Жыць не страшна
Барыс Пятровіч
Выдавец: Медысонт
Памер: 256с.
Мінск 2008
«Увогуле, гэта не страшна, — казалі дактары, — такія людзі часцей бяскрыўдныя, чым агрэсіўныя. Хоць і рознае бывае...», — і шматзначна замаўкалі.
Аксана прынесла халат, які спецыяльна яму купіла і шпурнула на рукі з сякераю: «Надзень!»
Ен не варухнуўся. Упарта, спадылба, па-бычынаму, і нібыта стомлена глядзеў у пустую сцяну насупраць і маўчаў. Потым сказаў:
«Мяняцца надумала, пераязджаць. Іншага знайшла...», — прагучала гэта страшна, дзіка, дачка спалохана азірнулася.
«Валечцы ў школу сёлета ісці, — замітусілася Аксана, там — гімназія, англійскі клас, а тут... Пра Валечку я думала...»
«Хахаля знайшла!..», — падняўся ён у поўны рост — бела-сіняе матляпулася-шуганула па чорным якраз каля сякеры: не хочаш, а заўважыш.
«Дай сякеру, пакладу і пагаворым», — Аксана шкадавала яго, мо таму, што іпшага — іншых! — пя ведала.
«Ага, зараз аддам!» — зароў ён і секануў па крэсле. Завішчала і кінулася ў кут дачка, схапілася, за галаву, і нейк адразу пастарэла і здрабнела Аксана. А ён не спыніўся пакуль не рассек крэсла на кавалкі.
Калі б быў ён цвярозы, яна ўзяла б яго ласкаю, а п’янага падлабульваннем можна было толькі яшчэ больш раззлаваць, і Аксана кінулася да дачкі, каб захінуць яе, каб адагнаць страх. Але ж сякера, сякера ў ягоных руках!.. Што рабіць?..
Ён глядзеў на бездапаможны камячок маўклівых жанчыпак у куце і сам сабе здаваўся волатам, гігантам, які можа ўсё, які адным махам скрушыць, струшчыць і гэтую канапу, і шафу, і тэлевізар... Як дзікун ён падпяў над галавою сякеру і закрычаў: «А-а-аІ..» Узмахнуў сякераю, але страціў раўнавагу і паласнуў вострым лязом сабе па ляшцы. I адразу чырвоная кроў ірванула ўніз па назе. «Ах ты, сука!» — закрычаў ён, адкінуў сякеру і схапіўся двума рукамі за рану, каб сцягнуць скуру, перапыніць кроў.
Аксана падбегла да сякеры, схапіла яе, аднесла ў ванну, засунула далёка, каб не дастаць адразу, потым прынесла прасціну і пачала пераціскаць, бінтаваць нагу.
Ён ляжаў на падлозе спалоханы і бездапаможны. Ярасць і злосць схлынулі з яго з лішняю крывёю.
пнтосішэ эн ч'пічж gyp
Белы, перапэцкапы чырвопымі пырскамі і пісягамі твар прасіў прабачэнпя і спагады. 1 ііе было ў той момапт у яго пікога даражэй за гэтую жапчыпу і гэтую дзяўчыпку, што клапатліва мітусіліся, забыўшы пра пядаўністрах.
...Ёп забіў іх пазаўтра, папярэдне згвалтаваўшы малую па вачах у звязапай маці. Ёп засек іх той самай сякерай. Суседзі чулі крык і гвалт, але ці ж упершышо...
Жывога пабачыць
Жопка яго прасіла: пе ідзі ты па той хакей, а ён пе паслухаў. Хацелася пабачыць жывога, хоць і здалёк.
Пры ўваходзе ўсіх абшуквалі дужа строга. Ёп звыкла падііяў рукі ўверх — мацайце.
Сяржапт, пе сказаць каб абыякава, але спрытпа лаппуў па ягопых кішэпях, сціспуў рукамі грудзіну з бакоў і раптам пасур’ёзнеў: што там у цябе ў кішэтіі ля сэрца мулкае?
Ёп зпіякавеў: і як мог забыцца пра налепкі, што ўчора ўзяў у сябра дзеля ўласпае калекцыі... Усё, зразумеў ён, хакею яму пе бачыць, але паспрабаваў схлусіць: «Дакументы...»
Сяржант быў стрэляпы верабей: «Пакажы...». I ёп дастаў налепкі.
«Коля, падмяні мяпе, — сказаў міліцыянт свайму волыіаму пакуль калегу, а яго запрасіў: — Пройдзем...»
«Уліп. Па-дурпому ўліп...», — думаў ёп па дарозе да апорнага пункту.
