Жыць не страшна
Барыс Пятровіч
Выдавец: Медысонт
Памер: 256с.
Мінск 2008
Я зірпуў па дзяўчыну, каб упэўніцца, і ўбачыў, што яна ў гэты момаііт была запятая печым сваім, быццам якраз з некім перамаўлялася... Я падумаў: трэба спытаць, як яе завуць ды паспрабаваць выпытаць у яе яшчэ што-небудзь пра будучышо: цікава ж ведаць, што там пас, а можа, і мяне, чакае... Дзяўчына, між тым, пібыта апамяталася, кінула імклівы позірк наперад і раптам захвалявалася, заспяшалася:
Вой, як хутка праляцеў мой час! Пад’язджаем, Менск... Мне трэба вяртацца. Тэрміпова... Ну, бывай! хуцепька прагаварыла яна ўсе гэтыя словы, потым паўтарыла разборліва, па складах, апошняе: бывай! і растала гэтаксама імгненпа, як і ўзыіікла пекалі.
Зпоў па сядзенні побач нешта зашыпела, быццам нехта пракалоў паветраны шарык, мільгнула, амаль ііяўлоўпа, драбпюткая блакітпа-белая малапачка, і я зпоў улавіў зпаёмы пезпаёмы пах... Адтуль, з нічога, пачулася яшчэ: «Фу, хвала мпе, пасьпела...», і... цішыпя.
Я страсяпуў галавою, адкідваючы нядаўпяе мроіва, перавёў вочы ад апусцелага крэсла ўперад, на дарогу, і зперухомеў: проста па мяпе, па сустрэчнай, лоб у лоб, шалёна міргаючы фарамі, пёсся грузавік.
30 снежня 2007 г.
Жыць не страшна
«Фрэскі/ »
hlSOdlKH
Рой
Тралейбус лятаў пад горадам. Белы з чырвоным пасам рэкламы фірмы «Дайнова». Знізу ён здаваўся вялізнай аўтамашынай «хуткай дапамогі» з рожкамі. Тралейбус кружляў і кружляў над цэнтральнаю плошчай, нібы самалёт, які просіць пасадкі, а «зямля» не дае. 3 тралейбуса па адпым выпадалі пасажыры і ляцелі ўпіз, да дамоў і дрэваў, да асфальту, дзе чакала іх смерць. Кароткая, імгненная, як вечпасць.
Тралейбус лятаў і лятаў. I пасажыры ііе скапчаліся ў ім, і горад пад ім не драбнеў, і вечнасць не хацела сціскацца ў імгненне, а хацела быць доўгай, як жыццё, як перадсмяротны крык чалавека, што падае з тралейбуса па зямлю.
Віктар глядзеў на расчынены карабок запалак, што ляжаў перад ім на падваконьні, на карычпевыя галоўкі запалак, аднолькавыя, як кучаравыя галовы забітых і складзепых у штабелі мурынаў, і думаў пра лятаючы пад горадам белы тралейбус з чырвоным пасам і рожкамі па сьпіне, з якога вывальваліся і вывальваліся людзі. Адполькавыя адсюль, знізу, як мурыны ў штабелі, як запалкі ў карабку, аднолькавыя, пакуль далёкія і чужыя.
Людзі ляцелі да зямлі і знікалі недзе за шматпавярховікамі і вершалінамі высозных таполяў, і Віктар мог толькі ўявіць, як далятаюць яны да зямлі і глуха ўміпаюць яе сабою — ён бачыў некалі, як гэтак падалі яблыкі на раллю, — як мякка бухаюць на асфальт, уліпаючы ў яго і распырскваючы кроў, як папізваюцца па платы, па тэлеантэпы... А класны малюначак: чалавек
падае з неба, панізваецца чэравам па тэлеаптэпу, слізгае па ейпым ствале зверху ўніз і спыняецца пасярод смешна торгаючы рукамі і нагамі — дрыг-дрыг, як на нітачках... Віктар засмяяўся, пырскаючы слінай па шыбу і тумапячы яе сваім дыханнем.
— Віця, ідзі есці...
Гэта мама. 3 кухні. Адтуль ідзе салодкі пах падсмажанае свежае свіпіпы, быццам і сапраўды свіпіна, якую ранкам мама купіла па кірмашы, была свежай і свінной. Нешта сала на кірмашах не прадаюць, а ўсё выразка ды выразка, паляндвічка ды паляндвічка... I ніхто піколі не цікавіўся, куды зпікаюць тыя людзі, што выпадаюць з лятаючага над горадам белага тралейбуса з чырвопым пасам.
