Замак пабудаваны з крапівы  Зміцер Вішнёў

Замак пабудаваны з крапівы

Зміцер Вішнёў
Выдавец: Галіяфы
Памер: 298с.
Мінск 2010
41.33 МБ
— На экскурсію па шпіталях Берліна хочаш? — раптам спытала мяне суседская замарожаная бабулька.
Я прызвычаіўся ўжо, што суседская замарожаная бабулька прыходзіла да мяне без папярэдняга тэлефанавання. Ну, проста адабрала варту ў Мар’і Сяргееўны з суседняга пад’езда, якая раней мяне наведвала... Дык тая заўсёды прыходзіла не з пустымі рукамі. Блінчыкі, грушкі... Мо арэшкаў захопіць... A гэтая... Добра, калі ў лядоўні нешта застанецца пасля чарговага візіту. He — праўда, нахабная гэтая замарожаная бабулька. I нашто я зрабіў ёй дублікат ключоў, варта запытаць? Нашто... Нашто... Каб кветкі твае канчаткова не засохлі ў бясконцых раз’ездах ды рыбкі акварыумныя не падохлі з галадухі... Вось нашто.
— Пры чым тут шпіталі Берліна? — агрызнуўся я.
— Я ўчора замарудзілася перапаўзаць па менскіх шпіталях, — пажалілася бабця. — Паўсюдна чэргі і хамства... У берлінскіх, кажуць, санітаркі добразычлівыя.
— У платных бальніцах у нас таксама добразычлівыя, — запярэчыў я. — А карыстацца медыцынай у Нямеччыне — раскоша. Трэба мець страхоўку або быць мільянерам.
— А-ах! — усклікнула млява бабулька. — Я хачу пазнаёміцца з самым модным лекарам! Каб зранку ў ложак на талерцы ён прыносіў пігулкі... А ўвечары на ноч рабіў масажык! Каб можна было выязджаць за горад на машыне хуткай дапамогі!.. Там, ледзь што, і кардыялагічны апарацік ёсць. Ах, мары-мары...
— Фантазіяй вас бог не абдзяліў, — пацвердзіў я.
частка шостая
ЮШКА
Язадумаўся. Пачаў калмаціць валасы. Заскрыгатаў зубамі. Натапырыў лоб. Н-т-а-а-ак!.. Нашто гэтыя прыгоды з «Тахелесам»? 3 першага погляду зразумела, што гэта адстойнае месца!.. I без спецыяльных прыбораў можна ацаніць маштаб берлінскага фурункула. Блышыны памер. Прычым у бліжэйшай. будучыні (калі не ў дадзенае імгненне) «Tacheles» мусіць быць выдалены як нешта чужароднае і небяспечнае... А потым я зразумеў!.. Я хачу тут памерці!.. Так файна скочыць уніз з гэтага гмаха!.. Перад вачыма кінакадрамі беглі дзіцячыя ўспаміны: я куляюся галавой уніз. Я ўздыхнуў. Толькі б будынак не знеслі... Толькі б паспець! Інакш дзіцячым марам не спраўдзіцца.
76.
Пазіраючы на цябе з вышыні птушынага палёту, можна разгледзець недзе каля страўніка маленькую істоту, якая без сумнення нагадвае смаўжа... [але... гэта ўсё ж душа... скарлючаная рамантычная душа. Тактак. Ты шчыра верыш у каханне, як пірат верыць у выспу, закладзеную куфрамі з золатам. Тваё менскае сонца скача саранчой па горных і плоскасных ландшафтах Еўропы. Цяпер твой бліскучы шар палае над шпілямі Берліна, а над домам мастакоў «Тахелес» ён наогул выглядае п’яным Карлсанам у залатой кароне.]
77.
