3 гісторыі перавозак на чыгунках Беларусі (верасень 1943 май 1945 г.)

3 гісторыі перавозак на чыгунках Беларусі (верасень 1943 май 1945 г.)

Выдавец: Выдавецтва УА “ВДТУ”
Памер: 168с.
Віцебск 2005
47.52 МБ
Няўміручай славай пакрылі сябе чыгуначнікі рэспублікі, якія абслугоўвалі перавозкамі 1-ы Прыбалтыйскі і тры Беларускія франты ў час правядзення летняй наступальнай аперацыі. Ім не раз даводзілася дастаўляць грузы ў месцы. дзе яшчэ не так даўно ішлі жорсткія схваткі з ворагам. дзе яшчэ гарэла зямля і пахла пажарамі баёў. Вось як апісаў умовы працы ў той час начальнік аддзялення перавозак 3-га Беларускага фронту М.Л. Сакалоў:
Да 40 цягнікоў, а ў паасобныя дні нават больш, прымаў і адпраўляў у тыя дні Мінскі вузел. Авіяныя праціўніка рабіла на горад і
'НАРБ. Ф. 1041. в І.с 2. a 253
■ Освобожденне Белоруссмн 1944 -С 172
чыгуначны вузел налёты; праўда. страты і разбурэнні ад бамбёжак былі адносна невялікі.мі.
Тут мне ўпершыню давялося быць сведкай скарыстання задымлення станцый вузла ў якасці аднаго са сродкаў маскіроўкі. Густы дым закрываў не толькі тэрыторыю вузла, але і захопліваў горад, што не дазваляла ворагу рабіць прыцэльнае бомбакіданне. Работа на станцыі абцяжарвалася і звычайна з пачаткам задымлення амаль спынялася. Толькі праз 1,5-2 гадзіны, калі дым уздымаўся на 2-3 м, можна было праводзіць сартавальную работу',!.
Як і напярэдадні Беларускай наступальнай аперацыі, у летні перыяд шырока скарыстоўваліся на самых адказных франтавых участках чыгунак калоны паравозаў Асобага рэзерву НКШЗ СССР, у складзе якіх шмат працавала чыгуначнікаў рэспублікі. На працягу ўсяго часу высокіх тэхніка-эканамічных паказчыкаў дабіваліся паравозныя калоны № 3 (начальнік Звярко), №5 (Якаўлеў), №22 (Буланенкаў), №35 (Любараў), якія па выніках сацыялістычнага спаборніцтва за жнівень 1944 года заваявалі пераходны Чырвоны сцяг HKLU3 СССР. У многіх адносінах добрым прыкладам для іншых калектываў былі працоўныя здзяйсненні калоны паравозаў № 29, якая ў час летняга наступлення вадзіла саставы ў межах Брэст-Літоўскай чыгункі. Яна сістэматычна выконвала ўсе заданні па спецперавозках, у добрым стане трымала парк лакаматываў, працавала без ніводнага выпадку аварый і браку. Начальнік гэтай чыгункі сваім загадам ад 31 жніўня 1944 года ўзнагародзіў дваццаць найлепшых работнікаў калоны № 29 значкамі “Ударнік Сталінскага закліку”, "Выдатны паравознік”, “Выдатны работнік руху”, “Выдатны вагоннік".
Чотка была арганізавана ў час летняга наступлення работа ўсіх звенняў Ваенна-эксплуатацыйнага аддзялення № 15, якое скарыстоўвалася на Беларускай чыгунцы. Яго калектыў не толькі паспяхова спраўляўся з выкананнем заданняў па перавозках грузаў і баявой сілы, але і прымаў актыўны ўдзел у аднаўленні пуцей, стрэлачных пераводаў. вадакачак, сувязі і г.д. У перыяд эксплуатацыі ўчастка Жлобін Асіповічы Мінск перад ВЭА № 15 была пастаўлена адказная задача: неадкладна арганізаваць работу Асіповіцкага вузла і забяспечыць пропуск тэрміновых аператыўных цягнікоў і паражняковых маршрутаў у патрэбных памерах. Выкананню гэтай задачы была падпарадкавана ўся арганізацыйна-масавая і палітычная работа ў аддзяленні. У выніку тэрмінова ажыццёўленых захадаў з дня на дзень павялічвалася прапускная здольнасць Асіповіцкага вузла і ўчастка Асіповічы Мінск, павышаўся ўзровень іх эксплуатацыйнай дзейнасні. Загадам начальніка Беларускай чыгункі ад 31 жніўня звыш 70 работнікаў былі
Военные сообшення за 50 лет М„ 1967 С 216
ўзнагароджаны значкамі і прэміяваны. Сярод іх быў і начальнік палітаддзела ВЭА № 15 М..М. Ашанін, адзначаны за добрую арганізацыю асабовага і начальніцкага складу на выкананне аператыўных заданняў па перавозках і аднаўленчых работах'.