А на калгасных фермах свінні паміраюць сваёй смерцю, дохнуць ад старасці. Іх ніхто не хоча там купляць. Яны ляжаць здохлыя на фермах і раздуваюцца. Здохлыя свііші могуць лятаць. Як паветраныя шары. Іх збіваюць кулямётнымі чэргамі з верталётаў. Разрыўпымі кулямі. I на зямлю падаюць адсартавапыя кавалкі свініны: бачок, грудзіпка, філей... Мама купіла мякаць сцягпа без сала і абяцала зрабіць катлеты па-беларуску з рабрыпкай — успомніў Віктар, зглытнуў сліну, і адгукнуўся:
Іду...
Ён узяў запалкі, але карабок не зачыніў, а дастаў адну запалку і чыркануў ёю па шурпатым, карычневым баку карабка. На ім застаўся свежы пісяг, a запалка занялася хутка-радаспым агеньчыкам, які разгарэўся і тут жа пачаў аціхаць. Запалка патухла, так і не перадаўшы сваё жыццё нікому. I за ёю, за вакном, Віктар зноў убачыў тралейбус, з якога выпадалі людзі. Ужо пават не выпадалі, а выскоквалі. Самі. Як жа абрыдла ім жыццё ў лятаючым пад горадам тралейбусе колеру «хуткай дапамогі», калі япы адважваліся выкіпуцца з яго... А-а, гэта яны спадзяваліся навучыцца лятаць...
— Віця, ідзі есці! Астыне...
ІДУ-
Так. Людзі махалі рукамі, як крыллем, і жаданпе лятаць у іх было такім моцпым, што некаторыя нават падаць пачалі павольней. Віктар зноў чыркануў запалкаю і стаў прыпальваць людзям рукі, як мухам крылы. Людзі курчыліся, нібы мухі пад полымем, і падалі ўніз імкліва, як і раней.
Віктар так захапіўся сваёй працай, што не заўважыў, як падпаліў фірапку, як запялася яна тым жа хутка-радасным полымем, якое ў момант зжэрла яе і перакінулася на штору. Запалкі, што гінулі дарма, прыпякалі Віктару пальцы, але ён не звяртаў увагі на боль: чакаў паступпага пасажыра, лавіў яго на агеньчык і падсмажваў. У пакоі смярдзела паленым, а людзі ў тралейбусе ўсё пе скапчаліся. Нібы пчолы з вулею выляталі яны па адным, але пе вярталіся назад з нектарам, а згаралі, успыхвалі іскрыпкай пад запалкаю, і знікалі недзе ўпізе за дрэвамі і дамамі...
— Віця, што ж ты робіш! — маці ўбегла ў пакой, схапіла коўдру і пачала збіваць ёю полымя. А Віктар злавіў рукою тралейбус, заціснуў у кулаку і раструшчыў яго, змяў у далоні, раздушыў, як карабок запалак, разам з астатнімі пасажырамі, каб пе лятаў ён болей над горадам і не параджаў з сябе лятаючых людзей.
Адзінота
На дрэве пехта жыў. Саша даўно гэта западозрыў. Таму вакно на варыўні, пад якім расло дрэва, ён піколі пе расчыііяў. Той, хто жыў на дрэве, ужо адпым сваім ісііаваппем спакушаў яго адчыніць вакно, каб пазпаёміцца. Саша не зайздросціў таму, хто жыў на дрэве, а той пе зайздросціў яму — яны не былі ворагамі, a зпачыць рапа ці позпа зпаёмства павінна было адбыцца. I гарантыяй таму была іхпяя адзінота.
Адпойчы да Сашы прыйшла жанчына. Япа была п’яная і прыйшла аддацца. Яна пазывала сябе курачкай, а потым лісічкай. Гэта гучала ласкава, краналыіа і вабпа. Хітрая лісічка пекнай курачкай прынесла сябе да Сашы, каб задаволіць сваю патрэбу ў мужчыпе. Калі ў Сашы ўзпікала падобпая праблема, ёп таксама ішоў да яе і яна піколі яму не адмаўляла. Нават калі была цвярозаю.
Саша сябе піяк не называў — ні пеўнікам, ні іпшай птушкаю ці зверам. Ён проста спаражпяў сябе. Вось такім чынам япы і дапаўнялі адпо аднога, астатпі час жывучы ў адзііюце пустых пакояў. Япы існавалі побач і толькі зрэдку, пасуперак геаметрыі, перасякаліся іхпія паралелыіыя жыццёвыя дарогі.
Япа сядзела на варыўпі спінаю да вакна, піла гарбату — размяклая і салодкая. Пажадпая. Той, хто жыў на дрэве, відаць, гэта адчуў. Адчуў жапчыну, якой трэба мужчыпа. I таму, калі япа пайшла ў пакой распрапацца і класціся ў ложак, ёп пастукаў галінкаю дрэва ў вакпо. «Не расчыняй!» — загадаў Сашу ўнутраны голас, але па гэты раз стрымацца ёп
не змог. Яму карцела даведацца: хто там, хто жыве па дрэве... Ён быў пе адзін і быў смелым.
