КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
6у_ сел даў_ га_ но_ сы, жа_ бы са_ бе но_ сінь. Іншыя словы і мелодыю прыводзіць Р. Шырма, які сведчыць, што рансй пад гэтую песню выконвалі тансц «Журавсль», падобны да рускага «Гусачка»: Л па ролі, на раялі, 'Гам хадзіяі жураўлі*. П ыта сці іа жу равелі> Ды ў сваёй журавушкі: Сабраліся мужыкі I гавораць пра жанкі: — Л псршая жоначка, Як па небс зорачка. — Журавушка ты мая, Яка лешпая ралля? Л другая жоначка, Як у садзі пчолачка. — На асепняіі жыта ссй, На вяссшіяіі піііаніцу. А трэцяя жапііпча, Як у лесс савішча: Як пе ўкусіць, то ўшчыгше, А ўсё дарма не мінс. У Брагінскім раёнс Гомсльскай вобласці «Жураўля» танцавалі ўдваіх, узяўшыся за канцы палкі і, відаць, падскокваючы. Пры гэтым падпявалі: У Віцебскаіі вобласці спявалі інакш: Такім чынам, «Журавсль» нясе ў сабс шырокія магчымасці імправізацыі і можа быць выкарыстаны як гульня, карагод, тансц для дзяцсй любога ўзросту. • Друіі радок паўтарасцца кожны раз двойчы. «ЖАБКА» — старадаўні тансц, які бытаваў у асноўным на поўдні Бсларускага Палссся і Віцсбшчыне і выконваўся мужчынамі. Асноўная тэма — жартоўнас псрайманнс рухаў і скокаў жаб, нярэдка з прымянсннсм розных трукаў. «Жабка» выконвалася часцсй за ўсс адным ці двума мужчынамі: абапіраючыся аб падлогу кісцямі сагнутых у локцях рук і пальцамі выцягнутых ног, адзін з іх падскокамі рухаўся па падлозс, друті скакаў над ім, расставіўшы ногі і стараючыся адгадаць напрамак руху псршага. Сярод шматлікіх варыянтаў рухаў «Жабкі» — скокі на руках з выцягнутымі напсрад нагамі, скокі адзін цсраз аднаго ў гарызантальным становішчы, куляючыся цсраз галаву і г. д. У Мінскім раёнс была запісана мслодыя танца: Часам сустракалася і масавас выкананнс «Жабкі». Так, у вёсцы Старассллс Шклоўскага раёна Магілёўскай вобласці танец пачынаўся «гуртам», калі кожны танцор імправізаваў на свой лад, пасля чаго клаўся на падлогу і падскокваў на кісцях рук і насках ног. Другія скакалі над ляжачымі. Парадак мог быць і такі: псршы кладзсцца, другі над ім скача. Або: першы кладзсцца, над ім па чарзс скачуць другі, трэці, чацвёрты і г. д. Потым другі кладзсцца, над ім скачуць трэці, чацвёрты і першы. Скачуць высока, расставіўшы ногі па шырокай другой нявываратнай пазіцыі. Мужчыны прапаўзалі адзін лад адным, рухаліся, абапіраючыся аб зямлю локцямі, часам ухітраліся псраскокнуць адзін цсраз другога, знаходзячыся ў гарызантальным становішчы, адштурхоўваючыся ад падлогі толькі кісцямі рук і наскамі ног. У Віцсбскай вобласці танцоры-мужчыны, псракуліўшыся цсраз галаву, апыняліся ляжачымі на падлозс спінай уніз. Абапіраючыся на сагнутыя ногі і кісці або локці рук, яны рухаліся пад музыку. У другім варыянцс, абапіраючыся аб зямлю наскамі ног і далонямі рук, танцоры ўскоквалі на нсвысокія лаўкі і саскоквалі з іх. Тансц выконваўся часам і жанчынамі, зрэдку — з прыпсўкамі ці імітацыяй квакання жаб. Іншы раз, танцуючы, папявалі: Скача жабка па дарожцы, Скача, пыцяпіуўпіы ножкі. Всльмі часта тансц «Жабка» набываў камічны характар: у таз налівалі ваду і мачылі рукі, каб на падлозс заставаліся жабіныя сляды. Узнагароджаныя бурнай рэакцыяй гледачоў, танцоры фантазіравалі далсй. Лсксіка ўсіх варыянтаў танца была сапраўды нсвычэрпнай. і якасці музычнага суправаджэння да «Жабкі» часта выкарыстоўвалася самая захапляючая мясцовая полька, часам гэта была «Шабасоўка»: ХУТКА Г77 На асновс рухаў, апісаных вышзй, можна зрабіцв цікавы спартыўны або