3 гісторыі перавозак на чыгунках Беларусі (верасень 1943 май 1945 г.)
Выдавец: Выдавецтва УА “ВДТУ”
Памер: 168с.
Віцебск 2005
1 Гродзенская праўда. 1945. 26студзеня
брыгад. Па выніках Усесаюзнага спаборніцтва за снежань 1944 года калектыў Лідскай дыстанцыі атрымаў пераходны Чырвоны сцяг HKU13 і ВЦСПС і другую грашовую прэмію.
Для мабілізацыі чыгуначнікаў на барацьбу за дасягненне высокіх вытворчых паказчыкаў важную ролю адыгрывалі розныя формы матэрыяльнага заахвочвання перадавікоў вытворчасці. Акрамя выдачы грашовых прэмій пераможца.м сацыялістычнага спаборніцтва, значныя грашовыя сродкі асігноўваліся на прэміяванне работнікаў за выкананне ўрадавага плана перавозак, плана пагрузкі воінскіх грузаў і зададзенай хуткасці руху воінскіх саставаў, устаноўленага раскладу руху цягнікоў, плана рамонту рухомага саставу і г.д. На працягу 1944 года з дзяржаўнага бюджэту было прэміявана 3675 работнікаў Беларускай магістралі на суму 280 тысяч рублёў за паспяховае асваенне даведзенага ім урадам Саюза ССР плана перавозак і 1251 чалавек на суму 57 тысяч рублёў за выкананне і перавыкананне заданняў па рамонце паравозаў і вагонаў. Паводле рашэння начальніка чыгункі, 2752 работнікам, што асабліва вызначаліся ў выкананні вытворчых заданняў, было выплачана дзяржаўных прэмій у суме 186 тысяч рублёў, у т.л. рабочым 108 тысяч рублёў. На выплату дзяржаўных прэмій асабліва вызначыўшымся работнікам ва Усесаюзным сацыялістычным спаборніцтве выдаткавана 126 тысяч рублёў, з якіх 94 тысячы рублёў адпушчана на прэміяванне рабочых. За кошт сродкаў, якія адпускаліся на прэміяванне пераможцаў сацыялістычнага спаборніцтва, пералічана ў 1944 годзе на культурнабытавое абслугоўванне і жыллёвыя патрэбы рабочых і служачых Беларускай магістралі 92 тысячы рублёў'.
За самаадданую працу на карысць Радзіме Народны камісарыят шляхоў зносін СССР, кіраўніцтва чыгунак рэспублікі сістэматычна выдавалі рабочым і служачым транспарту каштоўныя падарункі. Той, хто быў заняты на самых адказных участках вытворчасці ці працаваў у надзвычай цяжкіх умовах, атрымліваў прадуктовыя карткі павышанай катэгорыі, у першую чаргу забяспечваўся жыллём, рознымі камунальнабытавымі паслугамі. Усё гэта разам з паўсядзённай арганізацыйнамасавай работай партыйных і нрафсаюзных арганізацый, камандзіраў транспарту, накіраванай на выхаванне ў мас сумленных адносін да працы. садзейнічала росту палітычнай і вытворчай актыўнасці беларускіх чыгуначнікаў.
У гэты адказны час барацьбы з ворагам не хацелі заставацца безудзельнымі да працы пенсіянеры-чыгуначнікі. Шмат хто з іх яшчэ перад вайной пайшоў на заслужаны адпачынак. Але, як толькі Беларусь вызвалілася з-пад фашысцкай няволі, многія ветэраны вярнуліся на
1 НАРБ Ф 1041. в. 1, с. 602. а. 161-164.
транспарт, ведаючы, як патрэбны былі яму рабочыя рукі, працоўны вопыт. Нічым не ўступаў маладым рабочым бляхар Гомельскага вагоннага ўчастка пенсіянер Зубкоў. Ён штодня перавыконваў норму выпрацоўкі. Калі калектыў участка стаў на стаханаўскую вахту ў гонар 27-й гадавіны Кастрычніка, стары чыгуначнік абавязваўся на 200 працэнтаў выконваць свае заданні, навучыць прафесіі бляхара аднаго вучня. I дадзенаму абяцанню Зубкоў заставаўся верным. Прыкладам для маладых рабочых вагоннага ўчастка з’яўляліся таксама ветэраны працы П. Коўтун і А. Кенько, якія да выхаду на пенсію адпрацавалі больш за 40 гадоў на транспарце.