Уявіце, як класна жыць чалавеку з кепскім зрокам у «Tacheles»-e! Асабліва калі ў яго кантактныя лінзы (для мясцовых мастакоў лінзы, якія не трэба здымаць доўгі час, — неверагодная раскоша). Пры наяўнасці поўнай антысанітарыі запаўзанне пальцамі ў вока падобнае да карціны, на якой узвышаецца постаць шахцёра з адбойным малатком над цяжарнай жанчынай. Альбо ўявіце хірурга без пальчатак, з тоўстымі
бруднымі жоўтымі пальцамі. Брр! He тое слова! Брр — гэта мякка сказана. I вось прачынаешся зранку, нібыта сляпое кацяня. Бярэш кантэйнер (ну, такі маленысі кантэйнер памерам з карабок для запалак) з кантактнымі лінзамі і бяжыш па змрочным бетонавым калідоры, ледзь не збіваеш пару турыстаў, забягаеш у брудную прыбіральню, нервова мыеш аскабалкам мыла рукі і... У цемрачы над ракавінай, нібыта снайпер, закідваеш лінзу ў вока! Бах! Нешта не тое. He туды паплыла. Робіш масаж павекаў. Ага! Ёсць. Скрозь туман вымалёўваецца п’яная пыса незнаёмага чалавека. Ён гартанна нешта кажа па-ангельску і рагоча. Ты ў адказ усміхаешся. «Гуд монінг», — кажаш ты — паказваеш рукой на маляваных на падлозе тараканаў. Незнаёмец змяняецца з твару (ці, дакладней, з пысы, бо тварам тут і не патыхае). Ты махаеш рукой, ты цягнеш яго па слядах маляваных насякомых, якія якраз прывядуць у тваю змрочную майстэрню. Я нават сказаў бы — у храм акультызму, дзе вывучаюць паводзіны ідыётаў і паразітаў рознай пароды. Ты цягнеш ужо не бычка — ахвяру для бога мастацтва. Ён і не ведае, крэтын, як яго зараз развядуць ды кінуць на «бабкі».
(Устань! Расплюшчы распухлыя вочы! Кінься да бруднай мыйні і зрабі некалькі крокаў да цывілізацыі! Вельмі прыкольна мыць валасы ледзяной вадой у прыбіральні над ракавінай! Ад гэткага відовішча позіркі турыстаў шалеюць! Які антураж! Якая фактура! Якая містыка! He ўсім дадзена зразумець прыгажосць першага класа запэцканага клазета! У гэтым і ёсць таямнічасць хады монстра!)
78.
Ну, што? Распачнем нашую гісторыю. Я спадзяюся, яна будзе не сумнай. Гэта будзе свайго кшталту падарожжам па ілюстраванай энцыклапедыі вусякоў. Бо, працуючы над карцінамі і паядаючы паралельна час ад часу таго ці іншага смажанага звера, я імкнуўся да вывучэння гэтага выдання. Трэба памятаць, што вусякі — Insecta — уяўляюць сабой самы шматлікі клас кшталту членістаногіх жывёлінаў — Arthropoda. I вывучаць мы будзем не столькі вусякоў, а мастакоў і звязаныя з імі выпадкі... А разнастайныя вусякі будуць нас суправаджаць і дапамагаць рухацца ў патрэбным кірунку.
79.	ПАПЯРЭДШКІВУСЯКОЎ — СКАРПІЁНЫ
«Tacheles» ашчэрыўся і выпнуў пуза. Загучала электрадрыльная музыка. Ноч ужо распаўзалася па Берліне. I здавалася, што ў ягоным цэнтры заварушыўся драпежнік. Абкураная ды абпітая моладзь сцягвалася сюды з усялякіх кавярняў і клубаў, каб тут дагнацца да рохкання парсючка. Зрэшты, некаторыя індывіды маглі сюды ўжо толькі дапаўзці, каб заснуць проста на вуліцы на жоўтым пляжным пясочку, якога сюды панавезлі. У дзікую спёку тут утвараецца свой невялікі імправізаваны пляж. Замест мора тут плёскаюцца кактэйлі, піва, віно і віскі... Ад шматпакутных целаў уздымаюцца маленькія марыхуанныя і тытунёвыя аблачынкі дыму. Скульптурныя
выявы, зробленыя з металу, у выглядзе літараў часта замяняюць шэзлонгі і столікі. Пазіраючы з акна «Тахелеса», можна падумаць, што ўнізе шмат недаатручаных вусякоў. Зрэшты, мы пачалі ад скарпіёнаў!..
80.
Я вырашыў накарміць мясцовую публіку — літаратараў ды мастакоў — беларускай юшкай. Дзеля гэтага мне было патрэбнае самае рознае. Ну, найперш, што такое юшка? Гэта не рыбны суп, як думаюць многія. Гэта хутчэй рыбны булён. Бо калі гэта рыбны суп, дык туды кладуць бульбу. Гэта адбываецца, напэўна, так: чалавек нібыта самурай узмахвае нажом, і вопратка гародніны расшпільваецца і агаляе белыя целы, якія пасля абмывання вадой кідаюць саспяваць у кацёл рускай лазні. Так-так, менавіта, закідваюць бульбу Ў рускую, бо фінская лазня сухая і не падыходзіць для нашай рэцэптуры. Але ў юшку кладуць акрамя рыбы хіба што крапіву. Рыба падыходзіць любая — і пузатая, і худая. Але лепш самому абчысціць з яе луску. Тады і смак падасца іншым. Гэта тое самае, калі мастак не давярае працэс нацягвання палатна анікому... Можна дадаць яшчэ солі, перцу і трошкі-трошкі цыбулі. Але самае галоўнае, што туды наліваюць гарэлку. Калі ўжо ўсё быццам гатовае, плёскаюць грамаў сто пяцьдзесят гарэлкі ў кацёл з юшкай — дзеля смаку. I яшчэ адзін важны момант: гатуюць юшку, як і барбекю, на прыродзе!.. Гэта не толькі дзеля рамантыкі. Дым для гэтай стравы — таксама прыправа.