У цеснай зладжанасці з мясцовымі калектывамі Брэст-Літоўскай чыгункі працавалі ваенна-эксплуатацыйныя аддзяленні №№34, 41 і 42. На першым часе ў руках кіраўніцтва ВЭА было сканцэнтравана аператыўнае камандаванне ўсімі вузламі і ўчасткамі, на тэрыторыі якіх яны ажыццяўлялі сваю дзейнасць. Начальнікі аддзяленняў руху чыгункі пераводзіліся на становішча намеснікаў начальнікаў ВЭА з захаваннем за імі ўсіх гаспадарчых функцый. Усе начальнікі служб аддзяленняў чыгункі абавязваліся ўвязваць сваю работу з ВЭА і даваць заданні па аператыўна-эксплуатацыйнай рабоце сваім падраздзяленням толькі праз начальніка ВЭА. Такое размежаванне функцый паміж мясцовым кіраўніцтвам і Ваенна-эксплуатацыйнымі аддзялення.мі, цесная зладжанасць у іх дзейнасці дапамагалі паспяхова вырашыць многія складаныя пытанні аднаўлення разбуранай транспартнай гаспадаркі і хутчэйшай арганізацыі перавозак па прынятых у эксплуатацыю ўчастках. Гэта пацвярджаюць вытворчыя дасягненні ВЭА №42, якое працавала на Лунінецкім аддзяленні руху. Яно дамагалася найвышэйшых на БрэстЛітоўскай чыгунцы вынікаў у сацыялістычным спаборніцтве па выкананні загаду Наркама шляхоў зносін СССР аб пропуску паражняковых саставаў з хуткасцю не менш за 400 кіламетраў за суткі. Дзякуючы чоткаму ўзаемадзеянню ўсіх службаў, звязаных з арганізацыяй руху, прабег парожніх саставаў па ўчастку Баранавічы Лунінец часам даходзіў да 800 кіламетраў у суткі‘.
Нічым не ўступалі воінскім чыгуначнікам і работнікам спецыяльных фарміраванняў НКШЗ СССР у смеласці і складанасці працы грамадзянскія чыгуначнікі. Самыя адказныя даручэнні не раз выконвалі паравознікі-франтавікі Беларускай чыгункі старшы машыніст Ціханаў, яго памочнік Дзмітрыеў і качагар Мось. Ведучы цягнікі на франтавых поласах, яны ўмела захоўвалі светамаскіроўку, дабіваліся максімальнага скарачэння часу знаходжання эшалонаў на асабліва небяспечных прыпынках. Франтавыя грузы яны дастаўлялі да месца прызначэння ў поўнай спраўнасці і з вялікім нагона.м часу на шляху руху. Толькі ў ліпені брыгада Ціханава выратавала ад варожых бомбаў два воінскія эшалоньг’.
' НАРБ Ф 1041. в 1. с. 105. a 253 254
■ Тамсама. Ф 1117, в І.с 13, а. 52
’ Гомельская лрауда 1944. 30 ліпеня
Смела вадзіў цягнікі з боепрыпасамі да лініі фронту машыніст Гомельскага паравознага дэпо Барташэвіч. У час адной з такіх паездак у першыя дні аперацыі “Баграціён” асколкамі снарада былі прабіты будка яго паравоза і ў некалькіх месцах абшыўка катла. Вопытны машыніст не разгубіўся, змог і пры такім стане паравоза вывесці састаў у бяспечнае месца і выратаваць воінскі груз. У гэты ж дзень Барташэвічу давялося здзейсніць яшчэ адзін гераічны подзвіг: вывесці з-пад агню фашысцкай авіяцыі цягнік з параненымі. Уражваў калегаў па працы сваёй храбрасцю і адвагай машыніст паравозатаго ж дэпо А. Раеўскі. Калі недалёка ад яго паравоза разарвалася бомба і пашкодзіла вентыль расхалоджання катла, у выніку чаго ўзнікла пагроза выхаду са строю машыны, ён, не зважаючы на небяспеку, адразу ж кінуўся тушыць агонь у топцы. затым неадкладна ліквідаваў усе няспраўнасці і рушыў наперад у бок фронту'. I такіх гераічных учынкаў было нямала на рахунку кожнай лакаматыўнай брыгады, якой даручалася абслугоўваць франтавыя ўчасткі.
