнл.. Нсл. См. Ганак.
• ганаплёчка-чкг-чг/бі, ж.— короткая ру-башка co складкамй у воротнлка; носят мужчлны. Шсл. Парвалася мая ганап-лечка. Бор Сьміл. (Шсл.).
•ганарысты-тая-тае—горделйвый, чванлйвый. (Шсл.); Гсл. Наш начэльнік ганарысты. Лужасна Куз. (Ксл.). Ен не гагарысты, просты хлапец. Ст.
• ганарыцйа-рўся-рь'ішся, несоверш.—гор-днться, чваннться. Шсл. Дурны, як пень, a яшчэ ганарыцца. Ск. Соверш. заганарьіцца —загорднться, зачваннться. Шсл. Зага-нарыўся й гаварыць ня хоча. Ст.
• ганашыць-ші', ганошыш-ша, соверш.. перех —дочнста(жестоко, чрезмерно, С.) оіднпывать. Шсл. Вэнь нехта ганоша нашу дульку. Ст. Соверш. абганашыць—со-вершенно(жестоко, чрезмерно й прй том часо бесправно, С.) обіцйпать что-лнбо. Шсл. Чыста абганашылі садок. Ст. Гас-падыня ўсе грады абганашыла сьвіньням. Ст. Прйч. абганошаны—совершенно (жес-токо, часто бесправно, С.) оіцйпан-ный. Шсл. Але ўся дулька абганошана. Ст. Соверш. адганашыць, чаго—весьма мно-го(жестоко, деепр. наст. вр.)нарвать чего. Шсл. Вось адганашылі хлопцы дуляў, як глезьлі ў садок. Ст. Соверш. наганашыць чаго—(много, жестоко, С.) нарвать с дерева плодов. Шсл. Наганашыў цэлае заўлоньне дуляў. Ст. Соверш. паганашыць —(жестоко, С.) оіцйпать. Шсл. Без пары дзеці паганашылі ўсе яблыкі. Ст. Соверш. выганашыць—(жестоко, С.) вьнцнпать плоды фруктового дерева йлн же оіцй-пать для корма ботву. Шсл. Чужыя дзеці выганашылі ўвесь садок. Ст. Прйч. выга-нашаны. Выганашаны ўсе грады. Ст.
КНІГІ ОНЛАЙН