Выконваючы свае асноўныя абавязкі па аднаўленні транспартнай гаспадаркі і ажыццяўленні перавозак, чыгуначнікі пільна сачылі за тым, каб ніводзін вытворчы аб’ект не стаў месцам дыверсій з боку варожых элементаў, спецыяльна пакінутых фашыстамі на раней акупаванай імі тэрыторыі. Сапраўдны гераічны ўчынак здзейсніў пуцявы рабочы другога рабочага аддзялення шостага акалодка Жабінкскай дыстанцыі пуці П.Г. Раманюк. Якраз напярэдадні свята 27-й гадавіны Кастрычніка, 6 лістапада, ён выявіў на 745-м кіламетры пакладзеную дыверсантамі міну з мэтай крушэння пасажырскага цягніка. Рызыкуючы жыццём, П.Г. Раманюк сам выняў міну незадоўга перад тым, як па гэтым месцы праехаў састаў з пасажырамі. За гэты подзвіг начальнік Брэст-Літоўскай чыгункі ўзнагародзіў яго значком “Выдатны пуцявік” і выдаў грашовую прэмію ў памеры 1000 рублёў’.
Высокі ўздым працоўнай актыўнасці транспартнікаў з'явіўся адным з важных фактараў, што чыгункі БССР змаглі адолець ужо ў першыя месяцы эксплуатацыйнай дзейнасці вялікія памеры перавозак, палепшыць выкарыстанне рухомага саставу. У жніўні снежні 1944 года Брэст-Літоўская магістраль у сярэднім за суткі здавала па 2177 і прымала па 2150 вагонаў, што перасягала адпаведныя паказчыкі за першае паўгоддзе 1941 г. на 115 і 57 вагонаў. Грузаабарот гэтай чыгункі павялічыўся за верасень снежань 1944 года ў паўтара раза. Грузавыя вагоны абарочваліся амаль на 20 працэнтаў хутчэй, чым у першыя шэсць месяцаў 1941 года. На ўзроўні даваеннага часу знаходзілася сярэдняя вага грузавога цягніка (брута). Калі ў жніўні грузавыя паравозы (без перадатачных і вывазных) у сярэднім за суткі праходзілі 96 кіламетраў. дык у снежні 168 кіламетраў". Пры такіх дасягненнях у арганізацыі эксплуатацыйнай дзейнасці станавілася магчымым з кожным месяцам усё лепш і лепш задавальняць перавозкамі войскі і народную гаспадарку. У снежні 1944 года з гэтай чыгункі 1-му і 2-му Беларускім франтам
Тамсама. Ф 1117. в 1, с. 15, а. 207.
' Тамсама Ф 1031,ві.с 2801",a 217.219,231,233,251
накіроўвалася па 90 саставаў. Для параўнання зазначым, што ў 1940 годзе ў сярэднім за суткі яна прапускала па 40-60 цягнікоў1.
Настойліва змагаліся за выкананне планаў перавозак стратэгічных і народнагаспадарчых грузаў і на іншых чыгунках рэспублікі, у прыватнасці на Беларускай. Асабліва вызначаліся ў працы калектывы, якія першымі, яшчэ ўвосень 1943 года, аднавілі эксплуатацыйную дзейнасць. У кастрычніку 1944 года ў складзе работнікаў гэтай магістралі працавала 12 тысяч стаханаўцаў2. Яе грузаабарот вырас са 148 мільёнаў тона-кіламетраў у жніўні да 334 мільёнаў у снежні. Абарот вагона за гэты час скараціўся з 7,1 да 4.8 сутак, дынамічная нагрузка на вось гружанага вагона павялічылася з 6,0 да 6,8 тоны. Аднак па шэрагу паказчыкаў скарыстання паравозаў і вагонаў у зімовы перыяд меліся адставанні ў параўнанні з тьім, чаго яна дабілася ўлетку. У апошнім месяцы 1944 года тут толькі 29 працэнтаў агульнай колькасці адпраўленых і пройдзеных цягнікоў уклалася ў графік руху. Сярэднясутачны прабег вагона знізіўся за верасень снежань амаль на 20 працэнтаў.
Забеспячэнне больш-менш устойлівых тэмпаў эксплуатацыйнай дзейнасці ў асенне-зімовы перыяд садзейнічала паспяховаму выкананню многіх паказчыкаў у цэлым за год. Так, калектыў работнікаў Беларускай чыгункі гадавое заданне па сярэднясутачнай пагрузцы вагонаў перавыканаў на 27 працэнтаў, у тым ліку воінскіх грузаў на 42 працэнты. Амаль на ўзроўні плана знаходзілася фактычнае выкананне заданняў па сярэднясутачнай выгрузцы вагонаў. Дынамічная нагрузка на вось гружанага вагона была на 5 працэнтаў вышэй за планавае заданне. На 50 працэнтаў перавысіла гадавое планавае заданне па агульнай пагрузцы і на 10 працэнтаў па перавозках грузаў Заходняя чыгунка’.
