Альбом для цёткі Марылі
Марыя Вайцяшонак
Выдавец: Логвінаў
Памер: 661с.
Мінск 2019
I гарэзлівая дзявочая радасць, бы ўдалося перабегчы з лазні без адзежы і ніхто не ўбачыў!
Зняць граблі з пляча, павесіць на плячо яблыні старой, да сонца рукой падаць — час
вечар вітаць.
MAE НАШЧАДКІ
3 птушанятамі сталавацца пад акно
з лесу крыжадзюбіха прывяла — паказвае, дзе я жыву.
Летнія ўборы здымаю, зачыняю грымотныя дзверы шафы — сад саспяліў насенне для наступнай вясны.
Лаўлю
босай нагой дажджлівага дня плывучы ганак.
Па сценах бляск маланак y цемры бы напроці люстэркаў спыняюся пасярод пакоя і не паспяваю сябе разгледзець страхам спапялёная высокай пагрозы неба...
Жменя попелу ад мяне ўчарашняй пасля нашай з вамі сустрэчы.
ГРЫДЗЬКІ
0 свежыя дымы вёсак пакінутых мне вочы выядаюць!
Абраз са сцяны здыму, абыйду з ім
вакол сваіх Грыдзек, каб павярнуць вецер новы, які зносіць
yгорад на асфальт няспелае насенне.
Раніцай вечарніца на ганку — ледзь жывое лятучае мышаня;
увесь дзень хаджу з падлётам на ягоных чорных бездапаможных скрыллях.
НАЧНАЯ НАВАЛЬНІЦА
Бог сварыцца я маўчу, бізуны лічу, заснуць хачу — баюся вочы заплюшчыць; мне ўжо гэтай ноччу залатыя арэхі лушчыць, перабіраць
у цемры макавае
зерне, пакуль наранку пастух пугай
вецер y другі бок паверне.
НАЧЛЕЖНАЕ
Бліскавіца-маланка па небе ходзіць запальвае свечак агаркі капае ладан на яловыя лапы пад вокнамі.
Заснуць, гіляючы, як на начлезе коней пасучы.
СПЁКА
Юлёвы чад цвіце чорнагалоўка, віецца па зямлі, як па падлозе; па-чорнаму зацепліла мне лазню лета.
СВОЙ ЧУЖЫ дом
Дачнікі ад’язджаюць yгорад пустуе вёска з домам застаюся сам-насам як з чалавекам якому раптам не стала даверу.
Кажаш, японскі сад строю?! Камяні тутэйшыя складзены мною, іерогліфы пераводжу ў словы на сваю мову. Сама стаю ў садзе скіфскай бабай, якая кладзе на ложак ружжо паміж мужам і сабою.
Маланка абвугленым дрэвам падала ніцма.
Перуном забітая старая елка не скранулася з мейсца.
НАРАДЗІЦЦА Ў ГРУДНГ Юлёвы промень уплятаецца ў валасы.
Я не адрозніваю галасы птушак, якія збіраюцца ў вырай, не стану на іхняй дарозе, не завярну ад восені на вясну, спыняюся, упусіўшы работу зрук, прысну, стоячы, як дрэва.
Асенняя сочыцца залева сівым вэлюмам сівой дзевы, ззаду за ёй нясу
Грудзень (польскае) — снежань.
шлейф
аж да першага грудня.
СЯМ’Я
Усе ўжо тут, цёплы пясок, ая запазнілася, мейсца шукаю лёгка, без суму, быццам спрабую прысесці да столу;
ішла на клады, a трапіла да сваіх на бяседу.
СТУДНЯ
Дзічэе яблыня, калі сыходзіць чалавек;
зрываю самы горкі яблык;
гляджу
y студню нашу — не выбрана вада па вечка, жывое
вока ўглядаецца ў мяне,
пазнаючы ці не пазнаючы, тут б’юцца і мае ключы; вакол дзірван і панадворак травой зарос, як лесам.
Нікога.
Спрэс.
A вось жаўдалося ўбачыцца...
Адсырэла адзежа ад начнога дыхання хаты; выціраю рукой лоб каменя ля ганку; крык гусей паваротам ключа ў маіх захраслых дзвярах.
Без патрэбы й жадання сустракаемся, вы не мінаеце мой дом, быццам мяне, як на разводдзі, немагчыма аб’ехаць.
Зімовую самоту дасылае сад асенні напроці ў раме ваконнай, не кратаецца ліст, мастак кастрычнік — ні чалавек, ні птах;
я пэндзаль заламаны трымаю
Ў руках, падняўшы з долу галінку яблыні.
* * *
Сыходзіць
ноч
сабраўшы
ўсіх ваўкоў
з усіх вуглоў
і на апошнім прыпынку дастала з-за шчакі месяца ляндрынку пах мяты
пад раніцу
ў садах.
