КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
3 таго часу збіраппе грыбоў стала для мяне пе прагулкай па лесе, а нібыта працай: прыйдзі і толькі паспявай падымаць, што Аднавокі пакажа. Для мяне, можа, і страціла цікавасць «ціхае паляваіше», затое, як радаваўся Аднавокі знайшоўшы адразу некалькі сямеек прыгажупоў-баравікоў! Падчас пашага паляванпя на грыбы былі, вядома, і розпыя прыгоды. Раскажу толькі пра адну. Ідучы за Аднавокім, і збіраючы знойдзеныя ім грыбы, я раптам убачыў, што ён спыніўся і стаў у «паляўнічую стойку»: скультурна замёр у парыве наперад і ўзіраецца ў нешта... Я падыйшоў бліжэй. Там, куды Адпавокі глядзеў, нічога не было. Толькі апалае бярозавае лісце сёлетняе, жоўта-карычневае. Ну і нейкая караняка такая ж карычневая, хіба больш цёмная і... нечым падобная да выразанае з дрэва птушкі. Я збіраю розныя цікавыя фігуркі, што ўтварае прырода з сучкоў ды карэньчыкаў, абчышчаю іх, пакрываю лакам і ў хаце маёй ужо цэлы музей такіх цікавостак. Я падышоў да каранякі і толькі нагнуўся падняць усяго пару сантыметраў засталося і я вазьму яе, як яна пырх! абдала мяне паветрам і імгненным страхам, узляцела з-пад маёй рукі і знікла між дрэваў... Гэта была птушка, што затаілася да апошняга... На зямлі, проста на лісці, без ніякога кубельца, засталіся два, велічынёй з галубіныя, шэра-карычневыя ў крапкі, таксама ледзь прыкметныя, яечачкі... «Хух!» выдыхнуў я, супакойваючыся, гэта ж трэба так: сядзець, не варухнуцца, замерці, адзервянець, і толькі ў самы апошні момант узляцець. Што за птушка? Што за дзівосы? Дома, у кнізе, я знайшоў яе. Завуць птушку ляляк, альбо казадой, альбо яшчэ дакладней у маім выпадку, лежань... Начная насякомаедная птушка, з тых, што гняздзяцца недалёка ад жылля чалавека... Рэдкая цяпер у нашых краёх... Спадзяюся, нягледзячы на спалох, яна вярнулася да свайго «гнязда» на зямлі, узгадавала дзетак і птушак гэтых у нас пабольшала... Увосень, недзе пад канец верасня, перад самым маім вяртаннем у горад, мы з Адпавокім пайшлі па (а не «у») журавіны. Я раблю гэта заўсёды перад ад’ездам з вёскі, каб зімою мець смачпы (і карысны) журавінавы напой. Балота было таксама недалёка ад майго дому у нас у Беларусі ў старых вёсках усё патрэбнае да жыцця блізка кіламетраў за два. Атуляла яно 55 Жыць не страшна 56 Барыс ПЯТРОВІЧ з паўднёвага боку певялікае азярцо. Журавіны былі яшчэ крыху белаватымі, але я ведаў, што дома, у цяпле, япы даспеюць. Выбіраючы лепшыя, буйнейшыя і чырванейшыя, я і пе заўважыў як забрыў у тую дальшою частку балаціпы, куды звычайпа не заходзіў, бо там была пебяспечная багна. Аднавокі, як павялося ўжо, быў са мпоіо, гуляўся, ганяючыся за адзінокімі вялікімі мухамі, што дажывалі свае апошнія дні. За пару месяцаў ён заўважна падрос і выдаваў ужо не на шчанюка, але яшчэ і не на дарослага сабаку. Таму і заняткі ягоныя гулый былі такімі несур’ёзпымі, можпа сказаць дзіцячымі. Дык вось, я і не заўважыў, як апынуўся сярод багны. Трава пад пагамі перапляталася ў дыван, які страшна падгіпаўся пад вагою майго цела і гатовы быў у кожную хвілю прарвацца. Я спыпіўся і агледзеўся. Вяртацца да берагу з ляском, ад якога я прыйшоў, было далёка, а другі здаваўся зусім блізкім: метраў пяцьдзесят, ня болей. Але да яго шлях быў самы цяжкі: бо травяны дывап месцамі прарываўся, утвараючы маленькія па пекалькі метраў азерцы, пасярод якіх час ад часу з’яўляліся і лопалі