КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
сам хацеў прапанаваць запалкі, але тут агеньчык пырскнуў і затрапятаў. «Хоць ты ідзі на скрыжаваппе ды бабулек праз яго пераводзь», — зпоў прыгадаў свой пядаўні клопат Шэры. I зпоў стала яму кепска ад усведамленьпя сваёй нікчэмпасці і пепатрэбпасці. Дзяўчына і хлопец палілі і рагаталі. Гучна, смела, нібы з пейкім выклікам Шэраму. Яго гэта злавала. Выводзіла з сябе. Ён узнепавідзеў раптам гэтую кірпатую з пепамерна вялікімі — па паўтвару — вуснамі дзяўчыну, і гэтага хлопца, у якога замест галавы быў адзін рот з глоткаю, што выстрэльвала словы і рогат. Хрумспуў у руцэ пачак цыгарэтаў, хрумспуў у другой карабок запалак. Дрэвы трывожпа зашапацелі і стулілі свае галовы пад Шэрым... He, ён „ікому і нічому не зайздросціў. Проста быў у яго сёппя вольны дзепь, а грошай на пляшку не хапіла... 29 Жыць не страшна IO Барыс ПЯТРОВІЧ Пахаванне вёскі Як для Палесся, вёска была зусім малепькаю: хатаў з дваццаці. А цяпер засталася ад яе адна. Стаяла яна крыху на водшыбе, паводдаль ад вуліцы, агароджаным астраўком у полі, пры балотцы гэтакім хутарком адпаасобпым. Але прыйшоў і яе чарод. Першым да селішча падшкробся экскаватар. Аб’ехаў вакол, ломячы платы, і, быццам саромеючыся, прыладзіўся з тылыіага боку хаты, дзе пе было вокнаў. Мяккая, дагледжапая гадамі працы зямля, лёгка аддавалася заграбастай лапе. Экскаватар ківаўся мерпа, пібыта кіраваў ім не чалавек, а пейкая бяздушпая істота. Яміна за хатай была ўжо ладнай, калі падцёгся бульдозер. Зашчарбіў, выбіў сабою яшчэ кавалак плоту і суцішыўся ў цяньку высачэзпай, тоўстай, мо стогадовай, таполі, пасаджанай ці не за панамі яшчэ. — Ну і парыць... — сказаў сам сабе бульдазерыст, хлопец гадоў дваццаці двух, узяў рэспіратар, што падрогваў побач на сядзенні і падбіраўся да краю, абяцаючы вось-вось зваліцца пад ногі, выцерся ім размазаў на твары і грудзях шэра-чорны бруд. Ох і парыць жа... Неба і сапраўды, як шкляпое: ні хмаркі. Трэці месяц ужо ні дожджыку. Кажуць, з Масквы самалёты прылятаюць і нешта сыплюць, каб ападкаў не было. Хлопец вылез з кабіпы, прайшоўся па двары. Ад кворткі да веснічак вяла ўжо ледзь прыкметная ў траве сцежка. Падпяўся па певысокі драўляпы ганак. Дзверы ў сепцы зачыпепыя. Але пе па замок. Клямка проста пакіпутая ііа прабой. У гэтай вёсцы, відаць, яшчэ й пя ведалі, што такое замкі. Штурхапуў плячом дзверы не паддаюцца, штурхануў зпоў. 3 іржавым скрыпам япы прачыпіліся, клямка жаласна бразнула па цвіку ў дошцы. 3 хаты патыхпула сырасцю, плесешпо, як пахпе застаялае без людзей жыллё. Увайшоў, агледзеўся. Чыста, прыбрана. Але па ўсім пыл і смуга. Жыла тут, пэўпа, бабулька. Жыла адна. Бедпа. У хаце па адзіп пакой стаялі печ, ложак, стол, шафа... Ікопы ў куце пяма (толькі прасветлы цепь ад яе): адзінае, што, мусіць, забрала бабулька ад’язджаючы. На сцепах рамкі з фатаграфіямі дзяцей, унукаў і, пэўпа ж, педзе тут і бабулі з мужам у маладосці. Такое бачыў ёп ледзь не ў кожпай хаце з пахаваных у гэтай вёсцы. Праўда, тыя былі багацейшымі: з тэлевізарамі, халадзілыіікамі, радыёламі. Выйшаў з хаты, падышоў да экскаватара. 