Напружаная барацьба чыгуначнікаў за паляпшэнне арганізацыі працэсу перавозак. дасягнутае за гэты час павышэнне тэхнікаэканамічных паказчыкаў скарыстання рухомага саставу стваралі рэальныя магчымасці для таго. каб побач з павелічэннем памераў перавозак воінскіх грузаў трохі лепш забяспечыць транспартныя патрэбы народнай гаспадаркі рэспублікі. Гэта мела ў той час першараднае значэнне. бо аднаўляемыя гарады і вёскі зведвалі вострую патрэбу ў грузах, якія паступалі ім не толькі з розных раёнаў Беларусі, але і з-за яе межаў.
Вялікую колькасць рухомага саставу даводзілася скарыстоўваць таксама для перавозкі грузаў, якія ішлі непасрэдна для патрэб саміх чыгунак. Беларуская чыгунка, напрыклад, для аднаўлення сваёй
1 Купресва А.П. Народы СССР трудяіцнмся Белорусснн Мн., 1981. С. 76
2 Марченко HE Трудовой подвкг рабочего класса Белорусской ССР Мн . 1977 С 33. ! НАРБ Ф. 4. в 18,с. 62, а. 74
гаспадаркі пагрузіла ў 1944 годзе баласту 26136 вагонаў, рэек 1175, розных аднаўленчых матэрыялаў 1153, шпал 788 вагонаў і г.д. Заўважым, што збожжа на станцыях гэтай чыгункі было пагружана ўсяго толькі 4003 і лясных грузаў 1872 вагоны', якія займалі ў даваенныя гады высокую ўдзельную вагу ў структуры народнгаспадарчых грузаў.
3 аднаўленнем руху на чыгунках Беларусі яны сталі ажыццяўляць не толькі воінскія перавозкі і ўнутрырэспубліканскія, але і дастаўляць значную колькасць грузаў для іншых рэспублік. Так, толькі БрэстЛітоўская чыгунка за чацвёрты квартал 1944 года пагрузіла і адправіла шахтам Нарко.мвугалю 2024 вагоны крапежу'.
Хаця чыгуначнікі і вельмі многа зрабілі, каб палепшыць транспартнае абслугоўванне прамысловасці, сельскай гаспадаркі, апошнія, аднак, далёка не ў поўнай меры і не ў вызначаныя тэрміны атрымоўвалі грузы з-за перанапружанасці чыгунак воінскімі цягнікамі. У 1944 годзе ўдзельная вага воінскіх грузаў у агульнай колькасці пагружаных на Беларускай чыгунцы вагонаў склала 72 працэнты. Нармалізацыі перавозак народнагаспадарчых грузаў перашкаджалі вялікія прастоі вагонаў пад пагрузкай і выгрузкай, што выклікалася ў асноўным адсутнасцю неабходнай колькасці тэхнічных сродкаў, рабочай сілы. Толькі на Мінскім чыгуначным вузле па віне кліентуры вагоны прастаялі ў лістападзе 33,6 тысячы лішніх вагона-гадзін.
Пэўныя поспехі былі дасягнуты ў павелічэнні памераў пасажырскіх перавозак. нягледзячы і на тое, што на гэтым шляху мелася яшчэ шмат сур’ёзных цяжкасцяў. Акрамя перагружанасці чыгунак воінскімі эшалонамі, вельмі вострая патрэба адчувалася ў рухомым саставе, прызначаным для перавозкі пасажыраў. На пачатку восені ў распараджэнні Беларускай магістралі знаходзіўся толькі 101 пасажырскі вагон, прычым толькі ў 20 вагонах былі поўнасню зашклёны аконныя рамы. Адсутнічаў неабходны запас паліва для ацяплення пасажырскіх вагонаў, не былі распачаты работы па аднаўленні вадаправоднай сеткі для забеспячэння вадой пасажырскіх цягнікоў. He ў лепшым стане знаходзілася ў першы перыяд восені арганізацыя пасажырскіх перавозак і на іншых чыгунках.
А час прыспешваў... Пасля поўнага вызвалення Беларусі ад фашысцкай акупацыі на радзіму вярталася эвакуіраванае на Усход насельніцтва. Адразу ж узнікла неабходнасць у частых службовых паездках людзей як па раёнах сваёй рэспублікі, так і за яе межы. Чыгуначным транспартам перавозілася немалая колькасць людзей, якія пражывалі ў сельскай мясцовасці, а працавалі ў гарадах. Увосень 1944
КНІГІ ОНЛАЙН
