Вуліца Ціхая, шэсьць
Моніка Марон
Памер: 184с.
Мінск 2010
не замест кветак і якія яна, калі яны рабіліся завялікія для скрынак, раздорвала на Каляды, я раптам падумала, што, зрэшты, я ж хацела навучыцца на фартэпіяна і што Гербэрт Бэрэнбаўм у маім жыцьці быў толькі эпізод, які мусова закончыцца, як толькі той дадыктуе апошні сказ мэмуараў.
Мадам Разалія, усклікнуў Граф, грунтоўна ссунуўшыся з высокага зэдля, мадам Разалія, якая радасьць бачыць вас у гэтай фазе летняй сухмені. Граф захіхікаў, бо згадку пра фазу летняй сухмені ён хацеў каб прымалі за жарт, які датычыўся заключнага этапу ў працы кнайпы, “абумоўленага лістотай”, сонца было на зыходзе букавай заслоны. Вечар абяцаў загульны фэст з нагоды сустрэчы пастаянных кліентаў, да якіх належалі Граф і Бруна. Грамадзянскае імя Графа было граф Карл-Гайнц Барон. Калі ён, у эўрапейскіх прафэсійных колах цанёны знаўца кітайскай мовы і гісторыі, за больш чым дзесяць гадоў сваёй касірскай дзейнасьці ў таварыстве германа-савецкай дружбы, на мове Графа коратка “герсове”, быў узнагароджаны ганаровай срэбнай шпількай таварыства, Бруна, каб змазаць ганьбу, узьвёў яго ў стан графа.
Граф прапанаваў мне сесьці ў бары на зэдлік, Брунох пачакае, сказаў ён. Пачакае, паўтарыў ён, расьцягваючы склады і надаю-
чы свайму голасу фатальную вібрацыю, што мелася азначаць, што прычыну маёй прысутнасьці ён, натуральна, бачыць наскрозь. Пасьля ён схіліў галаву да саменькага вуха майго і шапнуў: ён зноў разьдзеўся пры гэтай, гэтай, ну, ведаеце ўжо, я не запомніў яе імя. Некалькі тыдняў да таго, усё яшчэ шукаючы рознае што да “Дона Джыавані”, я сустрэла Графа на Фрыдрыхштрасэ, і ён расказаў мне, што Бруна прыматкабожыўся да адной там кельнэркі. He, зусім ня знатная, асоба ня знатная, як я зразумела, толькі гэты пранозьлівы сьмех, фэ-ээ, і некаторыя часткі цела, ну, зусім непрыстойна схільныя да паўнаты, фэ, дрэнь, дрэнь, дрэнь. Граф заклапочана патрос галавою, што ніяк не магло прыхаваць пажадлівага выразу ў ягоных вачах. Зусім ня знатная асоба, а гэта для такога чалавека як Брунох, яшчэ раз паўтарыў Граф і, не бязь беглага намёку на пацалунак у руку, адкланяўся.
Цяпер ён выселіўся, бо зусім нечакана атрымаў алергію, падобна на тое праз ката з хатняй гаспадаркі гэтай дамы, шаптаў Граф, але хто табе скажа, адкуль на самай справе ўзялася тая яго алергія. Corpus nos veritatem cognoscere docet, box, пардон, мадам Разалія, я забыўся, цела падказвае нам праўду, пераклаў ён.
Нічога, сказала я і рашыла акрамя англійскай, францускай і фартэпіяннай абавязкова спасьцігнуць яшчэ і асновы лаціны.
У мяне была цётка па матчынай лініі, сказаў Граф, якая хацела разьвесьціся са сваім ня дужа старэйшым за яе мужам, пры разглядзе пытаньня віны прад’явіла ўрачэбнае заключэньне пра даказаную алергію на цялесныя выпарэньні свайго мужа. Фактычна яна пакутавала ад гнюсотліва мокрых скураных высыпаньняў на ўсім целе. Але як што цётка была вельмі ўплывовая і заможная, што і было зрэшты difficulte разводу, яе западозрылі ў тым, што яна купіла сабе заключэньне і хацела пакінуць мужа празь нейкага таемнага палюбоўніка, што гэтак жа адпавядала праўдзе, як і той факт, што яна пасьля разводу да самай сваёй сьмерці ва ўзросьце дзевяноста двух гадоў мела бездакорную скуру. А цела падправіла толькі Брунохава невялікая прамашка.
Граф вымаўляў імя Бруна з францускім пранонсам як звычайна, каб не пакінуць у мяне аніякага сумненьня што да яго непахісна высокай павагі да Бруна.