Немцы не ядуць сухой рыбы (за выключэннем мутантаў), для іх гэта занадта «мёртвая рыба». Тое, што не прыносіць арганізму карысці. Гэта як аксюмаран «жывы труп». Ды і крапіву яны не ўжываюць. Як мне сказаў адзін нямецкі паэт: «У нас крапіву елі хіба што ў галодныя гады». Ды справа не ў голадзе!.. Гэта ж такі рытуал, экзотыка... Прытым крапіва — карысная расліна для чалавека: утрымлівае розныя вітаміны, акрамя таго, выцягвае з рыбы ўвесь негатыў, непрыемныя пахі. Нават калі негатыў знікае не ў прамым, дык у пераносным сэнсе — на 100 адсоткаў! А што немец? Уявіце гэтага кніжнага, рудога ў акулярах суб’екта. Уявіце, як ён разгубіўся, як ён выцягнуў з кішэні пінжака залатую лупу. Як ён асеў на зямлю, наблізіў ушчыльную да акуляраў лупу і пачаў праз яе разглядаць траву. Так і чую ягоны змяіны шэпт і клёкат незадавальнення. Калі б крапіву прадавалі ў супермаркеце, напэўна, немец набыў бы яе. Каб у пакеціку: сцяблінка да сцяблінкі... А збіраць так?.. Што, з глузду сплылі? Тут жа сабакі сцуць ды машыны ездзяць — забруджваецца раслінны свет... Смярдзіць усё мачой і машыннымі газамі.
Да прыкладу, немцы не збіраюць грыбоў (за выключэннем некаторых суб’ектаў). Гэта ж не грыбы — радыеактыўныя міны! Маленькая выбуховая прылада. Бо, з гледзішча немца, яны радыеактыўныя пасля выбуху Чарнобыльскай АЭС. I гэта, заўважце, у Нямеччыне!.. А як жа наш брат-беларус імі харчуецца на радзіме, дзе да Чарнобыля, як кажуць, рукой падаць? Дык таму ён, беларус, і муціруе. Вось. Хаця, я думаю,
праблема ў іншым — у адсутнасці культуры збору грыбоў.
Ды і традыцыя гатавання нейкіх вадкасцяў накшталт супу на прыродзе ў Нямеччыне нейкая зародкавая. Калі такое і адбываецца, дык, напэўна, спантанна і выпадкова. Замест катла я здолеў выпрасіць у кіраўнікоў «Тахелеса» толькі вялізны рондаль. Замест трыножніка я змайстраваў нешта кшталту печкі без даху, каб знізу падкладаць дровы, а над імі можна было прымацаваць рондаль. Гэткага чорнага бегемота.
Але ўсё па парадку. Удзень, у сонечны летні дзянёк, я паехаў на Ванзэе. Тут, на ўскраіне Берліна, каля аксамітнага возера, дзе плёскаюцца белыя параходыкашалоты і яхты, падобныя да чаіц, я пачаў наразаць крапіву. Хутчэй не наразаць — абразаць, бо гэта я рабіў вялізнымі нажніцамі (так і хочацца напісаць — іржавымі, але яны насамрэч былі вельмі бліскучыя і нагадвалі два люстэркі). Хадзіў, як нейкі новаспечаны прыбіралыпчык смецця. He хапала толькі фартуха і кухарскага каўпака. Мясцовая буржуазная публіка паглядала на мяне як на ідыёта. Адзін немец нават спрабаваў патлумачыць, што гэта есці нельга! Як кажуць расейцы: «ІЦас!» Разагнаўся! Выкінуў усё і паехаў назад! — Будзеце есці! Будуць есці твае нямецкія браты — анікуды не падзенуцца! Крапіва, узрошчаная пылам аўтамабільнай трасы, была добрая, сакавітая і нагадвала снапы рыбных хвастоў. На некаторых лістках сустракаліся розныя дзіўныя вусякі, іх я абтрасаў пстрычком пальцаў (даваў маленькага фофана). Яны звальваліся, нібыта nepacne-