гумарыстычны тансц-гульню для хлопчыкаў і дзяўчынак. «АНТОН». Гэты танец называюць таксама «Антон маладзенькі», «Антошка». Есць меркаванні, што ён узнік на асновс старажытнага «хаджэння з казой». Танцы і сцэнкі, што разыгрываліся «казой», суправаджаліся псснямі пра Антона, Антоніху і ўпартую казу. У адным з варыянтаў выканаўцы, узяўшыся за рукі і прыпяріючы, кружыліся то ў адзін, то ў другі бок; у другім — салісты імправізавалі ў цэнтры круга, ішлі ўпрысядку. У Дзятлаўскім раёне Гродзснскай вобласці юнакі і дзяўчаты станавіліся ў лінію насупраць адзін аднаго і па чарзе спявалі куплеты песні: Антоп казу вядзе; Тпру! I Іу! Каза няйдзе. Антоніха падсабляла, Казу ззаду падпіхала. А ты, каза, стой. стой! А ты казу дой, дой’ А я казу кулаком, — Ідзі сабе з малаком. Спяванне ілюстравалася адпаведнымі рухамі. На апошнім куплсцс хлопцы і дзяўчаты рабілі два колы, якія круціліся ў розныя бакі. 1 Іа тытунь, IIа табаку. Аптона лаюць, як сабаку. Па свсдчанню С. Карскага, «Антона» выконвалі яшчэ і так: танцоры браліся крыж-накрыж рукамі і круціліся то ў адзін, то ў другі бок, спяваючы: Аіпон казу вядзс, Тпруць-мыць, каза няйдзс. Антоніха папіхас, На табаку зарабляс. М. Чуркін прыводзіць яшчэ адзін варыянт прыпсвак да танца: «КАБЫЛКЛ» — танс які сфарміраваўся, відаць, у працРсс каляднага «хаджэння з кабылаіі». Запісаны на захадзе Гродзснскай вобласці. Трос выканаўцаў станавіліся адзін за адным, нахіляліся напсрад і абхоплівалі папярэдняга за талію. Звсрху на ўсіх накідвалі гуньку, ці посцілку. Псршы ў выцягнутых руках трымаў капялюш або падушку, імітуючы галаву кабылы, а апошні падымаў ногі, нібы брыкаўся. Выканаўцы рухаліся па крузс перамснным шагам, узголнена прытопваючы ў рытм умеранай па тэмпу песні: ЖВАВА 4* іji j j? j । J ju । _p Па_ йшла ка_за бры__ ка_ ю_ чы ад ся_ ла. да ся_ ла, пы__ та_ ю__ чы Ва_ с!_ля. Ва_ сіль да_рог не зна_ е, а ў ка_ _бы _ лкі пы_ та_ е. А ка_бы_лка пад ма_сток, а ён я_ е за хва_сток: "Стой, тпру, ма_ я мі_ла, каб ты воза не па_бі_ ла". У іншых раёнах кабылу «рабілі» адзін, два або некалькі чалавск. Часам на іх спіны садзіўся коннік, які «паганяў» кабылу. Гэты тансц-гулыія адкрывас бязмсжны прастор для фантазіі. «БОБ МАЛАЦІЦЬ»— тансц, распаўсюджаны па ўсёй Беларусі. Mac мноства варыянтаў. Для яго характэрныя моцныя прыстукванні ступнямі аб падлогу і ўзмахі рук, якія імітуюць працоўны працэс. У Віцсбскай вобласці «Боб малаціць» танцавалі бсз музыкі. Выканаўцы станавіліся ў круг, браліся за рукі і падскоквалі, прытопваючы ў такт прыпсўцы, рытмічна падымалі і апускалі самкнутыя рукі, імітавалі працэс малацьбы. Падчас так моцна прытопвалі, што, па словах інфарматараў, «ссм пар лапцсй разбівалі». Іншы раз «Боб малаціць» выконвалі з цапамі або рэшатам. У Івацэвіцкім раёнс Брэсцкай вобласці выканаўцы ў парах станавіліся ў кола і вярцсліся вакол сваёй восі, псраскокваючы з нагі на нагу і прыстукваючы абцасамі. У Слуцкім раёне Мінскай вобласці асноўным рухам было прыпаданнс на адну нагу з ударам другой аб падлогу. Выконвасцца пад прыпеўку: Дзсд боб малаціў, Баба падсявала. Баба падсявала, Дзеткам раздавала. Два варыянты мслодыі запісаны ў Брэсцкай вобласці: На асновс гэтых арыгіналаў можна ствараць самыя розныя камбінацыі для ўрокаў рытмікі, а таксама танцы з падкрэслсным вострым рытмам. «ББІЧОК» («Бык») — тансц, вядомы ў нскалькіх харэаграфічных і ігравых варыянтах: найбольш старажытныя ўзыходзяць, магчыма, да таго часу, калі ў славян быў