Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•гаплічковы-вая-вае—относягцнйся к маленькому крючку у одежды. Нсл. 109. »гаплічка-чкг-чг<ы, ж.—петля для крюч-ка(у одежды, С.). Полсл. См. гапёлька.
• гаплюк-юка; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.— крючек. Дсл. Рыба схапіла гаплюк і адарвала яго ад вуды. Парэцк. н Красьн. у. (Дсл.). Уменьш. гаПЛЮЧОК-ЧКЙ, м.— крючок В шубе. Сялцо Бельск. у. (Дсл.). *гар-ры-ры; мн. ч.. род.-раў, ж. 1. (после вырубкн леса) место выжженное для прйготовлення землн к пашне. НК: Очеркн, Но. 860.
2. -ч.—запах горенья, НК: Очеркн, Но. 860 гарь. Шсл. Чуць нейкі гар у хаце. Ст.
•Гародня-ш-ш', ж.—уездный город в Черннговіцйне.
ei apox-oxv, предл.-осе; мн. ч. гарахі-хоў-хом-хі-хамі-хох, м. 1. горох. Ар.; Шсл. Хадзіма ў гарох (знач. іцлпать горох). Ст. Засьпеў дзеці ў гаросе. Ст. Ідзе гарох, там сем дарог. Послов., о частом іцшіанйй гороха. Дсл. Уменьш. гарошак-шку. Дсл.
скакаць гарошкам перад кім—вытя-гнваться в струнку, угождать. Дсл. Скачы гарошкам перад зяцям. Дсл.
2. гороховый суп, похлебка. Ар. Улі гароху.
•гарохавішча-ча, предл.-чу; мн. ч.-чы-чаў, ср.—земля бывшая (н находяіцаяся, С.) под горохом. Шсл. На гарохавішчу парасло добрае жыта. Загай Пух. (Шсл.).
•гарохаўе-^я, предл.-ўю, ср.. собйр.—стеблн гороха. Юрсл. Кінуў гарохаўя ў пуню. Юрсл. См. гарохаўнік.
•гарохаўнік-zKj’, предл.-іку, м.—горох.
•гарохвіньне-ня, предл.-ню, ср., собйр.
—стеблн гороха. Юрсл. Наблыталася, накруцілася гарохвіньня на каткі — ня зырваць. Юрсл.
гарохвіны
193
гараднГчы II
•гарохвіны-нвў—гороховая солома. НК; Очеркн, Но. 294. См. гарохаўе, гарохвіньне, гарахвёны, гарахвіньне.
• гароц-ду, предл.-дзе; мн. ч.-ды-даў, м. —ОГОрОД. Ар.; НК: Очеркн415; Гсл.; Навікі Віц. (Ксл.); Нсл. 119; Арэхава Маларыцк, у.(Полесье56). У гародзе чырвоная рожа. Гараны імгл. (Косіч 23). Уменьш. гародчык-ку, м. Ар. Гародчыку з паўдзесяціны ёсьць. Косіч 133. Маладая бярэзіна ў гародчыку чутка кратала ЛІСЬЦЯМ. Адамчык: Арж. колас. См. гародня.
•гародня-нг-нг, ж.—огород. Гсл.
•гародні-няя-няе—огородный.
•гародшк-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.
—огородннк. Ксл.; Ар. Я купіла сабе ў гародніка гуркоў. Лагавая Аз. (Ксл.). См. гараднічы.
•гародніна-ны, дат.. предл.-не, ж.—овоіцн. МГсл.; Ар.; НК: Очеркн,420; БНсл. На СШОЛІках — хлеб, мяса, рыба, гародніна. Рамановіч (Бацьк., Но. 49-50/435-436).
•гародніца-чы-цы, ж.—огородннца. НК: Под. пос. 43.
• гародніцтва-ea, ср.—огородннчество. БНсл.
• гарожа-жы-жы, ж.—забор, ограда, БНсл.; Нсл. 119 НЗГОродь. Католіна Росл. (Дсл.). Дай добрую гарожу, ня будуць сьвіньні лазіць V гарод. Нсл.
