КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
«ГНЯВАШ» — традыцыйны тансц. Іншыя назвы — «Гнеўка», «Загневаны». Выканаўцы (дзяўчына і хлопец) у тэатралізаванай формс разыгрываюць сварку і прымірэннс закаханых. Апісанне танца дас I. Зданевіч. Жанчына ідзе напсрадзс і робіць выгляд, што аб нсчым сумус. Мужчына ідзс за ёю. Яны вядуць пссснны дыялог: вэ_ СО—ЛОЙ бы_ ці, ка_го лю_ бі_ ла, трэ_ба за_ бы_ ці. Закрыўшы вочы хусткай, жанчына быццам плача. Мужчына кідаецца ёй у ногі. Яна, махнуўшы на яго хусткай, адварочвасцца і, злуючыся, ідзс ў іншы бок. Мужчына ідзс за ёю, забягас напсрад і кланясцца, яна, адварочваючыся, ідзс ў іншы бок, робіць выгляд, што плюс на мужчыну, і спявае: Ручкі не падам. Душы пе згублю, Прайду, не скажу, Каго я люблю. Цяпср ужо мужчына паказвас, што раззлаваўся, і ідзс ў іншы бок, а жанчына ходзіць за ім з прабачэннямі. Так яны некалькі разоў пакідаюць адзін аднаго, нарэшцс мірацца, цалуюцца і, узяўшыся за рукі, кружацца да канца пссні, якую спяваюць прысутныя: Ой, знаііце, знайце, Хто каго любіць — Блізка садзіцца, Сябе галубіць. «Гняваш» больш вядомы ў заходніх абласцях рэспублікі, але бытаваў ён і ў іншых раёнах пад назвамі «Спрэчка ўлюблёных», «Качарга» і інш. Часам юнак і дзяўчына не пяюць, а, стоячы твар да твару, тузаюць адзін аднаго, выбіваюць дробат, юнак кідас шапку на падлогу. Закончыўшы сварку, танцуюць польку. На Магілёўшчынс вядомы варыянт «Гнсўкі», што выконваўся толькі мужчынамі. Тансц дас магчымасці для выяўлсння акцёрскіх здольнасцсй выканаўцаў, іх пачуцця гумару. «ГАЛУБЕЦ» — традыцыйны тансц, роднасны рускім і ўкраінскім узорам. Характэрны рух — падбіўка адной нагі другою з малснькім падскокам і ўдарам абцаса аб абцас («галубсц»). У старадаўнім варыянцс «Галубца» хлопсц і дзяўчына імправізавалі ўзасмаадносіны галубоў: партнёрка плыла павай, а танцор увіваўся каля яс. У Гродзснскай вобласці, калі танцавалі «Галубца», прыпявалі: Сядзсў голуб на калінс, Галубка на віпіпі. I пытае галубочак: — Што ў цябс на мыслі? — Пі я табе нс казала Усю праўду, як дупіу. Ен ласхаў за граліцу, А я плакаць мушу. «Галубсц» танцавалі валачобнікі, ён выконваўся таксама Першай беларускай трупай 1. Буйніцкага. Музыка зафіксавана М. Чуркіным у Мсціслаўскім раёнс Магілёўскай вобласці: ХУТКА «ШАСТАК» — тансц, назва якога паходзіць ад дробнай мансты. Мслодыю танца прыводзіць М. Чуркін, адзначаючы, што круг выканаўцаў вярцеўся то жвава, то павольна пад прыпсўку: Сустракаюцца таксама пабудовы ўдзельнікаў у два кругі, якія круцяцца ў розныя бакі, або ў дзвс лініі, што сыходзяцца і разыходзяцца, стоячы насупраць адна адной. Л. Чарняўская апісвас іншы варыянт «Шастака» ў сваім зборніку «Дзяціныя гульні». Дзяўчаты стаяць у крузс, узяўшыся за рукі. Адна ходзіць унутры круга, пяс вышэйпададзсную прыпсўку. Потым прыпсўку пяюць усс разам, алс ў вельмі хуткім тэмпс. У той жа час салістка пачынас шпарка псракручвацца пад руку з кожнай дзяўчынай, што стаіць у крузс. Калі яна псракруціцца з усімі, на яс мссца выходзіць другая, і ўсё паўтарасцца зноў. Яшчэ адна прыпсўка да «Шастака» запісана ў Мінскай вобласці: Сем дзён ма ла ці ла, шас так за ра бі ла. А за то га шас та ка я ку пі ла му жы ка. Са ма д ся бе у дзі в1 ла, што до ра га за пла т ла, Шас _так і пя_ так, 1 два_ як, і тры гро_ шы_кі так. «МЛЫНОК» («Мельнік»). Mac нскалькі варыянтаў музыкі, харэаграфіі і