«Што, акцыю задумаў устроіць!», — з парогу накіпуўся па яго лейтэнант і, пе даўшы адказаць, уляпіў у твар кулаком. Ёп не пасьпеў ні адвярнуцца, ні абарапіцца. Галава адляцела пазад і выцялася аб расчыпепыя дзверы. Заліваючыся крывёю, ёп асеў на падлогу.
3 чорпага правалу, як са спу, выпырпуў песпадзявапа. «Дзе я?», — толькі і падумаў, убачыўшы спачатку шэра-бетонную столь, потым брудна-зялёпыя сцены пакою, а затым і чырвапатварых людзей у плямістай форме.
1 Жыйь не страшна
122 Барыс ПЯТРОВІЧ
«Вядзі яго сюды», — сказаў той, што стаяў за сталом.
«Тваё?», — паказаў раскладзеныя на стале налепкі. «Game over» — няўцямна слізгануў вачыма па надпісе ён. «Тваё?», — паўтарыў лейтэнант.
Шчыра сказаць, ён яшчэ не зусім усведамляў, дзе знаходзіцца, як сюды патрапіў і пра што ў яго пытаюцца. «Піць...», — папрасіў сасмяглымі вуснамі.
Яму налілі ў шклянку вады з графіну. Вада была цёплая — лета на двары — і прытхлая, даўно не мяняная. Яго ледзь не званітавала яшчэ і ад таго, што з першым глытком у горла пракаўзнуў слізкі камяк крыві, які быў у роце.
«Тваё?», — пачулася зноў. Кіўнуў у адказ: ён сёе-тое, ўжо прыгадаў. «Дзе ўзяў? Навошта нёс? Акцыю наладзіць?..» — пытанняў было шмат і між іх ён пачуў раптам, што там, на пляцоўцы, ужо ідзе матч: нехта нават забіў гол — мяркуючы па напрузе глядацкіх галасоў.
«Прачытай, і калі ўсё правільна — падпішы», — вярнуў яго з чарговага правалу ў пакой голас лейтэнанта.
Ён падпісаў не чытаючы і не спрачаючыся, не даказваючы зноў і зноў, што не хацеў нейкае акцыі, а налепкі ў кішэні апынуліся выпадкова — забыўся пакінуць дома дзеля калекцыі.
Слова «калекцыя», дарэчы, лейтэнанта падчас допыту раззлавала чамусьці яшчэ больш, чымсьці самі налепкі. Лейтэнант быў страшна незадаволены тым, што там ідзе хакей, а ён павінеп тут разбірацца з гэтым «дзярмом».
Калі чарговая хваля гулу гледачоў уварвалася ў пакой, лейтэнант, падпісваючыся, так злосна чыркануў ліст, што ажно прарваў паперу.
«Адвядзіце ў аддзел да суда», — загадаў лейтэнант двум сяржантам, а сам пайшоў глядзець хакей, дзе жывы забіваў ужо трэці гол.
Чужому спагадаць
У цесным вакзальчыку было невыіюспа душна і смуродна, хоць і пуста. Ён паспешліва набыў білет і адразу ж выйшаў да пероііу. За станцыйпым будынкам, пад цепем трох дрэваў, стаяў збіты з дошак стол з дзвюма лаўкамі ўздоўж. За сталом трое мужчынаў пілі віно — кожпы са сваёй пляшкі. Побач гулялі дзеці: мурзатыя і неахайпа апранутыя хлопчык і дзяўчынка. Раптам мужчына, які прапіа піў брудна-чырвоны папой з рыльца бела-празрыстае бутэлькі, хіснуўся і паваліўся на стаптаную траву ля лаўкі — выцягпуўся дагары і пачаў дрыгаць рукамі, пагамі, трэсці галавою, хрыпець, на вуснах ускіпела белая пена. Ягоныя сябры, што сядзелі пасупраць, падхапіліся і кінуліся трымаць мужчыну: адзін галаву і рукі, другі — ногі, каб той з сабою нічога пе зрабіў. Дзяўчынка і хлопчык стаялі побач, і дзяўчынка, як старэйшая, абдымала хлопчыка перад сабой за плечы, і ўсім целам цягпулася да чалавека, што ляжаў па траве. Вусны яе безпадзейпа шапталі: «Тата, пайшлі дамоў...», «Тата, пайшлі дамоў...»
Падышоў цягнік, выдыхнулі паветра і расчыніліся дзверы, а ён, узрушаны тым, што здарылася на ягоных вачах, не здолеў зварухнуцца з месца. Ён нічым не мог дапамагчы пі гэтаму чалавеку, ні гэтай дзяўчынцы, ён не быў нават урачом і такую праяву хваробы, пра якую шмат чуў і чытаў, бачыў упершышо. Але стаяў пе здзіўлепы тым, што адбылося; стаяў заварожаны гэтымі пяшчаснымі дзяўчынкаю і хлопчыкам у ка-
123 Жыць не страшна
hlOOdllfll andv^
роткім, зношаным адзенні, і пе адпускалі яго словы, што самотна паўтарала і паўтарала дзяўчыпка: «Тата, пайшлі дамоў...», «Тата, пайшлі дамоў...».
