КНІГІ ОНЛАЙН
Прыняць удзел у вычытцы распазнанага тэксту Падрабязней
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
— А колькі ў нас ворагаў? Хто толькі не крыўдзіць нас, бедных зайчыкаў? — Крыўдзяць нас людзі, крыўдзяць звяры; нават птушкідрапежнікі — каршуны, совы, пугачы — і тыя нас, зайчыкаў, ушчуваюць. — I як бараніцца нам ад злых нашых ворагаў? Чым ратаваціся? Адна толькі надзея на нашы ножкі: выбавяць з бяды — наша шчасце, а не выбавяць — прапала наша скурка! I заплакалі горкенька зайчыкі. 28 Залатая яблынька Плачуць і слёзкі лапкамі выціраюць. — Ці ж можна нам жыць на свеце? — кажа другі зайчык. — Ніхто не баіцца нас, — ну, ніхтосенькі!.. Пойдзем, хіба, ды ў ваду кінемся. Наплакаліся, надумаліся бедныя зайчыкі і пайшлі ў возера тапіцца з гора. Прыйшлі да возера, прыпыніліся, развіталіся. Да самага беражку падышлі, каб у ваду кінуцца, аж бачаць — скок жаба на купіну: убачыла зайчыкаў і спалохалася. — Эге, — кажа адзін зайчык, — ёсць жа на свеце стварэнні, што і нас баяцца. Відаць, ім яшчэ цяжэй на свеце жыць. Глянулі зайчыкі адзін на аднаго і пабеглі назад у лясок. Максім Танк БЫЛІНА ПРА МУРАША БАДЗІНЮ Прыгнаў аднойчы вецер Газету, што згубілі Ля пералеску дзеці, Калі ў грыбы хадзілі. Знайшоў яе пад елкай Неспадзявана вожык. Адна бяда: газеты Сам прачытаць не можа. Казкі пра жывел 29 Паклікаў ён лісіцу 3 мядзведземдабрадзеем, Ды і яны не вельмі Ў чытанні разумеюць. Звярнуліся да бусла, Што гнездаваў на школе, Які, чуваць, кумекаў У грамаце найболей. I той праклекатаў ім, Што з Байканура скора Ў ракеце касманаўты Адправяцца да зораў. I вось па цёмнай пушчы, Па пералесках хутка Пайшла, загаманіла Пра гэта дзіва чутка. Шмат хто ў яе не верыў, Але было нямала Адважных, што да зораў Ляцець паспрабавала б. I сярод іх — хто б думаў! — Быў і мураш Бадзіня, Які любіў залазіць На стромкія хваіны. I з вышыні паднебнай Глядзець на сонца, зоры Ды марыць пра вандроўку Ў захмарныя прасторы. 30 Залатая яблынька I хоць ніхто не раіў 3 дарадцаў мурашыных Рызыкаваць дарэмна За свет ляцець Бадзіню — Нікога ён не слухаў I праз лясы, разлогі, Узяўшы кій ды компас, Падаўся у дарогу. Блукаўішоў ён доўга Па нетрах невядомых, Пакуль не апынуўся Каля аэрадрома. Ды тут ён схамянуўся: — Аяк ляцець адгэтуль, Калі няма ў Бадзіні Ніякага білета? Аж чуе, каля касы Гавораць пасажыры: — Лячу ў камандзіроўку. — Ая — ў тайгу Сібіры.. — А я — да Байканура, Там — мой сыночак мілы... I тут ідэя раптам Бадзіню асяніла: А што, калі забрацца У кошык да бабулі? I вось ужо сядзіць ён, Схаваўшыся пад дуляй. Казкі пра жывел 31 ...А там і не заўважыў, Як ахінула стома. I ён заснуў, нібыта Ў сваім далёкім доме. Ці доўга спаў, ці мала — Таго і сам не знае. Прачнуўся толькі, помніць, За новым небакраем, Калі матораў змоўкла Грымець грымуча рэха, Калі да самалёта Высокі трап пад’ехаў. Гурмою пасажыры Пайшлі з вясёлым гулам, За імі падалася 3 гасцінцамі бабуля. I трапіла адразу Ў абдымкі свайго сына: — Ну, як здарова, мама? Ідзем хутчэй ў машыну! ...Пакуль ішла гамонка, Вандроўнік наш Бадзіня Паспеў прыхарашыцца, Прад тым, як кош пакіне. Ён выйшаў і падаўся Туды, дзе ззяла сонца I нейкі слуп вялізны Гарэў на гарызонце. 