Альбом для цёткі Марылі
Марыя Вайцяшонак
12+
Выдавец: Логвінаў
Памер: 661с.
Мінск 2019
ў нечым даўнейшым — я найстарэйшая гейша;
без напарстка накалола пальцы, твар мой то сіверам, то закальцам пацягнуты ў залежнасці ад пораў года, пільнавацца
пагоды не выпадае, і не пільнуйся, ідзі па зямлі, як па небе, разуйся!
Жыві, любуйся сабой сённяшняй, тутэйшай — я найстарэйшая гейша.
КАМАРОЎКА
Ты стаіш насупраць, глядзіш, бы здалля, знерухомеўшы, садовай скульптурай ля Камароўкі, глядзіш і не бачыш на мне квяцістай кашміроўкі, ватоўкі-плюшаўкі — маёй абноўкі; трапіўшы ў гушчу кірмаша, я перакідваюся ў цыганку з самага малку; ты мной забаўляешся, цябе забаўляе, чым я тут y тлуме ДУШУ наталяю; на кірмашы мне кожны чалавек, бы з кубла лазовага, вылезшы, y прыпол, y кашы складае, нагледзеўшы, аблюбаванае, дарагое і таннае, я толькі што, як цыганка, не працягваю руку, вачыма збіраю фарбы і смакі і адыходжуся, як адпадаю ад ручая, напіўшыся
пасля
смагі;
бліскавіцы
розных гаворак сполахамі ў маіх вачах, бы на крыжавых сцежках. 0, мне гэтыя
хітрыкі, смешкі
з-за прылаўка
адзін да аднаго,
гуканні,
як на вясновым
ранні —
гуканне вясны.
Наталка!
Пастаім яшчэ крыху, памарудзім, покі не нацешуся...
СТАРАСЦЬ
Прыходзіць старая суседка, заўсёды нечакана, ідзе павольна кульгаючы, бы моцна ўходаўшыся, бы здалёк;
стаю ў квітнеючым садзе;
як моргнуць вокам, вось-вось склыгануць перад ёй
дзверы часу; гэтаксама прыйдзе па мяне старасць;
суседка жыве праз вуліцу.
ПЕРШ АРОДН АСЦЬ
Лугі, пералескі, палеткі, пагоркі, дрэвы, травы, кветкі бачу, чапаць не хачу, анічога дабавіць, перайначыць, каб не зблытаць, бы на золку, калі свет ад Богаяшчэ не парушаны, нічога рукамі, рыдлёўкай, малёўкай, a кветку на падол перасадзіць хацела — упусціла іголку.
Поле, рух шаўковы адценняў на захадзе, пад маладой зелянінай, як пад тканінай, зямля дыхае.
Сонца спяшаецца сесці завідна.
БЯССОННЕ
Шолах вуснаў перасохлых y начной цемры шэпчуцца сцены, сон аблачынай белай на момант — і знік, чыста ўваччу, як y паўдні, гадзіна першая, другая, трэцяя, сну ані, каліва ані, стоцьма лячу, ледзь удаецца затрымацца, павярнуцца
тварам
да першага сонца — і сон!
і снілася:
каля ложка, y прытулку, нарэшце, злая начная
нянька змянілася.
Н. Б.
Ты прыходзіш y мой сад пазней заўсіх, пазней за сонца, схаванае на ноч y птушыных гнёздах; лятучыя мышы
не аслепнуць ад нашай «бліскучай» размовы, бо ўжо заплюшчыліся на ноч
стакроткі над маёй галавой.
* * *
Рукой не віхнуць, з месца не скрануцца — птушка зрабіла гняздо ў ружачцы ля самага ганка, мне паболела клопату на маім сёмым небе.
У тваім доме я не ступіла далей вітальні, адыходзячы, шчыльна зачыняю за сабой дзверы, каб ты не пачула мой плач палёгкі — нарэшце мы разышліся.
ЛЯСНАЯ ПТУШКА
У маім садзе крыжадзюб-яловік
завёўся, ноту высокага
лесу дадаў, спяваючьг. глыбіні небу, вышыні дому — мой саборны яблыневы
свет.
* * *
Некалькі тваіх крыўдных слоў вяслую ўначы перабіраю вуснамі рукамі чапляю адно да другога і зноў спачатку валкам прасую узад — уперад ужо выпрастала заломы злучнікаў канчаткі коткай залізваю балючае месца расстання.
ЛАДА’
Стане ў садзе, знерухомеўшы ад хараства; на панадворку спыніцца, пераплятаючы дзявочы каснік, рукі аркамі, углядаецца ў люстэрка наваколля; ідзе па вуліцы, займаючы палову дарогі, шырока ставіць нягнуткія ногі, набрынялыя болем, (доля...) «кульгавая», — падумаеш услед; a з твару... ясны погляд перапыніць квяцістым спакоем, і не паспееш заўважыць калецтва;
«Мамачка-яблыня», — завуць яе дзеці.
