• Газеты, часопісы і г.д.
  • Вуліца Ціхая, шэсьць  Моніка Марон

    Вуліца Ціхая, шэсьць

    Моніка Марон

    Памер: 184с.
    Мінск 2010
    34.37 МБ
    Калі ён памрэ, вінаватая буду я, сказала я.
    Глупства, сказала Тэкля. Яна загарнула мяне ў коўдру, як мумію. Цяпер ты прапацееш. Калі хто-небудзь у сваім жыцьці робіць рэчы, сказала яна і павалілася на ложак у маіх нагах, калі хто робіць страшныя рэчы, што аж памірае, бо ў яго тады спытаюцца, ці вінаваты ён сам. Яна выцягнула ногі на ложак і так шырока адкінулася назад, што празь верхнюю траціну адчыненага акна магла ўбачыць першыя паверхі дому насупраць, дзе жыла дачка гера Солава.
    Раскажы мне пра яго, сказала я.
    Праўда? усклікнула Тэкля і пляснула рукамі. Толькі ўчора яны сустрэліся б, у адзінаццаць гадзін каля алтара Пэргамон, нібы выпадкова. У сярэдзіне многіх цудоўнасьцяў абыйшлі б яны вакол, як у абернутым сьвеце. Пасьля гер Солаў вывеў бы яе ў рэстаран “Масква”. Ён, сказала Тэкля, ніколі ня мог бы зрабіць нечагась падобнага, як Бэрэнбаўм, гэта яна ведае дакладна.
    Так, сказала я, але я спаткала Бэрэнбаўма, а ты гера Солава; я баюся, гэта было не выпадкова.
    Тэкля засталася, пакуль я не заснула.
    Насільшчыкі асьцярожна на паясах апускаюць труну ў магілу. Міхаэль Бэрэнбаўм, яго жонка, сын і пыдбарадзьдзе стаяць поплеч, за два мэтры ад магілы. Пазьней, калі
    падыйдзе мая чарга кінуць у магілу тры жмені зямлі на Бэрэнбаўмаву труну, я прайду каля іх. Я працягну руку, баючыся, каб ніхто не схапіў яе, і мушу буду сказаць: шчыра спагадаю. Я ўсё яшчэ нявыкрытая стаю за чорнымі сьпінамі, якія адзін за адным падыходзяць да магілы, дзе могілкавы службовец парупіўся пакінуць паміж вянкамі і букетамі лапік месца на пару ног, каб стаць. Тройчы бярэ кожны зь іх мэталічны шуфлік і кідае сырую зямлю ў яму. 3 праху ты прыйшоў, у прах ты і вернесься. Гулка падае зямля на драўлянае века дамавіны. Я тут, каб пачуць гэты стук.
    Ахмістрыня выпускае з рук у магілу свой букецік гвазьдзікоў. Бясьсіла падымае сваю скасьцянелую руку, павольна растуляе жменю, якую яшчэ колькі імгненьняў трымае ў паветры з растапыранымі пальцамі, як бы з апошнім прывітаньнем свайму гаспадару; элегічны жэст, які яна падгледзела ў кіно. Кідаючы зямлю, яна ўсхліпвае ў хустачку. Я не магу пазнаць, ці шчыра яна смуткуе, ці проста думае, што завінавацілася яму гэтага доказу вернасьці. Яна, поўная спачуваньня, паціскае руку Міхаэлю Бэрэнбаўму, ягонай жонцы, хлопчыка абдымае. Перада мною яшчэ пяць чорных сьпін, я зноў апошняя. Ахмістрыня становіцца на прыстойнай дыстанцыі за сямействам. Цяпер яна пазнае мяне. Я гляджу на яе, каб яна пра гэтае імгненьне магла сказаць: я думала, мяне
    лясьне ўдар. Фрэзіі падаюць паміж труною і сьвежавыскабленай сьцяной магілы. Пад разьбёным векам труны, сярод шаўковых падушак у галубіна-блакітным гарнітуры ляжыць Бэрэнбаўм. Я забараняю сабе думаць пра Бэрэнбаўмаву руку. Усё мінулася. Я бяру халодны пясок. Той кінуў бы першы ... камень. Пясок паміж пальцамі струменіцца на труну. Усё прайшло. Паварочваюся, стаю якраз перад імі ўсімі, і ўсе яны глядзяць на мяне. I вочы Міхаэля Бэрэнбаўма з матавым шкляным бляскам глядзяць на мяне. Перш чым я праходжу да яго тры крокі і працягваю яму руку, ён адварочваецца. Мне адлегла. Я соваю рукі ў кішэні, кідаю скамячаную газэту на кучу старога сьмецьця ад вянкоў за букавай агароджай. Маленькімі групкамі засмучэнцы ідуць да галоўнага выхаду. Толькі ахмістрыня ідзе адна. Я трымаю дыстанцыю. Ахмістрыня нахіляецца, папраўляе шнуроўку, бачыць каля сябе мае ногі, выпростваецца, вострымі губкамі плюе ў пясок. Вы бессаромная асоба, кажа яна. I гэта яна, вядома, выгледзела зь нейкага фільма. I пасьля сьпехам далучаецца да ўсіх.
    Я іду павольна, даю сабе столькі адлегласьці паміж чорнымі сьпінамі і сабою, што ўжо магу чуць свае крокі. Усё яшчэ холадна. Неба вісіць над магіламі нерухома і шэра, як закураная столь. Нічога не здараецца. Чаму гэта праклятае неба не асунецца, не абрыне вадаспаду альбо сонечнага жару, каб