прыпсвак. Танцоры імітавалі вярчэннс млынавых жорнаў, работу млынара. У Гомсльскай вобласці ў «Мсльніку» чацвёра выканаўцаў злучалі ў цэнтры правыя рукі і бсглі па крузс, а пад іх рукамі ваўчком круціўся пяты танцор. Часам танцоры голасам псрадавалі тарахцсннс млына. У Лсльчыцкім раёнс чацвёра выканаўцаў, злучыўшы ў цэнтры лсвыя рукі, круціліся па крузс, рабілі ўзмах правымі рукамі над галавой і далучалі іх да лсвых рук, гэтым самым імітавалі кручэннс лопасцей встрака. У Гомсльскай вобласці ў «Мсльніку» хлопцы і дзяўчаты, стаўшы ў дзвс процілсглыя лініі, сыходзіліся і разыходзіліся рухам «па-дэ-баск». На Віцсбшчынс саліст круціўся ў цэнтры хаты ў прысядцы з выцягнутай у бок нагой (рух «млын»). Прыпсўкі ў «Мсльніку» самыя розныя, хоць бы такія: Ой, мамачка, слыіік, елыіік, Любіць мянс мслыіік, мелыіік. Або: Выйшла замуж за мслыііка я. Ой ты, ой ты, мслыіічка мая. На сцэнс выконваўся ў пачатку XX ст. Першай бсларускай трупай I. Буйніцкага. Музычны варыянт зафіксаваны ў Гомсльскай і Мінскаіі абласцях: Мя не ма ці бі ла, нунуну, каб мель _ні_ка не лю_ бі_ла, ну-ну ну. А як я_ го не лю_ 11 _біць, ну-ну ну, за мель_ні_кам доб__ра жыць, ну-ну ну. «КАВАЛЬ» — тансц, пабудаваны на імітацыі работы кавалёў. Пластычны лсйтматыў — удар молата па кавадлс — у шматлікіх варыянтах узнаўляўся па-рознаму: кулакамі па калснс, абцасамі ці палкамі аб падлогу, далонямі і нават, рэзка сагнуўшыся, галавой аб калсна. Суправаджасцца рознымі прыпсўкамі, напрыклад: Я праз кузпю ішла, Малаток знайшла! Любі мяпе, капалёк, Падарую малаток. У Гродзснскай вобласці «Каваля» танцавалі двос мужчын, якія размяшчаліся адзін насупраць другога. Стоячы на левай назс, правую нагу высоўвалі ўперад на паўпальцы з сагнутым калснам. На калснс далонню ўвсрх ляжыць правая рука, а лсвая, сціснутая ў кулак, з размаху апускасцца на далонь правай, нібы молат на кавадла. Ударыўшы так нскалькі разоў, першы танцор па-дэ-баскамі мянясцца мссцам з другім, і абодва прымаюць зыходнас становішча. Наступны рух узмацняс псршы: удар па кавадлс робіцца ўжо нс кулаком, а галавой. Пры гэтым корпус рэзка нахілясцца ўпсрад, да калсна правай нагі, якая адначасова падымаецца да галавы. Затым танцоры зноў робяць па-дэ-баскі. Некалькі музычных найгрышаў запісана ў фальклорных экспсдыцыях: «ЛЛНЦУГ»— традыцыйны тансц, распаўсюджаны ў многіх абласцях. Часцсй за ўсё ў «Ланцугу» танцоры браліся за рукі і хутка, у рытм музыцы бсглі за вядучым, які вырабляў розныя фігуры — кола, зігзаг, спіраль. Калі нс хапала мссца ў хаце, танцоры выбягалі на вуліцу, потым вярталіся назад. Сустракаюцца варыянты, у якіх выканаўцы станавіліся ў кола, паўкола або лінію і падымалі ўгору злучаныя рукі. Вядучы цягнуў усіх за сабой, праходзячы пад рукамі кожнай пары, пачынаючы з апошняй. Апошні выканаўца, калі ўсс прайшлі пад яго рукой, паварочваўся на мссцы і правую руку, злучаную з рукой партнёра, клаў далонню на сваё левас плячо. Так рабіў кожны, і паступова ўсе танцоры псрапляталіся рукамі і выстройваліся ў адну лінію. Тады вядучы рухаўся ў адваротным напрамку і «расплятаў» ланцуг. Сустракасцца «Ланцуг» і ў якасці адной з фігур кадрылі. Іншы раз ён выконваўся дзсцьмі як гульня, дзс вядучы хутка рабіў розныя зігзагі, імкнучыся адарваць ад ланцуга каго—небудзь з апошніх удзсльнікаў. Музыка «Ланцуга» запісана ў Смаргонскім раёнс Гродзснскай вобласці: «ЗЛЯЦ» («Заёнец», «Заінька»)—традыцыйны