3 боку Хойпікаў па дарозе пыліў легкавік. Бег хутка. Жоўты хвост лёгкага пяску ў паветры цягнуўся за ім мо па кіламетр. Ці не пачальства якое? Хвіліна і «жыгулі» спьшіліся каля хаты. 3 іх вылез невысокі, мажны і пузаты, але падзіва рухавы мужчынка. Выцер пот з твару крысом кашулі, падііяў галаву да кабіпы экскаватара і крыкнуў: — Гэй, хлопцы! На продаж пічого ні маеііс? Экскаватаршчык ужо вылез з кабіпы і пібыта чакаў гэтага пытання. А пачуўшы, адразу выдыхпуў радасцю: — Як жа, ёсць! Ёсцека! Тэлевізар возьмеш? Які? — «Гарызопт». — Каляровы? — He, чорна-белы. Але вялікі, чорт... — За колькі? — А колькі дасі? 31 Жыць не страшна 32 Барыс ПЯТРОВІЧ — Такса. Як усягда дзве пляшкі рускагоркай. Экскаватаршчык ведаў: рускагоркай мясцовыя пазываюць крампую гарэлку. Самагопка была б лепей яе тут гопяць градусаў пад пяцьдзесят і больш. Але і гэта пе кепска. — Пятро, — скамандаваў экскаватаршчык бульдазерысту, — збегай да сховапкі, прыпясі «Гарызопт», і спытаў, кіўнуўшы на веспічкі хаты: — А тут пічога цікавага пяма? — Няма, — адбягаючы крыкпуў Пятро, — пуста... Абмеп адбыўся хутка. Праз хвіліпу дзве пляшкі рыльца ў рыльца ляжалі падзыпькваіочы на сядзеппі бульдозера. Тэлевізар у дзверцы «жыгулёў» пе ўлез. Рухавы таўступ прыладзіў яго па верх машыпы і пасвістваючы ад задавалыіення прывязваў лейцамі: «павар» абяцаў быць добрым. Павесялела па душы і ў Пятра. Праца закапчвалася, сёппя якраз апошні дзепь іхняе вахты добра япы разлічылі з гэтаю вёскаю, цяпер дадому на тыдзень, да жоііачкі... А ўвечары, перад дарогаю, выпіць ёсць што... Добра-а-а!.. I захацелася бульдазерысту залезці на гэтую высачэзную таполю, каб работу сваю паглядзець. Падагпаў трактар, упёрся задам у дрэва. Праз вакно вылез па гарачы, як патэлыія, матор яйкі смажыць можна, з яго на пе менш гарачую кабіну, і ступіў проста на першую галіпу таполі. Абхапіў дрэва рукамі, бы мядзведзь лапамі, і палез, палез у самы вільчык. Вецярок лашчыў ягоны твар тут, на версе, было прахалодней. Добра-а-а! Пятро агледзеўся прастора вакол, пустэча... I сапраўды пустэча, пават, калі вочы долу апусціць: месяцовы пейзаж проста пасля іхпяе працы застаецца маляваць можна на спадарожнік пе лятаўшы. Да лесу кіламетраў пяць, a за ім вёска пейкая відаць. Мо іхпяя наступная праца? Але як добра, як прахалодпа тут на вершаліпе! I захацелася Пятру закрычаць, і ён выгукнуў ва ўвесь голас: «О-го-го-го-го!» Экскаватаршчык высунуўся з кабіпы пералякапы, зірпуў на Пятра і прыклаў брудпую руку да віска: «Ты што, здурнеў?» А бульдазерыст палез вышэй, у самы вільчык, зусім забыўшыся пра асцярожнасць. Галіна ўверсе пад рукой і ўнізе пад нагой зламаліся адпачасова. Імпіенне і Пятро паляцеў уніз. Дых захапіла ад падзепыія, а ў вачах толькі зеляніна куляецца... Ачуўся Пятро сядзіць ён ледзь не на самай ніжпяй галіне таполі, абхапіўшы яе нагамі, як каня. Яшчэ б трохі і ляжаў бы ёп на маторы бульдозера... I касцей не сабраў бы... Чапляючыся дрыготкімі рукамі за дрэва, Пятро злез на кабіну, сеў на яе цяпло. Памацаў твар мокрая кроў на руцэ: абадраўся ўвесь падаючы. Экскаватаршчык ужо скончыў капаць яміну. Што ж магіла гатовая. Пятро сеў за рычагі, вывернуў трактар да хаты. Упёрся ў сцяну. Хата, ііібы жывая, задрыжэла, застагнала, трымаючыся за зямлю, чапляючыся за жыццё з апошніх сілаў, а потым з трэскам быццам косці ламаліся і стопіам -шух-х-х! ссунулася ў яміну. 