Пастаянна даводзілася рызыкаваць жыццём у час Беларускай летняй наступальнай аперацыі і работнікам іншых служб. Ацэньваючы амаль праз сорак гадоў пасля яе завяршэння ўклад беларускіх чыгуначнікаў у разгром ворага, былы намсснік начальніка Заходняй магістралі Г.І. Кацяш з поўнай падставай назваў іх працу боем, ратнай славай. “Кожны дзень быў выпрабаваннем на стойкасць і мужнасць. Аб сабе не думалі усё для перамогі. 1 гэта дазволіла вынесці бамбёжкі і бяссонныя ночы, і смутак страт..
Па меры вызвалення тэрыторыі рэспублікі пачынаюць стварацца новыя адміністрацыйна-гаспадарчыя органы кіравання транспартам у маштабах асобных прадпрыемстваў. аддзяленняў і ўпраўленняў чыгункі. Акрамя раней арганізаваных упраўленняў Беларускай і Заходняй магістраляў, ствараюцца ўпраўленні Брэст-Літоўскай і Беластоцкай чыгунак. Упраўленне Беларускай магістралі (начальнік Н.І. Краснабаеў) знаходзілася ў Гомелі, Заходняй (начальнік В.П. Ягораў) у Смаленску, Брэст-Літоўскай (начальнік Г.І. Перцаў) у Баранавічах, Беластоцкай (начальнік Я.І. Сакалінскі) у .Маладзечна, а з верасня 1944 года пераведзена ў Гродна. Упраўленні чыгунак, адміністрацыйнагаспадарчыя органы аддзяленняў і нізавых прадпрыемстваў разгарнулі актыўную работу па хутчэйшай арганізацыі перавозак на здадзеных у эксплуатацыю чыгуначных лініях.
Адначасова са стварэннем адміністрацыйнага апарату кіравання распачалася вялікая арганізацыйна-масавая кампанія па абранні на чыгуначным транспарце БССР партыйных, прафсаюзных і камсамольскіх
Савецкая Беларусь 1944 28 чзрвеня
’ Железнодорожннк Белорусснн 1983 3 сентября
органаў. Для больш аператыўнага кіраўніцтва чыгуначнымі партыйнымі арганізацыямі ў межах усяго горада з развітай транспартнай гаспадаркай ствараюцца вузлавыя партыйныя камітэты. Згодна з рашэннем Бюро ЦК КП(б)Б ад 22 жніўня 1944 года ў 16 чыгуначных вузлавых парткамах былі ўстаноўлены наступныя пасады вызваленых работнікаў: сакратар вузлавога парткама, загадчык, прапагандыст-кансультант і бібліятэкар парткабінета, тэхнічны сакратар. А на такіх буйных станцыях, як Мінск, Гомель і Орша, ўстанаўлівалася яшчэ і пасада вызваленага намесніка сакратара вузлавога партыйнага камітэта'. Прынятыя меры садзейнічалі павышэнню ролі парткамаў у кіраўніцтве работай партыйных арганізацый вузла.
Усю сваю нястомную дзейнасць адміністрацыйна-гаспадарчыя органы і грамадскія арганізацыі накіроўвалі на рашучае пераадоленне цяжкасцяў ваенных умоў, павышэнне працоўнай актыўнасці чыгуначнікаў у барацьбе за бездакорнае забяспечанне патрэб фронту і народнай гаспадаркі перавозкамі.
Разгортванне эксплуатацыйнай работы на чыгунках рэспублікі ў час Беларускай наступальнай аперацыі і ў першыя дні пасля канчатковага вызвалення тэрыторыі ад ворага праходзіла ў такі.х жа цяжкіх умовах, што і зімою вясной 1944 года. На многіх толькі што адноўленых лініях і ўчастках было ўстаноўлена шмат абмежаванняў адносна вагі і хуткасйі прапускаемых цягнікоў, што выклікалася невыпраўленасцю пуці і штучных збудаванняў. 3 прычыны нізкага ўзроўню тэхнічнай аснашчанасці станцый, недахопу станцыйных пуцей, пагрузачнаразгрузачных механізмаў шмат часу бавілася на пропуск транзітных саставаў. фарміраванне і расфарміраванне мясцовых цягнікоў. Для выканання даведзеных чыгункам перавозак не хапала паравозаў і вагонаў. Нялёгка было і з палівам для паравозаў. У якасці апошняга часта даводзілася ўжываць буры вугаль нізкага гатунку.