тансц, дзіцячая гульня. М. Фсдароўскі павсдамляў, што «Зайца» танцаваді на Гродзсншчынс ўдваіх. Танцоры над пакладзенымі накрыж паденамі «псрабіралі нагамі», і той, хто зачэпліваў нагой палсна, аддаваў фант. На Гомсльшчынс ў падобных варыянтах «Заёнца» імправізавалі, па-рознаму падскокваючы. А ў Лельчыцкім раёнс чаргаваліся павольныя і хуткія часткі. Перад пачаткам танцорка стаяла ў нявываратнай пазіцыі такім чынам, што адна з палак, якія ўтваралі крыж, знаходзілася паміж ступнямі ног. «На гарэ-гаронцы сядзслі заёнцы. Яны сабс напявалі, шчыбіралі, шчыбіралі», — павольна пачынала пець яна, і ў рытм пссні на «раз-і» рабіўся падскок на лсвай назс, правая пры гэтым выносілася ў левую всрхнюю частку квадрата. На «два-і» — псраскок на правую нагу назад, у правы ніжні квадрат, лсвая выносілася ў правы всрхні квадрат. На «раз-і» правая нага з падскокам выносілася ў лсвы всрхні квадрат, на «два» абсдзвс нагі ставіліся ў зыходнае становішча, алс наскамі ўнутр. На «два-і» пяткі рэзка злучаліся, а наскі разводзіліся ў бакі. Наступныя рухі выконваліся такім жа чынам, алс ў два разы хутчэй, пад прыпсўку: «Каб я такі лапкі мала, я б таксама шчыбірала». Пасля чаго тансц паўтараўся зноў. Крыху іншы варыянт прыпсўкі запісаны ў суссднім раёнс: У карагодзс-гульні пад назвай «У садочку» ўдзсльнікі ўтвараюць кола, ходзяць і спяваюць: Заіпька за садочкам, Шэранькі за садочкам. Заінька, пыйдзі ў садзік, Шэрапькі, выйдзі ў садзік. «Заінька», які хадзіў да гэтага за кругам, уваходзіць у круг і ілюструс жэстамі і рухамі ўсё, аб чым пяюць астатнія: Заінька, папляшы, Шэрапькі, топні ііожкай, Шэранькі, папляшы. Заінька, выбірай, Заінька, топні іюжкай, Шэранькі, пыбірай. На апошніх сдовах «заінька» выбірас з удзсдьнікаў новага саліста. У другім варыянцс гульні «заінька» ўвссь час імкнецца выскачыць з круга, а астатнія яго нс пускаюць. Пры гэтым пяюць: J =120 хош, вы_бі_рай бы_ лі__ нку, ка_ то_ру_ ю хош. Заінька, павярніся, Шэранькі, абраціся... А пайдзі, напі зайка, ў скокі, ў бокі, Запляпічы, наш зайка, да ў далоні. Пры гэтых словах усс павінны запляскаць у далоні, а «зайка» становіцца на мссца аднаго з удзсльнікаў, якога выпіхвас ў цэнтр выконваць ролю «заіікі». «ЗЯЗІОЛЯ» — тансц і гульня. Часта выконваўся ў зімнія всчары, на каляды. Мелодыя і апісаннс гульні дадзсны Я. Раманавым: Удзсльнікі ўтваралі процілеглыя рады. Хлопсц лавіў дзяўчыну, потым яны мяняліся ролямі. Астатнія ўдзсльнікі танцавалі ў такт пссні, а пры воклічы «ку-ку!» падавалі рукі тым, хто стаяў насупраць. На захадзс Бсларусі М. Фсдароўскім зафіксавана «Зязюля» ў чыста танцавальнай формс. Тры дзяўчыны становяцца тварам у твар, адна з іх пляскас ў далоні і «кукус». Пасля чаго яны ловяць адна адну, бяруцца за рукі і кружацца пад наступную мслодыю: СКОРА С, Карскі апісвас нскалькі іншы варыянт танца пад назвай «Кукаўка». Яго танцуюць толькі чатыры дзяўчыны, якія становяцца па дзвс адна за адной, як паказана на малюнку: Потым дзяўчаты, якія стаяць ззаду, псраглядваюцца адна з адной з-за спіны псршых то з аднаго, то з другога боку, напяваючы: Ку-ку, ку-ку, кукуіпачка, Ку-ку, ку-ку, рабснькая. Далсй гэтыя дзвс дзяўчыны хутка выбягаюць на сярэдзіну, бяруцца за рукі так, каб іх твары былі павсрнуты ў процілсглыя бакі, і пачынаюць кружыцца. Затым становяцца наперадзс дзяўчат, якія стаялі псрад імі. Апошнія ў сваю чаргу выконваюць тую ж працэ-