32 Залатая яблынька Такое ўпершыню ён Убачыў. Няўжо гэта, Здзівіўшыся, падумаў, Касмічная ракета? I ўпершыню страх нейкі Ў сабе адчуў Бадзіня: Малюсенькі які ён Прад гэткаю махінай! Але ж карціць самому Пабачыць дзівы свету... Памалу абышоў ён Касмічную ракету, Якую да палёту, Знаць, людзі рыхтавалі I правяралі ўважна Ўсе часткі і дэталі... Нырнуў у глыб ракеты, Дзе між дратоў, утулак, Дзівосных апаратаў Знайшоў сабе прытулак. Прылёг. Але не спіцца Яму ад хвалявання. Прыйшлі два касманаўты Ў кабіну на світанні. Праверылі прыборы. — Гатова ўсё як трэба!.. I гул маланкагромны Узняў ракету ў неба. Казкі пра жывел 33 I тут адчуў Бадзіня Груз перагрузкі цяжкі, А потым наступіла Дзівосная бязважкасць. ...Знайшоў запасы ежы, Падсілкаваўся, потым Праз люк палюбаваўся Нябёсаў пазалотай. А ў тэлескоп як глянуў Ён на зямлі прасторы, Убачыў акіяны, Даліны, рэкі, горы, Знаёмыя мясціны — Баравіковы ельнік, Сярод густой ажыны Свой родны муравейнік. 2 3ак. 1404 34 Залатая яблынька Ад радасці, здзіўлення Пра ўсё забыў Бадзіня. — Глядзіце, як лячу я! — Гукнуў ён у кабіне, Нібыта яго голас Мог даляцець дадому, Да нарачанскіх нетраў, Да блізкіх і знаёмых. Ён толькі касманаўтаў Збудзіў, якія, дужа Здзівіўшыся, спыталі: — Адкуль ты ўзяўся, дружа? Ды ты ўжо не хавайся. Цяпер нас будзе трое. Работу падшукаем I для цябе, героя. Пра тое, што ты з намі, У рапарце адзначым. Нат можаш інтэрв’ю даць Па тэлеперадачы... ...Нагледзеўся ён столькі Ў палёце дзіўным гэтым, Што нат сябрам не змог бы Ўсё расказаць за лета. Таму, калі палёт іх Праграмны завяршыўся, I карабель касмічны Дзе трэба прызямліўся, Казкі пра жывел 35 I касманаўтаў гучна Віталі ўсе, — Бадзіня Кабіну непрыкметна Ў той мітусні пакінуў. Калі ж яго адсутнасць Заўважылі, далёка Ужо ішоў ён стэпам Квітнеючым, шырокім... Ішоў: ехаў доўга У дожджы і сухавеі... Ды хто ўсю прыгадае Бадзіні адысею! ...Адно, калі вярнуўся У свой стажок жывічны, Ўсе жыхары лясныя Яго сустрэлі зычна, Сустрэлі як героя. I расказаў усім ён Пра ўсе свае прыгоды У падарожжы дзіўным. I сёння, калі часам Заглыбіцеся ў нетры, Дзе векавыя хвоі Шумяць пад веснім ветрам, Дзе Нарач хвалі сініць I звон стаіць птушыны, Пачуеце вы гэту Пра Мураша быліну. 36 Залатая яблынька Станіслаў Шушкевіч ЛІСА 3 МАГНІТАФОНАМ Купіла Ліса дарагі магнітафон, збіралася не толькі слухаць прыемную музыку, а і пэўную карысць мець. Але... Але не збыліся мары Лісы. Ідзе яна праз гай. Чуе салаўіную песеньку. Здымае магнітафон, ставіць пад дрэвам і запісвае цудоўныя спевы. Убачыў гэта Салавей, узмахнуў крыльцамі і ўзляцеў на самую верхавінку дрэва. Ліса просіць Салаўя спусціцца ўніз і сесці ля мікрафона. I што ж вы думаеце? Салавей адказаў ёй проста і нават грубавата: — Няма дурных, шаноўная Лісачка! — Мілы Салоўка, — схіліўшы галаву, праз зубы працадзіла Ліса, — ды я ж хачу ўвекавечыць непаўторны талант. Запішу твой голас на стужку і аддам яе на вечнае захаванне Крату. Праз сотні год пачуюць нашчадкі твой голас. — Мне векавечная слава не патрэбна, — кажа Салавей. — Ідзі прэч са сваёй катрынкай!.. Пайшла Ліса ў бярэзнічак і з такой жа просьбай звярнулася да вясёлай Берасцяначкі. А тая махнула хвосцікам, ціўкнула і паляцела ў гушчар. — Які з гэтых птушак наедак? — буркнула сама сабе Ліса і пайшла ў глухі лог. Знайшла там знаёмую сцежку і падалася да старога Ваўка. Ліса была ў яго на тым тыдні, прасіла, каб ён дапамог выселіць старога Барсука з яго новай Казкі пра жывел 37 кватэры, але Воўк не згадзіўся, сказаў, што за грубасць яго могуць сурова пакараць. А цяпер Ліса цешыла сябе думкаю, што