Лада — багіня жыватворчасці, любові, прыгажосці.
МАЛЬТА
Ты блытаеш мае крокі, ледзь размінаемся, кругамі вакол мяне, даверам ахінаеш, кармлю з рукі, радасна пераймаеш маіх сяброў, якія даўно здрадзілі, і я па-сабачы гляджу ім услед, хоць яны побач.
ІСЛАЧ
Трава-сенажатка вёску абступіла, паверсе пайшла, бы на бязродных кладах;
ніхто не ратуецца, стаю на ўзмежку здзічэлай ажынай,
і мне не даруецца, што рукі не падлажыла.
МОРА
В. Сазыкінай Заўсёды ў дарозе, прыходзіш ці адыходзіш, бачу цябе часцей на гарызонце, некага за сабой зводзіш, нават
не пытаючыся імя.
У час адліву мора пакідае мне перлавіцу.
«СОН» ПІКАСО
Няма большай асалоды, як вярнуўшыся з космасу ці агарода, на хвіліну прысеўшы, заснуць y самой сябе на плячы.
НОЧ
Аніводнага агню не відаць,
хто ў лесе, хто ў бары, прыдзі да мяне ночку начаваць; мядзведзь адазваўся, ля парога паслаўся: рад камення, рад палення, прынёс жменю сініх ягад, як слёз
натхнення.
Людзі бачаць: выполваю макрыцу, жну, сенажатку кашу, a я падбіраю словы.
Ты правіў з ёй сваё вяселле, a мой вэлюм дзявочы за дрэвы чапляўся і цвіўу іхніх кронах, шыпшынай
вянок адзіноты калоўся;
ты правіш сваё вяселле
кожную вясну, калі сады зацвітаюць;
мне голаў заламвае
цяжар белай квецені.
кожны раз
ад самых вытокаў, ад самай першай сустрэчы адыходжу ад цябе,
сыходжу
і сысці не ўдаецца — сэрца аб бераг б’ецца, хваляй
хвалююся каля твайго
зачыненага дому, вадой несканчонай, ракой невядомай, якая ахінае твой
невядомы востраў.
«ДЗЯЎЧЫНА 3 ГРЭБНЕМ» МАЛЕВІЧА
Чашу лён па лугах рассцілаю сасмягшы атрасаю ў жменю росы цяжкую руку падымаю закладаю драўляны грэбень сабе ў косы за кросны сядаю да сонца тку бясконцасць.
Хаджу каля люстэрка, як каля вады глыбокай, углядаюся ў цемру, пільнуюся, каб не саслізнуць са свайго высокага берагу часу.
МЕЙСЦА СІЛЫ
«Сцяна» паміж нашым полем і Перавозніцкім;
рэчкі Дубоўка з Лычоўкай плыткія амаль аберуч з Грыдзькамі; клады праз дарогу напроці майго Соўчына; сляды ля Пятраг воўчыны;
ля гасцінца гнёзды кнігаўкі на балоце;
сліньку глытаю, слодыч y роце, намацаўшы, як праз гарадскі сон, сваю крэўную геаграфію.
ВЯЛЕС’
Няма нічога болып праўдзівага на свеце, калі ты сеўшы ў садзе адпачыць, адчуеш каля ног на варце свайго сабаку, даўно памерлага, здарожанага
Вялес — бог падземнага свету, ахоўнік багацця і хатніх істотаў.
за тваім жыццём; і можна
ўсе стагоддзі пралічыць, a сэнс
не зменіцца.
МАК УСХОДНІ
Адлучыўшыся ад астатніх, саслізнуўшы, як са сподка, цяжкі пялёстак маку ляцеў да долу; шаўковы шолах, гук лаўлю, здранцвеўшы, які чуюць толькі памерлыя ў зямлі.
Высокія дымы горада вясковым Акропалем на ранку пад самым небам; снег белатвары ад марозу, як хлопчык, заружавеўся; мне сёння,
бы ў цёплай гурбе, нічога не трэба, толькі карціць патрэба
ад самага малку раку перайсці па тонкім лёдзе ўслед
за падлеткам.
Ад подыху цёплай зямлі запацелі ягады старога ядлоўца;
перабіраю ягоныя юлёвыя пацеркі —
шукаю патрэбнае слоўца,
пакуль клубіцца верас
нізкім
дымам
і грэе рукі старое вогнішча сонца.
Мне гэты ўзлесак узмежкам паміж
восенню і зімой.
* * *
Мы разышліся, a калі за стол вячэраць сядаю, заўсёды бачу напроці крэсла пустое, хоць іншы раз ад гасцей няма дзе і яблыку ўпасці.
* * *
Ішла да цябе, склаўшы рукі, быццам трымала перад сабой y жмені, ратуючы, выпаўшае з гнязда птушанё.