пульхіркі паветра. «Чортавы вокі» зразумеў я, самыя страшпыя месцы на балоце: трапіш туды, і можаш пя выкараскацца... Бліжэй да берагу стаялі адзінокія чэзлыя бярозкі, да іх, ну рукой падаць... I я вырашыў не вяртацца з паўкіламетра назад, а асцярожненька прайсці гэтыя пяцьдзесят метраў і выбрацца на сухое. Я дайшоў да першых бярозак і раптам падумаў: a дзе ж Аднавокі, азірнуўся, каб агледзецца, аступіўся гіа коўзкай траве, і... праваліўся ў багну па пояс... Аднавокі быў недалёка, падбег да мяне, але зразумеў, што я ў небяспецы і таму блізка не падыходзіў, a стаяў за нейкі метр і папіскваў-павіскваў спачувалыіа і не ведаў, што рабіць. - Адпавокі, прынясі мне дрэўца ці палку, ціха папрасіў я. Ён ііе разумеў. Я пяўзнак паварушыўся, каб паказаць рукою, і адчуў, што праваліўся ў багпу яшчэ глыбей. Варушыцца нельга ведаў я: не выберашся, а толькі засмокча хутчэй. — Адпавокі, дрэўца мпе... з берагу... прыпясі... я паўтарыў гэта ііекалькі разоў, пакуль сабака зразумеў мяне і пабег да ўзлеску, пабег асцярожпа, сцярожка абміпаючы ваду. На беразе схапіў доўгую, метры паўтара-два, палку і панёс мііе. Ёп, у радаспым пецярпеіші, быў ужо зусім блізка, калі ўскочыў у пельку. Ірвануўся, паплыў да мяне, але і яго пачало засмоктваць... Канец палкі быў зусім блізка: я лёг па ваду і кончыкамі пальцаў дацягнуўся да яе. Аднавокі дапамагаў мне з усіх сілаў. Аднак гэтага якраз і не варта было рабіць, бо чым болып ёіі імкпуўся да мяпе, чым больш боўтаўся, тым мацней яго засмоктвала багпа. Я ўчапіўся за палку і таксама цягнуў яе да сябе, каб выратаваць і Аднавокага. Але... вось над вадою засталася толькі яго галава... вось толькі пашча з палкаю ў зубах... а вось Аднавокі апошні раз вынырнуў, зірнуў на мяне развіталыіа, і расцяў зубы... Я заплакаў. Вочы мае ад слёз пе бачылі пічога... Але трэба было ратавацца. Палкай, якую прыпёс мне Адпавокі, я пагнуў педалёкую бярозку (як я гэта зрабіў, з якога разу мпе ўдалося зачапіць яе то асобпая размова), ухапіўся за вершалінку і паволіпаволі, каб пя вырваць дрэўца, пачаў выпаўзаць з палону палонкі... Так, плачучы і размазваючы па твары слёзы і балотпую твань, праз гадзіну ці болей, я вылез з пелькі, а потым паўзком-паўзком дабраўся да сухога берагу, да лесу. Азірпуўся там, дзе загінуў Аднавокі, па краі «чортавага вока», засталося вядро з бела-чырвоііымі журавіпамі. Можа, абміпаючы яго, ёп і ўваліўся ў пельку. Вядро пахілілася, ягады рассыпаліся, разбегліся па траве, як чырвоныя кропелькі крыві. 57 Жыць не страшна hiaOdlKU indvq 8S Фікус Дзіўлюся: чаму ніхто на Беларусі дагэтуль нічога пе напісаў пра фікус. Пра фікусы. Некалі былі яны ці не ў кожпай паляшуцкай хаце. Як і альвас. Ну альвас зразумела: лекавая расліпа. Палец нарваў прыкладзі. Да раніцы ўвесь боль высмакча, скура пабялее, у гармонічак збярэцца. А ад альвасу сакавітага, сопкага, толькі жорсткая скурка застанецца: усяго сябе аддаў, каб чалавека вылечыць. А навошта былі фікусы? Абсалютна, здавалася б, пепатрэбпыя расліны. Прыгажосць... Якая ад іх прыгажосць? Якое дзіва? Гэта цяпер так думаецца. А тады... Зіма. Белае бяздоіше. Маразы. Заходзім у хату, а там квітпее (іначай і ня скажаш пра зялёную раскошу) фікус. I радуецца вока, і адпачывае, і пе ўсё так кепска па зямлі. I пе важна, што ён ніколі не цвіце... Прыйдзе вясна, абавязкова прыйдзе і зацвітуць іншыя дрэвы і дрэўцы, кусты і кусцікі... Вечназялёная