Я была ўдзячная Графу за клопат і намогі, зь якімі ён прыдумляў усялякія гісторыі, каб суцешыць мяне, хоць я безь ягонай балбатні пра Брунавы шашні з кельнэркай напэўна ж такі ніколі нічога не даведалася б пра гэта. Я, праўда, лічыла Графаву тэорыю магчымага ўзьнікненьня алергіі фальшывай, але хацела сабе, каб ён меў рацыю і каб Брунава алергія сапраўды павялася ад кельнэркі, а не ад ката. Бруна і я ўжо колькі месяцаў
жылі асобна, але ніяк не маглі паразумецца ў пытаньні, хто каго пакінуў. Калі Бруна настойваў, што я пакінула яго, я была перакананая, што сама пакінутая Брунам. I пакуль мы ня мелі поўнай пэўнасьці ў акалічнасьцях нашай пакінутасьці і паасобнасьці, нельга было, думала я, многа расьпінацца пра тое, што мы сапраўды пакінулі адно адное.
Граф расказаў, што ён учора зноў прыапрануўся, пару штаноў, пінжак на выхад,дзьве кашулі, усё вельмі носкае і да таго ж выгоднае. Яго дамы вельмі добра яму нараілі.
Два разы на год Граф хадзіў да аднаго мужчынскага мадыста непадалёк ад сваёй кватэры і даваўся тамтэйшым прадаўшчыцам, якіх ён называў “маімі дамамі”, угаварыць сябе іхняй балбатнёй на куплю тых практычных і носкіх прадметаў вопраткі, якіх тым часам, паколькі ён ніколі нічога не выкідаў, вісела ў яго шафе тузінамі і якія адрозьніваліся паміж сабою толькі памерам, бо рабіліся яму цесныя. Як што Граф усе гэтыя непрывабнага выгляду курты і штаны з гумападобнага і таму нямнуткага матэрыялу называў куртамі і штанамі на выхад, яго вэрбальная даніна за форму жыцьця так і засталася толькі ідэалам, бо ў сваім адзінокім жыцьці ён яго ніколі ня мог ажыцьцявіць. Ён быў парастак багатых бацькоў, як ён сам казаў, вырас сярод дзяўчатак-нянек і пасыльных. Бацька гандляваў мануфактурай, у вай-
ну тканінай для ўніформаў, так што нават у той час, калі Брунава маці, уцякаючы з Памэраніі, замарыла свайго малодшанькага пустымі грудзямі, Карл-Гайнц Барон у дзяцінстве папіваў нэктар асалоды, як прыроджаны заможнік.
Пасьля вайны ягоны бацька даў нырца недзе на захад ад Эльбы, маці засталася са сваім сынком у горадзе, у якім яны абое нарадзіліся. 3 таго часу для Графа паняцьце “ўплывовая асоба” зьмянілася, і калі ён сёньня яго ўжываў, дык хутчэй меў на ўвазе асобу са становішчам, чым асобу са стану.
Перш за ўсё знатная асоба мела быць адукаванай і выхаванай, і ва ўсякім разе, як што з усім гэтым у яго якраз і ня склеілася, павінна была сьведчыць высокі рышпект адукаванасьці іншых. Раз на год, да дня свайго нараджэньня, Граф дазваляў сабе сацыяльны атрыбут знатнай асобы, слугу, які сустракаў і абслугоўваў гасьцей. Часьцей за ўсё ён ангажаваў на гэтыя мэты аднаго там, абжытага па суседзтве, Райнгольда, называнага ў Бруна Рыгальдам, такога, ведаеце, цыбатага няўклюднага чалавека са зьвярыным зіркам, якога Граф у такія вечары прымушаў насіць ягоны, Графаў, смокінг, рукавы якога канчаліся недзе адразу там, каля локцяў. Два разы Райнгольда падмяняў ягоны стрыечнік, бо сам ён з прычыны пэўнай далікатнасьці, пра якую Граф маўчаў, сядзеў у турме. Да раскошы скарыстаць у гаспадарцы слугу ў
Графа належала таксама права ўціскаць і прыніжаць яго. За сто марак, якія Райнгольд меў за свае паслугі, ён мусіў цярпліва выносіць, каб ім камандавалі і ўказвалі яму, паслухмяна рэагаваць на кожны нэрвовы ківок Графа і, наліваючы віно, трымаць левую руку за сьпінай на паясьніцы. Тым ня меней Райнгольд рабіў уражаньне, што яму вельмі няблага пачуваецца ў прыдуманай яму ролі і ў досыць цеснаватым смокінгу. Я лічыла магчымым, што ён проста прыкідваецца і напускае на сябе, а як што ён наводзіў на мяне страх, я і прарочыла Графу гвалтоўную сьмерць, можа, нават ад рукі самога Райнгольда, зрэшты бо нездарма ж Райнгольдам называўся і славуты Дэблінаў разбойнік. A таму яшчэ, што Граф жыў у раёне Аляксандэрпляц, я надавала, у ранішнія гадзіны, гэтаму аргумэнту адмысловае значэньне.