Саша расчыніў вакно. Вячэрні вецер крутпуўся па варыўні і вынес яе пахі па вуліцу. На дрэве пікога не было. Галінка, якая шкрабпула па шыбе, матлялася перад Сашавым тварам.
I Саша зразумеў — на дрэве жыла ягоная адзіпота. I ёй было адзіпока без яго, а яму — без яе. Яшчэ трохі і ён мог бы звар’яцець у гэтым пакоі ад адзіноты, што жыла пад вакпом...
— Гэй, — паклікала Сашу жанчыііа, — ты што, заснуў там?
Саша прыгадаў ейныя п’яныя вочы, сліпявыя вусны, не — губы... Расчыпіў лядоўпю, дастаў пляшку гарэлкі, наліў поўную шкляпку, выпіў і пайшоў у пакой. Але думкі, што пасяліліся ў ім, ён пават гарэлкаю выгнаць не мог: «Цяпер, калі адзінота перабралася з дрэва да мяне — як я буду жыць? Як мы будзем жыць?..» Быў толькі адзіп сродак пазбавіцца яе — забіць. Але забіць яе — забіць сябе...
— Што з табою — спытала жанчына і Саша заўважыў, што сядзіць на ложку голы і ніяк не рэагуе па ейныя ласкі.
— Я не хачу паміраць, — сказаў ён, — я хачу жыць...
— Дык жыві, — сказала жанчыііа, — жыві! Давай жыць разам!
«Жыць разам? — падумаў Саша. — А, можа, гэта і сапраўды самае мудрае выйсце: жыць разам...» — і адказаў:
— Давай.
Флі-бус...
Бязпогі пірат каціўся па асфальце па сваёй пізепькай калясцы: колы шыпелі, прымінаючы шурпатасці, а ён, быццам не заўважаючы пічога вакол сябе, ні звыклых дрэваў, ні штораз повых людзей, абапіраўся і абапіраўся па зямлю дужымі рукамі, нібы веславаў — рыўкамі-штуршкамі рэзкімі і рытмічнымі, як дыска, вёз сябе паперад. Каляска прудка бегла, гарцавала на выбоіпах, бы малады жарэбчык, ледзь ііе скідваючы са спіны свайго седака. 11 ірат пад’ехаў да бабулск, якія гандлявалі ля крамы семкамі, і толькі цяпер Андрэй згледзеў, што ён да таго ж, як і ўсе піраты ў кіно — аднавокі: чорны скурапы кружок пастролькі цеспа захінаў ягопае вока, што пават калі б япо і змагло вызірпуць, не здалела б пічога з-пад таго кружка ўбачыць. Бабулькі счакалі пакуль пірат спыпіцца і па чарзе пачалі з ім вітацца, як з даўнім знаёмцам — за руку, і нагадвала гэта не пейкую завядзёнку, а адладжаную цырымонію пастолькі, што Апдрэй не здзівіўся б ніколькі, калі б бабулькі пачалі зараз схіляцца перад піратам, бы фрэйліпы па бале. Захапіўшыся незвычайным відовішчам, Апдрэй пе адразу заўважыў, што вітаючыся бабулькі падаюць пірату, як жабраку, грошы. Адпак пірат не быў жабраком, бо грошы ёп уважліва пералічыў і паклаў у брудна-чырвоны, ці пе з піяперскага гальштука сшыты, мяшэчак, што матляўся на шнурочку пад барадой, a потым пад’ехаў да апошпяе ў радзе бабулькі, якая пры ўважлівым разглядзе аказалася зусім пе бабулькаю, а малепькаіо дзяўчынкаю гадоў дзесяці, захутапаю
15 Жыць не страшна
ў хустку па-вясковаму — крыж па крыж на грудзях. Пірат паставіў мяшэчак з пепрададзенымі дзяўчыпкай семкамі сабе між куксамі пог, дзяўчынку пасадзіў на шыю і тая, каб пе ўпасці, адразу ж схапілася за ягоныя чырвопыя вушы; пірат тым часам спрытпа, на руках, развярпуўся і пакаціўся пазад. «Дачка», — падумаў Андрэй і бліжэйшая бабулька, злавіўшы ягопы позірк, хіснула ў адказ галавою: не...
У гэты дзень пірат больш не з’яўляўся. He выйшла гапдляваць семкамі і дзяўчыпка. He было яе і заўтра, і паслязаўтра. I ейпае апошпяе месца ў шэрагу бабулек, пе заўважпае для нікога, для Андрэя пуставала, быццам расло там дрэўца, ды яго нехта ссек поччу, і вось прачыпаецца Андрэй ранкам, глядзіць у вакно па бабулек, а дрэўца няма, аднак ён ведае, што яно было і не забывае таго...