* * *
Не нашу
a толькі час ад часу
перабіраю на каленях пацеркі
пярсцёнкі
зноў выпускаю зрук
праменні каменняў
на зямлю
хаваю ў гарах на марскім дне пакуль не ўзнікне жаданне
кахання.
* ♦ *
Густы калючы дождж дробным шрыфтам па шкле раптоўна, не паспяваю счытаць чыесьці пісьмёны, на ганку па вуснах ветру разумею, што восень.
Якая раскоша зірнуўшы ў цёмнае вакно кароткі страх дзіцячы паспытаць
і не працяць начную коўдру хмар
і блізкі лес знаёмы
і рака
як успамін чужы
і пагасіць святло
рог хмары нацягнуўшы на сябе таксама знікнуць расслабіцца ва ўлонні
бо ведаць
што яшчэ не спяць насупраць
яны сягоння бульбу выбіралі апошнюю
мяшкі лічылі
заломваючы пальцы асалавеўшы ад трудоў няспешна
гаварылі
марудзілі вячэраць каб доўжылася вольная хвіліна сядзелі побач
што даўно не выпадала бы ў катуху
вячэра гатавалася вядома бульба ДАКОПІНЫ
такі маленькі баль... адзінае вакно
y вёсцы
дзе яшчэ жывуць заснуць раней за іх заснуць
якудзяцінстве пад шоргат векавога калаўрота...
маці Кавалёва
У сваю вёску з горада прыходжу паломніцай, як y Меку, не адрозніваючы Бога ад чалавека.
Якога веку мая вера? Самая якога веку? Калі вядуць аднаго з іх на смерць, на здзекі, невымоўны сполах, як бліскавіца.
Я кожнаму здрадніку, забойцу, злодзею — сястра, па-вясковаму — сястрыца.
* * *
У начны пакой — раптоўнае
юлёвае святло!
y адно вакно гляджу, y другое:
змяніліся пейзажы, ірух
нячутны,
бы слізгаеш з кутка па павуцінні
ўніз;
і як адважыцца мне хату адчыніць, каб выйсці
і спыніць
жахлівую вандроўню? Свяціла
поўня...
* * *
Галаву да падушкі, ды аніяк рукі да сну не скласці — перавяжыце жытнім перавяслам, пакуль поўня не згасла.
Баўлю час, бы забаўляю малое дзіця, чужую дзяўчынку, выпадкова сустрэўшыся на прыпынку.
* * *
Сціхлі грымоты, бы на дарозе спыніліся пустыя калёсы; конь распрэжаны маланкай капытоў паблісквае;
засынаю, седзячы стомленым вазніцай, сціхла навальніца.
БЯССОННЕ
Мулкі ложак, дрыготкі сон, быццам еду праз ноч на кані, лейцы спусціўшы на кірмаш даўнейшы; цэдзіцца ранак малочны з маёй даёнкі; ні драбінкі салодкага сну да ранішняй гарбаты.
ЗНОЎ БЯССОННЕ
Сон паваліў упокат маіх дзяцей развязаў
паясы
маіх мужоў мяне пакінуў вартаваць
авечку
якой я не далічылася.
Калі вецер заходзіць на веранду, скрыпнуўшы дзвярыма, ён кагосьці прапускае наперад, ён не адзін.
Так заходзіць трывога.
* * *
Лівень дабег за мной да самага ганку гляджу ў вакно пільнуюся таго незнаёмца хто недзе ў дарозе пехатой ці на возе не спускаю вачэй бура сціхне хутчэй.
Душная ноч сцялюся на падлозе ад сцяны да сцяны як на пароме плёскат сноў плыву цераз Іслач
якую карова пераходзіць У брод
і кладку
перакідвае бабёр праз ноч
натыкаюся на плот
паварочваю на поўнач каб астудзіць далоні
паклаўшы на лоб поўні.
Госці ад’ехалі задрамаўшы аселі фатэлі астываў стол непрыбраны фортка шоргнула празрыстым
крылом
з рук з вуснаў здзьмухваю амаль хатніх
вос
бы пякучыя словы
якіх не сказала на развітанне.
Кажаш, я акрылёная, a крылы мае — бялізна, яна лопае пад ветрам на вяроўцы ад панадворку да лесу; нябёсы мае — столь y хаце, памытая перад Вялікаднем; лётаю я ў сне, крыху ўзнімаючыся над плотам, і доўга мяркуюся, дзе б прыпыніцца, каб не трапіць на гострую штакеціну...
і прачынаюся... да работы.
Я хачу ў вырай.
* * *
Леаніду Галубовічу
0, ваша пахвала!
Няхай цяпер
заўжды
забавай будзе той патаемны
смех
услед, калі надзену сукню
швом наверх, на найніцу, і выйду ў людзі.