ашукае Ваўка, зробіць так, што ён ні аб чым не здагадаецца. Стукаецца ціха ў Воўчыя дзверы Ліса, пытае, ці можна зайсці. — Калі ласка, заходзь, кума! — кажа Воўк. — Якія навіны прынесла, што добрае чуваць? — Вось бачыш, дружа, з магнітафонам завітала да цябе, хачу твой голас запісаць на стужку, а пасля аддаць яе на вечнае захаванне Крату. Праз сотні год пачуюць нашчадкі тваё слова, ацэняць твой талент. — Дык што ж мне зрабіць? — пытае Воўк. — Ты, паважаны, спачатку моцнамоцна завый! Я чула калісьці, як ты склікаў сваякоў. О, які ў цябе быў магутны голас! Воўк завыў, ды так, што ажно магнітафон затросся. — А цяпер, мой міленькі, — шэпча Ліса Ваўку на вуха, — скажу па сакрэту. Я пасварылася са сваім мужам і сказала, што не буду з ім размаўляць. Хачу неспадзяванку зрабіць. Загаворыць да мяне муж, а я да яго ні слова. Загаворыць другі раз, а я магнітафон уключу, і пачуе ён твой грозны голас: Надакучыў ты без меры, Уцякай з маёй кватэры!.. — Дык што ж мне зрабіць? — зноў пытае Воўк. 38 Залатая яблынька — А ты, мой даражэнькі, разоў дзесяць паўтары тое, што я табе ўжо сказала: Надакучыў ты без меры, Уцякай з маёй кватэры!.. Вые Воўк перад мікрафонам, паўтарае слова ў слова тое, што яму Ліса сказала. Хітруха сочыць за ім і аж трымціць ад радасці. Скончыла Ліса запіс Воўчага голасу, закінула магнітафон за плечы і пабегла наўпрасткі ў дубнячок да Барсуковай хаты. Пачуў Барсук, як Ліса цяжка сапе, падымаецца на пагорак. Глянуў праз шчылінку ў дзвярах на нязваную госцю і гадае, што яна рабіць будзе. Прабралася Ліса ў хмызнячок ля Барсуковай хаты, паставіла там магнітафон і завяла яго, а сама шмыгнула ў лес. Пачуў Барсук спачатку прыгожы салаўіны голас, пасля ціўкнула некалькі разоў Берасцяначка, а ўрэшце пачулася пагрозлівая Воўчая песенька: Надакучыў ты без меры, Уцякай з маёй кватэры!.. Смешна стала Барсуку. Паклікаў ён жонку, расказаў пра Лісіныя хітрыкі, і яны скемілі, што трэба зрабіць. Прынеслі магнітафон у хату і зрабілі на магнітафоннай стужцы кароценькі адказ Лісе. Магнітафон зноў вынеслі на старое Казкі пра жывел 39 месца, а самі селі за стол каву піць і свежую газету чытаць. Ліса думала, што яна напалохае Барсука Воўчым голасам, што Барсук збярэ свае рэчы і ўцячэ з новай кватэры. Вярнулася да Барсуковай хаты, чуе праз дзверы вясёлыя галасы і дзівіцца: — Няўжо я яго не напалохала?.. А можа, ён нічога не чуў?.. Прывалакла Ліса магнітафон пад дзверы, схавала ў зеляніне, завяла, а сама недалёка за кусцікам прысела. Чуе Ліса з магнітафона галасы Салаўя і Берасцяначкі, пасля выццё Ваўка, а ўрэшце пачула насмешлівую Барсукову песеньку: Бяры хутчэй магнітафон, Бяжы ты з хаты маёй вон! Зразумела Ліса, што і Барсук ужо ў магнітафоннай тэхніцы разбіраецца, што яго не так лёгка ашукаць і напалохаць. Ускінула Ліса магнітафон на плечы і паплялася дадому. Прыйшла стомленая, галодная. У пярэднім пакоі паставіла на стале магнітафон, а сама лягла ў спальні спаць. Нават дзверы забылася зачыніць. Тым часам праходзіў каля Лісінай хаты Мядзведзь. Парашыў ён зайсці да суседкі. Глянуў у расчыненыя дзверы, бачыць, магнітафон на стале стаіць, а гаспадыня ў спальні спіць і ні 40 Залатая яблынька чога не чуе. Надумаў Мядзведзь пажартаваць з Лісы, завёў магнітафон, а сам у мяккай KaHane рассеўся. Чуе Мядзведзь прыемныя галасы Салаўя і Берасцяначкі, а пасля Воўчы голас, а нарэшце і Барсук загаварыў: