Альбом для цёткі Марылі
Марыя Вайцяшонак
12+
Выдавец: Логвінаў
Памер: 661с.
Мінск 2019
Змораны спёкай сад з рэшата сонца птушкі лушчаць пражанае зерне мне ў пеляну.
Вечнасці запаволены крок не азірнуцца на дзень учарашні на пазалеташні год мне на каленькі ускочыць сядзе здзічэлы кот словы забудуцца шэпт нетутэйшага ветру ля скроні нарэшце збаўленне вызваленне
з палону маленькага жыцця.
♦ * *
Наранку шпакі маладыя
пакінулі гнёзды прысеўшы на рубчык страхі прыпынкам для птушак y небе мой дом.
Я ўжо больш не чакала сяброў тады да хаты блізка як на бязлюднае мейсца прыйшоў звер я не спужалася бо я ў ім не шукала падабенства да чалавека.
Макі ў маім садзе пад ветрам вынеслі хваляй успамін алтайскі дзікія кветкі ссыльнага мейсца я з тых
адкуль ідуць пехатой
усё жыццё бясконцасць не мае адлегласці.
КАМЕНЬ СТРАЛЬЦА
На кірмашы выпадкова каменьчык бяру ўдалоні забілася ягонае сэрца як y згубленага птушаняці і сціхла сагрэўшыся названы сапфірам.
A. М.
Часта плачаш, сумная зязюля кукуе яшчэ болей; шчаслівыя хвіліны тваёй шчырасці, калі слёзы на волі
НЯМА АДЗІНОТЫ
Ноччу ў цёмным пакоі раптоўны ўздых палёгкі ці паветраны пацалунак пасланы з далоні лопнула пупышка амарыліса.
ТВАЯ СТЫХІЯ
Заўсёды павярнуўшыся да цябе зрокам усёй істотай калі ты побач пільнуюся тваіх рухаў слоў бы жывучы паблізу небяспечнага мейсца займаецца мой трывожны дзень магчыма наш стары дом над вадаспадам з абламанымі поручнямі
тэрасы над пеннай вадой.
Сад патрабуе маёй адзіноты як за пяльцамі седзячы падбіраецца нітка на ранішняе неба гледзячы і да вячэрняй самоты сад — гэта не работа але калі знойдзеце мяне ў баразне паміж зямлёй і небам
не замарудзьце яшчэ цёплыя рукі
на грудзях скласці каб хоць крышачку адпачыць на зямлі. Як украсці.
У полі, y садзе ці на ганку кожан вечар,
здаецца, размінаецца са мной
усходняя незнаёмая
жанчына, ветрае расшытым падалом шалік праз плячо ад лесу, да лесу, твар рукавом засланяе;
гляджу ўслед падымаю ейны згублены каснік ружовы на даляглядзе, туга наматваю сабе на палец, прастаючы, як y дзяцінстве, каб назаўтра ўплесці сабе ўваласы. Сонца садзіцца.
Пётру Варанецкаму
Не ўдалося выбраць, дзе нарадзіцца, цяпер выбірае, дзе хоча памерці;
«У садзе...», —
пчаляр стары кажа, надвакіі абапіраецца сярод яблынь
асенніх.
Цяжкія сукі апірышчы гнуць.
3 маёй рукі зярняты прарастаюць цяжка, бо я ніколі не была цяжарнай;
a сёння дрэўца цень, пасеянага ветрам, увайшоў y мой дом, бы пасынак лясны, ці, можа, хрэснік...
Л.Р.
Голас
заўсёды
быццам толькі што
пераплыла
ад Волаха
да Старажоўкі
човен прывязала голас
калі толькі што разагнулася рукамі прасуючы
скамечаную
спадніцу
«Добры дзень»
прывезла з таго берага
дзе немаладыя жанчыны ўпэўнены
ў мужавай
вернасці
голас
о мне ніколі не паспытаць
твайго супакою
тваёй ленасці
расслаблена
гаварыць
пра ўсё спарадку
толькі не пра каханне.
* * *
Дзень бы побач чужы цень ноч поўныя вёдры дажджу без дна колькі яшчэ чакаць да відна мне кожны ранак найлепшая навіна.
Аніякага жалю плачу замовы галоўнае
скласці ў печы дровы каб запаліць ад аднаго сярніка ля хаты
рака амаль побач блізка
Іслач існасць чыстай вады за агародамі поля ўзараныя рады свежыя радкі тваіх тэкстаў белая птушка ў небе божай нявестай скрылле распластаўшы дзень толькі ўстаўшы здымае далоў начное
з плеч галоўнае расцепліць печ.
Промень пад столлю перакладзінай даўнейшай бэлькай ружовая пудра ранка
па шчацэ сцяны бы па свежых баранках голас птушкі за вокнамі
непазнаны
яшчэ прасцірадлы пялюшкамі не прыбраны па пакоях прайшоў павітухі гарбаты
цень
дом вясковы нараджаецца кожны дзень.
Вясна, лецішча, праз вуліцу напроці хата пустая, толькі знаёмае дрэва для вока прытулак, ночвы, прыбітыя да ганку прыбоем часу, мохам пацягнуты дах, птах?! ля коміна птах!
хто? адкуль? на якой мове?
пошчакам сыпяццаягоныя словы,
і без перакладу вядома:
абое
мы даляцелі да дому!
ХУТАР
Хрысціне
3 хаты адыходзіла наша цётачка Зуня
старэйшая гаспадыня...
a так сад цвіце
стаю адна
яшчэ ў сярэдзіне
веку
рана-позна мая чарга і нікога ззаду ноччу сава закалыхвала ўшчувала ненароджанае маё дзіця
будзіла тое пра што пазбягаеш думаць a так сад цвіце
выпушчу з рук вяроўку — кароўку
адвяжу сабачку на волю
ўлес y поле
хату за мной не замыкайце хай хата дух зменіць ад зімы на вясну па дрэвах пастукайце пабудзіце
калі буду сама адыходзіць... a так сад цвіце тады я схапіла
кош бульбы дымкай з печы з расткамі перад сабой нясу ног не бачу бы парадзіха пад лапату садзіла абы ў зямлю нешта пакласці
каб не пуставала каб не спыніцца ў бядзе надоўга не застацца цёмна ўваччу намацаць пацягнуць за ражок покрыў жалобны
над хутарам як чорную хустку з галавы...
a так сад цвіце зязюлін дала ўголас зусім побач кувае не пытаюся пра гады не загадваю мне яшчэ доўга тут кукаваць жаль бярэ a так сад цвіце люблю як зязюля кувае люблю свой жаль сад цвіце ружовым пабыўшы белым дзявоцкім цветам...
Збегчы з ганку, спыніцца, сцягнуць блюзку праз галаву і, як з берага Ў ваду, да работы! Ахвота!
Сівыя гады не вёсны пастаўлю на зіму кросны сяду на парозе пільнуюся каб не звесці агонь y вёсцы...
БАЯЎСЯ: ВОЧЫ СЛАБНУЦЬ ЧЫТАЦЬ НЕ ЗМАГУ ПАМЯЦЬ ТРАЧУ ПІСАЦЬ НЕ ПАТРАПЛЮ ДРЫЖАЎ ЯК АБОРА ЯКУЮ ВЕЦЕР КАЛЫША ДЗЯКУЮ ПАНЕ БОЖА ШТО ЛАПУ МНЕ ДАЎ САБАКАЯКІ КНІГ НЕ ЧЫТАЕ I ВЕРШАЎ НЕ ШША.
Ян ТВАРДОЎСКІ
* * *
Вясна вады
Дарогу адпусціла цяпер дамоў як і да сэрца толькі пехатой ці калясьмі.
Нахіляю галіну клёна да вакна каб і ўначы сплючы быць бліжэй.
НАТХНЕННЕ
Не тыя алоўкі не тая папера быццам стаю ля сцяны
на вечарынах y вёсцы усе пабраліся
ў пары
майго няма
кавалера
і раптам гармонік —
музыка
сфераў!
ЧОРНЫ ДЗЕНЬ
Так позна спазнаць вашу здраду як з урачыстай вячэрай спазніцца калі ўжо тваё сонца садзіцца і не дасі рады y што апрануцца на гэтым часе апошнім.
* * *
Дождж увайшоў y ахвоту маршам за вокнамі знікла самота начніцай распяўшыся на ваконнай раме быццам не ўхаце
БАЯЎСЯ: ВОЧЫ СЛАБНУЦЬ ЧЫТАЦЬ НЕ ЗМАГУ ПАМЯЦЬ ТРАЧУ ШСАЦЬ НЕ ПАТРАПЛЮ ДРЫЖАЎ ЯК АБОРА ЯКУЮ ВЕЦЕР КАЛЫША ДЗЯКУЮ ПАНЕ БОЖА ШТО ЛАПУ МНЕ ДАЎ САБАКА ЯКІ КНІГ НЕ ЧЫТАЕ I ВЕРШАЎ НЕ ПІША.
Ян ТВАРДОЎСКІ
Вясна вады дарогу адпусціла цяпер дамоў як і да сэрца толькі пехатой ці калясьмі.
* * *
Нахіляю галіну клёна да вакна каб і ўначы сплючы быць бліжэй.
НАТХНЕННЕ
Не тыя алоўкі не тая папера быццам стаю ля сцяны
на вечарынах y вёсцы усе пабраліся
ў пары
майго няма
кавалера
і раптам гармонік —
музыка
сфераў!
ЧОРНЫ ДЗЕНЬ
Так позна спазнаць вашу здраду як з урачыстай вячэрай спазніцца калі ўжо тваё сонца садзіцца і не дасі рады y што апрануцца на гэтым часе апошнім.
Дождж увайшоў y ахвоту маршам за вокнамі знікла самота начніцай распяўшыся на ваконнай раме быццам не ўхаце
начую
аў аркестровай яме.
ПРЫЧАСЦЕ
Успомніла забытае слова вясковае услых вымаўляю аплатка на языку.
* * *
Шалаш пастушкі мая хата
сядзіш пад страхой a хвост мокры не спутала не ўтрымала на мейсцы
дуроную карову сцадзіла на зямлю і сабе ў прыпол тугімі струменямі цёплым сырадоем дождж.
* * *
Перастаў прыходзіць да мяне
жабрак іншы раз вельмі дакучаў стукаючы ў дзверы наранку і я раптоўна пабяднела.
АДЛЮСТРАВАННЕ
Ляціш насустрач да чалавека як да Бога спяшаешся прымаючы бліскучае чужое вакно за неба і разбіваешся не каюся бо чыста забываюся і зноў ляціш.
Сонцаварот ад маіх варотцаў паварот да зімы тварам дзень будні не затрымацца з бабамі нават ля студні.
* * *
Паляўнічы стрэл на балоце ўспуджана птушка пакуль бачу яе ў небе ляту побач нас лёгка пераблытаць.
Насільна скончыць жыццё ці жыць насільна чыя душа болей вінна маркотны чалавек не скажа чый грэх пераважыць радуйся сэрца.
ПЕЧ
У горадзе раптоўная гарачая вясна пасля дажджу запахла
печчу гарачым каменнем цэглай апечанай калі не ўпільнуешся пабяжыць
з катла
на агонь
бы з качарэжніка парасон
y мяне ў руцэ
увесь бераг Нямігі
ў малацэ
і я яшчэ недаростак я яшчэ й не падлетак рукамі абдымаю
печ
амаль мяркуюся коткай
ускочыць на пяколак вярнуўшыся са школы ўзімку за вёрст пяць спаць...
спаць
y запечку
як за плячыма
печ — радзімачка печ — Айчына.
Даўно не чапляла завушніцы на мне аніводнага знаку прывабнасці ўлюстэрка ўглядаюся — не адбіваюся увайшла ў свой цень поўдзень!
a думала вечар.
Хваля пагоркаў ідзе ад лесу бліжэй і бліжэй ніцма на зямлю ўпасці каб y плынь натхнення папасці.
ЖЫЦЦЁ НАВЫПЕРАДКІ
Калі ты не склала дровы ў печ назаўтра не прынесла вады са студні ты не маеш будучыні a толькі марудныя будні.
* * *
«Гады падыйшлі», — кажаш, паслухмяна складаючы
чорны клунак;
a мне яны падыходзяць цестам
у дзяжы, п’янею
ад паху саспелай
рашчыны, кладу на апалы ліст кляновы, распальваю печ
на золку серніком астатнім, зачыняю
засланку за сонцам увечары; гады падыходзяць вясковым
разводдзем: той бераг, дзе ты, яшчэ далей адплывае.
АТАРА
Біліся казлы — малады і стары, малады перамагаў, атара расступілася, нерухома стаяла, страхам скаваная; стары казёл на зямлю паваліўся, голаў закінуўшы, бы ад цяжару сваіх рогаў прыгожых, яшчэ і яшчэ падымаўся, і зноў яго адкідваў
прыбой
маладой злосці; мужчына стаяў, глядзеў на бойку, ягоная жанчына кінулася разнімаць: «Гэта прырода...
няхай дужаюцца...» — запярэчыў.
Жанчына зразумела: ён з гэтай жа
атары.
Спрэчкі паміж намі здняўдзень як папярэчкі ўздоўж маёй вясковай вуліцы не здымуць маю асаду твае ружы з чужога саду.
Збіраю зоры што ноччу ўпалі кожная мае імя згаслыя агні
пакінутых хатаў Юзэфа... Надзя... Шурачка...
БЯССОННЕ
Раніцай запацелі вокны ноччу дыхае хата глыбей.
* * *
Дымнае асенняе сонца вешаліны лесу паліць жалуды пражыць на мяжы гарбузом ляжа закоціцца да вясны пад услон.
Благі настрой, не даўмецца
з якой прычыны, пакуль не пераклала тры камяні ў садзе, з якіх ладзіла ракарый. Перабрала іх, як каралі на сваёй шыі. Каторы з іх ураўнаважыў мой свет?
НОВЫ ЧАЛАВЕК
Юлечцы
Не ў моры бурштынавым, не ў гарах сапфіраў, a на стаптанай звярамі, коньмі, людзьмі вясковай дарозе, шукаючы сабе талісман, падняць каменьчык і не адкінуць за плячо, не ўпадабаўшы, a пакласці на тое ж мейсца, бы ў ягонае гняздо, дзе жыў, нахіліцца, спусціць далоў, як дзіця гадавалае з найменнем юлёвым гэта зрабіла, РЫТУАЛЬНА, каб не скрануць, не пабунтаваць сусвет.
КНІГІ ОНЛАЙН