• гарошак-шка, предл.-шку, іч. 1.—мышн-НЫЙ Горошек, Шсл. [Vicia Cracea L.] Н заборный горошек. [Vicia Sepium L.]. Нарві a дай каню гарошку. Ст.
2.—см. noä гарох.
•гарошкавае дзерва — гарошнік. БНсл.
• гарошнік-гкр, предл,-іку, м.—акацня. [Acacia Bobinia L.] БНсл.
•гарота-ты-цр, ж.—горемычная жнзнь. Мілёны сэрц праткне гароты злой каса. Гарун(ст. "Поэту”). Усе жыцьцё нястача, гарота. зсд 347. Захацелася, мусіць, і ёй расказаць пра жыцьцё сваё, пра гароту. зсд 37. Біўся зь няпраўдай, зь бядой і гаротаю. Гарун: Думы ў чуж. Ен сьпяшаецца, бо ведае, што там шмат сьлёзаў, шмат гароты. Тм. 43.
•гаротнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—го-ремыка. ЗСД 289; Гсл.; Шсл.; Ксл. Які ён гаротнік — ні каня, ні каровы. Сянно( Ксл.). См. гарэтнік.
• гаротніца-і/ы-г^ы, ж.—горемыка, Гсл. горемычная женіцнна. Шсл. А гаротніца, аж шкада яе, як яна гаруе з малёнькімі дзёцьмі. Ст.
• гаротны-ная-нае—горемычный. Ксл.; Шсл. Доля мая — гэта доля гаротная. Гарун: Думы ў чуж. Бязбацькавічу — гаротнае жыцьцё заўсёды. Лужасна Куз. (Ксл.). См. гарэтны.
• гароўля-лі-лі, ж.—беспрерывный нап-ряжённый труд прн недостатке. Янк. I. 3 тае гароўлі нічога ня вышла. Янк. I. Каму шанцуе на гадоўлю, а каму на гароўлю. Янк. I.
•гара-ры, дат., предл.-ры, ж., брезгл.—ВОДКа. Ар.; Шсл. Зараз зьлезем, купім гары, і заплацім тры таляры. Гарун: Кан. Паўлю-чонка. Сярбануўшы троху гары, Рыгор хваліць стаў акуляры. Паўловіч(Снапок). Няма гэтае гары й добра. Ст. На вясельлю выпілі гары вядры два. Ст. Заліў Наш розум гараю. Таўпа(Б. Ускалось, Но. 11, стр. 10). См. гарэлка.
• гара-рь'і-ры, на гарў; мн. ч. горы, гор, горам, горы, горамі, нагорах, І.гора. Ар.; Шсл. Цыган па гары ходзе і сонца ня бача. Послов. Забалоцьце Сьміл. (Шсл.).
з гары(ісьці, ехаць)—под ropy.
у гары—вверху. Ар.
пад гару—в ropy. Ар. Пад гару цяжка йсьці. Нсл.
горы ляжаць—лежать навзннчь. Глыбо-кае Красьн. (Дсл.).
гарў дзерці за каго—заступаться за кого всемн снламн, отстанвать кого всемн правдамн н неправдамн. Дсл. Ён за яе гару дзярэць. Дсл. Досыць табе за яе гару дзерці. Тм.
Уменьш. гарыца-цы—горка. У кропава (Дсл.). Увелйч. гарышча—большая гора. Шсл. Вось вялікая гарышча, ніколі ня ўзьлезьці на яе. Ст.
2. чердак. Ар.; Навікі Віц. (Ксл.); Нсл. 118; Шсл.; МГсл.; Гсл.; НК.; Очеркн, Но. 357; БНсл. На гарэ хусьце павесіць. Нсл. Сяўня ляжыць на гары. Ст. Злазь на гару па венікі, пойдзему лазьню. Гсл. Глядзі ж, каб заўтра ты яе выкапаў і ўськінуў на гару. Кавалеўшчына н. (Демнд.: Веров. 106).