Хлопчык маўчаў, але па нямытым дробным тварыку, пакідаючы белыя палосы, цяклі слёзы.
Голас дзяўчынкі мацнеў, набрыпьваў роспаччу; а чалавек на траве працягваў дрыжэць усім целам, і розум ягоны быў недзе далёка адгэтуль. Шырока вырачаныя, ашклянелыя вочы шукалі нешта на небе і не знаходзілі там нічога...
Аднак яму трэба было ехаць, і лік ішоў ужо на секунды. Ен, кінуўся да бліжэйшага вагону, сеў ля вакна і адтуль працягваў назіраць за гаротнаю купкаю людзей. Здалёк здавалася, што канвульсіі чалавека паціху затухаюць і ён ужо не трасецца ўсім целам, а злёгку падрыгвае. У постацях мужчыпаў; што трымалі яго, бачылася напруга і засяроджанасць. Дзяўчынка па-ранейшаму стаяла побач і вусны яе механічна, як у лялькі, раскрываліся і закрываліся. Яму падалося, што ён чуе яе тонкі дзіцячы галасок: «Тата, пайшлі дамоў...», «Тата, пайшлі дамоў...»
Цягнік крануўся, пакідаючы нерухомай купку людзей пад дрэвамі ля станцыйнага будынку, і колы пад вагопам, спачатку запаволена, а потым усё хутчэй і хутчэй пачалі выстукваць:«Тата, пайшлі дамоў...», «Та-та, пай-шлі да-моў...»
На гэтай маленькай станцыі на ўскрайку самотнае вёсачкі ён сеў адзін. I ў вагоне пасажыраў было няшмат. Яны былі занятыя кожны сваім: хто чытаў, a хто гуляў з суседзямі ў карты. I, пэўна, ніхто з іх не звярнуў увагі на валтузню людзей, недалёка ад перопу станцыі, дзе электрычка спыняецца менш чым на хвіліну. А ён усё піяк не мог супакоіцца, не мог пазбавіцца ўбачанага: глухі ўдар непаслухмянага цела аб зямлю, перакошаны твар, вялізныя белыя вочы, расьцятыя вусны, хрып, пена... I разгублены тварык
мілай дзяўчынкі. I яе словы: «Тата, пайшлі дамоў...», «Тата, пайшлі дамоў...».
Цягнік набліжаўся да Менску, а ён усё не хацеў прызнацца сабе, чаму так уразіў яго той выпадак на станцыі. He прыступ хваробы, што здарыўся ў мужчыпы, а кволая постаць дзяўчыпкі. Якая ж падобная япа па тую, да каго і прыязджаў ёп у гэтую вёсачку праз дзесяць гадоў пасля першага кахапня! Іхпія шляхі зноў разышліся: у канторы сказалі, што яна паехала ў райцэнтр з нейкаю справаздачаю. Але ж дзяўчыпка... Твар... Голас... Словы: «Тата, пайшлі дамоў...», «Тата, пайшлі дамоў...»
Ён моцна заплюшчыў вочы, абхапіў галаву рукамі, каб не даць акрэсліцца той думцы, што пасялілася ў ім з першым позіркам па дзяцей пад станцыйпымі дрэвамі. «Не, не можа гэтага быць... He можа гэтага быць... Неможагэтагабыць...» — шаптаў ён, сціскаючы скропі. А колы цягніка ўпарта, пярэчылі яму голасам дзяўчыпкі: «Та-та, та-та, та-та, та-та...»
125 Жыйь не страшна
hiaodiKii эічап^
Дрэвам жыць
Што ёсць нашае жыццё з пункту гледжання дрэва.
Дрэва, што расце пры дарозе, у горадзе, і дрэва, што расце ў гушчары, далёка ад цывілізацыі.
Дрэва-самасейкі і дрэва, пасаджанага людзьмі.
Дрэва, якое памірае ад старасці, і дрэва, якое ссякаюць людзі ў самым росквіце.
Менавіта нашае, знешняе для яго жыццё, а не ягонае: сваё, асабістае, унутранае.
Як бачыць дрэва нашае жыццё дакладней, як адчувае яго, бо вачэй у пашым разуменні дрэва пе мае, але мае пешта іпшае, што і ёсць ягонымі вачыма.
Як успрымае яно прадметы, што рухаюцца і перамяшчаюцца адносна яго: людзей, машыны, жывёлаў, птушак...
Чаму Бог стварыў яго такім безабарошіым. Ад нас, ад машынаў, прыдуманых намі.
КНІГІ ОНЛАЙН