вера ў лепшую будучыню. Быў фікус і ў нас. Бацька зрабіў для яго з дошак чатырохкутны кадобчык. Мама палівала, і выцірала мокраю апучкаю лісты. А я прачынаўся рапіцай і доўга пе ўставаў любаваўся ім. Калі я нарадзіўся, ён ужо быў. I таму я думаю, што ён быў у нас заўсёды. Прынамсі, калі я спытася ў мамы, адкуль у нас фікус, яна адказала: не ведаю калі я нарадзілася, ён ужо рос. I расказала, што калі вёску палілі немцы, і хата наіпая гарэла, бабуля ўратавала толькі абраз і фікус: вьшесла ў сад. Было лета і ён не прапаў, а па восень забралі яго ў зямляпку і быў ёп высокі да столі, і ўсю зіму грэў іх зялёпаю надзеяй на вясну. Фікус шмат пабачыў у сваім жыцці, ён жывы сведка і летапісец гісторыі пашай сям’і. Але ёп піколі пікому нічога не раскажа: ні сваім, ні ворагам. 3 ім, як з жывым, можна гаварыць пра ўсё, дзяліцца сваімі крыўдамі і шчасцем. Ён зразумее, ён паспагадае ўжо сваёю маўклівай прысутнасцю. Дзіўна, але я ніколі не бачыў, каб нехта на яго злаваў, каб нехта замахпуўся па яго, зламаў наўмыспа ці хоць адарваў бліскучы, бы лакаваны, ліст. Да фікуса прывыкалі, ён пе заўважаўся, нікому не замінаў, пе перашкаджаў. Але варта было яго прыбраць, як ў сэрцы пасялялася незразумелая туга: чагосьці пе хапала ў хаце сябра пе хапала, маўклівага, цярплівага сябра. Апалыя лісты ягоныя былі мпе цацкаю. Але я ніколі не зрываў іх, чакаў, калі ўпадуць самі... Але вось знік ёп з вясковых хатаў і ніхто не заўважыў таго. Няўдзячпыя людзі. Япы замянілі фікусы на тэлевізары. На тых месцах, дзе стаялі фікусы, цяпер стаяць тэлевізары. Той, хто скажа, што гэта раўпацэнная замепа, хай першы кіпе ў мяне камень... 59 Жыць не страшна hiaOdlKU 09 Дзяды Ha старасці гадоў жыццё зноў звяло былых аднавяскоўцаў дзеда Сахвея і дзеда Гурка. На гэты раз у раённай балыііцы. А былі япы, трэ сказаць, яшчэ мацакамі і хваробы свае, хутчэй за ўсё, выслухалі ў суседак на прызбах пад час доўгіх вечаровых размоваў. Сумаваць дзяды не сумавалі і іншым не давалі. Рапіцай слова за слова пераходзілі яны да ўспаміпаў пра зпаёмых, пра пачутае, перажытае. Сахвей жыццё сваё адпрацаваў на ферме і ніколі вышэй даглядчыка па «службовай лесвіцы» пе падымаўся. Гурок жа з брыгадзіраў выбіўся ў загадчыкі фермы і такіх Сахвеяў меў у падначале з дзесятак. Таму паглядаў ён на Сахвея звысоку і пе даваў сабе пярэчыць ні каліва. Дзед Сахвей хутка зразумеў, чаго ад яго хочуць, ў самыя напружаныя момапты замаўкаў ды хітра прымружваў вочы, каб бачылі ўсе, што наўмысна саступае ён дурню. А таму гаманілі дзяды нібы ў шахматы гулялі: твой ход — мой ход, шах! — пат... — Што, пустабрэхі, зноў сваю катрынку завялі, — казаў пузаты Сцяпан з суседняй палаты і прыладжваўся ля вакна дзядоў слухаць, бо тэлевізар бальнічны згарэў. I вось загаварылі адпойчы дзяды пра маладосць сваю, пра дзевак ды маладзіц, што мацалі некалі ды кушталі. — Хочаце — верце, хочаце — не, — пачаў дзед Сахвей з любімых сваіх словаў і прыгадаў, як працаваў ён пастухом на далёкай ад вёскі кашары. Раніцай і ўве- чары прыязджалі сюды даяркі — маладыя дзяўчаты, кароў даіць. Было іх дванаццаць. I штовечар дзед... не, тады маладзенькі чубаты хлопец, браў тую, што хутчэй падаіла ці болып падаіла, і вёў у канец кашары... I гэтак натуральна ўсё выходзіла, што й няўцям яму было спачатку, што сам ён быў яшчэ па дарозе падзелены між дзяўчатаў жэрабям. Але — далей. Больш за іншых упадабаў ён Кацярыну.