3. возвышенне (повышенне, С.) цены, Нсл. 118. наценка. На што ж гэта гара! Нсл. Даў гары рубля. Нсл. У гару пагнаў. Нсл.
4. насыпка сверх меры, сверх краев, верхом. Нсл. 118. Пазычаеш роўна, a аддаваць трэба з гарою. Нсл.
горка-ркі-рцы, ж„ уменьш. к гара 1. 1. горка. Ар.; НК.: Очеркн, 464.
2. чердак. НК.: Очеркн, 464.
3. небольшая подпотолочная полка. нк.: Очеркн, Но. 357.
• гарахвіны-наў, мн. ч. 1. гороховая СОЛОМа. Пустынкі Сян. (Ксл.); Шсл. У пад-стрэшніку ляжаць гарахвіны. Ст. Собйр. гарахвіньне-ня, предл.-ню, 1. гороховая солома. Шсл. Авечкам нанач укінуў гарахвіньня. Ст.
2. земля, бывшая под горохом. Шсл. Гарахвіньне ўзарэцца пад жыта. Ст.
•гарадня-нг-нг, ж. 1. гороженне. Нсл. 119; БНсл. Гарадню маю паламіў. Нсл.
2. поставленне веіцей не на месте. Нсл. 119. За гараднёю няма йдзе нічога ані пакаласьці, ані прайсьці. Нсл.
• гараднічы-чага, суіц.. м.—огородннк. МГсл.
•гараднічы П-чага, суіц., м.—полнцмей-стер.
гарадзіць
194
гаратлівы
• гарадзі'ць-джў, гародзіш-дзе, несоверш.. перех. 1. ставйть забор (ограду; огора-жнвать, С.) Шсл.; Ар. Пашлі гарадзіць гумно. Ст.
2. гарадзіць плот—врать, говордть чепуху. Шсл. Няма чаго гарадзіць плот, ведаем, як было. Ст. Гародзе, як плот ізь лебяды. Послов. Капейна Пух. (Шсл.).
гарадзіць мох із балотам—нестй вся-кую чушь. Дсл.
абгарадзГць, Шсл. агарадзіць, Ар. 1. огороддть. Шсл.; Ар.; Нсл. 353. Агараджай добра гарод; не агародзіш добра, сьвіньні будуць лазіць. Нсл.
2. перен.—заіцйтйть (оградйть, С.) Нсл. 358. Набілі б мяне, калі б ты не агарадзіў. Нсл. Прйч. абгароджаны, Шсл. агароджаны, Ар.
1. огороженный. Ар.; Шсл. Гарод абга-роджаны. Стрэлкі Беш. (Ксл.). Сад агаро-джаны тынам. Ар.
2. заіцйіценный. Нсл. 358. Адным табою я агароджаны. Нсл. Несоверш. агараджаць--аю-аеш-ае, 1. огораждвать, Нсл. 358. обносйть забором. Дсл. Пачаў Галавень агараджаць сад. Дсл.
2. заіцшцать (ограждать, С.) Нсл. 358; Дсл. Пуня агараджае хату ад ветру. Нсл. Панскі двор на буёчку — з аднаго боку лес абгараджае ад ветру. Дсл.
адгарадзі'ць—отгородйть. Ксл.; Ар.; Шсл. Катух адгарадзілі дзеля бульбы. Зямковічы Сян. (Ксл.). Цялятам адгарадзілі асобна. Ст. Прйч. адгароджаны—отгороженный. Несоверш. адгараджаць.
загарадзі'ць, соверш. 1. загороддть, обнестн оградой. Ар.; Шсл. Дзеркачамі дарогі не загародзіш. Поелов. Белае Пух. (Шсл.).
2. преграддть ход. Нсл. 165. Поле зага-радзілі. Нсл. Загарадзілі нам ларогу. Ар.
загароджаны, прйч. к загарадзіць 1, 2. загараяжаць-аю-аеш-ае, 1. несоверш. к загарадзіць 1—загораждвать. Ар.