* * *
На восьмым
паверсе кожную раніцу прачынаешся, бы нешта з ночы ўкрадзена, бы след
чужы да самай дрывотні на снезе ўбачыла;
няўжо сыходзяць y мяне дровы сярод зімы?!
Яе жаноцкасць таямніцай на грудзях прыхавана, бы ўгалубкі пад крылом калісьці недасланае маё пісьмо кахання.
ЛЁЛЯ'
Яшчэ нічога не сказана, толькі падбіраюцца словы расслаблена, аднымі вуснамі; капяжы напрадвесні; нехта да слёз салодкіх пазяхае пад маімі вокнамі,
Лёля — багіня вясны.
спрабуючы скласці шлюбную песню.
САХАРА
Прыйшоўшы, заўсёды спыняешся ў вітальні, вочы долу, гонячы пыл сухавеем, як перад навальніцай; я ўжо не спадзяюся і нават не сніцца — ясныя адносіны паміж намі; сустрэчы здарэнні, твае кветкі Сахары каменнем, тваё чорнае апярэнне.
ВЕЯ
Расчэсвала грэбенем драўляным, рэдкім, густым, разбірала на каслаўкі, y дзве рукі вытрасаючы, як кастру з кудзелі;
расставіла трапло ў горадзе, бы ў лазні вясковай — уверх — уніз, уверх — уніз: зрэб’е на анучы, кужаль
на абновы;
завешвала
мае вокны
звонку, ледзь даносіўся
шоргат па шкле танюткі, невадам тонкім вылавіла мае думкі, жаданні, пакінуўшы толькі здранцвенне — неверагоднай з’явы найменне —
ВЕЯ, так завуць завею ў маіх Грыдзьках.
ТЫМ, ХТО ЖЫВЕ Ў ВЁСЦЫ
Толькі крыўднае слова адно да вас, толькі слова, нямала — нямнога, a такі агарнуў мяне сум, як зямная аблога,
быццам я пасварылася з Богам.
Мне няволле
і пальцам кіўнуць y ваш бок.
Мне дастаткова малюткі схіл намацаць пад нагой, раней не заўважаны ў гэтым месцы ля ракі, бы толькі што зямля на коленцы прысела да вады, мне дастаткова, і я табе паверу да астатняга.
* * *
Поўня
кішэнным ліхтарыкам высвеціла, знайшла
згубленую шпільку
з валасоў на падлозе, пярсцёнка срэбнага палову
праз шыбу
пакінутай хаты;
пярсцёнак маладзіком
схавала
за шчаку.
Пустая суседская хата поўны хлеў ластавак a чалавек перапытвае і перапытвае дарогу дамоў.
ІСЛАЧ
Твой подых y твар забіраешся пад адзежу вылузваеш як рыбіну заварочваешся выгінаешся каля маёй хаты і я паварочваю голаў за табой трапляючы ў плынь каб на ранку намацаўшы
днішча
ложка
ці смяротнага ложа выслізнуць стронгай адчуўшы
тваю прахалоду.
* * *
Не кажыце мне з раніцы нічога благога, не дакладайце аніякіх благіх звестак — y мяне на ўсходзе сонца яшчэ цемечка не заросшы.
Скрыпічны ключ суседскага гуся гняздо дразда амаль пад пахай мне неба дахам ад дажджу і снегу і дзежка шчасця з лыжкай страху што не пачую чалавека крокі
не адчыню яму дзвярэй наўмысна.
ВОСЕНЬСКІ АБЫДЗЕНЬ
Узарана зямля, на момант адчынілася, як на Вялікдзень, неба;
чэрствая скарыначка ужо назаўтра; чарствее твар.
Івану Развітаўшыся, ты спыніўся і доўга здаля сад аглядаў.
«Каб жа запомніць...» — сказаў, быццам стоячы на беразе мора. Я не ведаю абсягаў сваёй уласнасці.
ПАДАРУНКІБАГОЎ
Жадалася заўсёды, ды не здаралася прыдбаць: на лецішчы куст дзікай ружы ля парога сам узнёсся з зернюка, бы нехта ведаў, што падараваць. Iнават белы дом на Свіслачы, бы «дом над вадаспадам Фрэнка Райта ўмарах быў зачаты.
I адзіноты шаты падарункам, бо мроілася вечнае каханне.
Саджу чоснік, уваходжу ў пазыку: прашу ў суседа пілавінне, каб яго захінуць ад маразоў;
зношу зямлю з кратовых каптуроў пад флоксы;
здымаю каліну ў абедзве рукі,
падперазаўшыся дзягай, павесіўшы перад сабой вядро, ЯК сяўбянку; саджу цюльпаны, высцілаючы донца пяском і попелам. Агледзелася — вакол мяне ў садзе камяні пастарэлі.
КНІГІ ОНЛАЙН