культ быка-тура і абрад турыцы. Так, у вёсцы Ніканавічы Быхаўскага раёна Магілёўскай вобласці запісаны варыянт танца пад назвай «Бык». Яго выконвалі адзін ці два чалавскі, спачатку імправізуючы пад музыку, а потым — пачынаючы «дзяліць быка». Салісты паказвалі на каго-не- будзь з прысутных і гаварылі: Табе рогі, Што ў цябе крывыя ногі, Табс хвост, Што ў цябс малснькі рост. Табе пока, Што ты высокі. Табе рэбра, Што ТЫ ЖЫВСІІІ ля грэблі... «Дзеляць» усяго быка, ад капытоў да рагоў, на дробныя часткі, так што хапас ўсім. Раздача суправаджасцца смсхам і жартамі, пасля чаго ўсе танцуюць. У Гомсльскай вобласці на вячорках аднаго з хлопцаў апраналі бычком: надзявалі вывсрнуты кажух, з кіёчкаў рабілі рогі, якія ён трымаў у руках. Выканаўца бегаў па крузс, «мычаў», «бадаў» дзяўчат, якія прытанцоўвалі вакол, трымаючы ў руках хварасцінкі і як бы заганяючы бычка ў двор. У Віцсбскай вобласці выканаўцы спачатку ішлі па крузс, прытопваючы ў рытм мслодыі, а потым кружыліся ў парах са шчэплснымі ў локцях рукамі і спявалі: Лх, матулсчка, бычка, бычка, бычка. Разгулялася дачка, дачка, дачка. Ах, матулсчка, цялушачка. Разгулялася дачушачка. Падобна спявалі і ў Нараўлянскім раёнс Гомсльскай вобласці: «Бычок» быў састаўной часткай «Жаніцьбы Цярэшкі», выконваўся з прыпсўкамі аб тым, як злыя людзі злавілі, зарэзалі і прадалі бсленькага бычка, што жыў у дзеда. Цікавы варыянт ігравой пссні пра бычка, якую можна выканаць у тэатральнай формс, прыводзіцца ў зборніку «Пссні бсларускага народа»: УМЕРАНА Просьба ў аналагічнай формс паўтарасцца ў кожным куплсцс, адказы ж даюцца розныя: ...— ІІу якога? — Рабога. ...— Ен у мянс рабы, рабы, ёп мпс робіць вілы, граблі, Еіі у мяпс палавы, ён у мяпе дарагі — Яго пс прадам! ...— ІІу якога? — Шлрага. Еп у мянс шлры, шлры, зачыняс вокпы, дзверы, Еп у мянс рабы, рабы, ён мпе робіць вілы, граблі, Ен у мянс налавы, ён у мянс дарагі — Яго нс прадам! ...— IІу якога? — Лысага. Ен у мянс лысы, лысы, ён памые лыжкі, місы, Ен у мянс шлры, шэры, зачыняс вокны, дзвсры, Ен у мянс рабы, рабы, ён мне робіці. вілы, граблі, Ен у мянс палавы, ёп у мяне дарагі — Яго нс прадам. ...— Л якоіа? — Бурага. Еп у мяпс буры, буры, заганяс свінні, куры, Ен у мянс рабы, рабы, ён мнс робіці. вілы, граблі, Ен у мянс шэры, шлры, зачыняе вокііы, дзверы, Еп у мянс палавы, ён у мяпс дарагі — Яі-о пе прадам! У простую лсксіку танца (просты шаг з прытопам, трайны прытоп, вярчэнне ў парах) іншы раз уключаліся нсвсрагодныя рухі. Так, у в. Грабава Зэльвснскага раёна Гродзснскай вобласці пары спачатку рухаліся па крузс, раптам хлопцы пакідалі сваіх партнёрак, ішлі ў цэнтр і падалі на рукі, падымаючы ўвсрх, нібы хвост бычка, сагнутую нагу. Пазнсйшыя варыянты «Бычка» набліжаліся да кадрылі. Напрыклад, у в. Пятровічы Свстлагорскага раёна Гомельскай вобласці яго танцавалі чацвёркамі. Чатыры чалавскі, узяўшыся за рукі, круціліся то ў адзін бок, то ў другі, а потым адна з пар у кожнаіі чацвёрцы праходзіла пад паднятымі рукамі другой пары і псраходзіла ў другую чацвёрку. Яшчэ адну мслодыю «Бычка» дае М. Фсдароўскі: У_ яо ве_чар ве_ча_рэ_ е, бы_чок до_ма не на_чу_ е. Му!Му! На сцэнс тансц «Бычкі» быў пастаўлены балстмайстрам А. Апанасснкам у Дзяржаўным ансамблі танца Бсларусі. У ім маленькая дзяўчынка-пастушок з поспсхам праводзіла дрэсіроўку вялікіх хлопцаў — «бычкоў». У пастаноўцы былі арганічна зліты фальклорныя матывы, жартоўнас імітаваннс рухаў жывёл, элсмснты пастухоўскіх гульняў.