2. преграждать ход. Нсл. 165. He зага-раджай імне туды дарогі. Нсл.
нагарадзіць, соверш.—постройть, сде-лать заборы в большом колйчестве; нагороддть. Ар.
нагарадзіць мох із балотам—наерун-дйть. Дсл. Нагарадзіў пану мох із бало-там — ведама пустамлён. Дсл.
нагараджаць, неюверш. к нагарадзіць.
перагарадзіць-джў, перагародзіш-дзе, соверш. 1. разделйть перегородкой, пере-городнть.
2. образовать преграду поперек чего-л. Вуліцу перагарадзілі.
перагароджаны, прйч. к перагарадзіць 1, 2.
перагараджаць, соверш. кперагарадзіць 1, 2—перегоражйвать.
прыгарадзі'ць-джў, прыгародзіш-дзе. соверш.—прнсоеднннть к чему-л., обнеся дзгородью, горадой; прйгороддть. Ар.
прыгароджаны, прйч. к прыгарадзіць.
прыгаралжаць-аю-аеш-ае, неіоверш. к прыгарадзіць—прнгоражнвать.
разгароджаваць, -джую-джуеш-джуе; повел.-джуй-джуйма, несоверш.—разбй-рать забор в одном месте. Надабе плот разгароджаваць, каб ямчэй было ха-дзіць. Ст. Соверш. разгарадзі'ць. Шсл. Нехта ў гумне паркан разгарадзіў, дык перазь дзірку сьвіньні лазяць. Ст.
разгараджаць — разгароджаваць.
угароцжаааць-джую-джуеш-джуе: по-вел.-джуй-джуйма, несоверш. к угарадзіць —обносдть оградой. Соверш. угарадзГць-джў-дзіш-дзе—обнестй оградой. Шсл. Ціхон аполкамі ўгарадзіў гумно сваё. Ст. •гарадзі'цца-джўся, гародзішся, несоверш. —ставнть себе, для своего хозяйства забор. Ар. Усе людзі гародзяцца. Ст. Соверш. загарадзіцца—загороднться. Шсл. Навокал загарадзіўся. Ст.
абгарадзіцца, Шсл. агарадзіцца. Ар. 1. огороднть свон владення, огороднться. Ар.; Шсл. Навокал абгарадзіўся ад сусе-дзяў. Ст. Прйч. прош.і. вр. агарадзіўшыся. Яны агарадзіўшыся тынам.
2. заіцйтнться, оградйться. Несоверш. агараджацца, 1. огоражйваться, окру-жать сврё ймуіцество оградой. Нсл. 358. Агараджацца, агарадзіцца тынам. Нсл.
2. перен.—заіцйіцаться (ограждаться, С.) Нсл. 358; Дсл. Агараджайся як хочаш ад нападкаў. Нсл. Агараджайся еам. Дсл.
адгарадзіцца—отгороддться. Шсл. Ад гэткіх суседзяў валей адгарадзіцца. Ст. Несоверш. адгараджайца.
угароржааацца-джуюся-джуейіся, несо-верш. к угарадзіцца—огоражнваться. Соверш. угара/уўірца-джўся-дзішся-дзіцца —огороднться. Шсл. Нашы суседзі наво-кал угарадзіліся. Ст.
•гарадзьба-бы, ж.—огоражйванне, Ксл. постановка забора. Шсл.; Ар. На гарадзьбу купілі жэрдзя. Ст. Шмат гарадзьбы сёлета. Кузьміно Сян. (Ксл.).
•гаранін-на, предл.-ну, зват. гараніне; мн. ч. гаране, м.—горец. Сьп.
•гаранша-ны-не, ж.—горемыка. Ср. гара-ніначка. Уменый. гараніначка-чкі-чцы —горемыка. Нсл. А хто едзе? Гарані-начка. Нсл.
•гарапашнік,(4ачот77)-1ка, предл'-іку, зват-іча, м.—тяжелым трудом добываюіцйй себе пропйтанйе, трудяіцййся, Гсл. тру-женнк. БНсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