Графа персьпектыва забойства, ахвярай якога ён мог стаць, здавалася, зусім не палохала. Што ён гэта выключаў, я ня верыла, бо ён гаварыў з таго часу, расказваючы мне часам пра Райнгольда, пра яго забойцу. Мой забойца ўчора быў настолькі паслужны, што прынёс мне скрынку піва, сказаў ён. Граф быў адзін самых засмучаных людзей, якіх я ведала, і я часам думала, што, мабыць, яму было ўсё адно, заб’е яго Райнгольд ці не. Некалькі гадоў таму назад, у цёплы красавіцкі дзень, сядзелі Граф, Бруна і я ў Панкаве ў піўным садку. Граф трымаў свой твар
на сонцы і раптам у яго стаўся такі выгляд, як у вельмі пяшчотнага, вельмі старога дзіцяці, і ён сказаў: я ня ведаю, чаму яно так бывае, але кожнага першага мая я плачу чырвоныя сьцягі і першая зеляніна. Калі я бачу ўсё гэта разам, я плачу.
He паварочвацца, мадам Разалія, не паварочвайцеся, ён тут, Брунох прыйшоў, зашыпеў Граф праз вузкую шчыліну вуснаў, і разам з гэтым па-над маёй галавой фіксуючы дзьверы.
3 кельнэркай, спыталася я.
Адзін, як божы палец адзін, сказаў Граф.
А чаму я не павінна паварочвацца?
Я б не хацеў падыходзіць да Вас вельмі блізка, але мне падалося, што Вы ўсё яшчэ чырванееце, убачыўшы яго, і, пардон, мадам Разалія, чырвань на твары вам не да твару.
Я спыталася ў сябе, чаму Графу так залежала, што я рабіла на Бруна такое ўражаньне.
Адна рука трымала мяне за плячо, і голас Бруна сказаў: добры вечар Роза, прывітаньне, Граф.
Два піва для Бруноха, запабегліва крыкнуў Граф цераз канторку, як заўсёды, калі Бруна заходзіў у кнайпу цьвярозы. Бруна выпіў першае піва стоячы, прычым Граф з усьмешкаю пазіраў на яго, крыху схіліўшы галаву, быццам тое піва павінна было ўліцца не празь ягонае, а праз Брунава горла.
Першыя два півы Бруна выпіў сур’ёзна і
неяк адсутна. Яны ўваходзілі ў яго тутэйшы рытуал, яны былі прыступкі, па якіх ён павінен быў падымацца, каб тут, у шумлівым і сьмярдзючым выгнаньніцкім прытулку для адамашненых авантурнікаў, быць дома. Толькі пасьля таго, як цень панурасьці быў ссунуты зь ягонага твару гарачай чырваньню, ён раскрыў тыя свае ўласьцівасьці, якія ўзьвялі яго ў ранг кнайпавых асоб; гэта тытул, які Граф увёў шмат гадоў назад і які мог быць нададзены толькі ім самім і ім самім, што здаралася вельмі рэдка, адкліканы назад.
У Графа Бруна стаяў у іерархіі кнайпавых пэрсаналій на самым версе. Брунава прысутнасьць і добрая настраёвасьць вырашалі, чакаць ад вечара вульгарнай папойшчыны, ці піва стане акіянам для Графскага і каралеўскага вучэбнага флёту, які Граф і кароль Брунох расставяць у баявы касы строй, каб яшчэ раз зьдзівіць паганьбаваны народ нелацінянаў.
3 палахлівай прагай налівайлы, які чакае радасьці альбо прыкрасьці ад частаванага, Граф выпрабоўваў на Бруна першае ўзьдзеяньне піва. Я ведала гульню і задаволілася тым, каб прачытаць на твары Графа, што такога ён знайшоў у Брунавым твары. I тое вычытанае выглядала няблага.
КНІГІ ОНЛАЙН