    высмаліў усё дачыста, альбо хоць якую навальніцу, як у вясельны дзень Тэклі. Бэрэнбаўм мёртвы, пахаваны. I ўсё, як і раней. Пасьлязаўтра дзень пасьля сьмерці Бэрэнбаўма. Калі гэта пасьлязаўтра? Заўтра, заўчора, пасьлязаўтра? Пасьлязаўтра, яно ці ўжо было, а я не заўважыла?
    Калі мне быў дваццаць адзін, я першы раз езьдзіла за мяжу. У вечаровым сонцы я стаяла на Праскім Карлавым мосьце і чакала нечагась пачварнага, нечагась, чаго я не магла б даведацца, ня будучы тут. Але я не магла нічога даведацца. Як зачараваная, слухала я чужую мову, якое не разумела, глядзела на праскую Малу Страну зь яе вузкімі, неразбуранымі вулкамі і не адчувала нічога, акрамя бязраднага расчараваньня. Мая душа, здавалася, была занадта малая, каб дапусьціць цуд, якога я чакала, што ўсё застанецца на векі вечныя, што я ніколі не перажыву таго, чаго так прагну, пакуль я сама тут. Я плюнула ў Влтаву і паднялася ў Градчаны. Многа пазьней ужо я адкрыла ў сваіх успамінах гэтыя хвіліны на Карлавым мосьце і свой пагляд з замка на дахі Прагі, якія ў позьнім вечаровым сонцы блішчалі так залаціста, як пра іх і казалі. Але найперш я ўспомніла пра бянтэжлівае пачуцьцё, што не належу да гэтага, да прыгожага чмуру замежжа. Гэта сыйшло мне, як тым братам, якія па запавеце свайго паміраючага бацькі абкапалі цэлы вінаграднік, каб знайсьці сха-
    ваны скарб, і, не знайшоўшы ні золата, ні каштоўных камянёў, скардзіліся на бяссэнсавасьць сваіх намогаў і на шкадліўца-бацьку. А налета братам адкрылася ісьціна: напрарочаны ў тастаманце скарб абярнуўся звышбагатым ураджаем вінаграду на перакапанай імі зямлі.
    Людзі тым часам выйшлі праз каменную браму на вуліцу. Толькі калі ўжо аўтобус адыйшоў ад брамы ў бок гораду і я магла быць спакойная, што не апынуся сярод Бэрэнбаўмавых жалобнікаў на прыпынку, я пайшла шпарчэй. Дома я нап’юся гарачага чаю, можа, паслухаю “Дона Джыавані”, пазьней, калі мае рукі зноў сагрэюцца, пайграю гамы.
    Выйшаўшы на вуліцу, бачу на паркавай плошчы кармазынава-чырвонае аўто Міхаэля Бэрэнбаўма, які ў гэты самы момант адчыняе дзьверы машыны і выходзіць. Ён ідзе на мяне. Ва ўніформе ў яго раптам твар вайскоўца, ня твар таго сьвятара ці патоляга. I сама хада нейкая іншая, салдацкая. У руках ён трымае загорнуты ў газэту пакунак. Тут, кажа ён, апынуўшыся каля мяне, ён хацеў, каб вы гэта атрымалі. Голас ягоны ня выдаў, ці ўхваляе ён бацькаву волю. Я ведаю, што ў пакеце. Мне гэта ня трэба, не хачу. He хачу больш з гэтым мець нічога супольнага. Але бяру.
    Калі кармазынава-чырвонае аўто зьнікае за паваротам, я ўсё яшчэ стаю перад могіл-
    камі, трымаючы ў руках пакунак, загорнуты ў газэту, як фунт селядцоў. Я ня буду разгортваць. Я выкіну гэта ў бліжэйшую сьметніцу. Я пахаваю гэта ў гарах папер на ніжняй паліцы свайго кніжнага стэляжа. Hi ў якім разе не разгарну.
    Марон М.
    Вуліца Ціхая, шэсьць Раман
    Пераклад Васіль Сёмуха
    Рэдактар Ганна Кісялёва
    Карэктар Ганна Дударава
    Макет і аздабленьне Віктар Корзун
    Наклад 2000 ас.
    Менск
    2010
    Моніка Марон
    нарадзілася ў 1941 годзе ў Бэрліне. Пасьля школы працавала год у цырульні. Вывучала тэатар і гісторыю мастацтва, працавала рэпарцёрам у газэце “Вохэнпост”. 3 1976 году вольная пісьменьніца. Яе апублікаваны ў 1981 годзе на захадзе раман “Баваўняны попел” меў вялікі посьпех. У 1982 годзе выйшаў томік прозы “Непаразуменьне” з чатырма апавяданьнямі і п’есаю, а ў 1986 годзе раман “Перабежчыца”. У 1988 годзе зьявілася “нямецка-нямецкае ліставаньне “Тым ня меней сардэчныя віншаваньні” (у суаўтарстве з Ёзэфам фон Вэстфаленам), у 1993 годзе зборнік артыкулаў і эсэ “Суразьмерна сіле і майму разуменьню”.
    Яна ляўрэат шматлікіх прэмій, сярод іх прэміі імя Кляйста (1992). Моніка Марон жыве ў Бэрліне.