33 Жыкь не страшна hiaodiifu yg Сустрэча Дрэвы губляюць сваю лістоту, чалавек губляе сваіх сяброў, жыццё губляе свой сэпс, я старэю... Няма нічога вечнага ў гэтым жыцці, усё змяняецца і повае неабавязкова лепшае за старое, як і ў свой час старое, калі было новым. ГІакуль мы жывем не губляецца, пе старэе, застаецца вечпай толькі пашая памяць і яна час ад часу падкідвае нам такія нечакаііыя паралелі і мерыдыяны, што дзіву даешся: няўжо, пакуль ты еў, піў, хадзіў, спаў, чытаў, пісаў і г. д., педзе ў табе жылі і гэтыя веды, жылі, каб у адзін пэўпы момапт раптам прарасці і расквітнець, заслапіць сабою краявід за вакпом і наталіць дуіпу жадаппем перасяліць іх з галавы па паперу — матэрыялізаваць, парадзіць і, у адрозпеіпіе ад сябе самога, недаскапалага і часовага, даць свету пешта адіюспа вечнае. I Іра што я? I чаму раптам з’явілася ў мяне неадольнае жадашіе пісаць, менавіта цяпер пісаць, неадкладна выплюхпуць на паперу ўсё, чым перапоўненая, калі сказаць прыгожа — душа?.. Здарылася вось што: сёішя рапкам, па адпой пе надта пілыіай патрэбе, пайшоў я на рыпак, па стадыёп «Дыпама», куды ў зімовыя выходпыя перамяшчаецца ўсё жыццё Менску, дзе віруе людская плыпь, дзе зло змагаецца са злом і перамагае. Мпе трэба было пабыць падарупак да дпя параджэпня, які будзе ў сябра праз месяц, але я не хацеў адкладваць на потым справу даволі далікатпую і важпую для мяпе, бо прыдумаць сам, што купіць я пе мог і спадзяваўся — мо рыпак сваім выбарам мне пешта падкажа. Я йшоў па рыпку між ліодзей, як між дрэваў, і гэта было б праўдай, каб не штурхалі яны мяне час ад часу, нагадваючы, што жывыя і што таксама маюць у гэтым жыцці сёпня пейкую мэту, адрозную ад маёй; я йшоў і толькі вочы мае працавалі: давалі мне інфармацыю пра тое, што ёсць, а я дадумваў трэба мпе тое, ці не трэба, адпак якраз таго, што спыніла б мяне ў здзіўленні і непераадолыіым жадаіші набыць — не было. Я ўжо заканчваў першае кола абходу, калі з-за адное палаткі раптам выйшаў насустрач мне нейкі чалавек. Нашыя позіркі сустрэліся і мы пазналі адзіп аднога. Сцвярджаю гэта пэўна, бо я пазнаў яго дакладна і паспеў заўважыць, як забегалі туды-сюды ягопыя вочкі, нібы ён схавацца хацеў ад майго погляду. Зрэшты, мажліва, я і памыляюся: пазнаў толькі я яго, і ён па маім позірку здагадаўся пра тое, і нешта варухнулася ў ім даўно забытае, але так і не ўсплыло з глыбіняў памяці. Я ж адразу пазнаў у гэтым сталым ужо чалавеку, апранутым, як і большасць прадаўцоў на рынку ўзімку ў цёплыя, ледзь вышэй калена, жоўта-карычневыя валёнкі, у пацерты, але яшчэ файны, кажух, у сабачую шапку, вушы якой былі апушчаныя і падвязаныя пад барадой, нібы ў палярніка, — таго рыжага малойца, які некалі падыйшоў да мяне, юнага студэнціка-першакурсніка, у ЦУМе і сказаў: «Пару словаў для прэсы... адыйдзем трохі ў бок...» Можа, словы гэтыя — «для прэсы» — падзейнічалі на мяне магічна, а можа, я не ачомкаўся яшчэ ад сваёй пакупкі, але паслухаўся малойца і адступіў колькі крокаў убок, стаў спінаю да касы, за якою, здаецца, нікога не было. Трэба сказаць, што прыйшоў я ў ЦУМ, каб набыць паліто. Была ўжо восень, позпяя дажджлівая восень, а я ўсё яшчэ хадзіў у плашчыку, бо старое школьнае паліто апранаць саромеўся перад сваімі новымі савучнёўцамі. I вось бацькі, нарэшце, даслалі мне грошы, я дадаў трохі сваіх з нядаўпяе стыпендыі, атрымалася разам 120 рублёў, з якімі я і прыйшоў у краму. 35 Жыць не страшна hlSOdlKII andvs 9£ Выбару на мае грошы асаблівага пе было. Я доўга хадзіў вакол стоек з пачэплепымі на іх паліто, пекалькі разоў браў то адпо, то другое, запосіў у кабінку, мераў, але выбраць нешта і іе мог: усе мііе не падабаліся. Урэшце рэшт я спыпіўся на карычневым, у буйныя клеткі, паліто за 114 рублёў, паднёс яго да касы, разлічыўся. I толькі адышоў са сцятымі ў далоні шасцю рублямі, што дала касірка па рэшту, як перапыпіў мяііе гэты рыжы хлопец.