ДОЎГАЧАКАНАЕ
Чорныя лапіны на снезе бы нарэшце вясна
пасе на пагорку свае рабыя каровы цёплыя кроплі дажджу ловіш вуснамі немаўляці.
* * *
Вячэрніх люстэркаў замглёнасць твае растанні твае вяртанні як y буру расчыненыя дзверы нашага дому бы ты ўжо ізноў
у новай дарозе куды да каго начыім парозе ўжо назаўжды і праз гады стрымайся
пры нашай выпадковай сустрэчы
і не скажы
што мяне не пазнаць.
Снег падае і растае ўвачавідкі прачнулася зямля мне сэрца адпусціла.
Асенняя павута-кудзеля не залатое руно выпала верацяно зрук стук па падлозе цістук y дзверы два запозненыя кавалеры на конях белых адзін — святая «Пагоня» другі расеец таксама дарагі
дзве мае рукі
два берагі
плыву пасярэдзіне
ракой
напаю коней
вадой
намілуюся ў тросніку
y явары
кожнаму любасцяў
нагавару
перакатамі па каменнях саб’ю калені
ўкленчыўшы каля грэблі спынюся
дзівам дзіўлюся што скора —
мора.
СТАРЫЯ МОГІЛКІ
Дымна зазімак упаў на траву праз ноч нехта надыхаў y бараду не падымаючы воч ад Талмуда.
ПЕРШАЯ ВЕЯ
Восеньскі фартух перавязаўшы, рукой увішнай на дарогу,
бы на стол кухонны, сыпанула чыстага снегу — ані парушынкі ў маім воку, кружалкамі на панадворку, на ганку, каб раскачаць сувоі цеста на баль зімовы.
Віхор басанож дарогу перабег, y прыполку несучы вугольчык ад суседзяў расцепліць печ. Іду, крадучыся, коткай бадзялай, баюся
наследаваць.
* * *
Нешта за нечым спяшаюся з пакою ў пакой за рэчы па дарозе чапляюся звон
ДРУЗ на падлозе быццам я праз акно заляцела і не магу знайсці вылет.
НАТХНЕННЕ
Першы снег, бы асыпаўся цвет старых яблынь y садзе, і хаты слабое дыханне на вокнах марозных, і хмарна з раніцы, калі здаецца, што ўжо позна нешта пачынаць, і золка, пакуль з-пад гурбы папяровай пад сталом пісьмовым не пырхне натхненне перапёлкай.
♦ * *
0, сад, твой кожны ліст —
старонка дзённіка майго
начнога...
Перабіраць зямлю голымі рукамі
карэннем адчуваць вільгаць
вясновую забыцца
на чалавечую мову
і прарасці нарэшце пасля горада
нанова
і толькі тады пачынаецца вечнае
жытво
найбольш за ўсё на свеце злуюся
калі за работай
упадзе
закасанае
рукаво.
ВЯСНОВАЕ
Леаніду Галубовічу
Сыйшла рупніца, спала ў грудзях, як спадае вада на разводдзе; павольна хаджу на водмелі, пакідаючы след птушыны. Сыйшла пільніца, садЖуся за стол, пішу вам ЛІСТ: літарамі вялікімі, радкі
барознамі, бы свежая ралля, якія прыйдзецца вам чытаць, бы басанож
ходзячы за бараной. Калі вы таксама ўжо ўсё пасадзілі.
* * *
Зрушыўся захістаўся туман чую звон буйных кропель набліжаецца сонца.
Згарэла ў вёсцы хата пахне агаркам грамнічнай свечкі сажа на маіх пальцах.
НЯДЗЕЛЬКА
Далоў скінуць з плеч боскія лейцы, да ракі пайсці, ваду несці дамоў няспешна, як рака, не думаючы, ці не заплытка, ці не заглыбка.
ПІВОНЯ ЎХІЛЁНАЯ (МАР’ІН КОРАНЬ)
Сярод дня хаджу як па цёмных пакоях знаёмыя рэчы намацваю рукой дзверы шукаю спрабую выйсці знайсці згубленае падняць з зямлі яно ўжо недзе ўзышло.
ЛІВЕНЬ
Суша дождж
сыйшоў
на зямлю
ледзь чутна невымоўна быццам мы разам з ім нахіліся
да работы.
Зарапад y маім садзе сяджу ля Млечнага Шляху яблыкамі таргую.
ШЧАСЦЕ
Сярод белага дня за работай ці проста ў дарозе, пешкам, на тарантасе, на возе, y садзе брыдаючы — раптоўная радасць, бы Бог падымае падпашкі высока, як y дзяцінстве малых падымаюць з уцехай.
КНІГІ ОНЛАЙН
